Data Loading...
6-р-анги-монгол-хэл-цөм-өгүүлбэр Flipbook PDF
6-р-анги-монгол-хэл-цөм-өгүүлбэр
830 Views
56 Downloads
FLIP PDF 966.02KB
Мэдлэг олгох үе шат
Өгүүлбэр гэж юу вэ? Өгүүлбэр нь хүмүүсийн хоорондын харилцааны гол хэрэгсэл байдаг. Иймд өгүүлбэр нь харилцааны хамгийн бага түвшний нэгж болно. Өгүүлбэр нь хоорондоо ямар нэгэн хэлзүйн холбоосоор холбогдсон гишүүдээс бүртдэг. Тухайн гишүүн бүр өгүүлбэр дотроо өөр өөрийн гэсэн үндсэн үүрэгтэй.
Мэдлэг олгох үе шат Гол гишүүн
Өгүүлэгдэхүүн Шууд тусагдахуун
Өгүүлэхүүн
Өгүүлбэрийн гишүүн
Дэлгэрүүлэгч гишүүн Өгүүлбэрийн цөм бүтцийг бүрдүүлдэг: 1. Өгүүлэгдэхүүн (хэн? юу?) 2. Шууд тусагдахуун (хэнийг? юуг?) 3. Өгүүлэхүүн (яасан? яав? яана? яаж байна?)
гэсэн асуултад хариулагдаж буй үгсийг өгүүлбэрийн гол гишүүн гэж нэрлэнэ.
Мэдлэг олгох үе шат Жишээ нь: “Би атгана” гэсэн өгүүлбэрт дээрх гурван асуултыг тавьж үзье. 1. Өгүүлэгдэхүүн гишүүнийг илрүүлэх хэн гэдэг асуултад “би” гэдэг үг хариулагдаж байна. 2. Шууд тусагдахуун гишүүнийг илрүүлэх асуултад хариулагдах үг байхгүй байна. 3. Өгүүлэхүүн гишүүнийг илрүүлэх яана гэх асуултад “атгана” гэх үг хариулагдаж байна. Үлгэрлэвэл: хэн? яана? Би атгана.
Мэдлэг олгох үе шат Жишээ нь:
“Би толгой сэгсэрнэ” гэсэн өгүүлбэрийг өгүүлбэрийн гишүүдээр зурж тэмдэглэцгээе. Үүний өмнө: Асуулт Тэмдэг
хэн? Юу?
2
хэнийг? юуг?
3
яана? яав? яасан?
1
Дээрх хүснэгтийг сайтар ажиглавал аливаа өгүүлбэрийг өгүүлбэрийн гол гишүүдээр зурахдаа: 1. Өгүүлэхүүн гишүүний асуултыг тавьж үзэх хэрэгтэй. 2. Өгүүлэгдэхүүн гишүүнийг илрүүлэх асуултыг тавьж үзэх хэрэгтэй. 3. Шууд тусагдахуун гишүүний асуултыг тавьж үзэх хэрэгтэй.
Мэдлэг олгох үе шат Жишээ нь:
“Би толгой сэгсэрнэ” гэсэн өгүүлбэрийг өгүүлбэрийн гишүүдээр зурж тэмдэглэцгээе. Асуулт
хэн? юу?
Тэмдэг
2
Би
хэн?
2 3
юуг?
толгой
1
яана?
сэгсэрнэ
хэнийг? юуг?
3
яана? яав? яасан?
1
Мэдлэг олгох үе шат Асуулт
хэн? юу?
Тэмдэг
хэнийг? юуг?
2
3
яана? яав? яасан?
1
Доорх өгүүлбэрүүдийг өгүүлбэрийн гол гишүүдийн доогуур зураарай. 2
хэн?
1. Ээж хэн?
2. Аав
хэн ?
3. Дүү
хэн ? 4.
3 хэнийг?
намайг голоос
гартаа
юуг?
загас
яав?
уйлав. юуг ?
Зурагт
1 яав?
яасан? үзсэн.
хөтлөв яав?
барив. Ийнхүү өгүүлбэрийг гол гишүүдээр зурахдаа дээрх алхмын дагуу асуултаа оновчтой тавьж зурна.
Өгүүлбэрийн цөм бүтцийн тухай Гол гишүүдээс бүтсэн өгүүлбэрийг цөм өгүүлбэр гэнэ. Жишээ нь: хэн ? 11. Би хэн ?
2 Алимаа 2.
яав? атгав. юуг ? цэцэг
1 Өгүүлэгдэхүүн ба өгүүлэхүүн гишүүнээс бүтсэн цөм өгүүлбэр
яасан? тарьсан.
2 Өгүүлэгдэхүүн, шууд тусагдахуун ба өгүүлэхүүн гишүүнээс бүтсэн цөм өгүүлбэр
Өгүүлбэрийн цөм бүтцийн тухай Цөм өгүүлбэрийг үйл үгийнх нь тусах эс тусах шинжээр нь 2 ба 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр гэж ангилна.
1
2 бүрэлдэхүүнт
Цөм өгүүлбэр
2
Тухайн өгүүлбэрийн үйл үг нь эс тусах үйл үгээр илэрсэн байвал 2 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр гэнэ. Өөрөөр хэлбэл:
өгүүлэгдэхүүн
3 бүрэлдэхүүнт
өгүүлэгдэхүүн
өгүүлэхүүн
Тухайн өгүүлбэрийн үйл үг нь тусах үйл үг байвал 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр гэнэ. Өөрөөр хэлбэл:
Шууд тусагдахуун
өгүүлэхүүн
Шууд тусагдахуун
өгүүлэгдэхүүн хэн ? 11. Ээж
хөтлөв.
хэнийг ?
намайг
хэн ?
2
гартаа
Аав
дүүг
юу ?
юуг ?
хэн ? 4
яав?
хэнийг ?
3 Салхи
Талх
3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр яав?
зэмлэв. яасан?
хөөсөн.
үүлийг юуг ?
өгүүлэхүүн
3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр
яав?
жигнэв.
3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр Үйлийн эзэн нь тэгээр илэрч байгаа хэдий ч үйл үг нь тусах үйл үг учир 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр гэж үзнэ.
өгүүлэхүүн
өгүүлэгдэхүүн юу ?
1 Нарны туяа хэн ? 2 Хүүхэд юу ? 3
Утас юу ?
4
Бороо
цонхоор яасан?
уйлсан. яав?
дуугарав. яасан?
орсон.
2 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр
яав?
тусав.
2 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр
2 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр 2 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр
2 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр
Дараах зургийг ажиглаад 2 ба 3 бүрэлдэхүүнт өгүүлбэр зохиогоорой Эгч уруулаа будав
Хоёр найз уулзав
Ах ширээгээ арчив
Баяр зураг зурав
Бат явлаа
Туяа ядрав
Өгүүлбэрийн цөм бүтцийн тухай Цөм өгүүлбэрийг үйл үгийнх нь тусах эс тусах шинжээр нь 2 ба 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр гэж ангилна.
1
2 бүрэлдэхүүнт
Цөм өгүүлбэр
2
Тухайн өгүүлбэрийн үйл үг нь эс тусах үйл үгээр илэрсэн байвал 2 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр гэнэ. Өөрөөр хэлбэл:
өгүүлэгдэхүүн
3 бүрэлдэхүүнт
өгүүлэгдэхүүн
өгүүлэхүүн
Тухайн өгүүлбэрийн үйл үг нь тусах үйл үг байвал 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр гэнэ. Өөрөөр хэлбэл:
Шууд тусагдахуун
өгүүлэхүүн
Мэдлэг олгох үе шат Асуулт
хэн? юу?
Тэмдэг
хэнийг? юуг?
2
3
яана? яав? яасан?
1
Доорх өгүүлбэрүүдийг өгүүлбэрийн гол гишүүдийн доогуур зураарай. 2
3 юуг?
хэн?
1
яав?
1. Сурагчид ном уншив хэн?
2. Би
яасан?
зураг зурлаа
юу ?
3. шувуу 4.
юуг?
хэн ?
яав?
нислээ юуг ?
кино
яасан? үзэв.
Ийнхүү өгүүлбэрийг гол гишүүдээр зурахдаа дээрх алхмын дагуу асуултаа оновчтой тавьж зурна.
Цөм өгүүлбэрийг дэлгэрүүлье
Дэлгэрүүлэгч гишүүдийг таних
Өгүүлэгдэхүүн, шууд тусагдахуун, өгүүлэхүүнээс бүрдсэн өгүүлбэрийг нэмэн дэлгэрүүлэгч бусад гишүүнээр дэлгэрүүлж болно • Өгүүлбэрийн цөм бус бүтцийг бүрдүүлдэг тодотгол, шууд бус тусагдахуун, байц гишүүнийг дэлгэрүүлэгч гишүүн гэнэ • Тодотгол
• Шууд бус тусагдахуун • Байц
Мэдлэг олгох үе шат Гол гишүүн
Өгүүлэгдэхүүн Шууд тусагдахуун
Өгүүлэхүүн
Өгүүлбэрийн гишүүн
Дэлгэрүүлэгч гишүүн
Тодотгол
Шууд бус тусагдахуун
байц
Дараах өгүүлбэрүүдийн цөм бүтцийг тодорхойлоорой Алсын ууланд хөхөө шувуу донгодно. Өвөө шуудангийн тэргэнд суулаа.
Би сайхан зураг зурав Өнөөдөр бороо оров Давстынхаа говиос өнгө өнгийн чулуу түүв
Нутгийн өвөө захидал бичив Алтан дэлхийн уул тал мөнгөн хуягийг өмсөнө Хээр хөдөө мал сүрэг дураараа бэлчинэ. Уудам талд наадмын аялгуу зөөлнөөр цуурайтна
Хоёр эгнээ өгүүлбэрийн аль нь цөм өгүүлбэр вэ?
Би сурдаг. Аав намайг хүргэж өгөв.
Би тавдугаар ангид сурдаг. Аав намайг эмээ өвөөгийнд хүргэж өгөв.
Мал сүрэг идээшлэнэ. Тал сайхан нутагт мал сүрэг тааваараа бэлчинэ
• Энгийн өгүүлбэр
Цөм өгүүлбэр /хураангуй/ 2 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр /өгүүлэхүүн нь эс тусах үйл үг байх/ Наран ургав. Мал бэлчжээ.
3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр /өгүүлэхүүн нь тусах үйл үг байх Уулыг цас даржээ. Малчид малаа бэлчээв.
Цөм бус өгүүлбэр /дэлгэрэнгүй/ Гол ба дэлгэрүүлэгч гишүүдээс бүтсэн өгүүлбэр Ж нь: Уулыг цав цагаан уас даржээ. Company Logo
Дараах өгүүлбэрүүдийн цөм бүтцийг олж бичээд, гишүүдээр зураад хэдэн бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр болохыг нь тодорхойлоорой. 1.Би ээжийн гараас улам улам чанга атгана. 2.Нэгэн хичээлт хүн цохын гэрлээр бичиг ном уншиж байжээ. 3.Айлуудын утаа цэлмэг агаарт бургилна. 4.Өглөөний тунгалагхан нар орчныг гийгүүлж байлаа. Эмгэн Буян гэрийнхээ үүдэнд сууна. 5.Зуны халуунд нуурын усан мандал халлаа. 6.Алтан нар цэлмэг тэнгэрт мандлаа. 7.Аав нь олон үлгэр ярьж өгдөг байлаа. 8.Тунгалаг сайхан нэг өдөр гэнэт үүл бүрхэв.