CATalogue_MIG_digital low Flipbook PDF

CATalogue_MIG_digital low

---

146 Views
140 Downloads
FLIP PDF 3.79MB

DOWNLOAD FLIP

REPORT DMCA

16 0 Υ Ε Α R S MADE IN GREECE INDUSTRY I N N OVAT I O N N OV E LT Y

16 0 X Ρ O N I A MADE IN GREECE ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ Κ ΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

16 0 Υ Ε Α R S MADE IN GREECE INDUSTRY I N N OVAT I O N N OV E LT Y

T E X N O Π Ο Λ Η Δ Η Μ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Ι Ω Ν ―――― T E C H N O P O L I S C I T Y O F A T H E N S A Θ Η Ν Α 2 0 1 8 ―――― A T H E N S 2 0 1 8

16 0 X Ρ O N I A MADE IN GREECE ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

I S B N 978 -96 0 - 87271- 6 - 8 © Τ Ε Χ Ν Ο Π Ο Λ Η Δ Η Μ ΟΥ Α Θ Η Ν Α Ι Ω Ν Τ Υ Π Ω Θ Η Κ Ε Σ Τ Η Ν Ε Λ Λ Α Δ Α 2 018 © T E C H N O P O L I S C I T Y O F AT H E N S P R I N T E D I N G R E E C E 2 018

Κ ΑΤΑ ΛΌΓΟΣ

C ATA LO G U E

Γε ν ι κ ή ε π ο π τ ε ί α Κωνσ ταν τίνος Μπιτζάνης

General Super vision Konstantinos Bit zanis

5

Γε ν ι κ ό ς Σ υ ν τ ο ν ι σ μ ό ς Μ α ρ ί α Φλ ώ ρ ο υ

Project Management Maria Florou

Επισ τημονική Επιμέ λεια Σ υ γ γρ α φ ή Κ ε ι μ έ ν ω ν Ισ τορική Έρευνα κ α ι Τε κ μ η ρ ί ω σ η Χρισ τίνα Αγριαν τώνη Γι ά ν ν η ς Στ ο γ ι α ν ν ί δ η ς

Scientific Research Te x t e d i t i n g Historical Research and Documentation Christina Agriantoni Ya n n i s S t o y i a n n i d i s

Σ χεδιασμός Καταλόγου Κατερίνα Αν τωνάκη

Catalogue Design Katerina Antonaki

Διαχείριση Υλικού Δέσποινα Ανδριοπούλου Αργυρώ Μπατσή Γε ω ρ γ ί α Λ α ζ ά ρ ο υ

Sources Management Despoina Andriopoulou Argyro Batsi Georgia Lazarou

Σ Υ Ν Τ Ε Λ Ε Σ Τ Ε Σ ―――― C R E D I T S

Φιλολογική Επιμέ λεια Καταλόγου Θάλεια Σπυριδάκι

Language Editing Thalia Spiridaki

Μεταφράσεις Αγάπη Ηλιάκη Ηλιάνα Θεοδωροπούλου

Tr a n s l a t i o n Agapi Iliaki Iliana Theodoropoulou

Εκτύπωση & Βιβλιοδεσία

Printing & Binding Fotolio S. A .

Eκδότης Τ Ε Χ Ν Ο Π Ο Λ Η Δ Η Μ ΟΥ Α Θ Η Ν Α Ι Ω Ν

Publisher T E C H N O P O L I S C I T Y O F AT H E N S

Ευχαρισ τούμε ιδιαίτερα για την παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού τους παρακάτω ιδιώτες, μουσεία, αρχεία και εταιρείες: Γ. Μ ά ν θ ο , Γ. Ν . Δ ε ρ μ ά τ η , Κ . Λ υ κ ί δ η κ α ι Μ . Μ π α ρ δ ά ν η , Μ ο υ σ ε ί ο Λ ο ύ λ η , Α ρ χ ε ί ο Β ο β ο λ ί ν η , Γε ν ι κ ά Α ρ χ ε ί α τ ο υ Κ ρ ά τ ο υ ς , Ε λ λ η ν ι κ ό Λ ο γ ο τ ε χ ν ι κ ό κ α ι Ι σ τ ο ρ ι κ ό Α ρ χ ε ί ο τ ο υ Μ ο ρ φ ω τ ι κ ο ύ Ι δ ρ ύ μ α τ ο ς Ε θ ν ι κ ή ς Τρ α π έ ζ η ς , Ένωση Μασ τιχοπαραγωγών Χίου-Πολιτισ τικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς , Ινσ τιτούτο Επικοινωνίας και τις εταιρείες ADELCO Α .Ε., Α . Γ. Ε .Τ Η ΡΑ Κ Λ Η Σ , Β α ρ ά γ κ η ς Α . Β . Ε . Π . Ε . , V I V E C H R O M Α . Ε . , Β Ι ΟΧ Α Λ Κ Ο Α . Ε . , Ε . Ι . Π Α Π Α Δ Ο Π ΟΥΛ ΟΣ Α . Ε . , Ε Λ Λ Η Ν Ι ΚΟ Ι Λ Ε Υ ΚΟ Λ Ι Θ Ο Ι Α . Ε . , Ε Λ Π Ε Ν Α . Ε . , Κ Λ Ι ΑΦΑ Α . Ε . , Κ Ο Π Ε Ρ Α . Ε . , Μ Υ Τ Ι Λ Η Ν Α Ι ΟΣ A . E . , Ο Μ Ι Λ ΟΣ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Α Π Ε Τ Ρ Ε Λ Α Ι Α , Π Α Π ΟΥ Τ Σ Α Ν Η Σ Α . Β . Ε . Ε . , Τ Ι ΤΑ Ν Α . Ε . , Χ Ρ Ω Τ Ε Χ Α . Ε .

Many thanks for the granting of visual material to the companies, museums, archives and individuals below: A D E L C O S . A . , H E R C U L E S G C C o , V O V O L I N I A r c h i v e , Va r a n g i , VIVEC HROM S . A ., VIOHALCO S . A ., General St ate Archive, E . J. PA PA D O P O U L O S S . A . , H E L L E N I C L I T E R AT U R E A N D H I S TO R I C A L A R C H I V E O F T H E N AT I O N A L B A N K O F G R E E C E C U LT U R A L F O U N D AT I O N , GRECIAN MAGNESITE S. A ., ELPEN S. A ., The Chios Mastiha Growers A s s o c i a t i o n - P I R A E U S B A N K G R O U P C U LT U R A L F O U N D AT I O N , I n s t i t u t e o f C o m m u n i c a t i o n , K L I A FA S . A . , C O O P E R S . A . , L O U L I S M U S E U M , M Y T I L I N E O S S . A . , H E L L E N I C P E T R O L E U M S . A . , PA P O U T S A N I S S . A . , T I TA N S . A . , C H R O T E X S . A . a n d t h e c o l l e c t o r s G . M a n t h o s , G . Ν . D e r m a t i s , Κ . Ly k i d i s a n d Μ . M p a r d a n i s .

Υλικό προέρχεται και από τις εκδόσεις: Φ. Π α π α π ο λ ύ ζ ο ς , Κ . Μ α ρ τ ζ ο ύ κ ο ς , H E L L A D S : Η Ε λ λ ά δ α μ έ σ α α π ό τ η δ ι α φ ή μ ι σ η 19 4 0 -19 8 9, Ε κ δ ό σ ε ι ς O M I K R O N , 19 9 7 τ ο υ Ι ν σ τ ι τ ο ύ τ ο υ Επικοινωνίας και Κ . Γ. Μ ά ν θ ο ς - Γ. Ν . Δ ε ρ μ ά τ η ς (ε π ι μ . ) , Λ α ύ ρ ι ο , η β ο ή τ ο υ χ ρ ό ν ο υ – τ ο Νεότερο Λαύριο της Μεταλ λείας και Μεταλ λουργίας, Εκδόσεις Ε τ α ι ρ ε ί α ς Μ ε λ ε τ ώ ν Λ α υ ρ ε ω τ ι κ ή ς , Λ α ύ ρ ι ο 2 017

Some material has also been granted from the publication: F. P a p a p o l y z o s , K . M a r t z o u k o s , H E L L A D S : G r e e c e t h r o u g h a d v e r t i s i n g 19 4 0 -19 8 9, O M I K R O N P u b l i c a t i o n s , 19 9 7, I n s t i t u t e o f C o m m u n i c a t i o n and K .G . Manthos- G .N. Dermatis, L avrio the Rumble of Time - The Modern L a v r i o o f M i n i n g a n d M e t a l l u r g y, S o c i e t y f o r t h e S t u d i e s o f L a v r e o t i k i , 2 017

© 2 018 Τ Ε Χ Ν Ο Π Ο Λ Η Δ Η Μ ΟΥ Α Θ Η Ν Α Ι Ω Ν Απαγορεύεται η εν λόγω ή εν μέρει ανατύπωση, αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του κειμένου ή φωτογραφιών της παρούσας έκδοσης χωρίς έγ γραφη άδεια.

© 2 018 T E C H N O P O L I S C I T Y O F AT H E N S Any reproduction, republishing, copying, in whole, par t or in summar y of the text or the photographic material of this publication without prior written permission is forbidden.

I S B N 978 - 9 6 0 - 87271- 6 - 8

I S B N 978 - 9 6 0 - 87271- 6 - 8

Σ Υ Ν Τ Ε Λ Ε Σ Τ Ε Σ ―――― C R E D I T S

6

16 0 X Ρ O N I A MADE IN GREECE ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

16 0 Υ Ε Α R S MADE IN GREECE INDUSTRY I N N OVAT I O N N OV E LT Y

EKΘΕΣΗ

ΕΧΗΙΒΙΤΙΟΝ

Δ Ι Ο Ρ ΓΑ Ν Ω Σ Η – Π Α ΡΑ ΓΩ Γ Η Τε χ ν ό π ο λ η Δ ή μ ο υ Α θ η ν α ί ω ν Πρόεδρος Δ.Σ.: Πόπη (Καλ λιόπη) Διαμαν τάκου Διευθύνων Σύμβουλος: Κωνσ ταν τίνος Μπιτζάνης

PRODUCTION MANAGEMENT Te c h n o p o l i s C i t y 0 f A t h e n s Popi Diamant akou (Chairman of t he Board) K o n s t a n t i n o s B i t z a n i s ( M a n a g i n g D i r e c t o r)

Γε ν ι κ ή ε π ο π τ ε ί α Κωνσ ταν τίνος Μπιτζάνης (Διευθύνων Σύμβουλος)

General Super vision K o n s t a n t i n o s B i t z a n i s ( M a n a g i n g D i r e c t o r)

Γε ν ι κ ό ς Σ υ ν τ ο ν ι σ μ ό ς Μ α ρ ί α Φλ ώ ρ ο υ ( Δ ι ε υ θ ύ ν τ ρ ι α Β ι ο μ η χ α ν ι κ ο ύ Μ ο υ σ ε ί ο υ Φ ω τ α ε ρ ί ο υ)

Project Management M a r i a F l o r o u ( H e a d o f t h e I n d u s t r i a l G a s M u s e u m)

Επισ τημονική Επιμέ λεια Χ ρ ι σ τ ί ν α Α γ ρ ι α ν τ ώ ν η (Ο μ ό τ ι μ η Κ α θ η γ ή τ ρ ι α Σ ύ γ χ ρ ο ν η ς Ι σ τ ο ρ ί α ς , Πανεπισ τήμιο Θεσσαλίας)

Academic consultant C h r i s t i n a A g r i a n t o n i ( E m e r i t u s P r o f e s s o r o f M o d e r n H i s t r o y, U n i v e r s i t y o f T h e s s a l y)

Πρωτότυπα κείμενα Ι σ τ ο ρ ι κ ή Έ ρ ε υ ν α κ α ι Τε κ μ η ρ ί ω σ η Χρισ τίνα Αγριαν τώνη Γι ά ν ν η ς Στ ο γ ι α ν ν ί δ η ς ( Ι σ τ ο ρ ι κ ό ς – Ε ρ ε υ ν η τ ή ς )

O r i g i n a l Te x t s Historical Research and Documentation Christina Agriantoni Ya n n i s S t o y a n n i d i s ( H i s t o r i a n – R e s e a r c h S p e c i a l i s t )

Μ ο υ σ ε ι ο γρ α φ ι κ ό ς Σ χ ε δ ι α σ μ ό ς Ε ρ α τ ώ Κ ο υ τ σ ο υ δ ά κ η – Γε ρ ο λ ύ μ π ο υ ( Α ρ χ ι τ έ κ τ ω ν Μ ο υ σ ε ι ο λ ό γ ο ς )

Architectural Museological Planning E r a t o K o u t s o u d a k i – Ye r o l y m b o u ( A r c h i t e c t - M u s e o l o g i s t )

Μουσειολογικός Σ χεδιασμός Μ α ρ ί α Φλ ώ ρ ο υ Δέσποινα Ανδριοπούλου (Μουσειολόγος)

Museological Planning Maria Florou Despina Andriopoulou (Museologist)

Ο π τ ι κ ή Τα υ τ ό τ η τ α κ α ι Ε ι κ α σ τ ι κ ό ς Σ χ ε δ ι α σ μ ό ς pi6 communication design

Visual Identity and Design pi6 communication design

Μουσειολογική Επιμέ λεια Κειμένων Θάλεια Σπυριδάκι (Αρχαιολόγος – Μουσειολόγος)

M u s e o l o g i c a l Te x t E d i t i n g Thalia Spyridaki (Archaeologist – Museologist)

Μεταφράσεις Αγάπη Ηλιάκη Ηλιάνα Θεοδωροπούλου

Tr a n s l a t i o n Agapi Iliaki Iliana Theodoropoulou

Οργάνωση και Διαχείριση Αρχειακού Υλικού Δέσποινα Ανδριοπούλου Γε ω ρ γ ί α Λ α ζ ά ρ ο υ ( Ε ι κ α σ τ ι κ ό ς ) Αργυρώ Μπατσή (Μουσειοπαιδαγωγός) Μάριος Ξένος (Πληροφορικός) Σ ο φ ί α Τσ ί γ κ ο υ ( Α ρ χ α ι ο λ ό γ ο ς )

Collections Management Despina Andriopoulou Georgia Lazarou (Ar tist) A r g y r o B a t s i ( M u s e u m E d u c a t o r) M a r i o s X e n o s ( Ι Τ e n g i n e e r) S o f i a Ts i g o u ( A r c h a e o l o g i s t )

Παραγωγή και Επεξεργασία Οπτικοακουσ τικού Υλικού Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο ς Τσ ί κ λ ο ς ( I n f o r m a t i c s E n g i n e e r) Γι ώ ρ γ ο ς Μ α ν ι ά ς ( S o f t w a r e D e v e l o p e r) Ά λ κ η σ τ ι ς Τσ ί κ ο υ

A u d i o v i s u a l s K o n s t a n t i n o s Ts i k l o s ( I n f o r m a t i c s E n g i n e e r) G e o r g e M a n i a s ( S o f t w a r e D e v e l o p e r) A l k i s t i s Ts i k o u

Action Stations Δέσποινα Ανδριοπούλου Γε ω ρ γ ί α Λ α ζ ά ρ ο υ

Action Stations Despina Andriopoulou Georgia Lazarou

Κατασκευή Θεατρικής Μακέτας Εύα Νικολοπούλου (Εικασ τικός)

Models Eva Nikolopoulou (Ar tist)

Marketing και Επικοινωνία Κωνσ ταν τίνα Μαργαρίτη (Διευθύν τρια Marketing και Επικοινωνίας) Ε λ έ ν η Μ ι χ α λ ά κ η ( C o m m u n i c a t i o n s a n d s o c i a l m e d i a M a n a g e r) Φ έ ν η Μ π έ ν ο υ ( C o m m u n i c a t i o n s a n d s o c i a l m e d i a M a n a g e r) Μ α ρ ί ζ α Π α π α δ η μ η τ ρ ί ο υ ( Γρ α φ ε ί ο Τύ π ο υ)

Marketing and Communication K o n s t a n t i n a M a r g a r i t i ( H e a d o f M a r k e t i n g a n d C o m m u n i c a t i o n s) E l e n i M i c h a l a k i ( C o m m u n i c a t i o n s a n d S o c i a l M e d i a M a n a g e r) F e n i B e n o u ( C o m m u n i c a t i o n s a n d S o c i a l M e d i a M a n a g e r) M a r i z a P a p a d i m i t r i o u ( P r e s s O f f i c e)

Δ η μ ι ο υ ρ γ ι κ ή Ο μ ά δ α Τε χ ν ό π ο λ η ς Ά λ κ η σ τ ι ς Τσ ί κ ο υ ( C r e a t i v e D i r e c t o r – A n i m a t o r) Κ α τ ε ρ ί ν α Α ν τ ω ν ά κ η ( C r e a t i v e D i r e c t o r)

Τe c h n o p o l i s C r e a t i v e Te a m A l k i s t i s Ts i k o u ( C r e a t i v e D i r e c t o r – A n i m a t o r) K a t e r i n a A n t o n a k i ( C r e a t i v e D i r e c t o r)

Οργάνωση Πωλητηρίου και Σ χεδιασμός Πωλητέων Ειδών Μ α ρ ί α Δ ρ ό σ ο υ ( Υπ ε ύ θ υ ν η Π ω λ η τ η ρ ί ο υ) Ά λ κ η σ τ ι ς Τσ ί κ ο υ

Museum Shop and Merchandise M a r i a D r o s s o u ( A r t D i r e c t o r o f I G M S h o p) A l k i s t i s Ts i k o u

Catalogue Design Katerina Antonaki

Διοργάνωση Παράλ ληλων Εκδηλώσεων Α ν τ ώ ν η ς Ο ι κ ο ν ό μ ο υ ( Δ ι ε υ θ υ ν τ ή ς I n n o v a t h e n s)

Parallel Event s Program A n t o n i s I k o n o m o u ( H e a d o f I n n o v a t h e n s)

Ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ά Π ρ ο γρ ά μ μ α τ α κ α ι Ε π ι μ έ λ ε ι α Y λ ι κ ο ύ Αργυρώ Μπατσή Γε ω ρ γ ί α Λ α ζ ά ρ ο υ Ά λ κ η σ τ ι ς Τσ ί κ ο υ

Educational Programs and Kit Argyro Batsi Georgia Lazarou A l k i s t i s Ts i k o u

Ασφάλεια και Συν τήρηση Σ α ρ ά ν τ ο ς Σ υ μ ί ν η ς ( Δ ι ε υ θ υ ν τ ή ς Το μ έ α Α σ φ ά λ ε ι α ς )

Security and Maintenance S a r a n t o s S i m i n i s ( H e a d o f S e c u r i t y)

Management and Marketing Consulting Ά ν ν α Γά γ γ α ( Δ ι ε υ θ ύ ν τ ρ ι α Το μ έ α Π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ι σ μ ο ύ κ α ι Π α ρ α γ ω γ ή ς Ε κ δ η λ ώ σ ε ω ν)

Management and Marketing Consulting Anna Ganga ( H e a d o f P r o g r a m m i n g a n d E v e n t s P r o d u c t i o n)

Ειδικές Εκθεσιακές Κατασκευές Εμμανουήλ Λιγ νός

Showcases and Museum Constructions Emmanouel Lignos

Ξυλοκατασκευές Γι ά ν ν η ς Κ ο λ ο κ υ θ ά ς ( D e s i g n C u i s i n e)

Wood Const ruc tions Ya n n i s K o l o k y t h a s ( D e s i g n C u i s i n e)

Εκθεσιακός Φωτισμός Ν ί κ ο ς Στ α μ α τ ό π ο υ λ ο ς

Lighting Works Nikos St amatopoulos

Ψηφιακές Εκτυπώσεις Whale Graphics A .E.

Digital Printings Whale Graphics S. A .

Εκ τυπώση Καταλόγου και Προωθητικού Υλικού Fotolio Α .Ε.

Catalogue and Promotional Material Printings Fotolio S. A .

Promotional Video DK Video Productions

Promotional Video DK Video Productions

ΕΥΧ ΑΡΙΣΤIΕΣ Ι δ ι α ί τ ε ρ ε ς ε υ χ α ρ ι σ τ ί ε ς ο φ ε ί λ ο ν τ α ι σ τ ο υ ς σ υλ λ έ κ τ ε ς : Α λ ε ξ ά ν δ ρ α Χα ρ ι τ ά τ ο υ κ α ι Κ ω σ τ α ν τ ί ν ο Λ υ κ ί δ η γ ι α τ η ν π α ρ α χ ώ ρ η σ η υ λ ι κ ο ύ α π ό τ ι ς σ υ λ λ ο γ έ ς τ ο υ ς . 

ACKNOWLEDGEMENTS To t h e c o l l e c t o r s : A l e x a n d r a C h a r i t a t o u a n d K o n s t a n t i n o s Ly k i d i s f o r t h e i r k i n d c o n s c e s s i o n o f a r c h i ve m a t e r i a l . 

Καθώς επίσης και σ τους: Α γρ ι α ν τ ώ ν η Χ . , Δ ε ρ μ ά τ η Γ. Ν . , Θ ε ο χ α ρ ά κ η Α . , Ι ω α ν ν ί δ η Γ. , Κ α ρ δ α μ ί τ σ η – Α δ ά μ η Μ . , Λ ί γ γ ο Ε . , Μ ά ν θ ο Κ . Γ. , Μ α ρ α ν τ ζ ί δ η Γ. , Μ ε τ α ξ ά Α . , Μ π α ρ δ ά ν η Μ . , Μ π ά τ ζ ι ο Μ . , Μ π ά τ ζ ι ο υ Β . , Π α υ λ ό π ο υ λ ο Γ. , Π ό ρ τ ο λ ο Δ . , Σπηλιώτη Ζ.

Also to: C h . A g r i a n t o n i , G . N . D e r m a t i s , A . T h e o c h a r a k i s , I o a n n i d i s Y. , M. Kardamitsi – Adami, E. Liggos, K . G . Manthos, G. Marant zidis, A . M e t a x a , M . B a r d a n i s , M . B a t z i o s , V. B a t z i o u , G . P a v l o p o u l o s , D. P o r t o l o s , S p i l i o t i Z .

Σ ε φ ο ρ ε ί ς κα ι α ρχ ε ί α : Α ρ χ ε ί ο Β ο β ο λ ί ν η , Α ρ χ ε ί ο Σ υ λ λ ό γ ο υ Φί λ ω ν Ε ρ γ ο σ τ α σ ί ο υ Ε μ α γ ι έ Κ έ α ς , Β ι ο μ η χ α ν ι κ ό Μ ο υ σ ε ί ο Ε ρ μ ο ύ π ο λ η ς – Κ έ ν τ ρ ο Τε χ ν ι κ ο ύ Π ο λ ι τ ι σ μ ο ύ, Β ι ο μ η χ α ν ι κ ό Μ ο υ σ ε ί ο Το μ ά τ α ς Δ . Ν ο μ ι κ ό ς , Β ι ο τ ε χ ν ι κ ό Β ι ο μ η χ α ν ι κ ό Ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό Μ ο υ σ ε ί ο, Γε ν ι κ ά Α ρ χ ε ί α τ ο υ Κ ρ ά τ ο υ ς , Γε ν ι κ ά Α ρ χ ε ί α τ ο υ Κ ρ ά τ ο υ ς Ε υ ρ υ τ α ν ί α ς , Γε ν ι κ ά Α ρ χ ε ί α τ ο υ Κ ρ ά τ ο υ ς Μ α γ ν η σ ί α ς , Δ ή μ ο Σ ύ ρ ο υ – Ε ρ μ ο ύ π ο λ η ς , Δ ή μ ο Ν ά ο υ σ α ς , Δ ι ε ύ θ υ ν σ η Α ρ χ ε ί ω ν, Μ ο υ σ ε ί ω ν και Βιβλιοθηκών Δήμου Βόλου – Δημοτικό Κέν τρο Ισ τορίας και Τε κ μ η ρ ί ω σ η ς Β ό λ ο υ ( Δ Η . Κ . Ι .), Ε θ ν ι κ ό Ί δ ρ υ μ α Ε ρ ε υ ν ώ ν ( Ε . Ι . Ε .), Ε θ ν ι κ ό Ι σ τ ο ρ ι κ ό Μ ο υ σ ε ί ο, Ε λ λ η ν ι κ ό Λ ο γ ο τ ε χ ν ι κ ό κ α ι Ι σ τ ο ρ ι κ ό Α ρ χ ε ί ο τ ο υ Μ ο ρ φ ω τ ι κ ο ύ Ι δ ρ ύ μ α τ ο ς Ε θ ν ι κ ή ς Τρ α π έ ζ η ς ( Ε . Λ . Ι . Α .- Μ . Ι . Ε .Τ.), Ε λ λ η ν ι κ ή Παραγωγή , Ένωση Μασ τιχοπαραγωγών Χίου – Πολιτισ τικό Ίδρυμα Ο μ ί λ ο υ Π ε ι ρ α ι ώ ς , Ε Ρ Τ/ Μ ο υ σ ε ί ο – Α ρ χ ε ί ο, Ί δ ρ υ μ α Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο ς Γ. Κ α ρ α μ α νλ ή ς , Ι ν σ τ ι τ ο ύ τ ο Ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α ς , Ι σ τ ο ρ ι κ ό Α ρ χ ε ί ο A c h a i a C l a u s s , Ι σ τ ο ρ ι κ ό α ρ χ ε ί ο Δ . Ε . Η . , Ι σ τ ο ρ ι κ ό Α ρ χ ε ί ο Δ ή μ ο υ Α θ η ν α ί ω ν, Ι σ τ ο ρ ι κ ό Α ρ χ ε ί ο Ε θ ν ι κ ή ς Τρ ά π ε ζα ς τ η ς Ε λ λ ά δ ο ς , Κ έ ν τ ρ ο Μ ι κ ρ α σ ι α τ ι κ ώ ν Σ π ο υ δ ώ ν, Κ έ ν τ ρ ο Τε κ μ η ρ ί ω σ η ς τ η ς Ι σ τ ο ρ ί α ς τ η ς Γε ω ρ γ ί α ς τ ο υ Γε ω π ο ν ι κ ο ύ Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ, Μ ε τ α λ λ ε υ τ ι κ ό Π ά ρ κ ο Φ ω κ ί δ α ς , Μ ο υ σ ε ί ο Π λ ι ν θ ο κ ε ρ α μ ο π ο ι ί α ς Ν . & Σ . Τσ α λ α π ά τ α – Π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ό Ί δ ρ υ μ α Ο μ ί λ ο υ Π ε ι ρ α ι ώ ς , Μ ο υ σ ε ί ο Τη λ ε π ι κ ο ι ν ω ν ι ώ ν τ ο υ Ο μ ί λ ο υ Ο.Τ. Ε . , Π ε λ ο π ο ν ν η σ ι α κ ό Λ α ο γρ α φ ι κ ό Ί δ ρ υ μ α ( Π . Λ . Ι .), Π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ό Ί δ ρ υ μ α Ο μ ί λ ο υ Π ε ι ρ α ι ώ ς , Σ ι β ι τ α ν ί δ ε ι ο ς Δ η μ ό σ ι α Σ χ ο λ ή Τε χ ν ώ ν κ α ι Ε π α γ γ ε λ μ ά τ ω ν, Σ . Ε . Β . , Τε χ ν ο λ ο γ ι κ ό Π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ό Π ά ρ κ ο Λ α υ ρ ί ο υ .

To i n s t i t u t i o n s a n d a r c h i ve s : A r c h i ve o f Vo vo l i n i , A r c h i ve o f Fr i e n d s o f t h e K e a E n a m e l Fa c t o r y, E r m o u p o l i s I n d u s t r i a l M u s e u m – Te c h n i c a l C e n t r e , S a n t o r i n i A r t s Fa c t o r y, I n d u s t r i a l E d u c a t i o n a l M u s e u m , G e n e r a l S t a t e A r c h i ve s , G e n e r a l S t a t e A r c h i ve s o f E y r i t a n i a , G e n e r a l S t a t e A r c h i ve s o f Magnisia, Municipalit y of Syros – Ermoupolis, Municipalit y of Naousa, Municipal Centre for Historical Research and Documentation of Vo l o s , N a t i o n a l H e l l e n i c R e s e a r c h F o u n d a t i o n , N a t i o n a l H i s t o r i c a l M u s e u m – A t h e n s , E L I A A r c h i ve o f N a t i o n a l B a n k o f G r e e c e C u l t u r a l Foundation, Greek Production, Chios Gum Mastic Growers A ssociation – P i r a e u s B a n k G r o u p C u l t u r a l F o u n d a t i o n , E R T/ D i r e c t o r a t e o f M u s e u m – A r c h i ve , C o n s t a n t i n e K a r a m a n l i s F o u n d a t i o n , I n s t i t u t e o f C o m m u n i c a t i o n , A c h a i a C l a u s s H i s t o r i c a l A r c h i ve , P u b l i c P o w e r C o r p o r a t i o n S . A . – H e l l a s H i s t o r i c a l A r c h i ve , C i t y o f A t h e n s H i s t o r i c a l A r c h i ve , N a t i o n a l B a n k o f G r e e c e H i s t o r i c a l A r c h i ve , C e n t r e f o r Asia Minor Studies, Centre for Documentation of the Histor y of G r e e k A g r i c u l t u r e – A g r i c u l t u r a l U n i ve r s i t y o f A t h e n s , Va g o n e t t o – Fokis Mining Park, The Roof tile and Brick works Museum N. & S. Ts a l a p a t a s – P i r a e u s B a n k G r o u p C u l t u r a l F o u n d a t i o n , OT E M u s e u m o f Te l e c o m m u n i c a t i o n s , P e l o p o n n e s i a n F o l k l o r e F o u n d a t i o n , P i r a e u s Bank Group Cultural Foundation, Sivit anidios Public Ar t s and Craf t s, S E V – H e l l e n i c F e d e r a t i o n o f E n t e r p r i s e s , Te c h n o l o g i c a l C u l t u r a l P a r k Lavrion.

Τι ς ε τ α ι ρ ε ί ε ς : A D E LC O Α . Ε . , B A R I L L A Ε λ λ ά ς Α . Ε . ( Μ Ι Σ ΚΟ), E L P E N Α . Ε . , F G E u r o p e ( E S K I M O), M O N D E L E Z Ε λ λ ά ς Α . Ε . ( Π ΑΥΛ Ι Δ Η Σ ), U N I L E V E R LO G I S T I C S Α . Ε . ( Ε Λ Α Ϊ Σ ), V I V E C H R O M A . E . , Α Γ Ε Τ Η ΡΑ Κ Λ Η Σ , Β Α ΡΑ Γ Κ Η Σ Α . Β . Ε . Π . Ε . , Β Ι ΟΧ Α Λ ΚΟ, Γ Ι ΩΤ Η Σ A . E . , Δ . Ε . Η . , Δ Ε ΛΤΑ Τρ ό φ ι μ α Α . Ε . , Ε . Ι . Π Α Π Α ΔΟ Π ΟΥΛΟΣ Α . Ε . , Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Α Π Ε Τ Ρ Ε Λ Α Ι Α , Ε Λ Λ Η Ν Ι ΚΟ Ι Λ Ε Υ ΚΟΛ Ι Θ Ο Ι Α . Ε . , Ε Λ Μ Ι Ν Β Ω Ξ Ι Τ Ε Σ Α . Ε . , Ε ΨΑ Α . Ε . , Θ Ε Ρ Μ Ι Σ A B E , Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Α . Ε . , Κ Λ Ι ΑΦΑ Α . Ε . , Κ Λ Ω Σ ΤΑ Ι Π Ε ΤΑ ΛΟΥΔ Α Σ Α . Ε . Β . Ε , ΚΟ Π Ε Ρ Α . Ε . , Κ Υ Κ Ν ΟΣ Α . Ε . , Λ Α Ρ ΚΟ Γε ν ι κ ή Μ ε τ α λ λ ε υ τ ι κ ή κ α ι Μ ε τ α λ λ ο υ ρ γ ι κ ή Α . Ε . , Μ ΥΛΟ Ι ΛΟΥΛ Η Α . Ε . , Μ Υ Τ Ι Λ Η Ν Α Ι ΟΣ Α . Ε . , Ν . Λ Ε Β Ε Ν Τ Ε Ρ Η Σ Α . Ε . , Ό μ ι λ ο ς Ε Τ Μ Α , Π Α Π ΟΥ Τ Σ Α Ν Η Σ Α . Β . Ε . Ε . , Σ Α Ρ Ι Δ Η Σ , Σ Κ Λ Α Β Ε Ν Ι Τ Η Σ Α . Ε . Ε . , Ο Μ Ι ΛΟΣ Τ Ι ΤΑ Ν , Τ Σ ΑΟΥ ΣΟ ΓΛΟΥ Α . Ε . , Χ Α ΛΥ Β ΟΥ Ρ Γ Ι Κ Η Α . Ε . , Χ Ρ ΩΤ Ε Χ Α . Ε .

The companies: A D E LC O Α . Ε . , B A R I L L A Ε λ λ ά ς Α . Ε . ( Μ Ι Σ ΚΟ), E L P E N Α . Ε . , F G E u r o p e ( E S K I M O), M O N D E L E Z Ε λ λ ά ς Α . Ε . ( Π ΑΥΛ Ι Δ Η Σ ), U N I L E V E R LO G I S T I C S Α . Ε . ( Ε Λ Α Ϊ Σ ), V I V E C H R O M A . E . , H E R AC L E S G E N E R A L C E M E N T C O M PA N Y, VA R A N G I S , V I O H A LC O S . A . , J OT I S , P. P.C . , D E LTA F O O D S S . A . , E . J . PA PA D O P O U LO S S . A . , H E L L E N I C P E T R O L E U M , G R E C I A N M AG N E S I T E , E L M I N B A U X I T T E S , E P S A S . A . , T H E R M I S , K AT H I M E R I N I , K L I A FA S . A . , P E TA LO U DA S T H R E A D S S . A . , C O O P E R S . A . , K Y K N O S S . A . , L A R C O G e n e r a l M i n i n g M e t a l l u r g i c a l C o m p a n y, LO U L I S M I L L S , M Y T I L I N E O S S . A . , L E V E N T E R I S S . A . , E T M A G R O U P, PA P OY T S A N I S S . A . , S A R I D I S , S K L AV E N I T I S S . A . , T I TA N G R O U P, T S AO U S S O G LO U S . A . , H A LY VO U R G I K I S . A . , C H R OT E X S . A .

Ε υ χα ρ ι σ τ ο ύ μ ε ε π ί σ η ς : Α μ ο ι ρ ί δ ο υ Β . , Α β έ ρ ω φ Τ. , Β λ ά χ ο Γ. , Κ α λ ο υ τ ά Μ . , Ν ο τ α ρ ά ς Γ. , Ο ι κ ο ν ό μ ο υ Ζ . , Π α π α γ γ ε λ ή Κ . , Π α π α δ ό π ο υ λ ο ς . Ε . , Σ ο υ γ ι ο υ λτ ζό γλ ο υ Α . , Στ ρ ά τ ο ς Χ . , Χα ρ α μ ή Μ .

We w o u l d a l s o l i ke t o t h a n k : A m i r i d o u V. , Ave r o f T. , V l a c h o s G . , K a l o u t a M . , N o t a r a s G . , I ko n o m o u Z ., Papaggeli K ., Papadopoulos E ., Sougioult zoglou A ., Stratos Ch., Charami M.

Η έ κ θ ε σ η α υ τ ή δ ε ν θ α π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ο ύ ν τ α ν χω ρ ί ς τ ην υ π ο σ τ ή ρ ι ξ η κα ι τ η σ υ ν ε ργα σ ί α όλ ων τ ων ε ργα ζο μ έ νων σ τ ην Τε χ νό π ολ η .

T h e e x h i b i t i o n w o u l d n o t h ave b e e n p o s s i b l e w i t h o u t t h e s u p p o r t a n d c o o p e r a t i o n o f e ve r y o n e i n Te c h n o p o l i s .

7 Σ Υ Ν Τ Ε Λ Ε Σ Τ Ε Σ ―――― C R E D I T S

Σ χεδιασμός Καταλόγου Κατερίνα Αν τωνάκη

Η Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια στον πιο δημοφιλή πολυχώρο πολιτισμού της πόλης. Ως τόπος συνάντησης κυρίως των νέων ανθρώπων θέλει να συμβάλει στο να ξαναέρθουν στο προσκήνιο οι δυνάμεις της παραγωγής, της δημιουργικής έκφρασης και των καινοτόμων ιδεών που προσπαθούν να γίνουν πράξη. Η έκθεση «160 χρόνια made in Greece» αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο αυτήν την προσπάθεια. Μια σύγχρονη έκθεση για την ιστορία των καινοτομιών της ελληνικής βιομηχανίας θα μας θυμίσει ότι η χώρα μας μπορεί να μην έχει τη βιομηχανική ανάπτυξη άλλων βιομηχανικών χωρών, έχει όμως και αυτή τη δική της παραγωγική και καινοτόμα πλευρά που ψάχνει και σήμερα τον χώρο και τις πρϋποθέσεις να εκφραστεί, και γιατί όχι, να ηγεμονεύσει. Η Τεχνόπολη θα είναι πάντα ένας τέτοιος χώρος, με εκθέσεις, προγράμματα στήριξης και δικτύωσης νέων επιχειρήσεων, σύγχρονα δημιουργικά εργαστήρια και προγράμματα για παιδιά, που θα εκπέμπει το μήνυμα ότι: με φρέσκιες ιδέες, δημιουργία και παραγωγή θα προχωρήσουμε όλoι μαζί στα επόμενα χρόνια.

In recent years, the Technopolis of the City of Athens has emerged as being the most popular multipurpose venue in the city. As a meeting place for young people in particular, Technopolis endeavours to help bring to the fore the power of creativity and support creative expression and innovative ideas. The "160 χρόνια made in Greece" exhibition best communicates this endeavour. This contemporary exhibition about the history of the innovations of Greek industry will remind us of the fact that whilst this country may not have the industrial development of other industrialized nations, it does have its own creative and innovative side, that is still looking for the right arena and conditions to express itself, and why not even lead. Technopolis will always be a venue with exhibitions, support programs and networking of new businesses, modern creative workshops and children's programs which sends out the message that with fresh ideas and creativity we will move on, in the years to come.

Κωνσ ταν τίνος Μπιτζάνης

Konst antinos Bit zanis

Δ ι ε υ θ ύ ν ω ν Σ ύ μ β ο υ λ ο ς , Τε χ ν ό π ο λ η Δ ή μ ο υ Α θ η ν α ί ω ν

M a n a g i n g D i r e c t o r, Te c h n o p o l i s C i t y o f A t h e n s

16 0 Χ Ρ Ο Ν Ι Α M A D E I N G R E E C E 16 0 Υ Ε Α R S M A D E I N G R E E C E

Η βιομηχανία ήταν δύσκολη υπόθεση για μια μικρή και νέα χώρα όπως η Ελλάδα. Ωστόσο πολλοί άνθρωποι τόλμησαν το εγχείρημα και πολλοί περισσότεροι, άνδρες, γυναίκες, κορίτσια και αγόρια, βρέθηκαν από νωρίς μπλεγμένοι στα γρανάζια των μηχανών. Ανοιχτά εθνικά μέτωπα, δύο δεκαετίες πολέμων, αλλεπάλληλες έκτακτες περιστάσεις, ανέκοπταν απότομα τις σύντομες φάσεις βιομηχανικής ανάπτυξης, έθεταν άλλες προτεραιότητες και δεν άφηναν πολλά περιθώρια για την έγκαιρη συνειδητοποίηση της σημασίας του βιομηχανικού πολιτισμού. Για μεγάλο διάστημα, δεν υπήρξε ούτε πολιτική στήριξη, ούτε κοινωνική αποδοχή της βιομηχανίας. Η διαχείριση της εργατικής διαμαρτυρίας από καθεστώτα άλλοτε αυταρχικά και άλλοτε περιορισμένων πολιτικών ελευθεριών και ελεγχόμενου συνδικαλισμού, δεν συνέβαλε στην ανάπτυξη συναινετικών διαδικασιών για την επίλυση των διαφορών εργοδοτών και εργαζομένων, και των ιδιαίτερων προβλημάτων της βιομηχανίας.

Industrial ventures have always been a difficult task for a small and newly-independent country, like Greece. However, many people did take the risk and many more -men, women, boys and girls- were entangled early stage in the wheels of some kind of machinery. Irredentist disputes, two decades of war, as well as many other special circumstances, did not allow the industrial culture to embed itself and flourish, despite some small breaks of development. For a long time, there was neither government support nor social acceptance of the new economic sector. Moreover, autoritarian regimes or state-controlled unions did not permit the emergence of consensual institutions, able to deal with the workers' contest and the specific problems of the industry. However, the Greek Industry has always been there and has shown some significant successes and failures as well. Despite the recent widespread wave of deindustrialization, one that hit the whole Western world, the Greek Industry is still alive and has all the potential to substantially contribute to the productive reconstruction of the country.

Παρ’ όλα αυτά, η ελληνική βιομηχανία υπήρξε, και κατέγραψε σημαντικές επιτυχίες, όπως και αποτυχίες. Παρά την εκτεταμένη αποβιομηχάνιση στην πρόσφατη εποχή, που έπληξε εξάλλου όλο τον δυτικό κόσμο, The exhibition in Technopolis-City of Athens is dedicated υπάρχει ακόμα, και αποτελεί την πιο σημαντική προοπτική to the minds and hands behind the Greek Industry, the για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. founders and the employees. Presenting the particular businesses has been an inevitably selective process. Η έκθεση της Τεχνόπολης αφιερώνεται στους The selection was based on three criteria: novelty, δημιουργούς της, επιχειρηματίες και εργαζομένους. innovation and longevity. Initiatory steps have been the Η παρουσίαση των συγκεκριμένων επιχειρήσεων είναι first investments in new unexplored fields, something that αναγκαστικά επιλεκτική. Η επιλογή βασίστηκε σε τρία requires courage and risk. Innovation, in a broad sense, κριτήρια: πρωτοπορία, καινοτομία και μακροβιότητα. is the introduction of new products, new production Πρωτοπορία θεωρούμε την πρώτη επένδυση σε processes, as well as new organizational structures and νέους κλάδους, που απαιτεί τόλμη και ρίσκο. Και στην the use of marketing. Our goal is to show that in spite of καινοτομία δίνουμε ευρύ περιεχόμενο, που περιλαμβάνει the hard situations, there have been significant initiatives, την εισαγωγή νέων προϊόντων, νέων διαδικασιών innovations and successful responses to challenges. παραγωγής και μεθόδων οργάνωσης, όπως και μάρκετιγκ. Στόχος της έκθεσης είναι να δείξει ότι στις ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες που σημάδεψαν την ιστορία της χώρας μας, δεν έλειψαν οι πρωτοβουλίες, οι καινοτομίες, η απάντηση στις προκλήσεις.

Χ ρ ι σ τ ί ν α Α γρ ι α ν τ ώ ν η

Christina Agriantoni

Ομότιμη Καθηγήτρια Σύγ χρονης Ισ τορίας, Πανεπισ τήμιο Θεσσαλίας

E m e r i t u s P r o f e s s o r o f M o d e r n H i s t r o y, U n i v e r s i t y o f T h e s s a l y

9

Μ Ε ΤΑ Λ ΛΟΥ Ρ Γ I Α M E TA L L U R G Y

Since the end of the 19th century, many mines were inaugurated in several areas of Greece -Lavrion, Cyclades, Thessaly, Halkidiki- in order to exploit the ore deposits of the country. Most of the ores were exported unprocessed up to World War II.

Ωστόσο, η πρώτη μεγάλη βιομηχανία της χώρας ήταν μια μεταλλουργική μονάδα στο Λαύριο (1865), που εξόρυσσε μολυβδούχα μεταλλεύματα για να παράγει αργυρούχο μόλυβδο. Την ίδια εποχή ξεκίνησε η παραγωγή θείου από τα θειούχα χώματα της Μήλου.

However, the first large industry of the country was a mining plant in Lavrion (1865), which extracted lead ores in order to produce argentiferous lead. At the same time, the sulphur extraction began from the sulphuric soil of Milos.

Από τις αρχές του 20 ού αιώνα άρχισε η επί τόπου κατεργασία του λευκολίθου, στην Εύβοια και τη Χαλκιδική, με καμίνους για την παραγωγή καυστικής μαγνησίας, όπως και των μεταλλευμάτων ψευδαργύρου, στο Λαύριο και τη Θάσο, για την παραγωγή καλαμίνας.

Since the beginning of the 20th century, magnesite processing plants in Evia and Halkidiki started producing caustic magnesia, whereas in Lavrio and Thasos, zinc-ores were mined and calcinated.

Την ίδια εποχή, αρκετές επιχειρήσεις δημιούργησαν στα μεταλλεία τους εγκαταστάσεις εμπλουτισμού των μεταλλευμάτων.

At the same time, many companies have launched facilities specialized in minerals beneficiation.

Another important step in the ore processing industry was the beginning of the bauxite extraction in Mount Σημαντικό βήμα για την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου Parnasse during the interwar years, whereas the first αποτελεί η έναρξη της εξόρυξης βωξίτη στον Παρνασσό aluminium plant was inaugurated in 1966 (the Pechiney factory). τον Μεσοπόλεμο, αλλά η επί τόπου κατεργασία του για την παραγωγή αλουμινίου θα αρχίσει το 1966, με το μεγάIn the field of iron and steel, the first Greek metallurgical λο εργοστάσιο της Pechiney. companies were founded after World War II. At first, they functioned with scrap while in 1963 the first blast furnace, Στον τομέα του σιδήρου και του χάλυβα, οι πρώτες using iron ores, was raised in Elefsina. ελληνικές μεταλλουργίες δημιουργήθηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εργάζονταν στην αρχή με παλιοσίδερα (σκραπ), ενώ το 1963 υψώθηκε η πρώτη υψικάμινος στην Ελευσίνα, που χρησιμοποιούσε σιδηρομετάλλευμα ως πρώτη ύλη.

Ε τ α ι ρ ι κ ή δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 6 3 Α ρ χ ε ί ο Β Ι ΟΧ Α Λ Κ Ο C o m p a n y a d v e r t i s e m e n t , 19 6 3 Archive of VIOC HALCO

11 Μ Ε Τ Α Λ Λ Ο Υ Ρ Γ Ί Α ―――― M E T A L L U R G Y

Μεταλλεία για την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου δημιουργήθηκαν από το τέλος του 19ου αιώνα σε πολλά σημεία της Ελλάδας –κυρίως Λαυρεωτική, Κυκλάδες, Θεσσαλία, Χαλκιδική. Τα περισσότερα μεταλλεύματα όμως εξάγονταν ακατέργαστα ως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μ Ε Τ Α Λ Λ Ο Υ Ρ Γ Ί Α ―――― M E T A L L U R G Y

12

Τμ ή μ α κ α μ ί ν ω ν τ ο υ σ υ γ κ ρ ο τ ή μ α τ ο ς τ η ς Γα λ λ ι κ ή ς Ε τ α ι ρ ε ί α ς Μ ε τ α λ λ ε ί ω ν Λ α υ ρ ί ο υ Ι δ ι ω τ ι κ ή Σ υ λ λ ο γ ή Κ . Γ. Μ ά ν θ ο υ Par t of t he f urnace s of t he French Mining Company of Lavrion K .G . Manthos private collec tion

13 Μ Ε Τ Α Λ Λ Ο Υ Ρ Γ Ί Α ―――― M E T A L L U R G Y

Έξω από τις εγκατασ τάσεις των Ε λ ληνικών Λ ε υ κ ο λ ί θ ω ν, δ ε κ α ε τ ί α 19 5 0 Α ρχείο Ε Λ ΛΗΝΙΚΟΙ ΛΕ ΥΚΟΛΙΘΟΙ Α .Ε . O u t s i d e t h e G r e c i a n M a g n e s i t e p r e m i s e s , 19 5 0 s . Archive of GRECIAN MAGNESITES S. A .

Μ Ε Τ Α Λ Λ Ι Κ Ά Π Ρ Ο Ϊ Ό Ν Τ Α ―――― M E T A L W O R K I N G I N D U S T R Y

14

ΒΙΟΜΗΧΑΝIΑ Κ ΑΤ Ε Ρ ΓΑ Σ I Α Σ ΜΕ ΤA Λ Λ ΩΝ

M E TA LWO R K I N G INDUSTRY

Οι βιομηχανίες μεταλλικών προϊόντων στην Ελλάδα εργάζονταν με εισαγόμενα μέταλλα. Βασιλιάς των μετάλλων τον 19ο και τον 20 ο αιώνα ήταν ο σίδηρος και ο χάλυβας, που εισάγονταν σε φύλλα και ράβδους από το εξωτερικό.

The metalworking industries in Greece functioned with imported metals. The leader in the industry during the 19th and the 20th century was iron and steel which were imported in the form of sheets and bars.

Τα πρώτα μηχανουργεία ιδρύθηκαν ήδη το 1860 στη Σύρο και τον Πειραιά, που εξελίχθηκε στο σημαντικότερο κέντρο του κλάδου. Από την επόμενη δεκαετία εξαπλώθηκαν σε όλα τα μεγάλα κέντρα –Πάτρα, Καλαμάτα, Βόλος, Θεσσαλονίκη και αλλού. Τα μηχανουργεία λειτουργούσαν με παραγγελίες και κατασκεύαζαν ποικιλία αντικειμένων, καθώς τα μεγέθη της εγχώριας αγοράς δεν ευνοούσαν την παραγωγή σε σειρά. Τα μεγαλύτερα θα στραφούν στον ναυπηγοεπισκευαστικό τομέα, ή θα ειδικευτούν σε συγκεκριμένα προϊόντα ευρείας χρήσης (αγροτικά εργαλεία, ελαιοπιεστήρια, λέβητες ατμομηχανών). Το φάσμα των μετάλλων προς κατεργασία διευρύνεται κατά τον Μεσοπόλεμο, με τα πρώτα εργοστάσια προϊόντων μολύβδου, λευκοσιδήρου, χαλκού/ ορειχάλκου, λίγο αργότερα και αλουμινίου. Παράγονται πλέον πετρελαιοκινητήρες, μηχανήματα για ποικίλες βιομηχανίες, σύρματα, σωλήνες, οικιακά σκεύη. Οι βιομηχανίες αμαξωμάτων, μεταλλικών κατασκευών και ηλεκτρικών συσκευών κάνουν επίσης τα πρώτα βήματά τους. Στις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι μεγαλύτερες βιομηχανίες παράγουν πολεμικό υλικό για τον στρατό. Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 61 Εφημερίδα Εμπρός A d v e r t i s e m e n t , 19 61 Embros Newspaper

The first machine shops were launched in 1860 in Syros and Piraeus, which-in particular- turned out to be the most important area in the industry. Since the next decade all the big urban centers of the country – Patras, Kalamata, Volos, Thessaloniki- had their own machine shops. They operated with orders and manufactured a variety of metal products, as the size of the domestic market would not justify the implementation of serial production. The larger factories eventually shifted to the shipbuilding sector or specialized to certain widely used products such as agricultural tools, olives presses and steam engine boilers. The range of processable metals is broadened during the interwar years, when the first factories that manufactured products of lead, tinplate, copper/ brass and aluminium are founded. Semi-diesel engines, various machinery, wires, tubes and several appliances are now produced. The motor vehicle bodies industry, as well as the metallic constructions and the electrical devices industries, are introduced. On the eve of World War II the largest industries manufactured war material for the Army.

Πολλά μηχανουργεία της πρώτης γενιάς έκλεισαν στην πρώτη μεταπολεμική εποχή. Οι επιχειρήσεις που προχώρησαν δυναμικά, ήταν όσες συνδέθηκαν με το άρμα της οικοδομικής έκρηξης (οικιακές συσκευές, εγκαταστάσεις θέρμανσης, προϊόντα αλουμινίου), με τα νέα προϊόντα μαζικής κατανάλωσης (αυτοκίνητο), με τα τεχνικά έργα (μεταλλικές κατασκευές, σύρματα), με τη ναυπηγική, ή ειδικεύτηκαν σε νέα προϊόντα προηγμένης τεχνολογίας. Η παρουσία επιστημονικού προσωπικού στις επιχειρήσεις του κλάδου ήταν ήδη αισθητή από τον Μεσοπόλεμο, αλλά στη μεταπολεμική εποχή κατέστη πλέον βασική προϋπόθεση της επιβίωσης. Το κύμα της αποβιομηχάνισης τη δεκαετία του 1980 θα παρασύρει ακόμα και μερικούς από τους πρωταθλητές αυτής της περιόδου.

Το ε ρ γ ο σ τ α σ ι α κ ό σ υ γ κ ρ ό τ η μ α τ η ς Α Λ ΟΥ Μ Ι Ν Ι Ο Ν Α . Ε . , 19 6 3 Α ρ χ ε ί ο Μ Υ Τ Ι Λ Η Ν Α Ι ΟΣ A . E . T h e p r e m i s e s o f A L U M I N I U M S . A . , 19 6 3 Archive of MY TILINEOS S. A .

In 1920 the most significant metal processing industries in Greece were 105 whereas in 1939 they became 190. 55 of them were located in Piraeus and Athens. Many first-generation machine shops shut down after World War II. The surviving enterprises were the ones which were linked to the construction boom of that time (household appliances, heating installations and aluminium products), the new mass consumption products (automobile), infrastructure works (metallic constructions, wires) and shipbuilding or the ones that specialized in technologically advanced products. The contribution of scientists in the enterprises of this industry was already remarkable since the interwar years; however it became a prerequisite for the survival of the industry in the postwar period. The de-industrialization wave of the 1980s carried away even some of the most powerful companies of that time.

15 Μ Ε Τ Α Λ Λ Ι Κ Ά Π Ρ Ο Ϊ Ό Ν Τ Α ―――― M E T A L W O R K I N G I N D U S T R Y

Το σύνολο των σημαντικότερων εργοστασίων κατεργασίας μετάλλων σε όλη την Ελλάδα, από 105 το 1920, θα φτάσει τα 190 το 1939. Από αυτά, τα 55 βρίσκονταν στον Πειραιά και την Αθήνα.

Μ Ε Τ Α Λ Λ Ι Κ Ά Π Ρ Ο Ϊ Ό Ν Τ Α ―――― M E T A L W O R K I N G I N D U S T R Y

16

Το ε σ ω τ ε ρ ι κ ό τ ο υ ε ρ γ ο σ τ α σ ί ο υ τ η ς Β Ι ΟΧ Α Λ Κ Ο, δ ε κ α ε τ ί α 19 5 0 . Εικονίζεται το πρωτοποριακό για την εποχή έλασ τρο αλουμινίου χ α λ κ ο ύ κ α ι κ ρ α μ ά τ ω ν, τ ε σ σ ά ρ ω ν κ υ λ ί ν δ ρ ω ν τ η ς γ ε ρ μ α ν ι κ ή ς S U N D W I G , π ο υ π α ρ ή γ γ ε ι λ ε η Β Ι ΟΧ Α Λ Κ Ο τ ο 19 5 7 κ α ι λ ε ι τ ο ύ ρ γ η σ ε τ ο 19 6 0 Α ρ χ ε ί ο Β Ι ΟΧ Α Λ ΚΟ I n n e r p a r t o f t h e f a c t o r y, 19 5 0 s . T h e p h o t o r e p r e s e n t s t h e a l u m i n u m , c o p p e r a n d a l l o y f o u r h i ( w i t h f o u r c y l i n d e r s) r o l l i n g m i l l , o f t h e G e r m a n company SUNDWIG , that was ahead of it s time, ordered by VIOC HALCO i n 19 5 7 a n d o p e r a t e d i n 19 6 0 Archive of VIOC HALCO

17 Μ Ε Τ Α Λ Λ Ι Κ Ά Π Ρ Ο Ϊ Ό Ν Τ Α ―――― M E T A L W O R K I N G I N D U S T R Y

Το ε σ ω τ ε ρ ι κ ό τ ο υ ε ρ γ ο σ τ α σ ί ο υ τ η ς Μ Ε Τ Κ Α , 19 70 Α ρ χ ε ί ο Μ Υ Τ Ι Λ Η Ν Α Ι ΟΣ A . E T h e i n t e r i o r p a r t o f Μ Ε Τ Κ Α p l a n t , 19 70 . Archive MY TILINEOS S. A .

Μ Ε Τ Α Λ Λ Ι Κ Ά Π Ρ Ο Ϊ Ό Ν Τ Α ―――― M E T A L W O R K I N G I N D U S T R Y

18

Θερμάσ τρα ΘΕΡΜΙΣ Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 6 0 Εφημερίδα Ε λευθερία

Γκ α ζ ι έ ρ α Π Ι Τ ΣΟΣ Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 5 0 Εφημερίδα Εμπρός

Θερμ ά σ τ ρ α π ε τρε λ α ίο υ E S K I M O Δ ι α φ ή μ ι σ η , 1970 Εφημερίδα Μακεδονία

THERMIS Combustion heater A d v e r t i s e m e n t , 19 6 0 Elef theria Newspaper

PITSOS Stove A d v e r t i s e m e n t , 19 5 0 Embros Newspaper

ESKIMO Oil heater A d v e r t i s e m e n t , 19 7 0 Macedonia Newspaper

Τ Ρ Ό Φ Ι Μ Α - Π ΟΤΆ FOOD AND BEVERAGES INDUSTRY

Ο κλάδος της βιομηχανίας τροφίμων δεν αναπτύσσεται μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα, αλλά συχνά δίπλα στους τόπους παραγωγής των πρώτων υλών με αποτέλεσμα να μετατρέψει ολόκληρες γεωγραφικές περιφέρειες σε τοπόσημα. Κάπως έτσι, η Σαντορίνη θα συνδεθεί με το γνωστό τοματάκι, η Χίος με τη μαστίχα, η Μακεδονία με την οινοπαραγωγή. Η νησιωτική μορφολογία της χώρας, σε συνδυασμό με τις κλιματολογικές ιδιαιτερότητες, θα ευνοήσει τη συμβολική κατοχύρωση της προέλευσης των προϊόντων, πολύ πριν από την επινόηση του όρου.

It doesn’t come as a surprise for a Mediterranean country, which is rich in natural raw ingredients, to have an impressive growth of the food and drinks industry. Working on cereal grains, oils and grapes has been a well-known process since the ancient years. Indeed, there is a striking amount and a wide variety of industries that have flourished in the Greek territory in the last 200 years. Indeed, Greek entrepreneurs not only made a great use of the raw materials available, but also went on to introduce new food, unknown to the Greek people but very popular in Europe, by importing goods. Τhis is how the history of beer, cognac, chocolate, sugar and cookies begins. The food industry has developed not only in major urban centers, but also near the location of the production of the raw materials. As a result, many geographical regions have become landmarks, such as Santorini with the small tomato (tomataki), Chios with mastiha, Macedonia with its wine. Greece’s island topography, as well as the climate’s specific characteristics, has played a big part in the symbolic designation of the origin of the products, even prior to the conception of the term.

The food sector consists of a plethora of enterprises of different sizes. They usually are the more long-lasting, since they can differentiate their production or shift back Ο κλάδος των τροφίμων χαρακτηρίζεται από πολυάριθμες επιχειρήσεις διαφορετικής κλίμακας. Είναι συνήθως οι to the staples, depending on demand. Besides, there are πιο ανθεκτικές στον χρόνο, καθώς μπορούν να παράγουν quite a lot of companies that have become leaders in their expertise and have managed to deal with the effects ποικιλία προϊόντων ή να αναδιπλώνονται στα βασικά τρόφιμα, ανάλογα με τις διακυμάνσεις της κατανάλωσης. of the recurrent economic crises. Δεν είναι λίγες οι εταιρείες, που κατέκτησαν ηγετική θέση και κατόρθωσαν να επιβιώσουν των μικρών και μεγάλων οικονομικών κρίσεων.

Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 6 0 H E L L A D S : Η Ε λ λ ά δ α μ έ σ α α π ό τ η δ ι α φ ή μ ι σ η 19 4 0 -19 8 9 A d v e r t i s e m e n t , 19 6 0 H E L L A D S : G r e e c e t h r o u g h a d v e r t i s i n g 19 4 0 -19 8 9

19 Τ Ρ Ό Φ Ι Μ Α - Π Ο Τ Ά ―――― F O O D & B E V E R A G E S I N D U S T R Y

Η εντυπωσιακή ανάπτυξη του κλάδου της βιομηχανίας τροφίμων δεν αποτελεί έκπληξη για μία μεσογειακή χώρα, όπου αφθονούν οι πρώτες ύλες. Η επεξεργασία των σιτηρών, των ελαιών και του σταφυλιού ευδοκιμούν στον ελλαδικό χώρο από τα αρχαία χρόνια. Είναι πραγματικά σημαντικός ο αριθμός και τα διαφορετικά είδη επιχειρήσεων που άνθισαν στον ελληνικό χώρο τους δύο προηγούμενους αιώνες. Άλλωστε οι Έλληνες επιχειρηματίες δεν αξιοποίησαν μόνο τις διαθέσιμες πρώτες ύλες, αλλά προχώρησαν και στην εισαγωγή υλών για την παρασκευή τροφίμων, διαδεδομένων στην Ευρώπη, αλλά άγνωστων έως τότε στο ελληνικό κοινό. Έτσι, αρχίζει στην Ελλάδα η ιστορία της μπύρας, του κονιάκ, της σοκολάτας, της ζάχαρης και του μπισκότου.

Τ Ρ Ό Φ Ι Μ Α - Π Ο Τ Ά ―――― F O O D & B E V E R A G E S I N D U S T R Y

20

Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 6 9 Α ρ χ ε ί ο Ε . Ι . Π Α Π Α Δ Ο Π ΟΥΛ ΟΣ Α . Ε . A d v e r t i s e m e n t , 19 69 A r c h i v e o f Ε . Ι . PA PA D O P O U L O S S . A .

21 Τ Ρ Ό Φ Ι Μ Α - Π Ο Τ Ά ―――― F O O D & B E V E R A G E S I N D U S T R Y

Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 6 0 Εφημερίδα Εμπρός A d v e r t i s e m e n t , 19 6 0 Embros Newspaper

Τ Ρ Ό Φ Ι Μ Α - Π Ο Τ Ά ―――― F O O D & B E V E R A G E S I N D U S T R Y

22

Κ ο υ φ ε τ ο π ο ί η σ η μ α σ τ ί χ α ς , δ ε κ α ε τ ί α 19 6 0 . Ένωση Μασ τιχοπαραγωγών Χίου-Πολιτισ τικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς

Εργάτριες σ τη γραμμή παραγωγής του ε ρ γ ο σ τ α σ ί ο υ Κ ύ κ ν ο ς , δ ε κ α ε τ ί α 19 4 0 Πε λοπον νησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα

M a s t i c g r a n u l a t i o n , 19 6 0 s . The Chios Mastic Growers AssociationPiraeus Bank Cultural Foundation

Female workers in the production line o f K y k n o s f a c t o r y, 19 4 0 s Peloponnesian Folklore Institute

23 Τ Ρ Ό Φ Ι Μ Α - Π Ο Τ Ά ―――― F O O D & B E V E R A G E S I N D U S T R Y

Άποψη του εργοσ τασίου « Μ ύ λ ο ι Α γ. Γε ω ρ γ ί ο υ » , 19 2 9 Aρχείο Μύλοι Λούλη V i e w o f t h e “A g i o s G e o r g i o s M i l l s ” f a c t o r y, 19 2 9 Αrchive of Loulis Mills

Τ Ρ Ό Φ Ι Μ Α - Π Ο Τ Ά ―――― F O O D & B E V E R A G E S I N D U S T R Y

24

Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 6 4 HELL ADS: Η Ελ λάδα μέσα από τ η δ ι α φ ή μ ι σ η 19 4 0 -19 8 9 Α d v e r t i s e m e n t , 19 6 4 HELLADS: Greece through a d v e r t i s i n g 19 4 0 -19 8 9

Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 5 8 Εφημερίδα Ε λευθερία Α d v e r t i s e m e n t , 19 5 8 Elef theria Newspaper

Ζωγραφική απεικόνιση των πέν τε εργοσ τασίων της εταιρείας Κάρολος Φιξ Β ι ο μ η χ α ν ι κ ή Α ρ χ α ι ο λ ο γ ί α : Γι α τ η μ ε λ έ τ η κ α ι ανάδειξη της βιομηχανικής κ ληρονομιάς Illustration of the f ive factories of the Karolos Fix Brewer y Industrial Archaeology: For the study and the enhancement of the industrial heritage

ΧΗΜΙΚΑ CHEMICAL INDUSTRΥ

Η χημική βιομηχανία αναπτύχθηκε σχετικά γρήγορα στην Ελλάδα και μάλιστα σε σχετικά καλό συντονισμό με τις εξελίξεις της τεχνολογίας. Ο λόγος είναι ότι πολλά χημικά προϊόντα μπορούσαν να παραχθούν από εγχώριες πρώτες ύλες (ρητίνη, οινολάσπες κλπ) και ότι η φύση της παραγωγικής διαδικασίας επέτρεπε τη λειτουργία και μικρών μονάδων. Δεν είναι τυχαίο ότι οι σπουδές χημείας προσέλκυσαν σημαντικό αριθμό νέων Ελλήνων. Έτσι, από τις αρχές του 20ού αιώνα πολλαπλασιάστηκαν οι επιχειρήσεις, Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 6 8 Αρχείο Βοβολίνη A d v e r t i s e m e n t , 19 6 8 A r c h i v e o f Vo v o l i n i

Many traditional enterprises used to apply several chemical methods by experience, the widespread soap making industry with the use of potassium chloride or sodium carbonate being one of them. The achievements of chemistry in the 19th century (especially in producing sodium carbonate and acids) have sparked off the rapid international growth of the chemical industry, a mainly scientific industry. In Greece, the first chemical companies were founded in 1870 in the field of a sector relevant to the soap making industry, the olive-pomace oil industry (producing oil from the olive pit through chemical process). These chemical industries were gathered in oil producing areas such as Messinia, the Ionian Islands and more particularly Lesvos. Dozens of smokestacks of oil mills and soap making factories were raised in that island up until the annexation eve. Another old chemical craft was the gunpowder industry with the gunpowder mills in Dimitsana. The first industry in this sector was the Greek Powder Company (1874), which also produced sulfuric acid and ammonia, the basic chemical materials. These production lines would later be granted to the Hellenic Chemical Products and Fertilizers Company. The chemical industry had a relatively fast growth in Greece in direct coordination with the technological advances. The reason for that is that many chemical products could be produced with raw materials found in Greece (resin, wine lees etc.) and also that these industries could be supported by smaller plants. The fact that many Greeks turned to Chemistry studies back then

25 Χ Η Μ Ι Κ A ―――― C H E M I C A L I N D U S T R I E S

Πολλές παραδοσιακές βιοτεχνίες χρησιμοποιούσαν εμπειρικά χημικές μεθόδους. Ανάμεσά τους, η πολύ διαδεδομένη στην Ελλάδα σαπωνοποιία, με τη χρήση ποτάσας ή σόδας από φυτικά υλικά. Τα επιτεύγματα της χημικής επιστήμης (κυρίως για την παραγωγή σόδας και οξέων) τον 19ο αιώνα πυροδότησαν τη ραγδαία ανάπτυξη της χημικής βιομηχανίας διεθνώς, της κατεξοχήν επιστημονικής βιομηχανίας. Στην Ελλάδα οι πρώτες χημικές βιομηχανίες ιδρύθηκαν τη δεκαετία του 1870 στον συγγενικό με τη σαπωνοποιία κλάδο, την πυρηνελαιουργία (παραγωγή λαδιού από τον πυρήνα της ελιάς με χημική μέθοδο). Συγκεντρώθηκαν στις ελαιοπαραγωγούς περιοχές, όπως η Μεσσηνία, τα Επτάνησα και κυρίως η Λέσβος. Δεκάδες φουγάρα ελαιουργείων-σαπωνοποιείων θα υψωθούν στο νησί αυτό ως τις παραμονές της προσάρτησης. Παλαιά, χημικού χαρακτήρα βιοτεχνία ήταν επίσης η πυριτιδοποιία, με τους μπαρουτόμυλους της Δημητσάνας. Εδώ η πρώτη βιομηχανία ήταν το Ελληνικό Πυριτιδοποιείο (1874), που άρχισε να παράγει και τα βασικά χημικά υλικά, θειϊκό οξύ και αμμωνία. Αυτές τις γραμμές παραγωγής θα τις παραχωρήσει αργότερα στην Εταιρεία των Λιπασμάτων.

Χ Η Μ Ι Κ A ―――― C H E M I C A L I N D U S T R I E S

26

μικρές και μεγαλύτερες, που έφτιαχναν τερεβινθέλαιο και κολοφώνιο, βερνίκια, στιλβώματα και χρώματα, καλλυντικά, κόλλες, μελάνια, παραφίνη κ.ά. Προμήθευαν τις άλλες βιομηχανίες, και κυρίως την κλωστοϋφαντουργία, με διαλυτικά, λευκαντικά, βαφές και κόλλες. Οι πρώτες μεγάλες επιχειρήσεις δημιουργήθηκαν στον χώρο των χρωμάτων ανιλίνης, της υαλουργίας, αλλά και των χημικών λιπασμάτων και οξέων. Στον Μεσοπόλεμο οι σπουδαιότερες μονάδες συγκεντρώνονται στους κλάδους της ελαιουργίας (που με τις μεθόδους επεξεργασίας ελαίων και σπορελαίων είναι πλέον μια χημική βιομηχανία), των δεψικών εκχυλισμάτων (για τη βυρσοδεψική), του οξυγόνου, των ορυκτελαίων. Σημαντική καινοτομία είναι η εμφάνιση των βιομηχανιών ελαστικού (καουτσούκ), δίσκων γραμμοφώνου, αλλά και πλαστικών, όλα νέα προϊόντα της εποχής. Τη σπουδαία σταδιοδρομία της εγκαινιάζει επίσης η φαρμακοβιομηχανία, συμπράττοντας με ευρωπαϊκές εταιρείες και ενσωματώνοντας την έρευνα. Όλες οι παραπάνω βιομηχανίες θα αυξήσουν το δυναμικό τους μεταπολεμικά. Νέα προϊόντα εμφανίζονται, όπως απορρυπαντικά, νέα φάρμακα, ποικιλίες οξέων, καυστική σόδα, ναφθαλίνη κ.ά. Το μονοπώλιο της παραγωγής λιπασμάτων θα σπάσει η ίδρυση δύο ακόμα εργοστασίων, ενώ η σημαντικότερη καινοτομία της εποχής είναι η δημιουργία των δύο διυλιστηρίων πετρελαίου (Ασπρόπυργος 1956, Θεσσαλονίκη 1966). Ο κλάδος αυτός αποτελεί σήμερα έναν από τους ισχυρότερους της ελληνικής βιομηχανίας.

Δ ι α φ ή μ ι σ η , δ ε κ α ε τ ί α 19 6 0 Α ρ χ ε ί ο Π Α Π ΟΥ Τ Σ Α Ν Η Σ Α d v e r t i s e m e n t , 19 6 0 s A r c h i v e o f PA P O U T S A N I S

did not happen by chance. So, since the beginning of the 20th century, there was an increasing number of smaller or larger enterprises, which produced spirit of turpentine and rosin, varnishes, polishes and dyes, cosmetics, glues, inks, paraffin etc. These companies were supplying other industries and primarily the textile industry with solvents, bleaching agents, dyes and glues. The first large enterprises were founded in the fields of aniline dyes, glass, chemical fertilizers and acids. In the interwar years, the most important plants are inaugurated in the fields of oil production (which has become part of the chemical industry through the process of olive oil and seed oils), tanning extracts (for tanning industry), oxygen and mineral oils. A major innovation was not only the introduction of rubber and vinyl gramophone discs but also the manufacturing of plastics, all brand new products for the Greek people. At the same time the pharmaceutical industry is starting to build its successful path, by collaborating with European groups and incorporating research. All the industries above increase their capacity after the war. New products are introduced such as detergents, new medicinal products, acids, sodium hydroxide, naphthalene etc. The Hellenic Chemical Products and Fertilizers Company monopoly will break by the foundation of two more companies, while the most significant novelty is the construction of two oil refineries (Aspropyrgos 1956, Thessaloniki 1966). This sector is one of the most powerful of the Greek industry today.

27 Χ Η Μ Ι Κ A ―――― C H E M I C A L I N D U S T R I E S

Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 6 0 Α ρχείο ΧΡΩΤΕ Χ Α d v e r t i s e m e n t , 19 6 0 Archive of C HROTE X

Χ Η Μ Ι Κ A ―――― C H E M I C A L I N D U S T R I E S

28

Το ε ρ γ ο σ τ ά σ ι ο τ η ς φ α ρ μ α κ ο β ι ο μ η χ α ν ί α ς Κ Ο Π Ε Ρ, δ ε κ α ε τ ί α 19 7 0 Α ρ χ ε ί ο ΚΟ Π Ε Ρ C O O P E R I n d u s t r y, 19 7 0 s Archive of COOPER

Το ε ρ γ ο σ τ ά σ ι ο τ η ς A D E L C O , δ ε κ α ε τ ί α 19 7 0 Αρχείο ADELCO A D E L C O f a c t o r y, 19 7 0 s Archive of ADELCO

29 Χ Η Μ Ι Κ A ―――― C H E M I C A L I N D U S T R I E S

Δ ι α φ ή μ ι σ η , δ ε κ α ε τ ί α 19 5 0 Αρχείο VIVECHROM Α d v e r t i s e m e n t , 19 5 0 s Archive of VIVECRHOM

Χ Η Μ Ι Κ A ―――― C H E M I C A L I N D U S T R I E S

30

Φαρμακοβιομηχανία ΕΛΠΕΝ, δ ε κ α ε τ ί α 19 70 Αρχείο Ε ΛΠΕΝ

Λιπάσματα Δραπετσώνας (ΑΕ ΧΠΛ), το υαλουργείο σ την πρώιμη φάση της λειτουργία του Ι σ τ ο ρ ι κ ό Α ρ χ ε ί ο τ η ς Ε θ ν ι κ ή ς Τρ ά π ε ζ α τ η ς Ε λ λ ά δ ο ς

ELPEN Industr y of P h a r m a c e u t i c a l s , 19 7 0 s Archive of ELPEN

Drapet sonas Fer tilizers, the glass industr y in the early phase of its cooperation Historical Archive of National Bank of Greece

Κ Λ ΩΣ ΤΟΫΦΑ ΝΤΟΥ ΡΓΊΑ TEXTILE INDUSTRY

The textile industry was the one that launched the industrialization of Greece, a situation similar to all the other industrialized countries. At first, there was a development of the cotton industry (1860s) due to the expansion of the cotton cultivation in the country at the time of the American Civil War (186166). The advantage of the cotton industry was the fact that a mature technology was available and that it did not require large facilities. As a result, the dispersal of the companies was of noteworthy significance. However, in the following years, when the industry shows a profound growth (18901910), due to the drachma depreciation, new industrial units are built in Piraeus, Syros, Naousa and later in Athens in the new districts built for the refugees.

Η εριουργία κάνει τα πρώτα βήματά της από το τέλος του 19ου αιώνα, για να αναπτυχθεί περαιτέρω στον Μεσοπόλεμο. Ένας ιδιαίτερος κλάδος της βιομηχανίας του μαλλιού, η ταπητουργία, θα γνωρίσει τότε εντυπωσιακή ανάπτυξη, χάρη στις μικρασιάτισσες τεχνίτριες, αλλά θα καταρρεύσει απότομα, όταν, με την κρίση του 1929, κλείνει η αμερικανική αγορά, στην οποία κυρίως κατευθύνονταν τα ελληνικά χαλιά.

At the end of the 19th century, the wool industry is taking its first steps and will further develop during the interwar years. At the same time, another sector of the wool industry, the carpet industry, also shows a remarkable growth, mainly because of the skilled workers from Asia Minor; however, due to the economic crisis of 1929 and the closing of the American market, the primary area of sale for the Greek carpets, this industry will soon collapse.

Τα πρώτα εργοστάσια της Ελλάδας ήταν αναπηνιστήρια μεταξιού (από τη δεκαετία του 1850), σύντομα όμως είχαν παρακμάσει. Η μεταξοϋφαντουργία θα εμφανιστεί και αυτή στις αρχές του 20ου αιώνα. Στον Μεσοπόλεμο θα προστεθεί και η βιομηχανία τεχνητού μεταξιού (ρεγιόν). Αρκετές από τις σημαντικότερες επιχειρήσεις της επαρχίας άρχισαν να δημιουργούν παραρτήματα στην πρωτεύουσα από το 1920. Τη δεκαετία του 1930 η κρίση θα οδηγήσει στις πρώτες συγχωνεύσεις και στη δημιουργία μεγάλων επιχειρήσεων στον κλάδο, αλλά και στη οριστική μεταφορά πολλών επαρχιακών μονάδων στην Αθήνα. Το ε σ ω τ ε ρ ι κ ό τ ο υ υ φ α ν τ ο υ ρ γ ε ί ο υ τ η ς Π ε ι ρ α ϊ κ ή ς Π α τ ρ α ϊ κ ή ς , δ ε κ α ε τ ί α 19 6 0 Ιδιωτική Συλ λογή Κ. Λυκίδη T h e i n t e r i o r o f t h e P i r a i k i - P a t r a i k i w e a v i n g m i l l , 19 6 0 s . K . Ly k i d i s p r i v a t e c o l l e c t i o n

The first factories in Greece, built during the 1850s, were magnaneries, but they soon closed down. The silk industry emerges at the beginning of the 20th century. During the interwar years, the rayon industry is also introduced. Many of the most significant firms of the provinces start launching their branches in Athens since 1920. In the 1930s the economic crisis will lead not only to the merge of some companies and the creation of big enterprises, but also to the final transfer of many factories, in Athens.

31 Κ Λ Ω Σ Τ Ο Ϋ Φ Α Ν Τ Ο Υ Ρ Γ Ί Α ―――― T E X T I L E I N D U S T R Y

Όπως σε όλο τον κόσμο, και στην Ελλάδα, η κλωστοϋφαντουργία ήταν αυτή που εγκαινίασε ουσιαστικά την εκβιομηχάνιση της χώρας. Πρώτη ξεκινά η βαμβακουργία (δεκαετία 1860), χάρη στην επέκταση της καλλιέργειας του βαμβακιού στη χώρα τον καιρό του αμερικανικού εμφυλίου (1861-66). Ο κλάδος έχει το πλεονέκτημα να διαθέτει μια ολοκληρωμένη τεχνολογία και δεν απαιτεί μεγάλα μεγέθη. Έτσι η διασπορά των επιχειρήσεων είναι εξαρχής σημαντική. Ωστόσο στην επόμενη φάση έντονης ανάπτυξης του κλάδου (1890-1910), χάρη στην υποτίμηση της δραχμής, μεγάλη συγκέντρωση νέων μονάδων θα γίνει στον Πειραιά, τη Σύρο και τη Νάουσα, -αργότερα και στην Αθήνα, με τις επιχειρήσεις των νέων προσφυγικών συνοικισμών.

Κ Λ Ω Σ Τ Ο Ϋ Φ Α Ν Τ Ο Υ Ρ Γ Ί Α ―――― T E X T I L E I N D U S T R Y

32

Βιομηχανία εντάσεως εργασίας (στο σκέλος της υφαντουργίας), η κλωστοϋφαντουργία αποτελούσε τον σημαντικότερο πυλώνα της απασχόλησης στην Ελλάδα, με γυναικείο προσωπικό σε συντριπτικές αναλογίες. Απευθυνόταν σχεδόν αποκλειστικά στην εσωτερική αγορά, χωρίς να μπορεί να εξοβελίσει τα εισαγόμενα, ανώτερης ποιότητας υφάσματα. Στο δυναμικό του κλάδου πρέπει άλλωστε να συνυπολογιστούν τα πλεκτήρια, οι βιομηχανίες κάνναβης, ιούτης και άλλων ινών, ειδικών νημάτων κ.ά. Μεταπολεμικά, οι πιο προηγμένες επιχειρήσεις θα προχωρήσουν στην παραγωγή λεπτότερων νημάτων και υφασμάτων haut de gamme, κερδίζοντας μερίδια στην ελληνική αγορά. Σημαντική επιτυχία θα καταγράψει και η βιομηχανία των κλωστών, γέννημα των ελλείψεων του Πολέμου. Από τη δεκαετία του 1980, η ελληνική κλωστοϋφαντουργία θα ακολουθήσει το κύμα της αποβιομηχάνισης, που πλήττει ιδιαίτερα τις βιομηχανίες εντάσεως εργασίας, οι οποίες μετακινούνται προς τις χώρες που εξασφαλίζουν χαμηλότερα μεροκάματα.

Επίσκεψη Ε λ . Βενιζέ λου σ το πιλοποιείο Πουλόπουλου, Μεσοπόλεμος Φωτογραφικό αρχείο: Ε ΛΙΑ-ΜΙΕ Τ E l e f t h e r i o s Ve n i z e l o s v i s i t s t h e P o u l o p o u l o s h a t i n d u s t r y, i n t e r w a r p e r i o d Photographic record: ELIA-MIET

The textile industry (for the weaving branch) being a labour-intensive one, was an important pillar of job creation, especially for Greek women, who were the vast majority of the employees in these factories. It was an industry that aimed at the locals, without however being able to push higher quality imported textiles out of the market. In the industry’s force one should take into account the knitting mills, the hemp industry, jute and other threads, special fibers etc. After World War II, the most advanced firms moved to the production of thinner threads and haut de gamme fabrics, thus increasing their share in the domestic market. The fiber industry turns out as very successful, due to the product shortage during the War. Since the 1980s, the Greek textile industry comes across the trend towards de-industrialization, as many other similar labourintensive industries, which are transferred to lower wage countries.

33 Κ Λ Ω Σ Τ Ο Ϋ Φ Α Ν Τ Ο Υ Ρ Γ Ί Α ―――― T E X T I L E I N D U S T R Y

Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 51 HELL ADS: Η Ελ λάδα μέσα από τ η δ ι α φ ή μ ι σ η 19 4 0 -19 8 9 A d v e r t i s e m e n t , 19 51 HELLADS: Greece through a d v e r t i s i n g 19 4 0 -19 8 9

Κ Λ Ω Σ Τ Ο Ϋ Φ Α Ν Τ Ο Υ Ρ Γ Ί Α ―――― T E X T I L E I N D U S T R Y

34

Το ε σ ω τ ε ρ ι κ ό τ ο υ ε ρ γ ο σ τ α σ ί ο υ τ η ς Ε Τ Μ Α Αρχείο ΕΤΜΑ The interior of the ETMA factor y Archive of E TMA

Ο Ι ΚΟ Δ Ο Μ Ι Κ Ά ΥΛ Ι Κ Ά C O N S T R U C T I O N M AT E R I A L S

This industry’s growth follows the intense construction activity that boomed in 4 stages. During the first years of the Greek State, the building of the new cities is carried out by itinerant craftsmen' groups. The construction materials were stone and marble, bricks and tiles. Quarries, tile workshops and lime powder workshops were poorly built, wherever there was an appropriate ground. In the mid-19th century the first company of the marble sector is founded by Stamatis Kleanthis, the Company of Parian Marble.

In the second phase, at the end of the 19th century, due to the intensive urbanization, the first factories of bricks, Στη δεύτερη φάση, τέλος του 19ου αιώνα, με την ενταtiles, lime powder and mosaics are inaugurated. However, τική αστικοποίηση, εγκαινιάζεται η βιομηχανική ιστορία this is when cement is introduced, the new construction του κλάδου, με τα πρώτα εργοστάσια τούβλων, κεραμιmaterial. The first cement factories are founded at the διών, μωσαϊκών πλακών και ασβέστη. Τότε όμως το νέο υλικό, το τσιμέντο, έχει ήδη διεισδύσει στην οικοδομή. Τα beginning of the 20th century, giving a major boost to πρώτα εργοστάσια τσιμέντου, στις αρχές του 20ού αιώ- the Greek industry. At the same time, private businesses να, αποτελούν σημαντικό άλμα για την ελληνική βιομηχα- undertake the exploitation of the Santorin lava. νία. Την ίδια εποχή, οργανωμένες ιδιωτικές επιχειρήσεις θα αναλάβουν και την εκμετάλλευση της θηραϊκής γης. The third stage of the construction industry growth is Την τρίτη φάση έξαρσης της οικοδομής στον Μεσοπόλεμο πυροδοτούν οι ανάγκες της προσφυγικής εγκατάστασης, αλλά και τα δημόσια έργα. Το τσιμέντο θα γίνει ο βασιλιάς των οικοδομικών υλικών –με έξι, πλέον, εργοστάσια. Το δυναμικό του κλάδου εμπλουτίζεται με τις βιομηχανίες αγγειοπλαστικής, προϊόντων τσιμέντου (τσιμεντόλιθοι, τσιμεντοσωλήνες), γύψου, στόκου και ασφάλτου.

caused by the refugee wave and the public works during the interwar years. The cement becomes the leader of the construction materials as six more plants are launched. The industry’s force is enhanced with the ceramics, products of cement (concrete blocks and pipes), plaster, putty and asphalt.

After World War II, the boom of the building activity stimulated the inauguration of many enterprises, either Η μεταπολεμική έκρηξη της οικοδομικής small or large. The construction industry boosted δραστηριότητας συνοδεύεται από ανάλογο the growth of many other industries (dyes, wood, πολλαπλασιασμό των επιχειρήσεων, μικρών και μεγάλων. appliances…); most importantly, after the invention of Πολλές βιομηχανίες (χρωμάτων, ξύλου, οικιακού reinforced concrete, the building projects open the door εξοπλισμού) συνδέθηκαν εξαρχής με την οικοδομή, to new industries such as steel processing companies, τώρα όμως, με το μπετόν αρμέ. Τα οικοδομικά έργα which massively produce steel reinforcing bars, as well as ευνοούν τις νέες μεταλλουργίες χάλυβα, που παράγουν metal products companies (aluminium). μαζικά ράβδους εξοπλισμού του σκυροδέματος, αλλά και εκείνες των προϊόντων μετάλλου (αλουμίνιο). The recent collapse of the construction activity in the country, even before the crisis (2005-06) caused not only Η πρόσφατη κατάρρευση της οικοδομικής a sudden rise in the unemployment, but also the downfall δραστηριότητας, ήδη πριν από την κρίση (2005of many other industries. However, many of the large06), αποτελεί τη βασική αιτία της μαζικής ανεργίας scale enterprises have been incorporated by international που πλήττει τη χώρα, όπως και της παρακμής πολλών Groups or have turned their interest to the international βιομηχανιών. Ωστόσο οι μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου, όσες διεθνοποιήθηκαν και στράφηκαν εγκαίρως market on good time. As a result, they have managed στις εξαγωγές, επιβιώνουν και αποτελούν στήριγμα για to survive and have been strongly supporting the Greek το σύνολο της ελληνικής οικονομίας. economy ever since.

35 Ο Ι Κ Ο Δ Ο Μ Ι Κ Ά Υ Λ Ι Κ Ά ―――― C O N S T R U C T I O N M A T E R I A L S

Η ανάπτυξη του κλάδου παρακολουθεί την οικοδομική δραστηριότητα της χώρας, που σημείωσε ιδιαίτερη έξαρση σε τέσσερις φάσεις. Στα πρώτα χρόνια του ελληνικού κράτους, την οικοδόμηση των νέων πόλεων εξυπηρετούν τα παραδοσιακά μπουλούκια των μαστόρων. Πέτρα και μάρμαρο, τούβλα και κεραμίδια ήταν τα υλικά της οικοδομής. Λατομεία, κεραμιδαριά και ασβεσταριά στήνονται πρόχειρα, όπου υπάρχουν κατάλληλα πετρώματα και χώματα. Για το πιο βαρύ υλικό, το μάρμαρο, δημιουργείται στα μέσα του 19ου αιώνα η πρώτη οργανωμένη επιχείρηση του κλάδου, η Εταιρεία των Παρίων Μαρμάρων, του Σταμάτη Κλεάνθη.

Ο Ι Κ Ο Δ Ο Μ Ι Κ Ά Υ Λ Ι Κ Ά ―――― C O N S T R U C T I O N M A T E R I A L S

36

Ε τ α ι ρ ι κ ή Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 6 4 Αρχείο Βοβολίνη, Σειρά Βιομηχανική Επιθεώρησις C o m p a n y ’ s a d v e r t i s e m e n t , 19 6 4 A r c h i v e o f Vo v o l i n i , V i o m i c h a n i k i Epitheorisi

37 Ο Ι Κ Ο Δ Ο Μ Ι Κ Ά Υ Λ Ι Κ Ά ―――― C O N S T R U C T I O N M A T E R I A L S

Μεταφορά σάκων τσιμέν του, μεταπολεμική περίοδος. Α ρ χ ε ί ο Α . Γ. Ε .Τ Η ΡΑ Κ Λ Η Σ Tr a n s p o r t o f c e m e n t s a c k s , post-war period A r c h i v e o f A . G . E .T. H E R A C L E S

Ο Ι Κ Ο Δ Ο Μ Ι Κ Ά Υ Λ Ι Κ Ά ―――― C O N S T R U C T I O N M A T E R I A L S

38

Το ε ρ γ ο σ τ ά σ ι ο Α λ λ α τ ί ν η , 18 8 4 Ιδιωτική Συλ λογή Μ. Μπαρδάνη T h e A l l a t i n i f a c t o r y, 18 8 4 Μ. Bardanis private collection

Συσκευασία τσιμέν του σε σάκους και αυτόματο ζ ύ γ ι σ μ α σ τ ο ε ρ γ ο σ τ ά σ ι ο τ η ς Τ Ι ΤΑ Ν , 19 2 5 Α ρ χ ε ί ο Τσ ι μ έ ν τ ω ν Τ Ι ΤΑ Ν Α . Ε . Cement packaging in sacks and automatic w e i g h t i n g i n t h e Τ Ι ΤΑ Ν f a c t o r y, 19 2 5 A r c h i v e o f Τ Ι ΤΑ Ν C e m e n t S . A .

Ξ ΎΛ Ο - Ε Π Ί Π Λ Ο -Χ Α Ρ Τ Ι WOOD, FURNITURE AND PAPER INDUSTRY

WOOD-FURNITURE INDUSTRY

Η κατεργασία του ξύλου για την παραγωγή διαφόρων προϊόντων για την οικοδομή, το έπιπλο και τη συσκευασία (βαρελοποιία), ήταν δουλειά πλανόδιων τεχνιτών τα πρώτα χρόνια. Εργαστήρια σε βιοτεχνική μορφή εγκαταστάθηκαν σταδιακά στις μεγαλύτερες πόλεις. Οι πρώτες ατμοκίνητες μονάδες ξυλείας δημιουργήθηκαν στην Πάτρα για τις ανάγκες της συσκευασίας της σταφίδας. Ήταν σχιστήρια ξύλου και έφτιαχναν σανίδες και κιβώτια.

Early in the 19th century, itinerant craftsmen were specialised in woodworking, and produced articles for the construction field, barrels, furniture items and so on. Several craft workshops were set up in the biggest cities of the country. The first steam-powered timber plants were created in Patras in order to supply the handling needs of raisin production. They produced crates and boxes.

Η επιπλοποιία αναπτύχθηκε κυρίως στην Αθήνα. Τα εργαστήρια πολλαπλασιάζονται και εξειδικεύονται: κλινοποιεία, καρεκλοποιεία, ενώ το επάγγελμα του επιπλοποιού διαχωρίζεται από εκείνο του μαραγκού. Το 1900 καταγράφονται 140 εργαστήρια ξύλου στην πρωτεύουσα, και 447 το 1925, με ποικίλες ειδικότητες. Η βιομηχανία ξύλου και επίπλου αναπτύσσεται κατά τον Μεσοπόλεμο σε όλη την Ελλάδα. Το 1939 υπήρχαν 26 εργοστάσια επίπλου, εξ ων τα 18 στην Αθήνα, και 120 εργοστάσια κουφωμάτων και κιβωτίων σε όλη τη χώρα. Στη μεταπολεμική εποχή οι σημαντικότερες βιομηχανίες ξύλου προχώρησαν στην παραγωγή ειδικότερων τύπων ξυλείας (κόντρα πλακέ, νοβοπάν), ενώ οι βιομηχανίες επίπλου υιοθέτησαν το μοντέρνο σχέδιο και ιδιαίτερη ταυτότητα επίπλων. Για την επιπλοποιία, η πιο πρόσφατη εμφάνιση της ΙΚΕΑ αποτέλεσε μεγάλη πρόκληση. Οι επιχειρήσεις που επιβίωσαν, την αντιμετώπισαν με τη μεγαλύτερη εξειδίκευση στον σχεδιασμό επίπλων υψηλής ποιότητας, ή ολοκληρωμένων λύσεων για την επίπλωση διαφόρων χώρων. Σ χέδιο τραπεζαρίας από τους Αθηναίο -Βαράγκη που τιμήθηκε μ ε χ ρ υ σ ό β ρ α β ε ί ο σ τ η Δ ι ε θ ν ή Έ κ θ ε σ η Θ ε σ σ α λ ο ν ί κ η ς , 19 27 Α ρ χ ε ί ο Β Α ΡΑ Γ Κ Η Σ D i n i n g t a b l e p a t t e r n m a d e b y A t h i n e o s -Va r a n g i s , w h i c h w a s a w a r d e d w i t h t h e g o l d e n p r i z e i n t h e T h e s s a l o n i k i I n t e r n a t i o n a l Tr a d e Fa i r, 1927 A r c h i v e o f VA R A N G I S

Woodworking for furniture was mainly developed in Athens. The workshops are increasing and become more specialised: cabinet-making, chair-making, whereas the furniture-maker is separated from the carpenter. In 1900 there were 140 timber workshops in Athens and in 1925, there were 447, with various specialisations. The wood and furniture industry grows all over Greece during the interwar years. In 1939 there were 26 furniture making factories, 18 of which were located in Athens, and 120 frames and boxes factories around the whole country. After World War II, the most important wood companies moved on to the production of special types of wood such as plywood and particleboard, while the furniture-making companies adopted modern designs and original character. As for the furnituremaking industry, the advent of companies like IKEA has been a major challenge. The surviving businesses are the ones which particularly specialised in designing and manufacturing high-quality pieces or which provided overall design ideas for the furnishing of several spaces.

39 Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ί Α Ξ Ύ Λ Ο Υ - Ε Π Ί Π Λ Ο Υ ―――― W O O D , F U R N I T U R E A N D P A P E R I N D U S T R Y

ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑ Ξ ΎΛΟΥ- Ε Π Ί Π ΛΟΥ

Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ί Α Ξ Ύ Λ Ο Υ - Ε Π Ί Π Λ Ο Υ ―――― W O O D , F U R N I T U R E A N D P A P E R I N D U S T R Y

40

ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑ Χ ΑΡΤΙΟΎ

PAPER INDUSTRY

Το πρώτο εργοστάσιο χαρτιού ιδρύθηκε στο Νέο Φάληρο το 1877, και παρέμεινε μοναδικό ως τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο τέλος του Μεσοπολέμου τα χαρτοποιεία είχαν γίνει 15 –στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, και την Κέρκυρα. Έβγαζαν όλα χαρτόνια και χαρτί περιτυλίγματος. Σημαντική τομή αποτέλεσε η ίδρυση των τριών εργοστασίων στα 1925-28, στο Αίγιο, την Αθήνα και την Πάτρα, που άρχισαν να παράγουν χαρτί γραφής και τυπογραφίας. Σήμερα έχουν πλέον κλείσει.

The first paper factory was founded in Neo Faliro in 1877 and remained one of a kind until World War I. At the end of the interwar years the paper manufacturers were 15 - in Athens, Thessaloniki and Corfu. All of them produced cardboards and wrapping paper. A significant milestone for the industry was the establishment of three factories in 1925-1928 in Aigio, Athens and Patras, which started producing writing and printing paper. Today , they have all ceased operation.

Σ χ έ δ ι ο σ χ ο λ ι κ ο ύ θ ρ α ν ί ο υ , δ ε κ α ε τ ί α 19 70 Α ρ χ ε ί ο Τ Σ Α ΟΥ ΣΟ ΓΛ ΟΥ Α . Ε S c h o o l d e s k d e s i g n , 19 70 s Archive of TSAOUSOG LOU S . A .

Κ ΑΠΝΟΣ TOBACCO INDUSTRY

The field of tobacco comprises two distinct types of business. The so-called commercial processing was taking place in the warehouses, which were installed in the last two decades of the 19th century in northern (then Ottoman) Greece, and it included the sorting and packaging of the tobacco leaves that were intended for export.

Η κυρίως καπνοβιομηχανία είναι η παραγωγή των τσιγάρων. Από την εποχή του Τρικούπη, αυτή γινόταν στα δημόσια καπνοκοπτήρια, όπου ιδιώτες επιχειρηματίες, με τα δικά τους συνεργεία τεχνιτών (που στην αρχή έρχονταν από την Αίγυπτο), έφτιαχναν χειροποίητα τσιγάρα. Εκεί οι επιχειρηματίες έφεραν στις αρχές του 20ού αιώνα τις πρώτες σιγαροποιητικές μηχανές, που εκατονταπλασίαζαν την παραγωγικότητα και, όπως ήταν επόμενο, συνάντησαν την ισχυρή αντίδραση των ειδικευμένων τεχνιτών. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Κωνσταντίνου Βάρκα. Όταν έφερε την πρώτη αγγλική μηχανή σιγαροποιίας, την μετέφερε στο δημόσιο καπνοκοπτήριο της Αθήνας με τη συνοδεία έφιππου τμήματος της Χωροφυλακής. Ανάλογη αναστάτωση προκάλεσε λίγο αργότερα η απόπειρα εφαρμογής απλουστευμένων μεθόδων δεματοποίησης (τόγκα) στις καπναποθήκες. Οι κινητοποιήσεις των καπνεργατών αποτέλεσαν τον πρώτο πόλο ανάπτυξης του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα. Το αποτέλεσμα ήταν να απαγορευτεί κατά διαστήματα η χρήση των μηχανών, όπως και της τόγκας, και η ελληνική καπνοβιομηχανία να παραμείνει σε καταστολή ως την τρίτη δεκαετία του 20ού αιώνα.

The main tobacco industry is the cigarettes manufacturing. This took place in the public tobacco manufactures since the Trikoupis years, where individual entrepreneurs manufactured their own cigarettes using their own crews of artisans, who at first came from Egypt. At the beginning of the 20th century, the first cigarette rolling machines were introduced. The fact that the productivity multiplied a hundredfold, brought some serious reactions from the specialiσed technicians. A typical example of this is when Konstantinos Varkas, who introduced the first British cigarette rolling machine, transferred it to the public tobacco manufacture in Athens escorted by the mounted police. A similar event occurred when there was an attempt to apply a new system of tobacco processing (toga) in the warehouses. The tobacco workers’ strikes were the first important step in the development of the labor movement. As a result, toga as well as the use of machinery was periodically forbidden and the Greek tobacco industry suffered a repression until the third decade of the 20th century.

Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 5 8 Εφημερίδα Ε λευθερία A d v e r t i s e m e n t , 19 5 8 Elef theria Newspaper

41 Κ Α Π Ν Ο Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ί Α ―――― T O B A C C O I N D U S T R Y

Ο κλάδος του καπνού περιλαμβάνει δύο διακριτά είδη επιχειρήσεων. Στις καπναποθήκες, που εγκαταστάθηκαν από τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα στη βόρεια (οθωμανική τότε) Ελλάδα, γινόταν η λεγόμενη εμπορική επεξεργασία του καπνού, δηλαδή η διαλογή και δεματοποίηση των φύλλων καπνού προς εξαγωγή.

Κ Α Π Ν Ο Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ί Α ―――― T O B A C C O I N D U S T R Y

42

Στον Μεσοπόλεμο εμφανίζονται οι σημαντικότερες ελληνικές καπνοβιομηχανίες. Συνήθως οι ιδρυτές τους είχαν ήδη από καιρό αναμιχθεί με το καπνεμπόριο. Ο καπνός αντιπροσώπευε τότε το σημαντικότερο εξαγωγικό αγροτικό προϊόν της Ελλάδας και τα ανατολικά καπνά ήταν φημισμένα στις διεθνείς αγορές. Οι καπνοβιομηχανίες λανσάρουν στην ελληνική αγορά πληθώρα σημάτων τσιγάρων, που θα κερδίσουν φανατικούς καταναλωτές, ενώ αναπτύσσουν και εξαγωγικές δραστηριότητες.

The most important Greek tobacco companies are founded in the interwar years, whereas most of their founders had already been involved with tobacco trading. Tobacco was the leading agriculture export of Greece back then and the oriental tobacco in particular was admired in the international market. The tobacco companies launched a plethora of cigarette brands which became an instant hit, whereas at the same time, they developed their exports.

Τα ανατολικά καπνά υποχωρούν μεταπολεμικά, με τη διάδοση των αμερικανικών χαρμανιών. Τις δυσκολίες θα ξεπεράσουν όσες καπνοβιομηχανίες αφενός προχωρούν σε συνεργασίες με διεθνείς εταιρείες και αφετέρου υιοθετούν εγκαίρως το τσιγάρο με φίλτρο, απάντηση της διεθνούς καπνοβιομηχανίας στις εκστρατείες για τις «βλαβερές συνέπειες του καπνού».

After the War, the oriental tobacco gives ground to the American blends. In order to overcome the difficulties, the tobacco firms start collaborations with international companies and introduce the filtered cigarettes, as a reply of the international tobacco industry to the anti-smoking campaigns which emphasised the harmful effects of smoking.

Με την πρόσφατη ενίσχυση των απαγορευτικών μέτρων κατά του καπνίσματος και τον οξυμένο ανταγωνισμό, η συγχώνευση με μεγάλους πολυεθνικούς ομίλους κατέστη αναγκαία. Η διατήρηση των ελληνικών εμπορικών σημάτων ωστόσο επιβεβαιώνει την δύναμή τους στην ελληνική αγορά καπνού.

Διαφήμιση του καπνεργοσ τασίου Ματσάγ γου, περίοδος Μεσοπολέμου Aρχείο Κώσ τα Ζημέρη, ΔΗΚΙ Adver tisment of Mat sagos tobacco i n d u s t r y, i n t e r w a r p e r i o d Archive of Zimeri, DIKI

Today, the prohibitive laws against smoking and the increased competition between the brands make it necessary for the Greek companies to merge with international groups. However, the Greek brand names are preserved, thus establishing their strength in the local market.

43 Κ Α Π Ν Ο Β Ι Ο Μ Η Χ Α Ν Ί Α ―――― T O B A C C O I N D U S T R Y

Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 6 3 Εφημερίδα Εμπρός

Δ ι α φ ή μ ι σ η , 19 6 3 Ινσ τιτούτο Επικοινωνίας

A d v e r t i s e m e n t , 19 6 3 Embros Newspaper

A d v e r t i s e m e n t ,19 6 3 Institute of Communication

ΕΝΈΡΓΕΙΑ ENERGY

Ε Ν Έ Ρ Γ Ε Ι Α ―――― E N E R G Y

44

Η ατμομηχανή, κορυφαίο προϊόν της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης (τέλος 18ου αιώνα), περιθωριοποίησε τις παλαιές, φυσικές πηγές ενέργειας (νερό, αέρας) και κατέστη η απαραίτητη ενεργειακή βάση κάθε βιομηχανίας. Θα την αντικαταστήσουν σταδιακά από το τέλος του 19ου αιώνα οι μηχανές εσωτερικής καύσης, και ιδίως οι πετρελαιομηχανές. Η πρώτη βιομηχανία παραγωγής ενέργειας για συλλογική χρήση, με κεντρική παραγωγική μονάδα και δίκτυο διανομής, ήταν αυτή του φωταερίου, που εξασφάλισε κυρίως τον φωτισμό των πόλεων και τη θέρμανση των σπιτιών. Τη θέση του σήμερα έχει πάρει το φυσικό αέριο.

The steam engine, a leading product of the first Industrial Revolution (end of 18th century), set aside all the other known natural sources of energy (water, air) and became a key energy component of any industry. The steam engine will be gradually replaced by the internal combustion engines and more particularly the oil engines by the end of the 19th century. The first energy production industry for collective use, with a central production plant and a distribution network, was the coal gas industry, which provided for city lighting and the domestic heating. Today it has been replaced by natural gas.

Η δεύτερη βιομηχανική επανάσταση του λήγοντος 19ου αιώνα έφερε τον ηλεκτρισμό. Το μεγάλο πλεονέκτημα της νέας μορφής τεχνητής ενέργειας ήταν ότι μπορούσε να μεταφερθεί σε μεγάλες αποστάσεις, από τους σταθμούς παραγωγής ως την κατανάλωση. Έτσι δημιουργήθηκαν σταδιακά τα ενοποιημένα, εθνικά δίκτυα σε όλες τις χώρες. Το ηλεκτρικό φως, σταθερό και λαμπερό, έφερε πραγματική επανάσταση στη ζωή και την εργασία των ανθρώπων. Οι βιομηχανίες χρησιμοποίησαν αρχικά τον ηλεκτρισμό για φωτισμό, και με αρκετή καθυστέρηση για την κίνηση, καθώς αυτό προϋπέθετε ριζική αλλαγή των εγκαταστάσεων. Σταδιακά επίσης εξηλεκτρίστηκαν και οι σιδηρόδρομοι.

The second Industrial Revolution (end of 19th century) led to the invention of electricity. The greatest advantage of this new form of artificial energy was that it could be transferred over long distances, from the central power stations to the immediate consumption. National electrical networks were created all over the world. Electric lighting, direct and bright, brought a revolution to people’s everyday life and work. The industries firstly used electricity for lighting and rather later for motion, as this would require a radical rearrangement of the facilities. There was also gradual railway electrification.

Ο ηλεκτρισμός είναι δευτερογενής μορφή ενέργειας, που παράγεται από τη θερμική ενέργεια της καύσης κατάλληλων καυσίμων ή τη μηχανική των υδατοπτώσεων. Βασική φυσική πηγή ενέργειας παραμένει το πετρέλαιο, που χρησιμοποιείται ως καύσιμο σε κάθε είδους κινητήρες και κυρίως στα αυτοκίνητα (βενζίνη). Η επανάσταση της διάσπασης του ατόμου οδήγησε στην πυρηνική ενέργεια, και πολλές χώρες σήμερα έχουν εγκαταστήσει πυρηνικούς σταθμούς, ωστόσο αμφισβητείται η σκοπιμότητα της διατήρησής τους, λόγω της υψηλού κινδύνου εκπομπής ραδιενέργειας σε περίπτωση ατυχήματος.

Electricity is a secondary form of energy, which is generated by the thermal energy of the heating of certain fuels or the mechanical energy of waterfalls. A primary natural energy source is still oil, which is used as fuel in any kind of engines and particularly in cars (petrol). The atomic fission led to nuclear energy, and many countries have installed nuclear power stations. However, due to the high risk of radioactivity in case of a nuclear accident, it is questionable whether these stations are of use today.

The energy industry was and still is an important source of technological innovation. Nevertheless nowadays, Η βιομηχανία της ενέργειας ήταν και παραμένει σημαντικό the extensive environmental damages make the renewable energy sources, such as photovoltaic and φυτώριο τεχνολογικών καινοτομιών. Σήμερα όμως, wind parks, a compelling need. η μεγάλη επιβάρυνση του περιβάλλοντος στρέφει τις αναζητήσεις στις λεγόμενες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ήλιος, αέρας) με τα φωτοβολταϊκά και τα αιολικά πάρκα.

45 Ε Ν Έ Ρ Γ Ε Ι Α ―――― E N E R G Y

Δ ι υ λ ι σ τ ή ρ ι α Π ε τ ρ ε λ α ί ο υ , δ ε κ α ε τ ί α 19 7 0 Αρχείο: Ε Λ ΛΗΝΙΚ Α ΠΕΤΡΕ Λ ΑΙΑ O i l R e f i n e r i e s , 19 70 s Archive of HELLENIC PE TROLEUM

Ε Ν Έ Ρ Γ Ε Ι Α ―――― E N E R G Y

46

Η είσοδος του εργοσ τασίου Φωταερίου της Α θ ή ν α ς σ τ η ν ο δ ό Π ε ι ρ α ι ώ ς , δ ε κ α ε τ ί α 19 8 0 Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου.

Α τ μ ο η λ ε κ τ ρ ι κ ό ς Στ α θ μ ό ς σ τ ο Κ ε ρ α τ σ ί ν ι , δ ε κ α ε τ ί α 19 5 0 Ισ τορικό αρχείο Δ .Ε.Η.

Τhe main entrance of the Athens Gasworks o n P i r e o s S t r. Industrial Gas Museum.

The Power Station in K e r a t s i n i , P i r a e u s , 19 5 0 s Public Power Corporation historical archive

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ TIMELINE

Η ΑΡΧΉ

THE BEGINNING In Kapodistrias (1828-1831) and Othon’s years (1833-1862), the first institutions are created for the building of the new Greek state. As far as the Greek regime is concerned, after the September Movement in 1843, the absolute monarchy is replaced by a constitutional monarchy.

Στο πεδίο της οικονομίας, δημιουργείται το εθνικό νόμισμα, η δραχμή (1833), και ιδρύεται η Εθνική Τράπεζα (1841). Αγροτική παραγωγή, εμπόριο και ναυτιλία είναι οι κύριοι τομείς της οικονομίας της χώρας.

In the field of economy, drachma, the national currency is created in 1833, and the National Bank of Greece is established in 1841. Agriculture trade and shipping are the main sectors of the Greek economy.

Σημαντικοί σταθμοί στην εκπαίδευση: η Σχολή Ευελπίδων το 1828, το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Σχολείο των Τεχνών, πρόδρομος του Πολυτεχνείου, το 1837.

Important milestones in the area of education: the Military Academy founded in 1828, the University of Athens and the School of Arts, being a precursor of the Technical University, and established in 1837.

Οι πρώτες βιομηχανίες εμφανίζονται μετά το 1850. Είναι εξαγωγικές, μια και η εγχώρια αγορά είναι ακόμα μικρή: μεταξουργεία σε Αθήνα, Πάτρα, Σπάρτη, Καλαμάτα, βυρδοδεψεία στην Ερμούπολη της Σύρου. Εκεί, αναπτύσσεται η ξυλοναυπηγική και ιδρύεται η πρώτη ατμοπλοϊκή εταιρεία. Απόπειρες αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου (λιγνίτες στην Κύμη, σμύριδα στη Νάξο, μυλόπετρες στη Μήλο) γίνονται με ευθύνη του κράτους.

The first industries appear after 1850. These are exporting industries, since the domestic market is still restricted: silk factories in Athens, Patras, Sparta and Kalamata, and tanneries in Ermoupolis in Syros island. This is where the wooden boat-building industry flourishes and the first steamship company is established. Some attempts to exploit the Greek mineral deposits (lignite in Kymi, emery in Naxos and grindstone in Milos) are carried out under statecontrol.

Η περίοδος κλείνει με την οργάνωση στην Αθήνα της πρώτης έκθεσης εγχώριων προϊόντων, τα «Ολύμπια».

At the end of this period, the first exhibition of domestic products is organised under the name “Olympia” in Athens.

Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

Στα χρόνια του Καποδίστρια (1828-1831) και του Όθωνα (1833-1862), δημιουργούνται οι πρώτοι θεσμοί για τη συγκρότηση του νέου ελληνικού κράτους. Το πολίτευμα, από απόλυτη μοναρχία, μετά το κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843, θα γίνει συνταγματική μοναρχία.

47

2. 18 61-18 7 0 ΤΑ Π Ρ ΏΤΑ Β Ή Μ ΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑΣ

Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

48

THE FIRST INDUSTRIAL STEPS

Στον Πειραιά και την Ερμούπολη ιδρύονται ατμόμυλοι και τα πρώτα μηχανουργεία. Η βυρσοδεψία στη Σύρο απογειώνεται.

Steam mills and the first machine shops are established in Piraeus and Ermoupolis. The tanning industry in Syros takes of f.

Η καλλιέργεια του βαμβακιού επεκτείνεται στη Βοιωτία. Ιδρύονται εκκοκιστήρια και νηματουργεία στη Λιβαδειά και τον Πειραιά.

The cultivation of cotton is expanded in Viotia. Cotton ginning and spinning mills are established in Livadia and Piraeus.

Δημιουργούνται οι πρώτες μεταλλουργικές μονάδες στη Μήλο (θειωρυχεία, 1862) και στο Λαύριο (αργυρούχος μόλυβδος, 1865).

The first ore processing plants are founded in Milos (sulphur mines, 1862) and Lavrion (argentiferous lead, 1865).

1861 Νόμος «Περί μεταλλείων»: ορίζει το θεσμικό πλαίσιο για την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου. Λειτουργεί το εργοστάσιο φωταερίου στην Αθήνα.

18 61 The first Mining Act sets the rules for the exploitation of the country's mineral resources. The Athens Gasworks starts operating.

1862

Έναρξη της ανοικοδόμησης του Πολυτεχνείου στην Αθήνα.

1867

Σύσταση Ταμείου Οδοποιίας: θα συγκεντρώσει πόρους για την κατασκευή δρόμων.

1869 Ολοκλήρωση του σιδηροδρόμου Αθηνών-Πειραιώς. 1870

Δεύτερη έκθεση «Ολύμπια» στην Αθήνα.

18 62 The Technical University is erected in Athens. 18 67 A Road Construction Fund pools resources for the construction of roads. 18 69 T he Athens-Piraeus railway is completed. 1870

The second “Olympia” exhibition is organised in Athens.

3. 1871-18 8 0 Η ΑΝΆΠΤΥΞΗ

THE GROWTH

Urbanisation is accelerating and the industrial growth is extended to every part of the country and new sectors: flour mills are constructed in the larger cities, spinning mills near the Viotian plain, machine shops on ports, pottery and glass industries, paint factories, roperies, etc. are built in the emerging industrial cities of Piraeus and Ermoupolis, as well as in Ottoman Thessaloniki and Naoussa.

Η διεθνής ύφεση και η ανατολική κρίση θα αναστείλουν τις εξαγωγικές προσπάθειες των βιομηχανιών.

The international economic recession and the Eastern Question crisis suspend the exporting ef forts of the industries.

1873

1873 Crash in the Vienna Stock Exchange. The international economic recession begins.



Κραχ στο Χρηματιστήριο της Βιέννης. Αρχίζει η ύφεση της διεθνούς οικονομίας.

Άνοδος και πτώση των μετοχών των πρώτων μεταλλείων στην Αθήνα: η πρώτη The stock prices of the mining firms rise and άτυπη χρηματιστηριακή κρίση στην Ελλάδα. fall abruptly in Athens: this is the first informal stock market crisis in Greece. 1873-74 Ίδρυση της Γενικής Πιστωτικής Τράπεζας και της Τράπεζας Βιομηχανίας με κεφάλαια 1873-74 The General Credit Bank and the Industrial ομογενών. Bank are founded, with capitals provided by Greek diaspora businessmen. 1875 Τρίτη έκθεση «Ολύμπια» στην Αθήνα. 1875 The third “Olympia” exhibition is 1876 Ίδρυση του Χρηματιστηρίου Αθηνών. organised in Athens. Ολοκλήρωση του κτηρίου του 1876 The Athens Stock Exchange is founded Πολυτεχνείου στην Αθήνα. The Technical University building is 1877 Πρώτη φορολόγηση των κερδών των completed in Athens. ανώνυμων εταιρειών. 1877 The profits of incorporated firms are 1878 Ρύθμιση των δανείων της Eπανάστασης. subject to tax for the first time. 1879 Το πρώτο εξωτερικό δάνειο της 1878 The loans of the Greek Revolution are κυβέρνησης Κουμουνδούρου . settled. 1879

The Koumoumdouros government contracts the first Greek external loans.

49 Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

Η αστικοποίηση επιταχύνεται και η βιομηχανική κίνηση επεκτείνεται σε όλη τη χώρα και σε νέους κλάδους: αλευρόμυλοι στις μεγαλύτερες πόλεις, νηματουργεία κοντά στη βοιωτική πεδιάδα, μηχανουργεία στα λιμάνια, κεραμοποιεία, υαλουργεία, χρωματοποιεία, σχοινοποιεία κ.ά. στα υπό διαμόρφωση βιομηχανικά κέντρα του Πειραιά και της Ερμούπολης, αλλά και στην οθωμανική Θεσσαλονίκη και Νάουσα.

4. 18 81-18 9 0 THE TRIKOUPIS ERA

Η ΕΠΟΧΉ ΤΟΥ ΤΡΙΚΟΎΠΗ Η φιλόδοξη πολιτική του Χαρίλαου Τρικούπη βραχυπρόθεσμα δυσκολεύει τη βιομηχανία. Η αύξηση της φορολογίας συμπιέζει τα εισοδήματα και ο συνεχής δανεισμός του κράτους από τις τράπεζες περιορίζει τη χρηματοδότηση της οικονομίας.

Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

50

Το 1885 η Εθνική Τράπεζα αναστέλλει τη χορήγηση δανείων, με αποτέλεσμα η βιομηχανία να γνωρίσει την πρώτη της κρίση. Ωστόσο, από το τέλος της δεκαετίας, η υποτίμηση της δραχμής αρχίζει να διαμορφώνει ένα περιβάλλον ευνοϊκό για την επανεκκίνηση.

In the short term, Charilaos Trikoupis' ambitious policy impedes the industrial development. Increasing consumption taxes reduce the disposable income, whereas internal state loans restrict financial resources available to the economy. In 1885 the National Bank suspends the lending, leading to the first major industrial crisis. However, since the end of the 1880s, the ongoing currency depreciation offers opportunities for the new start of the industry.

1881-90 H δεκαετία των σιδηροδρόμων. Κατασκευάζονται οι γραμμές: Πύργου-Κατακώλου, Αθηνών-Λαυρίου, Πειραιώς-Αθηνών-Πελοποννήσου, Μεσολογγίου-Αγρινίου και το δίκτυο της Θεσσαλίας. Ξεκινά η κατασκευή της γραμμής Πειραιώς-Λάρισας που θα ολοκληρωθεί το 1909.

1881-90 The decade of railway growth. The Pyrgos-Katakolo, Athens-Lavrion, Piraeus-Athens-Peloponese, Mesolongi-Agrinion railway lines, as well as the Thessaly railway network are constructed. The construction of the Piraeus-Larisa line begins and in 1909 it is completed.

1881

Ίδρυση της Τράπεζας Ηπειροθεσσαλίας.

1881

The Epirus-Thessaly Bank is established.

1882

Ίδρυση του Ταμείου Περιθάλψεως Εργατών Μεταλλείων σε περίπτωση δυστυχημάτων.

1882

The Mine Workers Health Care Fund is established for the case of a fatal accident.

1882-84 A number of new taxes and state monopolies 1882-84 Σειρά νέων φόρων και κρατικών is imposed on several products μονοπωλίων σε πετρέλαιο, σιγαρόχαρτα κ.ά. (oil, cigarette paper, etc. ). 1883 Άφιξη γαλλικής αποστολής μηχανικών μετά από πρόσκληση της κυβέρνησης Τρικούπη. 1883 A delegation of French engineers arrives, following the invitation of Trikoupis 1884-90 Τρία εξωτερικά δάνεια των κυβερνήσεων government. Τρικούπη. 1884-90 Trikoupis government gets three external 1885 Παύει οριστικά η μετατρεψιμότητα των loans. τραπεζογραμματίων (χαρτονομισμάτων) σε χρυσό. Αρχίζει η υποτίμηση της δραχμής. 1885 The banknotes are no longer convertible to gold. The drachma depreciation begins. 1887 Μετονομασία του Σχολείου των Τεχνών σε 1887 The School of Arts is renamed “School Σχολείον των Βιομηχάνων Τεχνών. of Industrial Arts”. It becomes a higher Αναβαθμίζεται σε ανώτερη τεχνική σχολή. technical education institute. 1888 Ίδρυση της πρώτης μονάδας παραγωγής 1888 The first power station is established for ηλεκτρικού ρεύματος για τον φωτισμό του the lighting of Syntagma area. Συντάγματος.

Ημιτελής απόπειρα πανελλήνιας απογραφής των βιομηχανικών εργοστασίων.



An attempt to record the industrial factories in Greece, remains incomplete.

1889

Τέταρτη (και τελευταία) έκθεση «Ολύμπια» στο Ζάππειο μέγαρο.

1889

The fourth (and last) “Olympia” exhibition is organised in Zappeion, Athens.

5. 18 91-19 0 0 Η ΠΤΏΧΕΥΣΗ Κ ΑΙ Η Σ ΤΑΦΙ Δ Ι Κ Ή Κ ΡΊΣ Η Η βιομηχανία ευνοείται αφενός από την υποτίμηση της δραχμής και αφετέρου από τη σταφιδική κρίση που οδηγεί σε συρρίκνωση τον αγροτικό τομέα. Οι βιομηχανίες οίνου, οινοπνεύματος και ποτών αξιοποιούν το πάμφθηνο σταφιδικό παρακράτημα. Παράγουν κονιάκ και κρασί από σταφίδα και στρέφονται στις εξαγωγές.

The industry is favoured, on the one hand, by the drachma depreciation, on the other hand by the raisin crisis, that leads to the contraction of the agricultural sector. The wine, alcohol and spirit industries use the cheap raisin as raw material, to produce brandy and wine and turn to exports. The mining sector is also favoured by the demand of industrial European countries. Volos is now emerging as one of the industrial centers of the country.

Την εποχή αυτή αρχίζει να συγκροτείται ο πρώτος ελληνόκτητος στόλος ατμοπλοίων από εφοπλιστές της διασποράς και της Ελλάδας.

During this period, the first Greek-owned steamship fleet starts to be created by domestic and diaspora shipowners start creating the first Greek-owned steamship fleet.

1890-95 Ραγδαία υποτίμηση της δραχμής.

1890-95 Rapid depreciation of the drachma.

1892

Ολοκλήρωση του πρώτου μεγάλου αποξηραντικού έργου στην Κωπαΐδα από την “Lake Copais Co.”.

1892

The first major drying project is carried out in Copais lake by “Lake Copais Co.”

1893

Σταφιδική κρίση: πτώση εξαγωγών, κατάρρευση τιμών. Πτώχευση σταφιδικών οίκων της Πάτρας. Οι σταφιδοπαραγωγοί σε απόγνωση.

1893

Raisin crisis: the exports start to fall and the prices collapse. The raisin houses in Patras go bankrupt. The raisin producers are in despair.



The General Credit Bank fails.



Πτώχευση της Γενικής Πιστωτικής Τράπεζας.



The Corinth Canal opens.



Εγκαίνια της Διώρυγας της Κορίνθου.

1894 1895 1899 1900

A law for the protection of trademarks is Νόμος για την προστασία των βιομηχανικών established. και εμπορικών σημάτων. The Athens Bank is founded, and it is the Ίδρυση της Τράπεζας Αθηνών, της πρώτης first savings bank in Greece. τράπεζας καταθέσεων στην Ελλάδα. 1894 The Othon Roussopoulos Commercial and Ίδρυση της Εμπορικής και Βιομηχανικής Industrial Academy is founded. Ακαδημίας του Όθωνα Ρουσόπουλου. 1895 The raisin retention law is adopted: Θέσπιση του παρακρατήματος της σταφίδας: 15% of the production is withdrawn from το 15% της παραγωγής αποσύρεται από the market and is sold at low price to the την αγορά και διατίθεται στην εγχώρια domestic alcohol industry. βιομηχανία οινοπνεύματος. The Piraeus League opens the first evening Λειτουργία της πρώτης νυχτερινής σχολής school for poor children, providing απόρων παίδων του Πειραϊκού Συνδέσμου technical training. με τμήμα τεχνικής εκπαίδευσης. 1899 The Raisin Bank is founded. Σύσταση της Σταφιδικής Τράπεζας. The Greek Electric Company is created, and it undertakes the project of the lighting Ίδρυση της Ελληνικής Ηλεκτρικής Εταιρείας of six cities. που αναλαμβάνει την ηλεκτροδότηση έξι πόλεων. 1900 The National Bank merges with the Epirus-Thessaly Bank. Συγχώνευση της Εθνικής Τράπεζας με την Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας.

51 Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

Ο μεταλλευτικός τομέας ευνοείται, επίσης, από τη ζήτηση των βιομηχανικών χωρών της Ευρώπης. Στα βιομηχανικά κέντρα της χώρας συγκαταλέγεται πλέον και ο Βόλος.

THE BANKRUPTCY AND THE RAISIN CRISIS

6. 19 01-1910 Η ΑΝΆΚΑΜΨΗ

Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

52

Νέοι κλάδοι αναπτύσσονται στη βιομηχανία: χημικά, τσιμέντα, καπνοβιομηχανία, ηλεκτρισμός. Την πρωτοβουλία αναλαμβάνουν νέοι επιστήμονεςβιομήχανοι, με σπουδές στο εξωτερικό. Παράλληλα, πολλαπλασιάζονται οι οργανώσεις των εργατικών στρωμάτων και ιδρύονται οι πρώτοι ασφαλιστικοί οργανισμοί. Η εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών οδηγεί στην ανατίμηση της δραχμής, που ευνοεί τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό και τις συγχωνεύσεις των επιχειρήσεων.

ECONOMIC RECOVERY New industrial sectors start to be developed: chemicals, cement, tobacco industry, electricity. Young scientists and industrialists, highly educated in foreign universities take this initiative. At the same time, trade unions are multiplied and the first social security funds for workers are created. The consolidation of public finances leads to the drachma revaluation, which stimulates technological modernisation and the merger of companies.

Nevertheless, depression persists in the rural areas and the transatlantic wave of immigration keeps Παρόλα αυτά, η καχεξία της υπαίθρου συνεχίζεται και growing. το υπερατλαντικό μεταναστευτικό κύμα διογκώνεται.

1901

Αναδιοργανώνεται το Ταμείο Περιθάλψεως Εργατών Μεταλλείων σε Ταμείο Μεταλλευτών με ευρύτερη εμβέλεια.

1901

The Mine Workers Health Care Fund is reorganised and transformed into the Miners Fund, having a wider scope.

Ίδρυση Νυχτερινής Τεχνικής Σχολής στον Πειραιά.

The Night Technical School is established in Piraeus.

1903

Λειτουργία του πρώτου ατμοηλεκτρικού σταθμού στο Φάληρο.

1903

The first steam-electric power station starts to operate in Faliron.

1904

Ίδρυση της Τράπεζας της Ανατολής.

1904

The Oriental Bank is founded.

1905

Ίδρυση της Λαϊκής Τράπεζας.

1905

Establishment of the Popular Bank.



Ίδρυση της Προνομιούχου Εταιρείας που αναλαμβάνει τη διαχείριση του παρακρατήματος της σταφίδας.



The Privileged Company is founded for the management of the raisin retention.



1905-10 Σταδιακή ανατίμηση της δραχμής.

1905-10 Drachma is gradually revaluated.

1907 Ίδρυση του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων και Βιοτεχνών (ΣΕΒΒ). Ίδρυση της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος. 1908 1908 Λειτουργία του Εργατικού Κέντρου Βόλου. 1909 1909 Ίδρυση της Σοσιαλιστικής Εργατικής Ομοσπονδίας (Φεντερασιόν) στη Θεσσαλονίκη. Θα αποτελέσει τον πυρήνα του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (μετέπειτα ΚΚΕ). 1910 Καθιέρωση της αργίας της Κυριακής. 1907

Ολοκλήρωση της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιώς-Λάρισας. 1910

Λειτουργία του Εργατικού Κέντρου Αθήνας.

The League of Greek Industrialists and Manufacturers is established. The Commercial Bank of Greece is created. The Labour Center starts to operate in Volos. The Socialist Workers' Federation is created in Thessaloniki. This will be the heart of the Greek Socialist Labour Party (named Communist Party - "KKE"). Sunday is established as the non-working day. The Labour Center is created in Athens.

7. 1 9 11 - 1 9 2 0 Η ΔΕΚΑΕΤΊΑ ΤΩΝ ΠΟΛΈΜΩΝ

THE DECADE OF WARS

Οι επιπτώσεις της δεκαετίας αυτής στις βιομηχανίες είναι άνισες. Σε όλες λείπουν τα καύσιμα και οι εισαγόμενες πρώτες ύλες. Άλλες ευνοούνται από την παρουσία των ξένων στρατευμάτων στη χώρα. Οι εφοπλιστές ευνοούνται, επίσης, από τους υψηλούς ναύλους, ενώ αρκετοί επιχειρηματίες αξιοποιούν την απότομη άνοδο των τιμών με το τέλος του Πολέμου.

The impact of this decade on the Greek industrial sector is unequally distributed. There is a shortage of fuel and imported raw materials in all industries, while others are favoured by the presence of the foreign troops in the country. The ship-owners also benefit from the high fares, and many entrepreneurs make good use of the sharp rise in prices, as a result of the end of the war.

1911-14

Πρώτα εργατικά νομοθετήματα: ρυθμίζουν ζητήματα εργασίας γυναικών και παιδιών, υγιεινής και ασφάλειας εργατών και εργατικού συνδικαλισμού.

At that time, business activity is booming. Part of the profits is invested in new industries and banks, since the doubling of the Greek territory has opened up new opportunities. Thessaloniki, Kavala and the other tobacco producing areas strengthen the industrial capacity of the country.

1911-14 The first labour acts are voted: they regulate women and children's work, as well as hygiene and security issues and trade unionism.

1914 Μετονομασία του Σχολείου των Βιομηχάνων 1914 The School of Industrial Arts is renamed Τεχνών σε Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. National Technical University. It is Αναγνωρίζεται ως ανώτατο εκπαιδευτικό recognised as a university. ίδρυμα. 1915 A law for the compensation of all workers in 1915 Νόμος για την αποζημίωση εργατών σε the case of an accident is adopted. περίπτωση ατυχήματος. 1916 The Piraeus Bank is founded. 1916 Ίδρυση της Τράπεζας Πειραιώς. 1917 Inventory of the country’ most important 1917 Απογραφή των πιο σημαντικών βιομηχανιών: industries: 2,213 factories. 2.213 εργοστάσια. 1918 The General Confederation of Greek 1918 Ίδρυση της Γενικής Συνομοσπονδίας Workers is founded. Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ). 1918-20 Establishment of 10 new banks: among them 1918-20 Ίδρυση 10 νέων τραπεζών. Ανάμεσά τους, η is the Bank of Kalamata (the former J.F. Τράπεζα Καλαμών (πρώην Ι.Φ. Κωστόπουλου, Costopoulos Bank, today Alpha Bank ). σήμερα Alpha Bank). 1919 Greece signs the first International Labour 1919 Η Ελλάδα υπογράφει την πρώτη Διεθνή Convention, establishing the eight-hour Σύμβαση Εργασίας για το 8/ωρο στις workday in industries. βιομηχανίες. First institutionalisation of the income tax. Πρώτη θεσμοθέτηση της φορολογίας 1920 First systematic recording of craft and εισοδήματος. industrial premises: 33,811 units. 1920 Πρώτη συστηματική απογραφή των An Act on “Incorporated Companies” «βιοτεχνικών και βιομηχανικών establishes their operating framework. καταστημάτων»: 33.811 μονάδες. The first Act on “Patent Protection” defines Νόμος για τις Ανώνυμες Εταιρείες: ορίζει το the conditions for the recognition and πλαίσιο λειτουργίας τους. guarantee of patents. Πρώτος Νόμος «Περί διπλωμάτων The public company Hellenic State ευρεσιτεχνίας»: ρυθμίζει τους όρους Railways is established: it takes over the αναγνώρισης και κατοχύρωσης ευρεσιτεχνιών. Piraeus-Borders line, as well as the Ίδρυση της κρατικής εταιρείας Σιδηρόδρομοι Macedonian railway network. Ελληνικού Κράτους: αναλαμβάνει τη γραμμή Πειραιώς-Συνόρων και το δίκτυο της Μακεδονίας.

53 Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

Παρατηρείται τότε επιχειρηματική έκρηξη. Μέρος των κερδών επενδύονται σε νέες βιομηχανίες και τράπεζες, καθώς ο διπλασιασμός της επικράτειας ανοίγει νέους ορίζοντες. Η Θεσσαλονίκη, η Καβάλα και τα άλλα κέντρα της καπνοβιομηχανίας ενισχύουν το βιομηχανικό δυναμικό της χώρας.

8. 19 21-19 3 0 Η ΕΝΣ Ω Μ ΆΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΎΓΩΝ

Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

54

Το προσφυγικό κύμα σημάδεψε καθοριστικά τις εξελίξεις στον Μεσοπόλεμο. Στη δεκαετία του 1920, η βιομηχανία πραγματοποιεί θεαματικό άλμα, ευνοημένη από τη μεγάλη διεύρυνση της εσωτερικής αγοράς και την αφθονία του διαθέσιμου εργατικού δυναμικού. Σταδιακά, εισάγεται στις βιομηχανίες η πετρελαιοκίνηση. Κυριαρχούν οι μικρές μονάδες, τα πολύ φθηνά μεροκάματα και η τεχνολογική υστέρηση. Λίγες επιχειρήσεις στρέφονται σε προϊόντα πολυτελείας ή νέων τεχνολογιών (αυτοκίνητα, μεταξωτά, δίσκοι, λάμπες). Επεκτείνονται, κυρίως, οι βιομηχανίες βασικών καταναλωτικών αγαθών και οικοδομικών υλικών.

T H E R E H A B I L I TAT I O N OF REFUGEES The flood of refugees affected deeply the evolution of the country in the inter-war years. In the 1920s, the industry makes an impressive leap, favoured by the expansion of the internal market, as well as the abundance of workforce available. Gradually, Diesel engines are introduced in the industrial plants. Proliferation of small industries and law wages meant the overall technological backwardness. A few companies turn to luxury products or to new technologies (cars, silks, discs and lamps). The essential consumer goods and building materials industries are the ones that flourish the most. Real wages' fall and unemployment foment the workers' protest.

Η πτώση των πραγματικών μισθών και η ανεργία υποθάλπουν την εργατική διαμαρτυρία.

1921-27 Περίοδος υψηλού πληθωρισμού. Δύο αναγκαστικά εσωτερικά δάνεια.

1921-27 High inflation rate period. Two forced internal loans are given.

1921-28 Ίδρυση νέων τραπεζών. Έως το 1928 θα φτάσουν τις 50.

1921-28 New banks are founded. Until 1928 there will be 50 banks.

1922

1922

Πρώτος ασφαλιστικός νόμος της χώρας: θεσπίζει την υποχρεωτική ασφάλιση εργατών και υπαλλήλων.

The first social security act is adopted: it establishes the compulsory insurance of workers and employees.



Νόμος για την προτίμηση της εγχώριας An Act gives priority to the domestic βιομηχανίας στις παραγγελίες του Δημοσίου industry in public procurements and permits και τη δυνατότητα αναγκαστικής the forced expropriation of property in the απαλλοτρίωσης ιδιοκτησιών για την case of an industrial plants' expansion. επέκταση βιομηχανιών. 1923 The Technical Chamber of Greece is established. 1923 Ίδρυση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος. The first general strike is organised in Πρώτη πανεργατική απεργία, με αιματηρή Greece, leading to a bloody conflict. κατάληξη. 1924 The Privileged Company to protect raisin is 1924 Αντικατάσταση της Προνομιούχου Εταιρείας replaced by the public Autonomous Raisin της σταφίδας από τον δημόσιο Αυτόνομο Office. Σταφιδικό Οργανισμό. United States' Immigration Act limits the Περιοριστικά μέτρα των ΗΠΑ για τη number of immigrants admitted in the μετανάστευση. country. 1925-30 Υλοποίηση μεγάλων τεχνικών έργων: ύδρευση της Αθήνας (τεχνητή λίμνη και φράγμα Μαραθώνα), εξηλεκτρισμός (ίδρυση σταθμού στο Κερατσίνι), εξυγίανση των πεδιάδων Αξιού, Σερρών και Δράμας, υπόγειος σιδηρόδρομος Αθήνας, αναβάθμιση της σιδηροδρομικής γραμμής Αθηνών Θεσσαλονίκης.

1925-30 Major public works are undertaken: Athens water supply (Marathon artificial lake and barrier), electrification (creation of a power station in Keratsini), land improvement in the plains of Axios, Serres and Drama plains. The Athens underground is constructed and the Athens-Thessaloniki railway line is upgraded.

1925

1925

Θεσπίζεται η φορολόγηση μόνο των διανεμόμενων κερδών των Ανωνύμων Εταιρειών. Αθρόα ίδρυση Α.Ε.

Taxation is established only on distributed profits of incorporated companies. This causes the extended establishment of incorporated companies.

1925 Ίδρυση του Ταμείου Ασφαλίσεως Καπνεργατών.

1925 The Tobacco Workers Insurance Fund is established.

Αύξηση των τελωνειακών δασμών, ενίσχυση 1926 της προστασίας της βιομηχανίας.

1928

Εξωτερικό δάνειο για τη σταθεροποίηση του νομίσματος. Ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος. Επιστροφή της δραχμής στον χρυσό κανόνα.

1929

Κραχ στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Αρχίζει η μεγάλη διεθνής οικονομική κρίση.



Ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας.

1930

The custom fees increase and the industry protection is enhanced.

1928

Internal loan for the stabilisation of the currency. The Bank of Greece is established. Drachma returns to the golden standard.

1929

The New York Stock Exchange Crash. The major international economic crisis begins.

Establishment of the Agricultural Bank of Greece.

Ίδρυση της Κεντρικής Επιτροπής για The Central Commission for the Domestic την Προστασία της Εγχωρίου Σιτοπαραγωγής. Cereal Production Protection is founded. Προστατευτικά μέτρα για τα δημητριακά. Protective measures are applied for the cereals. Λειτουργία της Σιβιτανιδείου Σχολής Τεχνών και Επαγγελμάτων στην Καλλιθέα. The Sivitanidios Public School of Arts and Trades starts to operate in Kallithea. Δεύτερη απογραφή της βιοτεχνίαςβιομηχανίας: 76.591 μονάδες. 1930 Second recording of craft and industrial plants: 76,591 units.

55 Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

1926

9. 19 31-19 4 0 ΤΑ Χ Ρ ΌΝ Ι Α Τ ΗΣ ΔΙΕΘΝΟΎ Σ ΎΦΕΣΗΣ

Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

56

THE YEARS OF THE G R E AT D E P R E S S I O N

Η διεθνής οικονομική κρίση πλήττει και την Ελλάδα. Η ανεργία διογκώνεται, οι εργατικές κινητοποιήσεις είναι μαζικές, η καταστολή τους βίαιη.

The Great Depression of the 1930s affects Greece, as well. Unemployment grows, workers' protest grows massive, and their repression is violent.

Η αδυναμία διαχείρισης της κοινωνικής κρίσης οδηγεί στη δικτατορία του Μεταξά. Επί των ημερών του, εφαρμόζεται η κοινωνική ασφάλιση, παρά την έντονη αντίδραση των βιομηχάνων.

The failure to manage the social crisis leads the country to Metaxas dictatorship. In his days, the social insurance system is applied, despite the strong opposition of the industrialists.

Η βιομηχανία ανακάμπτει μετά το 1933, σε περιβάλλον αυξημένου κρατικού παρεμβατισμού και πολιτικών αυτάρκειας.

Industrial development restarts after 1933, in a context of state interventionism and autarky policies.

Εν όψει της πολεμικής προετοιμασίας της χώρας, αναπτύσσεται η πολεμική βιομηχανία και δημιουργούνται οι πρώτες μεταλλουργίες σιδήρου.

1930-33 Μεγάλη ύφεση της διεθνούς οικονομίας. 1931

Η αγγλική λίρα εγκαταλείπει τον Κανόνα του Χρυσού (ακολουθεί το δολάριο και σχεδόν όλα τα νομίσματα έως το 1936).



Κορύφωση της κρίσης στην Ελλάδα, πτωχεύσεις τραπεζών και βιομηχανιών.



Ίδρυση του Οργανισμού Βάμβακος. Μέτρα για την ανάπτυξη της βαμβακοκαλλιέργειας.

1931 Ίδρυση της Ανωνύμου Ελληνικής Τηλεφωνικής Εταιρείας με τη συμμετοχή της Siemens-Halske. 1931-36 Ένταση της εργατικής διαμαρτυρίας Έξοδος της δραχμής από τον Κανόνα του 1932 Χρυσού. Αναστολή πληρωμής εξωτερικού χρέους. Επιβολή ελέγχου στην αγορά συναλλάγματος.

In view of the war preparation of the country, the war industry is developed and the first iron processing industries are created.

1930-33 The Great Depression of the international economy. 1931

The sterling abandons the gold standard (so does the dollar and almost all the currencies up to 1936).



Greece is at the height of the crisis, banks and industries go bankrupt.



The Greek Cotton Office is created. Measures for cotton growing are taken.



The Greek Telephone Company is founded with the participation of Siemens & Halske Company. 1931-36 The workers’ protest becomes more and more intense. 1932

The drachma abandons the gold standard. The payment of the external debt is suspended. Foreign exchange controls are imposed.

1935

Restrictive terms on the authorisation for the establishment of new industries in order to limit imports.



Περιοριστικά μέτρα στις εισαγωγές: οι βιομηχανίες υποχρεώνονται να περιορίσουν τις Restrictive measures are applied on imports: εισαγόμενες πρώτες ύλες που χρησιμοποιούν. Industries are forced to limit imported raw materials. Πρώτη διμερής συμφωνία ΕλλάδαςΓερμανίας για τον συμψηφισμό των Start of the bilateral system of trading εμπορικών ανταλλαγών (clearing). agreements (clearing) between Greece and Germany. Πρώτος Νόμος «Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων». Δεν εφαρμόζεται λόγω The first Law on social insurances is adopted. αντίδρασης των βιομηχάνων. It is not applied due to industrialists’ reaction.

1935

Περιοριστικοί όροι στη χορήγηση αδειών για ίδρυση νέων βιομηχανιών προκειμένου να περιοριστούν οι εισαγωγές.



Θεσμοθέτηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.

The Collective labour agreements are institutionalised.

1937

1937

Εφαρμογή του Νόμου «Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων». Έναρξη λειτουργίας του ΙΚΑ.

1939 Ίδρυση του κρατικού ναυπηγείου Σκαραμαγκά.

The Act on social insurances is applied. The Social Insurance Institute (IKA) starts to operate.

1939 Establishment of the Skaramangas public shipyard.

10 . 19 41-19 5 0 Ο ΠΌΛΕΜΟΣ Κ ΑΙ Η Κ ΑΤΟΧΉ

THE WAR AND T H E G E R M A N O CC U PAT I O N The World War II and the Greek Civil War suspend drastically the country’s industrialisation. Altogether, the industrial production manages to regain the 1939 levels in 1949. Roads, bridges, railway stations, the Piraeus, Thessaloniki and Volos ports were severely damaged during the German Occupation. The majority of industries were commandeered or worked on demand of the occupation authorities. Others closed due to shortage of fuel and raw materials.

1941-44 Επιτάξεις αγροτικής παραγωγής, λεηλασίες και κατασχέσεις αποθεμάτων από τους κατακτητές, διακοπή επικοινωνιών, ναυτικός αποκλεισμός, αδυναμία τροφοδοσίας των πόλεων, η μεγάλη πείνα στην Αθήνα. Κατάρρευση της οικονομίας και του νομίσματος (υπερπληθωρισμός), άνθιση της μαύρης αγοράς.

1941-44 The agricultural production is commandeered, lootings and seizures of stocks are made by the conquerors. There is disruption of communications, naval exclusion, failure to supply the cities and the extreme hunger in Athens. Both the economy and the currency (hyperinflation) collapse, resulting in the flourishing of the black market.

The War made all the parties realise the need to Ο Πόλεμος συνέβαλε στο να συνειδητοποιήσουν όλες promote the industrial development in the country. οι παρατάξεις την ανάγκη εκβιομηχάνισης της χώρας. Specific plans, which will be partially applied within Για πρώτη φορά εκπονούνται συγκεκριμένα σχέδια, the next decades, are made for the first time. που εν μέρει θα εφαρμοστούν τις επόμενες δεκαετίες.

1941

Βομβαρδισμός του Πειραιά από τους Γερμανούς. 1941

1944

Βομβαρδισμός του Πειραιά από τους Συμμάχους. 1944 Piraeus is bombed by the Allies. Bretton Woods Agreements: a new Συμφωνίες του Bretton Woods: ορίζεται νέο currency system is established, based on διεθνές νομισματικό σύστημα με βάση το the dollar, which remains the only currency δολάριο, που παραμένει το μόνο νόμισμα that is convertible to gold. The International μετατρέψιμο σε χρυσό. Ίδρυση του Monetary Fund and the World Bank are Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της established. Παγκόσμιας Τράπεζας.



1946 Βρετανική Οικονομική Αποστολή στην Ελλάδα. 1947 1948 1949 1950

1946

Ιδρύεται η Νομισματική Επιτροπή, κυβερνητικό όργανο αρμόδιο για τη νομισματική πολιτική. Σύσταση της GATT (General Agreement on 1947 Tariffs and Trade – Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου) με στόχο την απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου από δασμούς και άλλα περιοριστικά μέτρα. Αμερικανική Αποστολή Βοήθειας στην 1948 Ελλάδα (AMAG). Τετραετές πρόγραμμα ανάπτυξης 1948-52: προβλέπει εξηλεκτρισμό, εκβιομηχάνιση, εγγειοβελτιωτικά και συγκοινωνιακά έργα. 1949 Ίδρυση του ΟΤΕ. Ίδρυση της ΔΕΗ. Σταδιακός εξηλεκτρισμός 1950 της χώρας. Προσχώρηση της Ελλάδας στην GATT.

Piraeus is bombed by the Germans.

The British Financial Delegation arrives in Greece. The Monetary Committee is established, a governmental body responsible for the monetary policy. The GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) is created for the liberalisation of the international trade from custom taxes and other restrictive measures. American Mission Aid arrives in Greece (AMAG). Four-year development plan 1948-1952: it provides for the electrification, industrialisation, land improvement and transport infrastructure. The Hellenic Telecommunications Organisation is created. The Public Power Corporation (PPC) is founded. Gradual electrification of the country. Greece joins the GATT.

57 Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

Ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος και ο Εμφύλιος αναστέλλουν δραστικά την εκβιομηχάνιση της χώρας. Συνολικά, η βιομηχανική παραγωγή ανακτά τα επίπεδα του 1939 μόλις το 1949. Δρόμοι, γέφυρες, σιδηρόδρομοι, τα λιμάνια του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και του Βόλου υπέστησαν καταστροφές κατά την Κατοχή. Οι περισσότερες βιομηχανίες επιτάχθηκαν ή εργάστηκαν με παραγγελίες των αρχών Κατοχής. Άλλες έκλεισαν λόγω έλλειψης καυσίμων και πρώτων υλών.

11 . 19 51-19 6 0 Η ΑΣΤΙΚΟΠΟΊΗΣΗ

Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

58

T H E U R BA N I SAT I O N

Οι ανακατατάξεις των διεθνών αγορών, οι ραγδαίες τεχνολογικές αλλαγές και το «σοκ» της νομισματικής μεταρρύθμισης και της απελευθέρωσης του εμπορίου φέρνουν σε δύσκολη θέση αρκετές από τις παλαιές βιομηχανίες.

The disruptions in the international markets, the rapid technological changes, along with the shock caused by the monetary reform and the trade liberalisation impede the position of many of the older industries.

Σταδιακά όμως, η ανοικοδόμηση, τα δημόσια έργα και η εκμηχάνιση της γεωργίας δίνουν ισχυρή ώθηση στους σχετιζόμενους κλάδους.

Nevertheless, the reconstruction, the public projects and the mechanisation of the agricultural sector, gradually boost several industries. Inspite of the limited amounts of the Marshall Plan, which were finally granted to the industry, the support of important industries, such as the steel industry, begins to change the composition of the industrial sector.

Παρά τα περιορισμένα ποσά του Σχεδίου Μάρσαλ, που εντέλει διατέθηκαν στη βιομηχανία, η στήριξη σημαντικών βιομηχανιών, όπως η χαλυβουργία, αρχίζει να αλλάζει τη σύνθεση του βιομηχανικού τομέα. Την εποχή αυτή δημιουργούνται οι πρώτοι θεσμοί άμεσης κρατικής παρέμβασης στην οικονομία. Η νομισματική μεταρρύθμιση του 1953 εξασφαλίζει μακροοικονομική σταθερότητα και εγκαινιάζει τη θεαματική οικονομική και βιομηχανική ανάπτυξη της επόμενης εικοσαετίας.

At that time, the first institutions are established, regulating the direct state intervention in the industry. The 1953 monetary reform ensures the macroeconomic stability and supports the impressive industrial development of the next twenty years.

1951

Νόμος θέτει τις τράπεζες υπό κρατικό έλεγχο μέσω της Νομισματικής Επιτροπής.

1951

An Act puts the banks under state control through the Monetary Committee.

1952

Δεύτερο τετραετές πρόγραμμα ανάπτυξης 1952-56: θέτει προτεραιότητες για την ίδρυση συγκεκριμένων βιομηχανιών.

1952

A second four-year development plan 1952-1956 sets priorities for the establishment of specific industries.

1952-55 Υλοποίηση έργων οδοποιίας στην Αθήνα, δίκτυο ύδρευσης (αγωγός Υλίκη Μαραθώνας), αλλά και «ξήλωμα» των τραμ στην Αθήνα.

1952-55 Road improvement in Athens, construction of the water supply network (Yliki Marathonas duct), and dismantling of the Athens trams.

1953

Νομισματική μεταρρύθμιση Σπύρου Μαρκεζίνη: υποτίμηση 50% της δραχμής έναντι του δολαρίου. Ένταξη της δραχμής στο σύστημα σταθερών ισοτιμιών του Bretton Woods. Απελευθέρωση του εισαγωγικού εμπορίου από τους ποσοτικούς περιορισμούς.

1953

Spiros Markezinis monetary reform: the devaluation of drachma amounts to 50% against the dollar. Drachma enters the Bretton Woods system of monetary management. The importing trade is liberated from the quantitative restrictions.





Νόμος «Περί προστασίας κεφαλαίων εξωτερικού»: ανοίγει το δρόμο για μεγάλες ξένες επενδύσεις στη βιομηχανία.



The Law on the protection of foreign capitals paves the way for important foreign investments in the industry.







The National Bank of Greece merges with the Athens Bank.



Συγχώνευση της Εθνικής Τράπεζας με την Τράπεζα Αθηνών.

1954

Ίδρυση του Οργανισμού Χρηματοδοτήσεως Οικονομικής Αναπτύξεως: συνεχίσει το έργο της δανειοδότησης των επιχειρήσεων μέσω τραπεζών, μετά τη λήξη της αμερικανικής βοήθειας.



1954 The Economic Development Funding Organisation is established: it continues the mission of the financing of enterprises through banks, after the end of the American help.

1955

59 Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

Νόμος για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις: 1955 The collective bargaining law reinforces ενισχύει τον έλεγχο του κράτους στη state control in the wage formation. διαμόρφωση των μισθών. The tax exemption is applied on the part of Εγκαινιάζεται η φορολογική απαλλαγή the profits made by enterprises that is τμήματος των κερδών των επιχειρήσεων directed at new investments. που κατευθύνονται σε νέες επενδύσεις. Increase of the migration flow mainly from Ενίσχυση του μεταναστευτικού ρεύματος Northern Greece, towards Western Europe. προς τη Δυτική Ευρώπη, κυρίως από τη 1956 The Ionian Bank merges with the Popular Bank. βόρεια Ελλάδα. 1957 Aristotle Onassis buys the state – owned air 1956 Συγχώνευση Ιονικής και Λαϊκής Τράπεζας. transport company and founds Olympic 1957 Ο Αριστοτέλης Ωνάσης αγοράζει την Airways. κρατική εταιρεία αερομεταφορών και ιδρύει Interstate agreement between Greece and την Ολυμπιακή Αεροπορία. Belgium for the employment of Greek Διακρατική συμφωνία Ελλάδας και Βελγίου immigrants in collieries. για την πρόσληψη Ελλήνων μεταναστών στα 1958 Skaramangas shipyards are acquired by ανθρακωρυχεία. Stavros Niarchos. 1958 Εξαγορά των ναυπηγείων Σκαραμαγκά από The state oil refinery is established in τον Σταύρο Νιάρχο. Aspropyrgos. Ίδρυση του κρατικού διυλιστηρίου στον 1959 The Industrial Development Organisation Ασπρόπυργο. is created. 1959 Ίδρυση του Οργανισμού Βιομηχανικής The Center of Planning and Economic Αναπτύξεως. Research is established. Ίδρυση του Κέντρου Προγραμματισμού 1960 An interstate agreement for immigration is και Οικονομικών Ερευνών. signed between Greece and Germany. 1960 Διακρατική συμφωνία Ελλάδας και Γερμανίας A five-year plan for the years 1960-1964 για τη μετανάστευση. is adopted; it recognises the role of the Πενταετές πρόγραμμα οικονομικής state in the industrialisation and ανάπτυξης 1960-64: αναγνωρίζει τον ρόλο sets the objective of improving the του κράτους στην εκβιομηχάνιση, θέτει industrial competitiveness, in view of the ως στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικό country’s participation in the European τητας της βιομηχανίας, ενόψει της Economic Community. συμμετοχής της χώρας στην ΕΟΚ.

12 . 19 61-19 7 0 Η ΑΝΆΠΤΥΞΗ

Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

60

ECONOMIC DEVELOPMENT

Τη δεκαετία του 1960, η ελληνική οικονομία καταγράφει τις καλύτερες επιδόσεις της.

During the 1960s, the Greek economy has the best performance records.

Η βιομηχανία υπήρξε το κύριο όχημα της ανάπτυξης. Υποστηρίχθηκε από μια συνεκτική βιομηχανική πολιτική και προωθημένο κρατικό παρεμβατισμό, σε συνθήκες ελεγχόμενου συνδικαλισμού.

The industry is the main vehicle of development. It is supported by a consistent industrial policy and an advanced state intervention, in conditions of controlled unionism.

Παρά τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, η ελληνική οικονομία δεν κατορθώνει να απορροφήσει την ανεργία και η περίοδος καταγράφει εκτεταμένη μετανάστευση πληθυσμού προς το εξωτερικό.

Despite the high growth rates, the Greek economy does not manage to absorb the unemployment, and this period records an increased emigration towards foreign countries.

Με τις επενδύσεις στη βαριά βιομηχανία, όπως η μεταλλουργία και τα χημικά, η βιομηχανική παραγωγή δεν περιλαμβάνει πλέον μόνο καταναλωτικά αγαθά, αλλά και μηχανήματα και άλλα ενδιάμεσα προϊόντα, που χρησιμοποιούν οι ίδιες οι βιομηχανίες.

With the investments in heavy industry, such as metallurgy and chemicals, the industrial production does not include only consumer goods, but also machinery and other intermediate products, which are used by the industries themselves.

Ωστόσο, το μέσο μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων παραμένει μικρό και το άνοιγμα στις διεθνείς αγορές περιορισμένο.

However, the average size of the Greek industries remains small, and the opening up of the country to international markets is restricted.

1960-63 Ίδρυση κρατικών εργοστασίων ζάχαρης στη Λάρισα και στις Σέρρες και λιπασμάτων στην Πτολεμαϊδα.

1960-63 Establishment of state sugar factories in Larissa and Serres and fertiliser plants in Ptolemais.

1961

Ίδρυση του Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΟΓΑ) για τις συντάξεις και την ασφάλιση των αγροτών.

1961

The Agricultural Insurance Organisation is founded, which is the Fund for the pension and the insurance of farmers.



Θέσπιση κινήτρων για την προώθηση των εξαγωγών και την πραγματοποίηση μεγάλων επενδύσεων.



Development of incentives for the promotion of exports and the implementation of large investments.

1961-66 Εισροή ξένων επενδύσεων: Dow Chemical (χημικά, Λαύριο), Esso Pappas (Θεσσαλονίκη, πετροχημικό), Pechiney (Ιτέα, αλουμίνιο) κ.α.

1961-66 Inflow of foreign investments: Dow Chemical (chemicals, Lavrion), Esso Pappas (Thessaloniki, petrochemicals), Pechiney (Itea, aluminium), etc.

1964

1964

Ίδρυση της Ελληνικής Τράπεζας Βιομηχανικής Αναπτύξεως (ΕΤΒΑ): αντικαθιστά τον Οργανισμό Χρηματοδοτήσεως Οικονομικής Αναπτύξεως και τον Οργανισμό Βιομηχανικής Αναπτύξεως.

1968-69 Ευνοϊκά μέτρα της Χούντας για την οικοδομή.

The Hellenic Industrial Development Bank (ETBA bank) is founded; it replaces the Economic Development Funding Organisation and the Industrial Development Organisation.

1968-69 Junta takes favourable measures for the construction sector.

Α Ν ΑΤ Ρ Ο Π Ή Κ Α Ι Α Ν Α Σ Ύ Ν ΤΑ Ξ Η REVERSAL AND RECASTING

Ωστόσο, η ελληνική βιομηχανία επιβίωσε, αλλάζοντας και πάλι τη σύνθεσή της. Πολλές παλαιές παραδοσιακές βιομηχανίες εγκαταλείφθηκαν, ενώ άλλες εξειδικεύτηκαν σε κλάδους με ισχυρά πλεονεκτήματα: τρόφιμα, πετρελαιοειδή, χημικά, ειδικά μέταλλα. Το μέλλον της ελληνικής βιομηχανίας είναι ανοιχτό...

At the peack of its development, the greek industry was brought in front of the major reversals of the last decades of the 20th century: At first, the oil crises and the collapse of the Bretton Woods monetary system. Then, the digital revolution, the country’s full integration in the European Union and the EMU, and, finally, the rapid expansion of globalisation. However, the Greek industry managed to survive, by transforming again its composition. Many old and traditional industries were abandoned, and others were specialised in stronger sectors, such as foods, mineral oils, chemicals and special metals. The future of the Greek industry is open...

61 Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο ―――― T I M E L I N E

Στο απόγειο της ανάπτυξής της, η ελληνική βιομηχανία βρέθηκε μπροστά στις μεγάλες ανατροπές των τελευταίων δεκαετιών του 20ού αιώνα: πρώτα, οι πετρελαϊκές κρίσεις και η κατάρρευση του νομισματικού συστήματος του Bretton Woods· έπειτα, η ψηφιακή επανάσταση, η πλήρης ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την ΟΝΕ· εντέλει, η ραγδαία διεύρυνση της παγκοσμιοποίησης.

Δ Ι Ο Ρ ΓΑ Ν Ω Σ Η ORGANISED BY

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ | ORGANISED BY Η ΈΚΘΕΣΗ ΔΕΝ ΘΑ ΜΠΟΡΟΎΣΕ Ν Α ΠΡΑ ΓΜ ΑΤΟΠΟΙΗΘΕΊ ΧΩΡΊΣ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΉ ΤΩΝ:

ΜΕΓΑΛΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ | MEGA SPONSORS

ΧΟΡΗΓΟΣ | SPONSOR

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΕΣ | SUPPORTERS

ΧΟΡΗΓΟΣ "KIDS EDITION" 160 ΧΡΟΝΙΑ ΜΑDE IN GREECE

SPONSOR "KIDS EDITION" 160 YEARS MADE IN GREECE

ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ | MEDIA SPONSORS

16 0 X Ρ O N I A MADE IN GREECE ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

I S B N 978 -96 0 - 87271- 6 - 8 T E X N O Π Ο Λ Η Δ Η Μ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Ι Ω Ν ―――― T E C H N O P O L I S C I T Y O F A T H E N S A Θ Η Ν Α 2 0 1 8 ―――― A T H E N S 2 0 1 8