Data Loading...
Yunan Uygarlığı (pdf) Flipbook PDF
Yunan Uygarlığı (pdf)
121 Views
87 Downloads
FLIP PDF 1.75MB
Hum 103 UYGARLIK TARİHİ
YUNAN UYGARLIĞI
Uygarlık Tarihinde Yunan Uygarlığının Önemi • Pek çok kaynak »Batı» uygarlığının ilk çağdaki en önemli temsilcisi olarak görür. • Bu temelle Batı’yı iki yoldan etkilediği düşünülür; • 1- Roma yoluyla; Yunan uygarlığı Roma İmparatorluğu’nu etkilemiş onlarda bu etkiyi Batı’ya geçirmiştir. 2-Rönesans yoluyla:
Eski Yunan Toplumunun Kökleri • Hellas köylüleri; Yunan toplumunun en eski öğesidir. Toprağa bağlı ve üretici yaşam, Yunan anakarasına ve Ege Adaları’na İ.Ö. 7-6 binyıllarda Anadolu aracılığı ile geçmiştir. • Minos • Mykene • Dorlar
GİRİT/MİNOS UYGARLIĞI 6. yüzyıl varlığını sürdüren Girit uygarlığı, İngiliz arkeolog Sir Arthur Evans’ın bölgede oyulmuş mühürlü taşları bulması ve 1990 yılında Knossos Sarayı’nı keşfetmesi ile dünyada ilgi çekmiştir.
Minos uygarlığının merkezi Girit adasıdır. Girit’in yönetimi efsanelere göre ise Zeus’un oğlu olan Minos’a verilmiş ve sonrasında kavim bu şekilde adlandırılmıştır. Uygarlık ismini Kral Minos’tan almıştır.
• Neolitik çağ ile ilgili buluntulara rastlanmıştır. • Girit uygarlığında gelişmiş bir köy kültürünün olduğunu; ağaç dallarından ve kamıştan yapılmış üzeri çamurla sıvanan evler bize göstermektedir. • Ev buluntularının arasında elde edilen değirmen taşları, bu coğrafyada tarımın yapıldığının da göstergesi olmuştur.
YAZI VE KÜLTÜR
• Orijinal bir yazı sistemleri vardır. İlk zamanlar resim yazısı halindeyken, sonraları hece yazısı halini almıştır. • Dil bilimciler tarafından Linear A yazısı ismini verilmiştir. • Tam olarak çözülemeyen bu yazı ile ilgili yaklaşık 3000 tablet çıkarılmıştır.
• Daha sonra Linear B sistemine geçilmiştir. Linear B yazısı, 88 işaretten oluşur. B yazısı ucu sivri bir kalemle toprak levhalar üzerine kazınır ya da siyah mürekkeple Papirüs kağıdı, vazolar üzerine yazılırdı. • Yazı en çok saraylarda kullanılmıştır. • İdari işler ve muhasebe işlerini kaydetme amaçlı tabletler kullanılmıştır. • Yazı, Michael Ventris tarafından 1950’li yıllarda çözülmüştür.
AKA-MİKEN (Mykene) UYGARLIĞI • Göçler ile Yunanistan’a geldikleri tahmin edilmekle birlikte Orta Avrupa’dan geldiklerine dair görüşlerde mevcuttur. • Akalar, Girit uygarlığının mirasçısı oldu. • M.Ö. 1500’lerden sonra Akalar, Girit hakimiyetinden çıkarak adayı istila edip deniz hakimiyetini ele geçirdiler. • Mikenler, anakara Yunanistan’ın bilinen ilk uygarlığı oldu. Egemenlik alanları Makedonya’ya kadar yayılmıştır.
• Şehir devleti şekline örgütlenmişlerdir. Şehirleri yöneten krallar bulunur ve yönetim sistemi olarak feodalizme yaklaşan bir sistemleri mevcuttur. • Kalelerle çevrilen şehir devletlerinde yaşarlar, bu bakımdan Minos uygarlığından ayrılırlar çünkü Minos uygarlığında kale ve sur yapımı görülmez.
• Miken uygarlığının mitolojik kral ve kahramanları Homeros’un İlyada ve Odysseia destanında anlatılmıştır. İlyada’da anlatıldığına göre; Troya savaşı, Truva’lı Paris’in, Miken kralı Agamemnon’un kardeşi olan Spartalı Menelaos’un karısı Helena’ya aşık olması ve onu Truva’ya kaçırması sebebiyle çıkmıştır. • Tarihi kaynaklarda ise savaşın nedeni daha farklıdır; Akalar, İstanbul ve Çanakkale boğazlarını aşarak Karadeniz’deki maden yataklarını almak istemiştir.
• M.Ö. 1200’lerde Dor istilasına maruz kalan uygarlık M.Ö 1100’lerde iç savaşlar ve saldırılar sebebiyle çökmüştür • İlk Yunan kolonileşme faaliyetleri Dorlar döneminde başlamıştır. • M.Ö. 600’de bütün Yunanistan’da Akalar ve Dorlar birbirleri ile kaynaştı. • Ortaya çıkan bu yeni halka “Hellen” ya da “Yunan” denilmiştir.
YAZI • Linear A yazısını bildikleri ancak Linear B yazısını kullandıkları kazılarda elde edilen buluntularda karşımıza çıkar. • Peloponnesos’ta çıkarılan tabletler Yunancanın Homeros’tan 5 yüzyıl önce bile konuşulduğunun göstergesi olmuştur. • Yunanca, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı olan bir dildir. Karadeniz’in kuzeyinde doğmuştur. • Tahminen M.Ö. 2000 civarında doğudan gelen istilacıların vesilesiyle Yunanca yerel diller üzerinde baskın hale gelmiştir.
YUNAN UYGARLIĞI ▫ Karanlık Çağ (M.Ö. 1100-M.Ö 800) ------Kent devletinin kurulması ▫ Arkaik Çağ ( M.Ö 800-M.Ö 500) --------Demokrasi- Solon Reformları ▫ Klasik Çağ (M.Ö 500- M.Ö 400) ---------Yunan Pers Savaşları ▫ Hellenistik Çağ ( M.Ö 330-30)
• Yunanlılar, “Polis” ismini verdikleri şehir devletleri şeklinde örgütlenmişlerdir. • İlk başta polisler monarşik bir yapıdayken Tryranlar döneminde oligarşik bir yapıya daha sonrada demokratik yapıya bürünmüştür. • En önemli siyasi kurumlarını “Bule” (Danışma Meclisi) ve “Demos” (Halk Meclisi) oluşturur. • Her kent devletinin halkı eşit tutan anayasası vardır.
Polis; dinsel, politik ve yönetim birimlerinin yer aldığı merkezi kısım ve bunun çevresindeki ekonomi alanı olan geniş bir arazi parçasının üzerine kurulmuştur. Merkez; “Akropolis” adı verilen yüksek bir tepeye kurulan alandır. Akropolis’in dışında kalan yerlerde ise kamu binaları ve halkın evleri bulunuyordu.
HUKUK VE YASA KOYUCULAR • Kylon isimli bir Atinalı, yoksullaşan kitleleri örgütlendirip siyasal erki halk adına ele geçirmek ister, bunun üzerine aristokratlar yandaşlarından Drakon’a M.Ö. 621’de sert kanunlar hazırlatırlar. • Kasten adam öldürmenin cezasını ölüm olarak belirlemiştir. Planlanmayan ve istemeden adam öldürmenin cezası ise sürgün olarak belirlenmiştir. İki cinayet tipi arasındaki ayrımı yapan ilk kişi Drakon olmuştur. • Bu kanunlarla Aristokratların canları ve malları korunmuştur.
• Solon, M.Ö. 6. yüzyıl başlarında Atina’da Arkhan seçildi. • O dönemde Aristokratlar/soylular, alt zümrelerin sırtından geçiniyordu. • Fakirler ve orta sınıf lehine bu düzeni bozmak için toprak reformu yaptı. Köylülerin borçları sildi. • Böylece borçları yüzünden köle olma durumu ortadan kalkmış oldu.
• Yeni bir düzen getirerek halkı soyluluğa göre değil servete göre 4 sınıfa ayırdı. Askerlik hakkı sadece ilk 3 sınıfa verildi. Son sınıf vergiden muaf tutuldu. 1 ve 2. Sınıflar Arkhanlığa ve Aristokratlar meclisine seçilebiliyordu. 3. Sınıf Dörtyüzler meclisine (Bule) 4. Sınıf ise halk meclisine seçilebiliyordu. 1. Sınıf :Pentakosiomedimnoi 2. Sınıf :Hippeis (süvariler) 3. Sınıf :Zevgitai (küçük çiftçiler) 4. Sınıf :Thetes (işçiler) • Solon, Antik Yunan’a “Ekklesia” (Halk meclisi), “Areapagos” (Aristokrat meclisi), “Bule” (Dörtyüzler meclisi) ve “Heliaia” (Halk mahkemesini) kazandırdı. Ancak yapılan tüm demokratikleşme çalışmaları sosyal sınıflar arasındaki çatışmalara engel olamadı.
• Alt sınıfların davasını benimsemiş bir aristokrat olan Peisistratos, daha sonraları Demokratik Parti ya da Halk Partisi olarak adlandırılacak sınıfın önderliğini yaptı ve siyasal erki ele geçirdi. • Önemli kamu görevlerine kendi yandaşlarını getirdi. • Sınıf savaşını kaybeden aristokratlar, Peisistratos ölünce yerine geçen oğullarından biri aristokratlar tarafından öldürüldü. • Öldüren kahraman ilan edilirken Peisistratos’un halkçı yönetimi «Tiranlık» olarak kabul edildi.
• M.Ö. 508’de Kleisthenes Atina’nın başına geçti. Reformlarının özünde Aristokratların devlet yönetimine olan etkisini kırmak vardı. • Kan bağına dayanan genos örgütlerini dağıtarak demos örgütlenmesini getirdi. • Her mahalleden 50 kişinin seçilmesi ile oluşan Beşyüzler kurultayı denilen halk kurultayını kurdu. • Ostrakismos kurumu
EĞİTİM VE SPOR 1. Okuma, yazma, aritmetik ve edebiyat. 2. Müzik ve lirik şiir. 3. Jimnastik, oyunlar ve beden eğitimi. • Eğitime başlangıç yaşı 7’dir. • Kızlar ve erkekler ayrı yerlerde eğitim görüyorlardı ayrıca eğitim paralıdır. • Temel eğitimini alan gençler; tıp, hukuk, felsefe, hitabet gibi alanlarda eğitimlerine devam edebiliyorlardı. • Atletizmin de eğitimin bir parçası olmuştur. • Eskiden bir alanda üstün olmak en önemli erdem olarak kabul ediliyordu.
• İlk olimpiyat oyunları M.Ö. 776’da yapıldı. Oyunlara katılan polisler arasında barış antlaşması yapılırdı. • Hiçbir askeri güç olimpiyatların yapıldığı dönemde topraklara giremezdi. • Yarışmalara sadece erkekler katılıyordu (Sparta’da kadınlarda yarışmaya katılabilirdi).
• Oyunların Programı; 1.gün-kurban kesimi ve şenlikler 2.gün-büyüklerin at ve araba yarışları 3.gün-küçüklerin yarışı 4.gün-büyüklerin koşusu, atlama, güreş, boks, silahlı koşu 5.gün-kurbanların sunulması, kazananlara ziyaret verilmesi, ödüller • Ödül olarak; kutsal zeytin ağacından baş çelengi takdim edilirdi.
HELLENİSTİK DÖNEM Makedonya Kralı Büyük İskender ile başlayan ve onun ölümünden sonra komutanları tarafından kurulan krallıkların sonuna kadar devam eden döneme Hellenistik Çağ adı verilmiştir.
II. Philippos'un 46 yaşında suikast sonucunda ölmesi ile birlikte İskender, 20 yaşında Makedonya tahtına geçti ve Pers Seferi'nin komutanı seçildi.
• İskender, sırasıyla Trakya ve Tuna boyları, Suriye, Filistin ve Mısır’ı aldı. Hint seferi sırasında ateşli bir hastalığa yakalanarak 33 yaşındayken ölmesi üzerine kurduğu imparatorluk kısa sürede dağılmıştır. • Mısır'da kendi adını taşıyan İskenderiye kentini kurdu. • İskenderiye büyük kütüphanesi ile önemli ve ünlü bir kültür merkezi haline geldi • Yakın komutanları imparatorluğun başına geçmek ve belirli bölgelerde yönetimi ele alabilmek için mücadele etmişlerdir. • Mısır’da Ptolemaioslar, Trakya ve Batı Anadolu'dan Hindistan'a kadar Selevkoslar, Makedonya'da Antigonoslar Krallığı kuruldu. • Bu krallıklar, Roma göçleri neticesinde bu devletlerde yıkılmıştır.
Felsefeye Geçiş • Mitolojik düşünüşten -----------Felsefi düşünüşe geçiş • Sofistler • Sokrates ------eşitlikçi hat------------Kynikler -----eşitsizlikçi--------------Platon------Aristotales İdeal Devlet Metaller mitosu Mağara benzetmesi Yönetimlerin dolaşımı
◦ Stoa öğretisi: EVRENSEL AKIL ◦ Epikürcüler
Orta sınıf
YUNAN’DA İNSANLIĞIN FELSEFİ DÜŞÜNÜŞE GEÇİŞİ • • • • • •
Dinsel düşünüş Eleştirel düşünüş Arkhe Nedir? Mitoloji Hava, toprak, ateş, su Yaşamın aslı nedir? Cansız doğa Canlılar İnsan felsefesi, bilgi felsefesi, toplum felsefesi, ahlak felsefesi, sanat felsefesi
• • • •
İlk dönem soruları «doğa» ile cevaplandırılmıştır. ‘’Evrenin temeli ve kaynağı nedir?’’ ‘’İnsan yaşamının anlamı ve amacı nerededir?’’ İkinci dönemde, ‘’İnsan nedir?’’ Sokrates, Aristoteles, Platon. • Kynik düşünce akımı • Üçüncü dönemde, Stoacılık ve Epikurosçuluk akımlarıyla felsefe, ‘’Erdemli yaşam nedir?’’ ve özellikle ‘’İnsanın mutluluğu nerededir?’’ sorusuna yönelmiştir. • Dördüncü dönemde, Hristiyanlık ile birleşim göstermiştir.