กรุ๊ปเลือด

กรุ๊ปโลหิต, หมู่เลือด หรื อหมู่โลหิต (Blood group หรื อ Blood type)

ความสาคัญของการทราบกรุ๊ปเลือด • ใช้เป็ นหลักในการพิจารณาหาเลือดที่เหมาะสมและเข้ากันได้กบั ผูป้ ่ วยที่ตอ้ งได้รับเลือดเพื่อการรักษาภาวะผิดปกติของร่ างกาย เพื่อไม่ให้

เกิดผลข้างเคียงจากการรับเลือด กล่าวคือ เมื่อเจ็บป่ วยหรื อประสบอุบตั ิเหตุฉุกเฉินจะทาให้มีความปลอดภัยมากขึ้นเมื่อผูป้ ่ วยต้องเข้ารับ การเปลี่ยนถ่ายเลือด (ไม่วา่ จะเป็ นในระหว่างการผ่าตัดหรื อการเข้ารับการปลูกถ่ายอวัยวะ) ซึ่งหากผูป้ ่ วยไม่ทราบกรุ๊ ปเลือดของตัวเองหรื อ แจ้งกรุ๊ ปเลือดผิดก็อาจส่งผลอันตรายต่อผูป้ ่ วยได้ (เช่น ผูป้ ่ วยมีเลือดกรุ๊ ปบี แต่ได้รับเลือดกรุ๊ ปเอ แอนติบอดีชนิดเอที่อยูใ่ นน้ าเลือดของ ผูใ้ ห้จะไปทาลายเซลล์เม็ดเลือดที่มีแอนติเจนชนิดเอของผูร้ ับ) • กรุ๊ ปเลือดมีความสาคัญต่อหญิงตั้งครรภ์หรื อผูว้ างแผนจะตั้งครรภ์ เพราะแพทย์จะได้พร้อมรับมือกับปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้นในระหว่างการ ตั้งครรภ์ได้ เพราะหากแม่มีกรุ๊ ปเลือดอาร์เอชลบ แต่พ่อมีกรุ๊ ปเลือดอาร์เอชบวก ทารกอาจมีแนวโน้มที่จะมีกรุ๊ ปเลือดชนิดอาร์เอชบวกและ มีโอกาสเสี ยชีวิตในครรภ์ได้ ทาให้แม่ตอ้ งรับยา Rh immunoglobulin (RhoGAM) เพื่อป้องกันไม่ให้แม่สร้างแอนติบอดีที่ ไปทาลายเซลล์เม็ดเลือดของทารกในกรณี ที่เลือดของแม่และเด็กเกิดการผสมกัน ซึ่งเป็ นสิ่ งที่มกั เกิดขึ้นในระหว่างการตั้งครรภ์ • ทางด้านนิติวิทยาศาสตร์ กรุ๊ ปเลือดถูกนามาใช้เพื่อระบุความเกี่ยวข้องกันทางพันธุกรรมถึงความเป็ นพ่อแม่ลูกกันและใช้ศึกษาการสื บเชื้อ สายของเหล่าพันธุ์ได้ อีกทั้งยังใช้ในการช่วยระบุตวั คนร้ายในกรณี ที่เกิดเหตุอาชญากรรมได้ดว้ ย

ชนิดของกรุ๊ปเลือด ในปั จจุบนั มีระบบกรุป๊ เลือดอยู่ 32 ระบบ แต่ระบบที่มีความสาคัญจะมีอยู่ 2 ระบบใหญ่ ๆ ได้แก่ • กรุ๊ปเลือดระบบเอบีโอ (ABO system หรื อ ABO blood group system) เป็ นระบบที่นิยมใช้กนั มากและสาคัญที่สุด โดย จะกาหนดกรุ๊ ปเลือดได้จากการตรวจหาชนิดของแอนติเจน (สารก่อภูมิตา้ นทาน) และแอนติบอดี (สารภูมิตา้ นทาน) จากเลือด ซึ่งจะแบ่ง กรุ๊ ปเลือดออกเป็ น 4 กรุ๊ ป คือกรุ๊ปเลือด A คือ กรุ๊ ปเลือดที่มีแอนติเจนชนิดเอ (A Antigens) ที่เซลล์เม็ดเลือดแดง และมีสาร แอนติบอดีชนิดแอนติ-บี (Anti-B) ในพลาสมา ในคนไทยพบกรุ๊ ปเลือดนี้ประมาณ 22% • กรุ๊ปเลือด B คือ กรุ๊ ปเลือดที่มีแอนติเจนชนิดบี (B Antigens) ที่เซลล์เม็ดเลือดแดง และมีสารแอนติบอดีชนิดแอนติ-เอ (Anti-A) ในพลาสมา ในคนไทยพบกรุ๊ ปเลือดนี้ประมาณ 33%

• กรุ๊ปเลือด O คือ กรุ๊ ปเลือดที่ไม่มีแอนติเจนที่เซลล์เม็ดเลือดแดง แต่มีแอนติบอดีท้งั ชนิดแอนติ-เอ (Anti-A) และชนิดแอนติ-บี (AntiB) ในพลาสมา ในคนไทยพบกรุ๊ ปเลือดนี้ได้มากที่สุดประมาณ 22% • กรุ๊ปเลือด AB คือ กรุ๊ ปเลือดที่มีแอนติเจนทั้งชนิดเอ (A Antigens) และชนิดบี (B Antigens) ที่เซลล์เม็ดเลือดแดง แต่ไม่มี แอนติบอดีชนิดแอนติ-เอ (Anti-A) และชนิดแอนติ-บี (Anti-B) ในพลาสมา ในคนไทยพบกรุ๊ ปเลือดนี้ได้นอ้ ยที่สุดประมาณ 8%

ชนิดของกรุ๊ปเลือด ในปั จจุบนั มีระบบกรุป๊ เลือดอยู่ 32 ระบบ แต่ระบบที่มีความสาคัญจะมีอยู่ 2 ระบบใหญ่ ๆ ได้แก่ • กรุ๊ปเลือดระบบอาร์ เอช หรื อรีซัส (Rh system หรื อ Rh (Rhesus) blood group system) เป็ นระบบกรุ๊ ป

เลือดสาคัญรองจากระบบเอบีโอ ซึ่ งประกอบไปด้วยแอนติเจนที่มีความสาคัญทางคลินิก 5 ชนิด คือ แอนติเจนดีใหญ่ (D), แอนติเจนซี ใหญ่ (C), แอนติเจนอีใหญ่ (E), แอนติเจนซี เล็ก (c), แอนติเจนอีเล็ก (e) และแอนติเจนอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องแต่ ไม่ค่อยมีความสาคัญทางคลินิกอีก 46 ชนิด แต่แอนติเจนตัวสาคัญที่เป็ นตัวบ่งบอกชนิดของกรุ๊ ปเลือดระบบอาร์เอชคือ แอนติเจนชนิดดีใหญ่ (D) ซึ่ งจะแบ่งออกได้เป็ น 2 กรุ๊ ป (เมื่อเอ่ยถึงอาร์เอชบวกหรื ออาร์เอชลบนั้นจะหมายถึงเฉพาะ แอนติเจนชนิดดีใหญ่) คือกรุ๊ปเลือดอาร์ เอชบวก (Rh+ หรื อ Rh Positive) ผูท้ ี่มีกรุ๊ ปเลือดดังกล่าวจะมีแอนติเจน-ดีใหญ่ (Antigen-D) อยูท่ ี่ผิวของเซลล์เม็ดเลือดแดง สามารถรับเลือดได้ท้ งั ชนิดอาร์เอชบวก (Rh+) และอาร์เอชลบ (Rh-) ซึ่ ง ในคนไทยส่ วนใหญ่จะมีกรุ๊ ปเลือดอาร์เอช (D) บวกนี้ประมาณ 99.7% • กรุ๊ปเลือดอาร์ เอชลบ (Rh- หรื อ Rh Negative) ผูท้ ี่มีกรุ๊ ปเลือดนี้จะไม่มีแอนติเจน-ดีใหญ่ (Antigen-D) อยูท่ ี่ผิว ของเซลล์เม็ดเลือดแดง สามารถรับเลือดได้แค่เพียงชนิดอาร์เอชลบ (Rh-) เท่านั้น และในคนไทยพบผูท้ ี่มีเลือดนี้เพียง 0.3% ซึ่ งเราเรี ยกว่าเป็ น “กรุ๊ปเลือดหายาก” หรื อ “กรุ๊ปเลือดพิเศษ”

ดังนัน้ กรุป๊ เลือดระบบอาร์ เอชจึงแบ่งการกรุป๊ เลือดออกเป็ น 8 กรุป๊ ดังนี ้ 1. 2. 3. 4. 5. 6.

กรุ๊ ปเลือดเอ อาร์เอชบวก (A+) กรุ๊ ปเลือดเอ อาร์เอชลบ (A-) กรุ๊ ปเลือดบี อาร์เอชบวก (B+) กรุ๊ ปเลือดบี อาร์เอชลบ (B-) กรุ๊ ปเลือดโอ อาร์เอชบวก (O+) กรุ๊ ปเลือดโอ อาร์เอชลบ (O-) เป็ นกรุ๊ ป เลือดที่ปลอดภัยสาหรับคนทุกกรุ๊ ปเลือด เพราะเข้ากันได้กบั ทุกกรุ๊ ปเลือด จึงมักถูก นาไปใช้ในกรณี ฉุกเฉิ นเมื่อแพทย์ไม่ทราบ กรุ๊ ปเลือดของผูป้ ่ วย

7. กรุ๊ ปเลือดเอบี อาร์เอชบวก (AB+) 8. กรุ๊ ปเลือดเอบี อาร์เอชลบ (AB-)