Data Loading...
คำราชาศัพท์ Flipbook PDF
คำราชาศัพท์
155 Views
91 Downloads
FLIP PDF 407.21KB
คำราชาศัพท์ คำราชาศัพท์ หมายความว่า ศัพท์หลวง ศัพท์ราชการ และหมายรวมถึงคำสุภาพซึ่งนำมาใช้ให้ ถูกต้องตามชั้นหรือฐานะของบุคคล บุคคลผู้ที่พูดต้องใช้ราชาศัพท์ด้วย คำราชาศัพท์จำแนกเป็น 5 ประเภท คือ 1. พระมหากษัตริย์ 2. พระบรมวงศานุวงศ์ 3. พระสงฆ์ 4. ข้าราชการชั้นสูงหรือขุนนาง 5. สุภาพชนทั่วไป คำราชาศัพท์แบ่งได้ 6 หมวด คือ 1. หมวดร่างกาย 2. หมวดเครือญาติ 3. หมวดเครื่องใช้ 4. หมวดกริยา 5. หมวดสรรพนาม 6. หมวดคำที่ใช้กับพระสงฆ์
คำราชาศัพท์หมวดร่างกาย ที่ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32
คำราชาศัพท์ พระวรกาย พระเศียร พระพักตร์ พระราศี พระเกศา พระโมฬี พระนลาฎ พระกรรณ พระกรรเจียก พระเนตร, พระจักษุ พระขนง พระอุณาโลม พระปราง พระนาสิก, พระนาสา พระมัสสุ พระปีฬกะ พระทนต์ ไรพระทนต์ พระโอษฐ์ พระมุทธา พระหนุ พระศอ น้ำพระเนตร พระชิวหา มูลพระชิวหา ต้นพระหนุ พระมังสา พระโลมา ข้อพระกร, ข้อพระหัตถ์ พระกัประ, พระกะโประ พระพาหา, พระพานุ พระกร
ความหมาย
ร่างกาย ศีรษะ ใบหน้า ผิวหน้า ผม จุก หน้าผาก หูหรือใบหู จอนหู ดวงตา คิ้ว ขนระหว่างคิ้ว แก้ม จมูก หนวด ไฝ ฟัน ไรฟัน ปาก เหงือก คาง คอ น้ำตา ลิ้น ลิ้นไก่ ขากรรไกร เนื้อ ขน ข้อมือ ข้อศอก ต้นแขน แขน
ที่ 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66
คำราชาศัพท์ พระพาหุ พระหัตถ์ พระองคุลี พระอังคุฐ ความหมาย พระดรรชนี , พระดัชนี พระมัชฌิมา พระอนามิกา พระกนิษฐา พระนขา พระอังสะ พระกัจฉะ พระถัน, พระเต้า พระกฤษฎี, บั้นพระองค์ พระรากขวัญ พระอุทร พระปฤษฏางค์, พระขนอง พระอุระ, พระทรวง พระกษีธารา พระนาภี พระโสณี พระเพลา พระอูรุ ข้อพระบาท พระชงฆ์ หลังพระชงฆ์ พระชานุ พระบาท พระโคปผกะ พระปราษณี, ส้นพระบาท พระฉวี พระที่นั่ง พระปับผาสะ พระหทัย, พระกมล พระเขฬะ
ความหมาย
ต้นแขน มือ นิ้วมือ นิ้วหัวแม่มือ นิ้วชี้ นิ้วกลาง นิ้วนาง นิ้วก้อย เล็บ บ่า รักแร้ นม สะเอว ไหปลาร้า ท้อง หลัง อก น้ำนม สะดือ สะโพก ขาหรือตัก ต้นขา ข้อเท้า แข้ง น่อง เข่า เท้า ตาตุ่ม ส้นเท้า ผิวหนัง ก้น ปอด หัวใจ น้ำลาย
ที่ 67 68 69 70 71 72
คำราชาศัพท์ พระเสโท พระบังคนเบา พระบังคนหนัก พระอัฐิ พระอังคาร พระฉายา
ความหมาย
เหงื่อ ปัสสาวะ อุจจาระ กระดูก เถ้ากระดูก เงา
คำราชาศัพท์หมวดเครือญาติ ที่ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
คำราชาศัพท์ พระอัยกา พระอัยยิกา พระปัยกา พระปัยยิกา พระชนก, พระราชบิดา พระชนนี, พระราชมารดา พระสสุระ พระสัสสุ พระปิตุลา พระปิตุจฉา พระมาตุลา พระมาตุจฉา พระสวามี, พระภัสดา พระมเหสี, พระชายา พระเชษฐา พระเชษฐภคินี พระอนุชา พระขนิษฐา พระราชโอรส, พระเจ้าลูกยาเธอ พระราชธิดา, พระเจ้าลูกเธอ พระชามาดา พระสุณิสา พระราชนัดดา
ความหมาย
ปู่หรือตา ย่าหรือยาย ปู่ทวดหรือตาทวด ย่าทวดหรือยายทวด พ่อ แม่ พ่อสามี แม่สามี ลุงหรืออาชาย ป้าหรืออาหญิง ลุงหรือน้าชาย ป้าหรือน้าหญิง สามี ภรรยา พี่ชาย พี่สาว น้องชาย น้องสาว ลูกชาย ลูกสาว ลูกเขย ลูกสะใภ้ หลานชายหรือหลานสาว
ที่ คำราชาศัพท์ 24 พระภาคิไนย 25 พระภาติยะ 26 พระราชปนัดดา
ความหมาย
หลานที่เป็นลูกของพี่สาว หรือน้องสาว หลานที่ลูกของพี่ชาย หรือน้องชาย เหลน
คำราชาศัพท์หมวดกริยา ที่ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
คำราชาศัพท์ พระราชดำรัส พระราชดำริ พระราชดำเนิน ตรัส เสด็จพระราชดำเนิน เสด็จลง เสด็จ โปรด ประสูติ ทรงพระราชนิพนธ์ ทรงพระกาสะ ทรงพระสรวล เสวย ทรงพระปรมาภิไธย ทรงสัมผัสมือ ทรงพระเกษมสำราญ ทรงพระปินาสะ พระราชโองการ พระราโชวาท พระราชปฏิสันถาร มีพระราชประสงค์ สรงพระพักตร์ ชำระพระหัตถ์
ความหมาย
คำพูด คิด เดิน พูดด้วย เดินทางไปที่ไกล ๆ เดินทางไปที่ใกล้ ๆ ไป ชอบ เกิด แต่งหนังสือ ไอ หัวเราะ รับประทาน ลงลายมือชื่อ จับมือ สุขสบาย จาม คำสั่ง คำสั่งสอน ทักทาย อยากได้ ล้างหน้า ล้างมือ
ที่ 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
คำราชาศัพท์ สรงน้ำ พระราชปฏิสันถาร เสด็จประพาส พระราชปุจฉา ถวายบังคม พระบรมราชวินิจฉัย ทอดพระเนตร พระราชทาน พระราชหัตถเลขา ทรงเครื่อง ทรงพระอักษร ประทับ ทรงยืน บรรทม ประชวร ทรงพระสำอาง ทรงพระครรภ์
ความหมาย
อาบน้ำ ทักทายปราศรัย ไปเที่ยว ถาม ไหว้ ตัดสิน ดู ให้ เขียนจดหมาย แต่งตัว เรียน เขียน อ่าน นั่ง ยืน นอน ป่วย ทาเครื่องหอม มีครรภ์
ทั้งนี้ สำหรับคำว่า พระราชโองการ และพระราโชวาท หากใช้กับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะมีคำว่า "บรม" นำหน้าคำว่า "ราช" เสมอ
ข้อสังเกต เกี่ยวกับการใช้คำราชาศัพท์ ระดับพระมหากษัตริย์และบรมวงศานุวงศ์
คำนาม 1. ใช้คำ “พระบรม” หรือ “พระบรมราช” นำหน้าคำนามที่สำคัญ ซึ่งสมควรจะเชิดชูให้เป็นเกียรติ ตัวอย่าง พระบรมราชโองการ พระบรมราชูปถัมภ์ พระบรมมหาราชวัง พระบรมวงศานุวงศ์ 2. ใช้คำ “พระราช” นำหน้าคำนามที่ใช้เฉพาะพระมหากษัตริย์ซึ่งต้องการกล่าวไม่ให้ปนกับพระบรมวงศา นุวงศ์ ตัวอย่าง พระราชลัญจกร พระราชประวัติ พระราชดำริ พระราชทรัพย์
3. ใช้คำ “พระ” นำหน้าคำนามทั่วไปเพื่อให้แตกต่างจากสามัญชน ตัวอย่าง พระเก้าอี้ พระชะตา พระโรค พระตำหนัก 4. ใช้คำ “พระ” นำหน้าคำนามทั่วไปเพื่อให้แตกต่างจากสามัญชน ยกเว้น
คำกริยา
กริยา คำว่า “ทรง” คำว่าทรง ทรง ตามด้วย คำนาม มีความหมายถึง กษัตริย์เทพเจ้า ตัวอย่าง ทรงธรรม ทรงชัย ทรงฉัตร หมายถึง พระเจ้าแผ่นดิน ทรงหงส์ หมายถึง พระพรหม ทรงโค หมายถึง พระอิศวร ทรงครุฑ หมายถึง พระนารายณ์ คำว่าทรง คำนาม ตามด้วย ทรง บอกให้ทราบว่า สิ่งนั้นเป็นของพระมหากษัตริย์ หรือพระบรมวงศา นุวงศ์ ตัวอย่าง เครื่องทรง รถพระที่นั่งทรง ม้าทรง คำว่าทรงตามด้วยนามราชาศัพท์ ตัวอย่าง ทรงยินดี ทรงฟัง ทรงนิ่ง คำว่าทรงหมายถึงทำ ตัวอย่าง ทรงบาตร หมายถึง ใส่บาตร ทรงม้า หมายถึง ขี่ม้า ทรงกรม หมายถึง มีฐานันดรเป็นเจ้าต่างกรม คำว่าทรงเมื่อใช้กับกริยา “มี” และ “เป็น” • ถ้าคำนามข้างหน้าเป็นราชาศัพท์ ไม่ต้องใช้ทรง ตัวอย่าง เป็นพระราชโอรส มีพระบรมราชโองการ • ถ้าคำนามข้างหลังเป็นคำสามัญ ต้องใช้ทรง ตัวอย่าง ทรงเป็นประธาน ทรงมีทุกข์
คำราชาศัพท์หมวดเครื่องใช้ ที่ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
คำราชาศัพท์ พระวิสูตรหรือพระสูตร พระเขนย พระทวาร พระบัญชร พระแท่น พระแท่นบรรทม พระยี่ภู่ พระราชบรรจถรณ์ พระราชอาสน์ พระสุวรรณภิงคาร ฉลองพระหัตถ์ช้อน ฉลองพระหัตถ์ส้อม ฉลองพระหัตถ์ตะเกียบ แก้วน้ำเสวย พระสาง พระแสงกรรบิด ซับพระองค์ ซับพระพักตร์ ผ้าพันพระศอ พระภูษา ฉลองพระองค์ พระสนับเพลา นาฬิกาข้อพระหัตถ์ พระฉาย ธารพระกร ฉลองพระบาท โต๊ะทรงพระอักษร พระราชหัตถเลขา ฉลองพระเนตร พระที่นั่งเก้าอี้หรือเก้าอี้ประทับ เครื่องพระสุคนธ์
ความหมาย
ม่านหรือมุ้ง หมอน ประตู หน้าต่าง เตียง เตียงนอน ฟูก ที่นอน ที่นั่ง คนโทน้ำ ช้อน ส้อม ตะเกียบ แก้วน้ำ หวี มีดโกน ผ้าเช็ดตัว ผ้าเช็ดหน้า ผ้าพันคอ ผ้านุ่ง เสื้อ กางเกง นาฬิกาข้อมือ กระจกส่อง ไม้เท้า รองเท้า โต๊ะเขียนหนังสือ จดหมาย แว่นตา เก้าอี้นั่ง เครื่องหอม เช่น น้ำหอม แป้งผัดหน้า
ที่ 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52
คำราชาศัพท์ เครื่องพระสำอาง อ่างสรง กระเป๋าทรง พระแสงปนาค โต๊ะทรงพระอักษร พระจุฑามณี พระธำมรงค์ พระกุณฑล สร้อยพระศอ ทองพระกร พระปั้นเหน่ง พระโอสถ พระโอสถมวน พระสุพรรณศรี พระสุพรรณราช ลาดพระบาท กล้องถ่ายภาพ พระสุธารส พระสุธารสชา แก้วเสวย พระอู่
ความหมาย
เครื่องประทินผิวหรือเครื่องสำอาง อ่างอาบน้ำ กระเป๋าถือ กรรไกร โต๊ะเขียนหนังสือ ปิ่นประดับเพชร แหวน ต่างหู สร้อยคอ กำไลข้อมือ หัวเข็มขัด ยา บุหรี่ กระโถนเล็ก กระโถนใหญ่ พรมทางเดิน กล้องถ่ายรูป น้ำดื่ม น้ำชา แก้วน้ำ เปล
หมวดคำสุภาพ ที่ 1 2 3 4 5 6 7 8
คำสุภาพ ปฏิคม ขนมทราย ปฏิภาณ ปฏิสังขรณ์ ขัดกลอน ขนมเส้น ผักรู้นอน ผักสามหาว
ความหมาย
คนต้อนรับ ขนมขี้หนู ไหวพริบ การซ่อมแซม ใส่กลอน ขนมจีน ผักกระเฉด ผักตบ
ที่ 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41
คำสุภาพ ผักทอดยอด ฟักเหลือง ถั่วเพาะ พริกเม็ดเล็ก เห็ดปลวก เยื่อเคย ปลาหาง ปลาใบไม้ ปลายาว ปลามัจฉะ ลูกไม้ กล้วยเปลือกบางหรือกล้วยกระ ดอกมัลลิกา ผลมูลละมั่ง ผลอุลิด ผลอัมพวา นารีจำศีล ขนมดอกเหล็กหรือขนมทราย ขนมสอดไส้ ขนมทองฟู ขนมบัวสาว อุรค, สัปปะ วิฬาร์ กระบือ โค มักขิกา จิตรจุล รากดิน ชัลลุกา สุกร สุนัข มูสิกะ สามี , สวามี
ความหมาย ผักบุ้ง ฟักทอง ถั่วงอก พริกขี้หนู เห็ดโคน กะปิ ปลาช่อน ปลาสลิด ปลาไหล ปลาร้า ผลไม้ กล้วยไข่ ดอกมะลิ ลูกตะลิงปลิง ลูกแตงโม ผลมะม่วง กล้วยบวชชี ขนมขี้หนู ขนมใส่ไส้ ขนมตาล ขนมเทียน งู แมว ควาย วัว แมลงวัน เต่า ไส้เดือน ปลิง หมู หมา หนู ผัว
ที่ 42 43 44 45 46
คำสุภาพ ภรรยา ราตรี แพทย์ผดุงครรภ์ ยาจก มูล
ความหมาย เมีย กลางคืน หมอตำแย คนขอทาน ขี้ของสัตว์
หมวดคำทีใ่ ช้กับพระสงฆ์ ที่ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
คำศัพท์ อาตมา โยม สีกา ครองจีวร, ห่มจีวร สรงน้ำ ทำวัตร นมัสการ พระโอวาท จำวัด พระแท่น นิมนต์ อาสนะ ปัจจัย กุฏิ ถวาย ถาน,เวจกุฎี มรณภาพ ใบปวารณา อังคาด เสนาสนะ คิลานเภสัช รูป จังหัน พระบัญชา ฉัน
ความหมาย
คำพูดแทนตัวเอง คำพูดแทนผู้ฟัง คำพูดเรียกผู้หญิง แต่งตัว อาบน้ำ สวดมนต์ ไหว้ คำสอน(พระสังฆราช) นอน ธรรมาสน์(พระสังฆราช) เชิญ ที่นั่ง เงิน ที่อยู่, เรือนที่พักในวัด ประเคน ห้องสุขา ตาย คำแจ้งถวายจตุปัจจัย เลี้ยงพระ สถานที่พระภิกษุใช้อาศัย ยารักษาโรค ลักษณนามสำหรัพระภิกษุ อาหาร คำสั่ง(พระสังฆราช) รับประทาน
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37
พระสมณสาสน์ อาพาธ ลิขิต ปลงผม ห้องสรงน้ำ เพล ภัตตาหาร สลากภัต ไตรจีวร อุบาสก,อุบาสิกา องค์ อังคาส
จดหมาย(พระสังฆราช) ป่วย จดหมาย โกนผม ห้องอาบน้ำ เวลาฉันอาหารกลางวัน อาหาร อาหารถวายพระด้วยสลาก เครื่องนุ่งห่ม คนรู้จัก ลักษณนามสำหรัพระพุทธรูป ถวายอาหารพระ, เลี้ยงพระ
หมวดสรรพนาม คำที่ใช้แทน แทนชื่อผู้พูด (บุรุษที่ 1) แทนชื่อที่พูดด้วย (บุรุษที่ 2)
แทนชื่อที่พูดด้วย แทนชื่อที่พูดด้วย แทนชื่อที่พูดด้วย แทนชื่อที่พูดด้วย แทนผู้ที่พูดถึง (บุรุษที่ 3) แทนผู้ที่พูดถึง
คำราชาศัพท์ ข้าพระพุทธเจ้า กระผม, ดิฉัน ใต้ฝ่าละอองธุรีพระบาท ใต้ฝ่าละอองพระบาท
ฝ่าพระบาท พระคุณเจ้า พระคุณท่าน พระเดชพระคุณ พระองค์ ท่าน
ใช้กับ
พระมหากษัตริย์ ผู้ใหญ่, พระสงฆ์ พระมหากษัตริย์ พระบรมราชินี พระบรมราชนนี พระบรมโอสรสาธิราช พระบรมราชกุมารี เจ้านายชั้นสูง พระสงฆ์ผู้ทรงสมณศักดิ์ พระภิกษุสงฆ์ทั่วไป เจ้านาย, หรือพระภิกษุที่นับถือ พระราชา, พระพุทธเจ้า, เทพผู้เป็นใหญ่ เจ้านาย, ขุนนางผู้ใหญ่, พระภิกษุ, ผู้ใหญ่ที่นับถือ