BAHAGIAN TEKNIK DAN VOKASIONAL KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA ARAS 5 & 6, BLOK E14, KOMPLEKS E, PUSAT PENTADBIRAN KERAJAAN PERSEKUTUAN 62604 PUTRAJAYA

NOTA KURSUS 2 SEMESTER

SEMESTER 3 SVM

SESI

2021/2022

JABATAN

JABATAN TEKNOLOGI ELEKTRIK DAN ELEKTRONIK

PROGRAM

TEKNOLOGI ELEKTRONIK/ SVM

KOD/KURSUS

ETN 3023 ELECTRONIC EQUIPMENT PREVENTIVE MAINTENANCE

KOMPETENSI

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

IDENTIFY THE ELECTRONIC EQUIPMENT TO BE SERVICE AND MAINTAINED PREPARE THE PREVENTIVE TOOLS AND MAINTENANCE TOOLS AND MATERIAL IDENTIFY MAINTENANCE SCHEDULE RECORD IDENTIFY LOCATION OF ELECTRONIC EQUIPMENT CHECK SERVICE MANUAL AND CONTENTS CHECK POWER SOURCE DISMANTLE ELECTRONICS EQUIPMENT PERFORM SERVICING ACTIVITIES ASSEMBLE ELECTRONICS EQUIPMENT PART INSPECT THE EQUIPMENT ADJUSTMENT AS PER SPECIFICATIONS PERFORM FUNCTIONALITY TEST COMPLETE THE TEST CHECK LIST AS PER SPECIFICATION

13. COMPLETE SERVICE BOOK REPORTS 1.1 Types of preventive maintenance tools such as: common tool, meter and soldering iron.

KOMPETENSI UNIT

1.2 Types of material such as: IPA, Clothes, Cotton bud, Sucker and Vacuum.

1.3 Preventive maintenance safety and precaution procedures.

KOMPETENSI PEMBELAJARAN

Trainee must be able to: 1. Identify the electronic equipment to be serviced, tools, materials and maintenance schedule record. 2. Identify location of the electronic equipment, check content in service manual and power source. 3. Dismantle electronic equipment and perform servicing activities. 4. Assemble electronics equipment parts and inspect the equipment adjustment as per specifications. 5. Perform functionality test and complete the test check list as per specification in service book report.

NO KOD

ETN3023/K 02/NK 02-08

NO KOD JPK

EE-021-3:2012-C03/P(2/8)

TAJUK/TITLE :

MUKA : 01 DARIPADA 28

EE-021-3:2012/C03/P(2/8)

NO. KOD

PENYEDIAAN

Muka :

TOOLS, PERALATAN DAN BAHAN UNTUK KERJA

2 drp :

10

PENCEGAHAN

DAN PENYENGGARAAN TUJUAN/PURPOSE : Kertas Penerangan adalah bertujuan untuk menerangkan kepada pelatih mengenai: 1.

Jenis-jenis peralatan elektronik

2.

Keadaan peralatan elektronik

3.

Prosedur keselamatan dan penyelenggaraan pencegahan

PENERANGAN/INFORMATION :

1. JENIS TOOLS UNTUK KERJA PENYENGGARAAN PENCEGAHAN SEPERTI: (TYPES OF PREVENTIVE MAINTENANCE TOOLS SUCH AS):

Dalam menjalankan aktiviti penyelenggaraan, faktor keselamatan hendaklah diutamakan. Peralatan yang sesuai hendaklah digunakan dalam menjalankan aktiviti

penyelenggaraan.

Penggunaan

peralatan

yang

salah

boleh

mengakibatkan kemalangan. i. common tool Peralatan biasa yang digunakan dalam proses selenggara perkakasan elektronik adalah: a. Plier / long nose b. Standard Hex Key Set c. Adjustable Wrench d. Stainless Steel Ruler e. Jewelers Screwdriver f. Screw driver g. Phillips Screwdriver h. Long Nose Side Cutting Plier

ii. Meter

i.

Soldering Iron 25-Watt, 3-Wire

j.

Nutdriver Blade

EE-021-3:2012/C03/P(2/8)

NO. KOD

•

Muka :

3 drp :

10

Multimeter

Multimeter adalah alat pengukur elektronik yang menggabungkan beberapa fungsi pengukuran dalam satu unit. Multimeter biasa akan termasuk ciri-ciri asas seperti keupayaan untuk mengukur voltan, arus dan rintangan. Analog multimeter menggunakan jarum penunjuk yang bergerak ke atas skala ditentukur untuk semua ukuran yang berbeza yang boleh dibuat.

Analogue Multimeter

Digital multimeter (DMM, DVOM) memaparkan nilai yang diukur dalam angka, dan juga mungkin memaparkan bar panjang berkadar dengan kuantiti yang diukur.

Digital Multimeter iii. Soldering Iron Soldering iron adalah alat yang digunakan dalam pematerian. Ia membekalkan haba untuk mencairkan pateri supaya ia boleh mengalir ke dalam sendi antara dua bahan kerja.

EE-021-3:2012/C03/P(2/8)

NO. KOD

Muka :

4 drp :

10

Soldering iron terdiri daripada hujung logam dipanaskan dan pemegang bukan pengalir haba. Ia berfungsi menggunakan kuasa elektrik yang memanaskan hujung logam yang akan mencairkan timah bagi melekatkan komponen elektronik ke atas papan litar. Bagi kerja-kerja elektrik dan elektronik, besi berkuasa rendah (a lowpower iron), penarafan kuasa biasanya di antara 15 dan 35 watt.

2. JENIS-JENIS BAHAN / TYPES OF MATERIAL SUCH AS: Jenis-jenis bahan yang biasa digunakan dalam aktiviti penyelenggaraan adalah seperti berikut:

2.1 IPA Adalah singkatan dari Isopropyl Alcohol Ia digunakan untuk mencuci permukaan papan litar tercetak (PCB) atau komponen yang terdapat pada papan kumprum. Ini kerana sifatnya yang anti karat, boleh menghakiskan kotoran, habuk dan molukul halus. Ia juga tidak menyerap atau menyebabkan litar pitas pada kaki komponen.

2.2 Clothes Kain lap atau kain buruk biasa digunakan untuk mencuci habuk atau kotoran dalam kerja pembaikan dan penyenggaraan. Jika terdapat kotoran tersebut degil, kain lap perlu dibasahkan dengan sedikit cairan IPA. Dalam kerja

EE-021-3:2012/C03/P(2/8)

NO. KOD

Muka :

5 drp :

10

penyenggaraan kain lap perlu dipastikan bersih sebelum digunakan. Kain lap yang berminyak tidak boleh digunakan untuk kerja penyenggaraan yang melibatkan peralatan elektronik.

2.3 Cotton bud Putik kapas digunakan dalam kerja pembaikan dan penyenggaraan perkakasan elektronik apabila terdapat kotoran atau habuk pada ruang yang kecil dan sempit. Cecair pencuci IPA juga perlu dicelup untuk mencuci kotoran yang degil.

2.4 Sucker Sekiranya pematerian dilakukan, lebihan timah perlu disedut dengan sucker bagi memastikan bahan yang dipateri bersih bagi mengelakkan sebarang sambungan arus yang tidak sepatutnya. Namun bagi habuk yang kecil dan ringan penyedut habuk perlu digunakan.

2.5 Vacuum Penyedut habuk juga digunakan untuk menyedut habuk-habuk yang terdapat pada litar elektronik sewaktu membuat penyenggaraan. Walaupun pada bahagian litar yang bertutup tetapi kelembapan udara menyebabkan habuk wujud dan berkumpul pada litar atau komponen elektronik. Biasanya

EE-021-3:2012/C03/P(2/8)

NO. KOD

Muka :

6 drp :

10

alat penyedut habuk ini saiznya kecil dan juga merupa sebagai vacuum cleaner.

3.0

PROSEDUR

KESELAMATAN

DAN

PENCEGAHAN

BAGI

KERJA

PENYELENGGARAAN PENCEGAHAN

3.1 PENJAGAAN ALATAN TANGAN Penjagaan sesuatu alatan tangan sebelum dan selepas digunakan adalah sangan penting untuk mempastikan alatan tangan sentiasa dalam keadaan baik dan selamat digunakan.Diantara langkah-langkah yang perlu diikuti adalah :1. Pastikan alatasn tangan berkeadaan baikdan selamat sebelum digunakan . 2. Pastikan alatan tangan yang hendak digunakan adalah bersesuaian dengan kerja-kerja yang akan dilakukan .

3. Jangan gunakan alatan tangan sekiranya anda tidak berpengetahuan mengenai teknik-teknik pengunaannya.

4. Pastikan alatan tangan dikendalikan mengikut tatacara yang ditentukan dan selamat.

5. Letakakn alatan tangan ditempat yang sesuai dan selamat disepanjang penggunaanya.

6. Bersihkan alatan tangan daripada sebarang kotoran serta habuk selepas digunakan.

EE-021-3:2012/C03/P(2/8)

NO. KOD

Muka :

7 drp :

10

7. Simpan alatan tangan yang telah digunakan di tempat yang telah disediakan dengan teratur dan kemas.

8. Sapukan minyak (lubricant oil/grease) di bahagian yang mudah berkarat dan bergear pada alatan tangan sekiranya ianya disimpan untuk jangka masa yang lama.

9. Lakukan kerja-kerja pemeriksaan (servicing), pengujian dan baik-pulih mengikut had masa yang telah ditetapkan ataupun dari masa ke semasa.

3.2 MAINTENANCE TOOLS

Tidak kira apa jenis kerja penyenggaran yang dilakukan, perkara mustahak yang diperlukan ialah memilih, dan menggunakan alat yang betul untuk melakukan kerja dengan cepat, tepat dan selamat.

Antara perkara yang perlu diberi perhatian dalam memastikan keselamatan dalam membuat penyelenggaraan adalah: i. Menggunakan peralatan yang bersesuaian untuk tujuan yang tertentu sahaja. Sebagai contoh screw driver hanya untuk memutar skrew, bukan untuk mengetuk. (Screw driver not to be used as a hammer) ii. Menyimpan perlatan di tempat yang betul, iaitu inventori peralatan perlu dijaga. iii. Alatan dalam keadaan yang baik, iaitu bukan peralatan yang rosak digunakan. iv. Sentiasa mengamalkan simpan peralatan dengan selamat, iaitu

elakkan

meletakkan alat di atas mesin atau peralatan elektrik. Jangan sekali-kali meninggalkan alat tanpa pengawasan sekiranya mesin sedang beroperasi.

3.3 BAHAN-BAHAN YANG DIPERLUKAN SEMASA PENYELENGGARAAN Peralatan elektronik yang lain sememangnya perlu dibersihkan selalu bagi mengekalkan kualiti peralatan tersebut, terutama pada skrinnya yang memaparkan maklumat yang perlu dilihat. Pembersihan yang kurang cermat mungkin akan mengakibatkan skrin bercalar seterusnya anda tidak lagi dapat melihat hasil paparan yang baik. Terdapat juga beberapa peralatan yang lain bagi membersikkan papan

NO. KOD

EE-021-3:2012/C03/P(2/8)

Muka :

8 drp :

10

kekunci dari habuk dan debu yang boleh menyebabkan kerosakan sekiranya dibiarkan berpanjangan. Bahan yang diperlukan adalah seperti: a) Kain pengilap yang sesuai Kain yang dipilih haruslah diperbuat daripada fabrik yang lembut dan anti-statik.Ia bertujuan untuk menjaga peralatan daripada tercalar semasa proses pembersihan manakala fungsi anti-statik adalah untuk menjaga peralatan elektronik daripada kesan elektrostatik yang menyebabkan fungsi peralatan yang sensitif terjejas. b) Putik kapas/ “Cotton bud” Putik kapas diperlukan semasa proses pembersihan untuk mencuci bahagianbahagian peralatan yang sempit yang tidak dapat dibersihkan dengan menggunakan kain lap. c) Cecair Pencuci Gunakan cecair khas untuk pembersihan peralatan elektronik. Ini kerana cecair ini akan cepat kering selain selamat (tidak menghakis permukaan skrin).

d) Berus Berus untuk pembersihan perlulah lembut dan bebas dari kotoran (berus tidak menyimpan habuk). Berus yang kasar mungkin boleh merosakkan peralatan apabila digunakan secara kasar.

e) Pam angin Pam angin biasa digunakan untuk menghembus habuk dan debu yang melekat di celah-celah papan kekunci serta celahan yang sukar dibersihkan. Pam angin ini amat berguna terutama dalam membersihkan peralatan seperti printer/mesin photostat yang menggunakan toner.

f)

Vakum mini

Vakum mini sama seperti pam angin juga untuk membersihkan habuk. Pastikan kuasa sedutan vakum bersesuaian bagi mengelakkan kerosakan pada peralatan. Berbanding pam angin yang biasanya menggunakan tangan adalah lebih mudah untuk dikawal.

EE-021-3:2012/C03/P(2/8)

NO. KOD

Muka :

9 drp :

10

SOALAN/QUESTION : Jawab semua soalan dibawah. 1.

Apakah tujuan penggunaan meter ?

____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ___________________________________________________________________

2.

Senaraikan 3 jenis bahan dan nyatakan tujuan penggunaan dalam kerja

penyenggaraan pencegah peralatn elektronik? ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ___________________________________________________________________

3.

Senaraikan 5 alat yang biasa digunakan dalam aktiviti penyelenggaraan

peralatan elektronik. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ___________________________________________________________________

4.

Nyatakan

3

ciri

keselamatan

yang

perlu

dalam

mengendalikan

alat

penyelenggaraan. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

EE-021-3:2012/C03/P(2/8)

NO. KOD

Muka :

10 drp :

10

RUJUKAN/REFERENCE : 1. Total Quality Management reference books 2. R.A. Bravery and A.P. (1974)Television and Electronic Servicing Gilbert Newnes / Butterworths, 3. Wayne Lemons, Transistor (1972). Radio Servicing Course. Howard W. Sams and Company, 4. Joseph A. Risse, 1968. Understanding Electronic Test Equipment. H. W. Sams, , 5. Bernard Grob. (1997). Basic Electronics. McGraw-Hill 6. Joseph A. Risse. (1968). Understanding electronic test equipment. H. W. Sams