Data Loading...
+Melling_Kapak_Gravürlü_Son_MEL 1-19 Flipbook PDF
+Melling_Kapak_Gravürlü_Son_MEL 1-19
259 Views
47 Downloads
FLIP PDF 41.9MB
Melling
Antoine Ignace
İSTANBUL VE BOĞAZ KIYILARINA PİTORESK SEYAHAT A PICTURESQUE VOYAGE TO CONSTANTINOPOLE AND THE SHORES OF THE BOSPHORUS VOYAGE PITTORESQUE DE CONSTANTINOPOLE DT DES RIVES DU BOSPHORE
Melling Antoine Ignace
İstanbul ve Boğaz Kıyılarına Pitoresk Seyahat A Picturesque Voyage to Constantinopole and the Shores of the Bosphorus Voyage Pittoresque de Constantinopole dt des River du Bosphore
İstanbul Albüm
Hazırlayan
Abdullah Özkan
Sanat Yönetmeni Emin Açılan
Fransızca Çeviri: Ahu Tultay İngilizce Çeviri: Gökçe Ünar
Metin yazımı katkı: Şebnem İyisever Redaksiyon: Burak Fındıklı Üretim Planlama Oğuz Halvalı
Baskı ve Cilt Mess Basım
İstanbul 2022 İkitelli O.S.B Trikocenter M3 Blok No:51 Başakşehir/İst Tel: 0212 432 3 432 [email protected] Tüm hakları saklıdır. Bu kitap, eser sahibinden yazılı izin alınmadıkça, hiç bir biçimde kısmen ya da tamamen çoğaltılamaz. All rights reserved. This book may not be reproduced, in whole or in part in any part, in any form, without written permission from the photographer. Tous les droits sont réservés. Ce livre ne peut être reproduit, en tout ou en partie, en aucune partie, sous quelque forme que ce soit, sans l’autorisation écrite du photographe.
III. Selim
İçindekiler 15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
6-7-8 Sunuş
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
9-10-11
Antoine-Ignace Melling (Karlsruhe 1763-Paris 1831)
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
15-16-17
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü Viev Of Tenedos, One Of The Aegean Islands Vue De L’ısle De Tenedos, Dans L’archipel
Sunuş
E
linizdeki kitap 1784 yılında İstanbul’a gelen Fransız gezgin, mimar ve ressam Antoine-Ignace Melling’in burada kaldığı 18 yıllık süre içinde çizdiği gravürlerden oluşuyor. 1819’da Pariste büyük boy olarak basılan Voyage pittoresque de Constantinople et des Rives du Bosphore (İstanbul ve Boğaz Kıyılarına Pitoresk Seyahat) isimli dev eserde yayımlanan bu resimlerin gravürlenerek basılması da 14 yıl sürmüştür. İstanbul’a henüz 21 yaşındayken geldiği ilk yıllarda, elçilik çalışanlarına, eşlerine ve çocuklarına resim dersleri veren Melling, daha sonraki yıllarda önce Osmanlı Padişahı III. Selim’in kızkardeşi Hatice Sultan’ın, daha sonra da Padişah III. Selim’in mimarlığını yapmıştır. Fransız Elçisi Kont Choiseul Gouffier’nin özel olarak seçtiği bir Pitoresk ressamı olan Melling, kontun isteği ve yönlendirmesiyle İstanbul’un mimarisini ve görünümlerini çizmeye başlar. Pitoresk, o dönemde çoğunlukla antik ve mimari kalıntılarla doğal özellikleri saptamak amacıyla yapılıyordu. Görünümü bir tablo konusu olmaya değecek güzellikte olan anlamına gelen pitoresk sözcüğü Melling’in bu çizimlerinde tam olarak karşılığını bulmuştur. Onun resimleri, İstanbul’un mimari eserlerini, tarihi kalıntılarını, gizemli güzellikler olarak tüm ayrıntılarıyla gözler önüne seren birer tablodur. 1798’de Napoleon Bonaparte’ın komutasındaki Fransız ordusu Osmanlı yönetimindeki Mısır’ı işgal edince, Antoine Ignace Melling de tüm Fransızlar gibi gözden düşer ve 1800’de Hatice Sultan’ın hizmetinden alınır. Melling’in İstanbul’daki misafirliği, 1802 yılının Temmuz ayında sona erer ve ressam İstanbul’u terk ederek Fransa’ya döner. Paris’e yerleşen Melling, İstanbul’da yaptığı resimleri gravür olarak bastırmak için dönemin ünlü yayıncıları Treuttel ve Würtz ile anlaşır. 1805’te başlayan hazırlık ve basım çalışmaları 14 yıl sürer ve sonunda 1819’da Voyage pittoresque de Constantinople et
des Rives du Bosphore isimli dev eser ortaya çıkar. Büyük boy, özel bir kâğıda basılan İstanbul albümünde 48 adet gravürün yanı sıra, 3 harita yer almaktadır. İstanbul’daki yaşam üzerine çok detaylı gözlem ve bilgileri içeren kitaptaki yazılar, Melling’in notlarına dayanılarak Fransız yazar Charles Lacretelle tarafından kaleme alınmıştır. Melling’in bu eseri Türkiye’de ilk olarak Şevket Rado’nun editörlüğünde Yapı Kredi Bankası tarafından, orijinalinin yarısı boyutunda 1969 yılında basılmıştır. Daha sonra, ilk basımını esas alarak büyük boy Fransızca ve İngilizce çevirileriyle, Ertuğ & Kocabıyık tarafından 2002 yılında, son olarak da Rezan Benatar’ın editörlüğünde Denizler Kitabevi tarafından 2012 yılında Türkçe-İngilizce ve Fransızca olarak basılmıştır. Eserin mükemmel güzellikteki gravürlerini sergilemeyi hedefleyen elinizdeki kitap ise; Atatürk Kitaplığı’ndaki nüsha esas alınarak ve dünya kütüphanelerindeki baskılarla karşılaştırılarak hazırlanmıştır. Bu çalışmada, kitabın Fransızca baskısındaki, özellikle Avrupalıları bilgilendirmeyi hedefleyen açıklamalarla dolu uzun metinlerin çevirisi yerine; gravürlerin çizildiği yerleri ve özelliklerini Türk okuyucular için özetleyerek vermeyi tercih ettik. Kitapta yer alan tüm resim ve haritaları kısaca açıklayan bu yeni metinleri, İngilizce ve Fransızca çevirileri eşliğinde verdik. Böylece, İstanbul tarihinin en önemli belgelerinden biri olan bu eseri, eksiksiz olarak tüm gravürleriyle 33x48 cm boyutlarında ve cilt ortasına gelen kısımlarının kaybedilmediği yeni bir baskıyla sunduk. İstanbul’u, tüm ayrıntılarıyla, her biri tarihsel belge niteliğindeki olağanüstü tablolar halinde çizerek bizlere armağan eden Melling’in bu mükemmel gravürlerinden oluşan bu kitabın İstanbul âşıkları tarafından beğeniyle karşılanacağını umuyoruz.
Foreword
T
his album comprises the engravings of the French voyager, architect and painter Antoine-Ignace Melling who came to Istanbul in 1784 and made these engravings through 18 years. It took 14 years for this outstanding work called Voyage pittoresque de Constantinople et des Rives du Bosphore (İstanbul ve Boğaz Kıyılarına Pitoresk Seyahat) to be engraved and printed in large size in 1819 in Paris. Melling gave private art tuition to the foreign embassy workers, their wives and children when he first arrived in Istanbul at the age of 21, in the following years he first served to Princess Hatice Sultan, sister of the Ottoman Sultan Selim III, then his highness himself as their architect. Melling as a picturesque painter was particularly selected by the French ambassador Count Choiseul Gouffier during his service to the Ottoman Empire, and encouraged dearly to draw the architecture and views of Istanbul. Picturesque art by then was usually served as the means to depict ancient and architectural ruins, and natural landscapes. The word picturesque refers to an impressive type of landscape that has an artistic value and appeal to be painted and in that sense, the art and word itself was flourished and found its meaning and depth in Melling’s works. However, when the French army under the control of Napoleon Bonaparte invaded the Ottoman province Egypt in 1798, like all the French, Antoine Ignace Melling fell out of favor with the Sultan, and he was dismissed from the service of Hatice Sultan in 1800. His residence in Istanbul officially ended in July 1802 and the painter left Istanbul for France. After he went back to Pairs, made a deal with the famous publishers of the time Treuttel and Würtz to have his drawings of Istanbul published as engravings. The preparations and the publishing of his works started in 1805, lasted for 14 years and at the end of this period of time, his sensational work Voyage pittoresque de
Constantinople et des Rives du Bosphore was published in 1819. The Istanbul album book printed in large size and on a special kind of paper consists of 48 engravings and three topographic maps. The detailed descriptions and information on life in Istanbul were authored by the French author Charles Lacretelle based on Melling’s notes. Melling’s works were first printed under the editorial supervision of Şevket Rado, half the size of the original copy by Yapı Kredi Bank in Turkey in 1969. Later, reprinted in 2002 based on the original copy and size with English and French translations by Ertuğ & Kocabıyık, and finally, edited by Rezan Benatar in 2012 in Turkish-English and French by Denizler Kitabevi. This book, desiring to exhibit the splendid and impressive beauty of this masterpiece is prepared based on the copy at the Atatürk Library, compared with the editions from various world libraries. We decided to present our Turkish readers the summarized information about the vantage points of the engravings and the engravings themselves, instead of the long texts full of detailed explanations aiming to inform the European readers of the time. These shorter texts describing all the drawings and maps in the book are presented in Turkish, English and French. We prepared the new print of this masterpiece of one of the most important and unique documents of city’s history 33 X 48 cm in size with foldable pictures to avoid loss of visual pleasure caused by the middle fold of the binding. We are more than delighted to be able to present this print of these exquisite and distinguished engravings of Istanbul Melling gifted us in elaborate details and each as an archival quality, and we wish it will receive acclaim from the lovers of Istanbul.
Abdullah ÖZKAN
6
Abdullah ÖZKAN
7
Présentation
L
e livre que vous avez est composé de gravures dessinées par Antoine-Ignace Melling, un voyageur, architecte et peintre français qui est venu à Istanbul en 1784, lors de son séjour de 18 ans ici. Il a fallu 14 ans pour graver et imprimer ces peintures, qui ont été publiées dans l’ouvrage géant Voyage pittoresque de Constantinople et des Rives du Bosphore, imprimé à Paris en 1819 en grand format. Melling a enseigné la peinture aux employés de l’ambassade, à leurs femmes et à leurs enfants dans les premières années lorsqu’il est arrivé à Istanbul à l’âge de seulement 21 ans, et dans les dernières années, il a travaillé comme architecte d’abord pour Hatice Sultan, la sœur du sultan ottoman Selim le III, puis pour lui même. Melling, un peintre pittoresque spécialement choisi par l’envoyé français, le comte Choiseul Gouffier, commence à dessiner l’architecture et les vues d’Istanbul à la demande et sur la direction du comte. Le pittoresque a été construit à cette époque principalement dans le but d’identifier les ruines anciennes et architecturales et les caractéristiques naturelles. Le mot pittoresque, qui signifie que son apparence mérite d’être l’objet d’une peinture, a trouvé toute sa valeur dans ces dessins de Melling. Ses peintures sont des peintures qui révèlent les monuments architecturaux d’Istanbul, les ruines historiques, les beautés mystérieuses dans tous leurs détails. En 1798, lorsque l’armée française sous Napoléon Bonaparte envahit l’Égypte sous domination ottomane, Antoine Ignace Melling, comme tous les Français, est discrédité et retiré du service de Sultan Hatice en 1800.Le séjour de Melling à Istanbul se termine en juillet 1802, et le peintre quitte Istanbul et rentre en France. Installé à Paris, Melling passe un accord avec les célèbres éditeurs de l’époque, Treuttel et Würtz, pour imprimer les peintures qu’il réalisé à Istanbul sous forme de gravures. Les travaux de préparation et d’impression, qui ont commencé en 1805, ont duré 14 ans, et finalement une œuvre géante appelée Voyage
pittoresque de Constantinople et des Rives du Bosphore est apparue en 1819.En plus de 48 gravures, 3 cartes sont incluses dans l’album d’Istanbul, qui est imprimé sur un papier spécial de grande taille. Les articles du livre, qui contiennent des observations et des informations très détaillées sur la vie à Istanbul, ont été écrits par l’écrivain français Charles Lacretelle sur la base des notes de Melling. Ce travail de Melling a été publié pour la première fois en Turquie par la banque de Yapı Kredi sous la direction de Şevket Rado en 1969 à la moitié de la taille de l’original. Ensuite, des traductions en français et en anglais, basées sur la première édition, ont été publiées par Ertuğ & Kocabıyık en 2002 et enfin, il a été publié en turc, anglais et français en 2012 par la librairie Denizler sous la direction éditoriale de Rezan Benatar. Le livre à la main, qui vise à exposer les excellentes gravures de l’œuvre, a été préparé sur la base de la copie de la bibliothèque Atatürk et comparé aux estampes des bibliothèques mondiales. Dans cette étude, au lieu de traduire les longs textes de l’édition française du livre remplis d’explications visant à informer les Européens en particulier, nous avons préféré résumer les lieux et les caractéristiques des gravures pour les lecteurs turcs. Des traductions en français et en anglais ont été accompagnées de ces nouveaux textes, qui expliquent brièvement toutes les images et cartes contenues dans le livre. Ainsi, nous avons présenté cet ouvrage, qui est l’un des documents les plus importants de l’histoire d’Istanbul, avec une nouvelle édition mesurant 33x48 cm avec toutes ses gravures en entier et des parties du milieu du volume n’ont pas été perdues. Nous espérons que ce livre, composé de ces excellentes gravures de Melling, qui nous a présenté Istanbul dans tous ses détails sous la forme de peintures extraordinaires, chacune étant un document historique, sera apprécié par les amoureux d’Istanbul. Abdullah ÖZKAN
8
Antoine-Ignace Melling
Antoine-Ignace Melling
(Karlsruhe 1763-Paris 1831)
E
linizdeki kitap 1784 yılında İstanbul’a gelen Fransız gezgin, mimar ve ressam Antoine-Ignace Melling’in burada kaldığı 18 yıllık süre içinde çizdiği gravürlerden oluşuyor. 1819’da Pariste büyük boy olarak basılan Voyage pittoresque de Constantinople et des Rives du Bosphore (İstanbul ve Boğaz Kıyılarına Pitoresk Seyahat) isimli dev eserde yayımlanan bu resimlerin gravürlenerek basılması da 14 yıl sürmüştür. İstanbul’a henüz 21 yaşındayken geldiği ilk yıllarda, elçilik çalışanlarına, eşlerine ve çocuklarına resim dersleri veren Melling, daha sonraki yıllarda önce Osmanlı Padişahı III. Selim’in kızkardeşi Hatice Sultan’ın, daha sonra da Padişah III. Selim’in mimarlığını yapmıştır. Fransız Elçisi Kont Choiseul Gouffier’nin özel olarak seçtiği bir Pitoresk ressamı olan Melling, kontun isteği ve yönlendirmesiyle İstanbul’un mimarisini ve görünümlerini çizmeye başlar. Pitoresk, o dönemde çoğunlukla antik ve mimari kalıntılarla doğal özellikleri saptamak amacıyla yapılıyordu. Görünümü bir tablo konusu olmaya değecek güzellikte olan anlamına gelen pitoresk sözcüğü Melling’in bu çizimlerinde tam olarak karşılığını bulmuştur. Onun resimleri, İstanbul’un mimari eserlerini, tarihi kalıntılarını, gizemli güzellikler olarak tüm ayrıntılarıyla gözler önüne seren birer tablodur. 1798’de Napoleon Bonaparte’ın komutasındaki Fransız ordusu Osmanlı yönetimindeki Mısır’ı işgal edince, Antoine Ignace Melling de tüm Fransızlar gibi gözden düşer ve 1800’de Hatice Sultan’ın hizmetinden alınır. Melling’in İstanbul’daki misafirliği, 1802 yılının Temmuz ayında sona erer ve ressam İstanbul’u terk ederek Fransa’ya döner. Paris’e yerleşen Melling, İstanbul’da yaptığı resimleri gravür olarak bastırmak için dönemin ünlü yayıncıları Treuttel ve Würtz ile anlaşır. 1805’te başlayan hazırlık ve basım çalışmaları 14 yıl sürer ve sonunda 1819’da Voyage pitto-
(Karlsruhe 1763-Paris 1831) resque de Constantinople et des Rives du Bosphore isimli dev eser ortaya çıkar. Büyük boy, özel bir kâğıda basılan İstanbul albümünde 48 adet gravürün yanı sıra, 3 harita yer almaktadır. İstanbul’daki yaşam üzerine çok detaylı gözlem ve bilgileri içeren kitaptaki yazılar, Melling’in notlarına dayanılarak Fransız yazar Charles Lacretelle tarafından kaleme alınmıştır. Melling’in bu eseri Türkiye’de ilk olarak Şevket Rado’nun editörlüğünde Yapı Kredi Bankası tarafından, orijinalinin yarısı boyutunda 1969 yılında basılmıştır. Daha sonra, ilk basımını esas alarak büyük boy Fransızca ve İngilizce çevirileriyle, Ertuğ & Kocabıyık tarafından 2002 yılında, son olarak da Rezan Benatar’ın editörlüğünde Denizler Kitabevi tarafından 2012 yılında Türkçe-İngilizce ve Fransızca olarak basılmıştır. Eserin mükemmel güzellikteki gravürlerini sergilemeyi hedefleyen elinizdeki kitap ise; Atatürk Kitaplığı’ndaki nüsha esas alınarak ve dünya kütüphanelerindeki baskılarla karşılaştırılarak hazırlanmıştır. Bu çalışmada, kitabın Fransızca baskısındaki, özellikle Avrupalıları bilgilendirmeyi hedefleyen açıklamalarla dolu uzun metinlerin çevirisi yerine; gravürlerin çizildiği yerleri ve özelliklerini Türk okuyucular için özetleyerek vermeyi tercih ettik. Kitapta yer alan tüm resim ve haritaları kısaca açıklayan bu yeni metinleri, İngilizce ve Fransızca çevirileri eşliğinde verdik. Böylece, İstanbul tarihinin en önemli belgelerinden biri olan bu eseri, eksiksiz olarak tüm gravürleriyle 33x48 cm boyutlarında ve cilt ortasına gelen kısımlarının kaybedilmediği yeni bir baskıyla sunduk. İstanbul’u, tüm ayrıntılarıyla, her biri tarihsel belge niteliğindeki olağanüstü tablolar halinde çizerek bizlere armağan eden Melling’in bu mükemmel gravürlerinden oluşan bu kitabın İstanbul âşıkları tarafından beğeniyle karşılanacağını umuyoruz.
10
T
his album comprises the engravings of the French voyager, architect and painter Antoine-Ignace Melling who came to Istanbul in 1784 and made these engravings through 18 years. It took 14 years for this outstanding work called Voyage pittoresque de Constantinople et des Rives du Bosphore (İstanbul ve Boğaz Kıyılarına Pitoresk Seyahat) to be engraved and printed in large size in 1819 in Paris. Melling gave private art tuition to the foreign embassy workers, their wives and children when he first arrived in Istanbul at the age of 21, in the following years he first served to Princess Hatice Sultan, sister of the Ottoman Sultan Selim III, then his highness himself as their architect. Melling as a picturesque painter was particularly selected by the French ambassador Count Choiseul Gouffier during his service to the Ottoman Empire, and encouraged dearly to draw the architecture and views of Istanbul. Picturesque art by then was usually served as the means to depict ancient and architectural ruins, and natural landscapes. The word picturesque refers to an impressive type of landscape that has an artistic value and appeal to be painted and in that sense, the art and word itself was flourished and found its meaning and depth in Melling’s works. However, when the French army under the control of Napoleon Bonaparte invaded the Ottoman province Egypt in 1798, like all the French, Antoine Ignace Melling fell out of favor with the Sultan, and he was dismissed from the service of Hatice Sultan in 1800. His residence in Istanbul officially ended in July 1802 and the painter left Istanbul for France. After he went back to Pairs, made a deal with the famous publishers of the time Treuttel and Würtz to have his drawings of Istanbul published as engravings. The preparations and the publishing of his works started in 1805, lasted for 14 years and at the end of this period of time,
his sensational work Voyage pittoresque de Constantinople et des Rives du Bosphore was published in 1819. The Istanbul album book printed in large size and on a special kind of paper consists of 48 engravings and three topographic maps. The detailed descriptions and information on life in Istanbul were authored by the French author Charles Lacretelle based on Melling’s notes. Melling’s works were first printed under the editorial supervision of Şevket Rado, half the size of the original copy by Yapı Kredi Bank in Turkey in 1969. Later, reprinted in 2002 based on the original copy and size with English and French translations by Ertuğ & Kocabıyık, and finally, edited by Rezan Benatar in 2012 in Turkish-English and French by Denizler Kitabevi. This book, desiring to exhibit the splendid and impressive beauty of this masterpiece is prepared based on the copy at the Atatürk Library, compared with the editions from various world libraries. We decided to present our Turkish readers the summarized information about the vantage points of the engravings and the engravings themselves, instead of the long texts full of detailed explanations aiming to inform the European readers of the time. These shorter texts describing all the drawings and maps in the book are presented in Turkish, English and French. We prepared the new print of this masterpiece of one of the most important and unique documents of city’s history 33 X 48 cm in size with foldable pictures to avoid loss of visual pleasure caused by the middle fold of the binding. We are more than delighted to be able to present this print of these exquisite and distinguished engravings of Istanbul Melling gifted us in elaborate details and each as an archival quality, and we wish it will receive acclaim from the lovers of Istanbul.
11
Antoine-Ignace Melling (Karlsruhe 1763-Paris 1831)
L
e livre que vous avez est composé de gravures dessinées par Antoine-Ignace Melling, un voyageur, architecte et peintre français qui est venu à Istanbul en 1784, lors de son séjour de 18 ans ici. Il a fallu 14 ans pour graver et imprimer ces peintures, qui ont été publiées dans l’ouvrage géant Voyage pittoresque de Constantinople et des Rives du Bosphore, imprimé à Paris en 1819 en grand format. Melling a enseigné la peinture aux employés de l’ambassade, à leurs femmes et à leurs enfants dans les premières années lorsqu’il est arrivé à Istanbul à l’âge de seulement 21 ans, et dans les dernières années, il a travaillé comme architecte d’abord pour Hatice Sultan, la sœur du sultan ottoman Selim le III, puis pour lui même. Melling, un peintre pittoresque spécialement choisi par l’envoyé français, le comte Choiseul Gouffier, commence à dessiner l’architecture et les vues d’Istanbul à la demande et sur la direction du comte. Le pittoresque a été construit à cette époque principalement dans le but d’identifier les ruines anciennes et architecturales et les caractéristiques naturelles. Le mot pittoresque, qui signifie que son apparence mérite d’être l’objet d’une peinture, a trouvé toute sa valeur dans ces dessins de Melling. Ses peintures sont des peintures qui révèlent les monuments architecturaux d’Istanbul, les ruines historiques, les beautés mystérieuses dans tous leurs détails. En 1798, lorsque l’armée française sous Napoléon Bonaparte envahit l’Égypte sous domination ottomane, Antoine Ignace Melling, comme tous les Français, est discrédité et retiré du service de Sultan Hatice en 1800.Le séjour de Melling à Istanbul se termine en juillet 1802, et le peintre quitte Istanbul et rentre en France. Installé à Paris, Melling passe un accord avec les célèbres éditeurs de l’époque, Treuttel et Würtz, pour imprimer les peintures qu’il réalisé à Istanbul sous forme de gravures. Les travaux de préparation et d’impression, qui ont commencé en 1805, ont duré 14 ans, et finalement une
12
œuvre géante appelée Voyage pittoresque de Constantinople et des Rives du Bosphore est apparue en 1819.En plus de 48 gravures, 3 cartes sont incluses dans l’album d’Istanbul, qui est imprimé sur un papier spécial de grande taille. Les articles du livre, qui contiennent des observations et des informations très détaillées sur la vie à Istanbul, ont été écrits par l’écrivain français Charles Lacretelle sur la base des notes de Melling. Ce travail de Melling a été publié pour la première fois en Turquie par la banque de Yapı Kredi sous la direction de Şevket Rado en 1969 à la moitié de la taille de l’original. Ensuite, des traductions en français et en anglais, basées sur la première édition, ont été publiées par Ertuğ & Kocabıyık en 2002 et enfin, il a été publié en turc, anglais et français en 2012 par la librairie Denizler sous la direction éditoriale de Rezan Benatar. Le livre à la main, qui vise à exposer les excellentes gravures de l’œuvre, a été préparé sur la base de la copie de la bibliothèque Atatürk et comparé aux estampes des bibliothèques mondiales. Dans cette étude, au lieu de traduire les longs textes de l’édition française du livre remplis d’explications visant à informer les Européens en particulier, nous avons préféré résumer les lieux et les caractéristiques des gravures pour les lecteurs turcs. Des traductions en français et en anglais ont été accompagnées de ces nouveaux textes, qui expliquent brièvement toutes les images et cartes contenues dans le livre. Ainsi, nous avons présenté cet ouvrage, qui est l’un des documents les plus importants de l’histoire d’Istanbul, avec une nouvelle édition mesurant 33x48 cm avec toutes ses gravures en entier et des parties du milieu du volume n’ont pas été perdues. Nous espérons que ce livre, composé de ces excellentes gravures de Melling, qui nous a présenté Istanbul dans tous ses détails sous la forme de peintures extraordinaires, chacune étant un document historique, sera apprécié par les amoureux d’Istanbul.
1
EGE ADALARINDAN BOZCAADA’NIN GÖRÜNÜMÜ VIEW OF TENEDOS, ONE OF THE AEGEAN ISLANDS VUE DE L’ISLE DE TENEDOS, DANS L’ARCHIPEL
15
EGE ADALARINDAN BOZCAADA’NIN GÖRÜNÜMÜ
K
itabın ilk gravüründe Melling, Çanakkale Boğazı’nın güneybatısında yer alan ve Anadolu kıyılarına 7-8 km uzaklıkta bulunan, eski adıyla Tenedos, günümüzdeki adıyla Bozcaada’yı konu edinmiştir. Melling’in İstanbul’a yaklaşırken Çanakkale Boğazı’ndan geçmeden önce gördüğü ve o dönemlerde büyük ölçüde Rumlarla meskûn olan Bozcaada’da bağcılık, şarapçılık ve balıkçılık gelişmişti. 1463-1479 Osmanlı-Venedik Savaşı’ndan sonra Gökçeada ile birlikte Osmanlı topraklarına katılan Bozcaada, 19.yüzyıl sonlarında Cezâir-i Bahr-i Sefîd vilayetinin Limni sancağına bağlı bir kazaydı. Balkan Savaşı sırasında Yunan işgaline uğradı ve işgal Kurtuluş Savaşı sonuna dek sürdü. Çanakkale
Savaşları sırasında İtilâf Devletlerince deniz üssü olarak kullanıldı; 1923’te Türkiye topraklarına katılarak Çanakkale’ye bağlı bir ilçe durumuna getirildi ve aynı yıl belediyesi kuruldu. İlçe merkezi liman çevresinde kurulmuştur. Gravürün merkezinde yer alan Bozcaada Kalesi, adanın Osmanlı yönetimine girmesinden sonra yeniden yapılmış daha sonraki yıllarda da onarımlar görmüştür. İç ve dış olmak üzere iki kısımdan oluşan Bozcaada Kalesi’nin Güney cephesi 10 metre genişliğinde ve 250 metrelik su hendeğiyle adadan ayrılmıştır. Surlarla çevrili bölümlerde su sarnıcı, cephanelik, revir, karargâh, kuyu, çeşme, cami, atölye ve kışla binası gibi bölümler bulunmaktadır. Kale içinde 1996 yılında kurulan bir etnografya sergisi ile açık hava müzesi mevcuttur.
VIEW OF TENEDOS, ONE OF THE AEGEAN ISLANDS
I
n the first gravure of the book, Melling depicts Tenedos Island, today named Bozcaada, 7-8 kilometers off the Anatolian coastline in the southwest of Dardanelles Strait. Melling saw Bozcaada on the way to Istanbul before passing the Dardanelles Strait, which was inhabited mostly by Greeks, who were occupied with wine growing, viticulture, and fishing. Tenedos, annexed to the Ottoman territory together with Imbros (Gökçeada), following the Ottoman-Venetian War between 1463-1479, was an administrative district (kaza) under the Sanjak of Lemnos of the Vilayet of the Archipelago during the 19th century. It was occupied by the Greeks in the Balkan Wars and the occupation lasted until the Turkish War of Independence. Tenedos was used as
a naval base by the Entente Powers during the Gallipoli Campaign but later annexed to the Turkish territory in 1923 as a province of Çanakkale. The center of the town is situated around the harbor. Bozcaada Castle displayed in the center of the engraving was reconstructed after the Ottoman conquest and renovated many times in the following years. The south façade of the Bozcaada Castle, composed of two parts; interior and exterior, is 10 meters wide and separated from the island with a 250-meter moat. There are sections such as cisterns, armories, infirmaries, headquarters, wells, fountains, mosques, workshops, and barracks. In the castle, there is an open-air museum and an ethnography exhibition established in 1996.
VUE DE L’ISLE DE TENEDOS, DANS L’ARCHIPEL
D
ans la première gravure du livre, Melling dépeint Ténédos (Bozcaada en turc) qui est située au sud-ouest du détroit de Dardanelles, à 7-8 km de la côte anatolienne. Melling avait vu l’île de Ténédos à l’approche d’Istanbul, avant de traverser le détroit de Dardanelles. A cette époque, la plupart des habitants étaient des Grecs orthodoxes, qui s’occupaient de la viticulture, la vinification et la pêcherie étaient développées. Après la guerre vénéto-ottomane de 1463-1479, Ténédos, avait appartenait aux territoires ottomans, avec Imbros (Gökçeada), à la fin du 19ème siècle, c’était une île associée au Sandjak de Limni de la province du vilayet de l’Archipel. Pendant la guerre de Balkan, elle a été envahie par la Grèce et la domination a duré jusqu’à la fin de la guerre d’indépendance. Elle a été utilisée comme une base navale par les Alliées de la Première Guerre mondiale. Elle a rejoint le territoire de
la Turquie en 1923 et est devenue un département lié à Çanakkale et a la même année, la municipalité a été créée. Le centre du département est situé autour du port. Le château de Ténédos, situé au centre de la gravure, a été reconstruit après que l’île a été passée sous la domination ottomane, il a également connu des restaurations dans les années suivantes. La façade sud du château de Ténédos, composée de deux parties ; intérieur et extérieur. İl est séparé de l’île par un fossé d’eau qui mesure 10 mètres de largeur et 250 mètres de longueur. Dans les sections qui entourent des remparts, se trouvent ; citerne d’eau, armurerie, infirmerie, quartier général, puits, fontaine, mosquée, atelier et bâtiment de caserne. Dans le château se trouve un musée en plein air avec une exposition ethnographique créée en 1996.
16
*Ege Adalarından Bozcaada’nın Görünümü *View of Tenedos, one of the Aegean Islands *Vue de ’Isle de Ténédos, dans l’Archipel
1 2
ÇANAKKALE BOĞAZI’NIN GÖRÜNÜMÜ VIEW OF THE DARDANELLES LA VUE DES DARDANELLES
19