สื่ออิเล็กทรอนิกส์(เวิร์ด)pdf15 Flipbook PDF

สื่ออิเล็กทรอนิกส์(เวิร์ด)pdf15

---

108 Views
52 Downloads
FLIP PDF 1.58MB

DOWNLOAD FLIP

REPORT DMCA

โภชนาการผู้ป่วยโรคไต ทีค่ วรรู้

1

2

คานา โรคไตนับเป็ นปั ญหาสาคัญอันดับหนึ่ งของระบบสาธารณสุ ขทัว่ โลก ปั จจุบนั ประเทศไทยมีผปู ้ ่ วยโรคไตเพิ่มขึ้นจานวนมากและที่สาคัญของประเทศไทยเป็ นโรค เรื้ อรังที่รักษาไม่หายขาด จาเป็ นต้องรับการรักษาอย่างต่อเนื่อง หนังสื อเล่มนี้จึงได้จดั ทาเนื้อหาความรู ้เรื่ องโภชนาการโรคไตและตั้งแต่พ้ืนฐาน สาเหตุ การป้ องกันและการรักษาอย่างครบถ้วน เพื่อให้ผอู ้ ่านเข้าใจ สามารถนาไปใช้ เพื่อเกิดประโยชน์ในการดูแลสุขภาพไตอย่างเป็ นแท้จริ ง คณะจัดทา

3

4

สารบัญ โรคไตคือ หน้าที่ของไต โภชนาการที่จาเป็ น อาหารที่ควรหลีกเลี่ยง อาการของโรคไต พฤติกรรมที่เสี่ ยง สาเหตุการเกิดโรคไต อาการของโรคไต การป้องกันการเกิดโรคไต การประเมินตนเองและระยะความรุ นแรงของโรคไต กินอย่างไรไม่ให้ไตเสื่ อม ลดอาหารเค็ม เพื่อรักษาไต บรรณานุกรม

1

2

ทาความรู้ จกั โรคไต คืออะไร ? ภาวะที่ ไ ตทางานได้น้อ ยลงหรื อ ผิด ปกติ ซึ่ ง หน้า ที่ ข องไตคื อ การก าจัด ของเสี ย และ สารพิษต่างๆ ออกจากร่ างกาย การหลัง่ ฮอร์โมน การควบคุมน้ าและแร่ ธาตุในร่ างกาย ฯลฯ เมื่อ ไตทางานได้นอ้ ยลงจึงไม่สามารถกาจัดของเสี ยหรื อสารพิษออกจากร่ างกายได้ ระดับฮอร์ โมน ผิดปกติ รวมไปถึงความผิดปกติต่างๆ ของร่ างกาย อาหารโรคไต การคานวณปริ มาณโซเดียมสาหรับผูป้ ่ วยโรคไต โรคไตเรื้ อรังเป็ นสภาวะที่เนื้อไตถูกทาลาย ไตจึงสามารถฟอกหรื อขับของเสี ยออกจาก เลือดได้นอ้ ยกว่าปกติ และทาให้ระบบสมดุลของน้ าและเกลือแร่ สูญเสี ยไป ผูป้ ่ วยโรคไตเรื้ อรัง สามารถชะลอการเสื่ อมของไตได้โดยการดู แลโภชนาการ ซึ่ งรวมถึงปริ มาณเกลือที่ทานด้วย เพราะเมื่อเราทานเค็มมาก เนื้อไตของผูป้ ่ วยที่เหลือน้อยลงจะต้องรับภาระในการกาจัดของเสี ยนี้ ออกไป

รายละเอียด

1ช้ อนโต๊ ะ

1/2ช้ อนโต๊ ะ

2ช้ อนโต๊ ะ(2)

น้ าปลา

1,420 มิลลิกรัม

710 มิลลิกรัม

2,840 มิลลิกรัม

ซีอิ๊ว

1,360 มิลลิกรัม

680 มิลลิกรัม

2,720 มิลลิกรัม

ซอสปรุ งรส

1,150 มิลลิกรัม

575 มิลลิกรัม

1,300 มิลลิกรัม

กะปิ

1,490 มิลลิกรัม

745 มิลลิกรัม

2,980 มิลลิกรัม

ซอสหอยนางรม

490 มิลลิกรัม

245 มิลลิกรัม

980 มิลลิกรัม

หน้ าที่ของไต “ไต” มีหน้าที่สาคัญ 3 ประการ ได้แก่

1. การขับของเสี ย ขับน้ าส่ วนเกินออกจากร่ างกาย ฉะนั้นถ้าขับไม่ได้จะมีอาการบวมตามตัว 2. มีหน้าที่เกี่ยวกับการสมดุลของเกลือแร่ ประเภทกรดด่างต่างๆ 3. ไตมี หน้าที่ สังเคราะห์ ฮอร์ โมนวิตามิ นต่างๆ สร้ างฮอร์ โมนท์ที่กระตุ น้ เม็ดเลื อดต่อวิตามินดี ฉะนั้นหากไตเสื่ อมการทางานของไตก็อาจจะมีเลือดจาง และมีภาวะขาดวิตามินได้

3

4

อาหารสาหรับผู้ป่วยโรคไต พลังงาน อาหารที่ให้พลังงานพอเพียงจะช่วยป้องกันภาวะทุโภชนาการและจะช่วยให้ร่างกายใช้ โปรตีนที่ถูกจากัดจากอาหารได้อย่างมีประสิ ทธิภาพ

โปรตีน โปรตีนจาเป็ นในการสร้างและซ่ อมแซมส่ วนที่ สึก หรอ ของร่ างกายโปรตีนที่รับประทานเข้าก่อให้เกิดของเสี ยซึ่ งไตจะทา หน้าที่ในการขจัดของเสี ยที่เกิดขึ้นถ้ารับประทานมากเกินไป จะทา ให้ไตต้องทางานหนักแต่หากรับประทานน้อยเกินไปจะทาให้ขาก อาหาร ดังนั้นควรรับประทานอาหารตามที่แพทย์กาหนด

ไขมัน ไขมันเป็ นสารอาหารที่ให้พลังงานสู ง ไขมันที่ดี เช่น ไขมันไม่อิ่มตัว (น้ ามันมะกอก น้ ามันถัว่ เหลือง น้ ามันราข้าว) และ ไขมันไม่ดี เช่น ไขมันอิ่มตัว (น้ ามันปาล์ม น้ ามันหมู น้ ามันมะพร้าว กะทิ ไขมันวัว หมูสามชั้น เนย ชีส) และไขมันทรานส์ (มาการิ น ครี มเทียม และอาหารที่มีผลิตภัณฑ์เหล่านี้) ถ้ารับประทานไขมันไม่ ดีมาก เกินไปจะทาให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ

โซเดียม

ควรจากัดประมาณโซเดียมน้อยกว่า 2,000 มิลลิกรัมต่อวัน

โปรแตสเซียม เมื่อไตเสื่ อมจะส่ งผลให้ไตขับโปแตสเซียมลลดลง ถ้าระดับโปแตสเซี ยมสู งมากเกินไป อาจจะทาให้หวั ใจเต้น ผิดจังหวะหรื อหยุดเต้น

ฟอสฟอรัสหรื อฟอสเฟต เมื่ อ ไตเสื่ อ มจะขับ ฟอสเฟตลดลง เมื่ อ ระดั บ ฟอสเฟตในเลื อ ดสู ง จะท าให้ ร ะดับ แคลเซี ย มต่ า ลง และคอ ลเซี ย มถู ก ดึ ง ออกมาจากกระดู ก ท าให้ ก ระดู ก ไม่ แ ข็ ง แรง นอกจากนั้นฟอสเฟตจะจับกับแคลเซี ยมในเลือดเกิดเป็ นหิ นปูน อยูต่ ามหลอดเลือดหัวใจ ทาให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ

5

6

อาหารทีผ่ ู้ป่วยโรคไตควรหลีกเลีย่ ง

อาหารกระป๋อง

หลีกเลีย่ งเนื้อสั ตว์ แปรรู ป เช่ น ไส้ กรอก กุนเชี ยง หมูยอ หมูหยอง แหนม ลูกชิ้น อาหารทีค่ วรหลีกเลีย่ ง เป็ นต้ น

อาหารทีม่ ีรสหวานจัดเกินไป

ผลไม้ ดอง/ผักดอง

อาหารจาพวกไขมันสู ง เช่ น หมูทอด ไก่ ทอด มันหมูเพราะอาจจะทาให้ เกิดความดันโลหิตสู ง มีผลต่ อไตได้

กลุ่มเสี่ ยงโรคไต 1. ผูส้ ู งอายุเกิน 60 ปี

.

2.ผูท้ ี่เป็ นโรคเรื้ อรัง อาทิ เบาหวาน หรื อโรคเก๊าท์

3.ผูท้ ี่มีภาวะความดันโลหิตสู ง ตั้งแต่อายุนอ้ ยว่า 35 ปี หรื อว่ามากกว่า 60 ปี ผูท้ ี่มีประวัติครอบครัวเป็ นโรคไต

7

8

สาเหตุหรื อปัจจัยเสี่ ยงทีท่ าให้ เกิดโรคไต 1.เกิ ดจากโรคอื่ นที่ มีผลกระทบกับไต เช่ น เบาหวาน, ความดัน ,โรคเก๊าท์ โรคต่ าง ๆ เหล่านี้จะส่ งผลให้หลอดเลือดที่ไปเลี้ยงไตเสื่ อมลง การทางานของไตก็จะลดลง ส่ งผลให้ เกิดภาวะไตเสื่ อม 2.อายุมากกว่า 60 ปี เนื่องจากอายุที่มากขึ้น ก็อาจจะทาให้การทางานของไตลดลง 3.มีประวัติคนในครอบครัวเป็ นโรคไต 4.มีประวัติการเป็ นโรคไตอักเสบ หรื อถุงน้ าในไต ก็ทาให้ไตเสื่ อมได้เช่นกัน 5.การใช้ยาผิดประเภท ใช้ยาเกินขนาด จะทาให้การทางานของไตลดลง ซึ่ งเป็ นสาเหตุที่ พบได้บ่อยในคนไทย 6.การทานอาหารรสจัดไม่ใช่เพียงแค่รสเค็ม รวมไปถึงหวานจัด หรื อเผ็ดจัดด้วยเช่นกัน 7.ดื่มน้ าน้อยเกินไป 8.ไม่ออกกาลังกาย 9.มีความเครี ยด

อาการของโรคไต โดยโรคไตเรื้ อรังเป็ นภัยเงียบ ช่วงแรกจะไม่มีอาการแสดงให้เห็นและยังสามารถใช้ชีวติ ได้ตามปกติ โดยผูป้ ่ วยอาจมาพบแพทย์อีกที เมื่อมีอาการผิดปกติมากแล้ว ซึ่งเมื่อแพทย์สอบถาม มักจะพบอาการ ดังต่อไปนี้ 1. บวมตามตัว โดยเฉพาะบริ เวณขาหรื อเท้าและหนังตา ซึ่ งคนปกติหากไม่เคยบวมแล้ว บวมขึ้นมา ถือว่าน่าสงสัย 2. ปั สสาวะผิดปกติ เช่ น เวลาที่ราดน้ าหรื อกดชักโครก แล้วเกิดมีฟอง ยิ่งฟองเยอะหรื อ หลายชั้น แสดงว่าผิดปกติ รวมไปถึงสี ของปั สสาวะผิดปกติ เช่ น มีสีน้ าล้างเนื้ อ สี แดง จางๆ การเข้าห้องน้ าบ่อย ทั้งระหว่างวัน และตอนนอน หมายถึงมีการติดเชื้อในทางเดิน ปัสสาวะ ซึ่งคนไข้ควรสังเกตอาการ 3. อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร ทานได้นอ้ ย คลื่นไส้อาเจียน

6 วิธีดูแลไต ให้ มีสุขภาพดี 1.ดื่มน้ าให้มากขึ้น ดื่มวันละ 6-8 แก้วต่อวัน 2.จากัดการทานยา การทานยาติดต่อกันเป็ นระยะเวลานาน เป็ นการเร่ งให้การทางานของไตเสื่ อมลง 3.การออกก าลัง กาย จะช่ วยกระตุ ้นให้ก ารก าจัดของเสี ย ควบคุ ม ความดัน โลหิ ต และการคั่ง ของ ของเหลว ซึ่ งล้วนแต่เป็ นปั จจัยที่ขดั ขวางการทางานของไต 4.ทานอาหารที่ดีต่อสุ ขภาพ เพิ่มผักและผลไม้สด ธัญพืชเต็มเมล็ด อาหารที่มีกรดโอเมก้าสู ง-3สู ง 5.หลีกเลี่ยงการสู บบุหรี่ และหลีกเลี่ยงการอยูใ่ กล้คนสู บบุหรี่ 6.ดี ท็อกซ์ไต เป็ นการช่ วยเหลื อไตที่มีไขมัน น้ าตาล และเกลื อในปริ มาณมาก ทานผลไม้ ทานสมูทตี้ สู ตรดีทอ็ กซ์ 9

10

ภาวะโรคไต 1. ควบคุมอาหาร ลดอาหารเค็ม เพื่อช่ วยไม่ให้ไตทางานหนัก ทั้งยังเป็ นการควบคุมความ ดัน 2. ลดอาหารที่มีไขมันสู ง 3. งดสู บบุหรี่ 4. ดื่ มน้ าเปล่าที่มีอุณหภูมิปกติมากๆ เพราะการดื่ มน้ าไม่มีขอ้ ห้ามใดๆ และดี ต่อสุ ขภาพ ทั้งนี้กเ็ พื่อเป็ นการบารุ งไต ให้ทนทานต่อภาวะต่างๆ ที่จะเกิดขึ้นได้ 5. หากเป็ นเบาหวานก็ตอ้ งคุมน้ าตาล 6. หากเป็ นโรคความดันสู งต้องคุมความดันให้อยูใ่ นระดับปกติ 7. หากเกิดจากยาที่รับประทาน ก็ตอ้ งหยุดยา 8. ควบคุมยาที่มีผลกับไต เลี่ยงการกินยาที่เราไม่ทราบสรรพคุ ณหรื อว่ากินยาที่ไม่จาเป็ น โดยเฉพาะพวกยาแก้ปวด หรื อ ยาสมุนไพรเป็ นระยะเวลานาน 9. หากทราบว่าตนเองมีความเสี่ ยงแล้ว ควรรี บมาพบแพทย์เพื่อหาแนวทางในการรักษา

การประเมินตนเองและระยะความรุ นแรงของโรคไต ระยะของโรค

ระดับการทางาน(อัตราการกรองของเสี ย)ทีล่ ดลงของไต

นิยาม

1

ไตทางานปกติ แต่ตรวจพบความผิดปกติอื่นๆ เช่น มีเม็ด เริ่ มตรวจพบความ เลือดในปัสสาวะ ความผิดปกติทางโครงสร้างของไต ผิดปกติที่เป็ นโรค ไตเรื้ อรัง

2

การทางานของไตลดลงเหลือรร้อยละ 60-90 ของค่าปกติ โรคไตเรื้ อรังระดับ ต้น

3

การรทางานของไตลดลงเหลือร้อยละ 30-59 ของค่าปกติ แบ่งเป็ น 3a การทางานของไตร้อยละ 45-59 3b การ ทางานของไตร้อยละ 30-44

โรคไตเรื้ อรัง ระดับกลาง

4

การทางานของไตลดลงเหลือร้อยละ 15-29 ของค่าปกติ

โรคไตเรื้ อรังที่ เป็ นมาก

5

การทางานของไตลดลงน้อยกว่าร้อยละ 15 ขอว่าปกติ

ไตวายระยะ สุ ดท้าย

11

12

กินอย่ างไรไม่ ให้ ไตเสื่ อม ? ไม่รับประทานอาหารเค็ม

ลดโปรตีนในอาหาร หรื อลดการ รับประทานเนื้อสัตว์

เลี่ยงไขมันจากสัตว์และ กะทิ

ควบคุมน้ าหนักตัว

ผูท้ ี่มีระดับฟอสเฟตในเลือดสูง ควรลดการรับประทานนม และผลิตภัณฑ์จากนม ถัว่ ธัญพืช ไข่แดง

ทาไมต้ องควบคุมการรับประทาน 1.เพื่อให้ผูป้ ่ วยมี โภชนาการที่ ดี โดยไม่ ขาดสารอาหารและจาเป็ นที่ จะไม่ รับประทาน อาหารเค็ม 2.หยุดยั้งหรื อชะลอการเสื่ อมของไต 3.ป้ องกันภาวะแทรกซ้อนจากความผิดปกติในสมดุลของเกลือแร่ โซเดียม โปสแตสเซียม แคลเซี ยม และฟอสฟอรัส รวมทั้งภาวะเลือด ซึ่ งจะทาให้เกิดขบวนการทาลายโปรตีนใน ร่ างกาย 4.ป้องกันการเกิดภาวะบวมน้ า หรื อภาวะน้ าเกินในร่ างกาย 5.การมีคุณภาพที่ดี

13

14

บรรณานุกรม สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย.หนังสื อโรคไตสาหรับประชาชน พุทธศักราช 2565.กรุ งเทพฯ เข้าถึงได้ จากhttps://www.nephrothai.org/# อาหารส าหรั บ ผู ้ป่ วยโรคไตเรื้ อรั ง ระยะก่ อ นและหลัง ได้ รั บ การฟอกเลื อ ดด้ ว ยเครื่ องไตเที ย ม. โรงพยาบาลศิ ริ ราชปิ ยมหาราชการุ ณย์ พุ ท ธศัก ราช 2564.กรุ งเทพฯ เข้ า ถึ ง ได้ จ าก https://www.siphhospital.com/th/news/article/share/570

15