Data Loading...

SS 229 Flipbook PDF

SS 229

108 Views
57 Downloads
FLIP PDF 66.77MB

‫בית‬ ‫שלי‬ ‫דארף‬ ‫אייערע‬ ‫הילף!‬

‫פרשת‬

‫ויצא‬

‫ט' כסלו תשע"ט‬

‫מיטוואך און דאנערשטאג‬ ‫זעהט די מיטעלסטע ביילאגע‬

‫מוצ״ש ר״ת‬ ‫מוצ״ש גאונים‬ ‫הדלקת נרות‬ ‫מוצ"ש גאונים מוצ״ש‬ ‫מוצ״ש גאונים‬ ‫הדלקת נרות‬ ‫ר״תר"ת‬ ‫מוצ"ש‬ ‫הדלקת נרות‬

‫‪5:03 3:54‬‬

‫* *‬

‫‪5:22‬‬

‫‪020-3002-3882‬‬ ‫‪020-3002-3882‬‬

2

3

‫מילין יקירין‬

‫עס האט פארציילט דער צמח צדיק פון ליובאוויטש‬ ‫זי"ע‪:‬‬

‫תורה איז נצחיות‪ ,‬פון יעדע פרשה קען און דארף א איד‬ ‫לערנען פאר זיין עבודת ה'‪.‬‬

‫מיין זיידע דער הייליגער בעל התניא זי"ע איז געווען‬ ‫דער בעל קורא שבת ביים ליינען‪.‬‬

‫אמאל קען זיך טרעפן א איד וואס ער עפנט א ספר‬ ‫און ער זעט דארט אז עס איז דא א מדה וואס הייסט‬ ‫סבלנות! טראכט ער צו זיך "סבלנות?" פונקט די מדה‬ ‫איז א מדה וואס איך דארף בכלל נישט ארבעטן‪ ,‬איך בין‬ ‫כמעט א מושלם דערין"‪ ,‬לאמיר מישן ווייטער‪.‬‬

‫אמאל אין פרשת ויצא‪ ,‬האט ער געליינט די סדרה‪,‬‬ ‫און ווען ער איז אנגעקומען צו דעם פסוק "הידעתם את‬ ‫לבן בן נחור‪( "...‬דארט ווי יעקב אבינו פרעגט פאר די פאסטוכער פון חרן‪ ,‬צו‬ ‫זיי קענען לבן)‪ ,‬האט דער בעל התניא אנגעפאנגען שטארק‬ ‫צו וויינען‪ ,‬און ער האט געוויינט און געוויינט ביז ער איז‬ ‫געפאלן אויף דער ערד וויינענדיג‪ ,‬און די גאנצע צייט‬ ‫האט ער געקאכט אין דעם פסוק "הידעתם את לבן בן‬ ‫נחור"‪.‬‬ ‫נאך א האלבע שעה האט ער זיך אויפגעשטעלט און‬ ‫ממשיך געווען דעם פסוק "ידענו"‪.‬‬ ‫***‬ ‫דער תולדות זאגט אסאך מאל אז יעדע זאך אין די‬

‫גייט דורך א שטיקל צייט און די מצבים טוישן זיך‪,‬‬ ‫פלוצלינג טרעפט זיך דער אידל מיט ערנסטע נסיונות‬ ‫אין סבלנות‪ ,‬און ער הייבט אן טראכטן "איין מינוט!‬ ‫איך? איך בין דאך בכלל נישט לקוי (געשלאגן) אין די מדה"‪.‬‬ ‫יא יא‪ ,‬אבער ווי זאגן חז"ל א גנב ווען ער טרעפט‬ ‫נישט ווי צו גנב'נען‪ ,‬מיינט ער אז ער איז א צדיק נסתר‪,‬‬ ‫ער פארגעסט אז נעכטן איז ער געווען גאנץ א שיינע‬ ‫גנב‪ ,‬און מארגן אויך (אויב ער וועט זיך נישט נעמען אין די הענט אריין)‪...‬‬ ‫און דאן ווען דער מענטש זעט אז דער מצב איז‬ ‫פארזעצונג אויף זייט ‪6‬‬

‫‪4‬‬

‫ין‬

‫‪5‬‬

‫נישט פויגל'דיג‪ ,‬איז דא צוויי סארט מענטשן‪ ,‬איינער‬ ‫איז מחליט אז ער האט זיך טועה געווען "איך האב‬ ‫טאקע געמיינט אז איך בין א סבלן גדול ונורא‪ ,‬למעשה‬ ‫זעה איך אז לא דובים ולא יער‪ ,‬איך דארף צוריק גיין אין‬ ‫חדר אריין אנפאנגען ארבעטן אויף סבלנות‪ ."...‬בעסער‬ ‫שפעטער ווי קיינמאל‪.‬‬ ‫אבער‪ ,‬א צווייטער האט פארגעסן וואס ער זאגט‬ ‫אינדערפרי פארן דאווענען "ומודה על האמת‪ ,"...‬און ער‬ ‫קומט צו דער מסקנא אז אוודאי‪ ,‬ער איז א סבלן‪ ,‬נאר‬ ‫די נסיונות וואס זענען יעצט געקומען זענען אזעלכע‬ ‫גרויסע אז אפילו א מלאך קען נישט באשטיין דערין‪.‬‬ ‫ר' איד א מלאך קען נישט ווייל דער באשעפער‬ ‫פאדערט דאס נישט פון אים‪ ,‬אבער דיר‪ ,‬וואס השי"ת‬ ‫האט אריינגעלייגט אין דעם מצב‪ ,‬קענסטו יא!‬ ‫אין ספרים ווערט אפילו געברענגט א בחינה אז דער‬ ‫יצה"ר האט רשות צו מאכן אז דער מענטש זאל נישט‬ ‫האבן קיין נסיונות אויף א געוויסע ענין כדי דער מענטש‬ ‫זאל זיך איינרעדן אז "ברוך השם‪ ,‬כאטש כ'האב גאנץ‬

‫אפאר נישט שיינע מדות‪ ,‬אבער דער מדה פלונית‪ ,‬אין‬ ‫דעם ביך איך מסודר‪."...‬‬ ‫און דערנאך גייט דער יצה"ר מאכן פון אים‬ ‫טאש‪...‬‬ ‫ּפ ָא ַ‬ ‫דער בעל התניא איז אונז מעורר‪ ,‬א איד דארף גוט‬ ‫קוקן און זוכן "הידעתם את לבן בן נחור" צי קענט איר‬ ‫דעם לבן (וואס איז א קליפה וואס איז דא ביי יעדן איד)‪ ,‬עס גייט נישט‬ ‫אין א מינוט צו טרעפן דעם לבן‪.‬‬ ‫לבן איז מרמז אז ער מאכט "ווייס"‪ ,‬ער נעמט נקודות‬ ‫וואס דארפן א גרויסע תיקון‪ ,‬און ער פארבט עס ווייס‬ ‫מיט פארשידענע אופנים (שוחט משום מאי מחייב? משום צובע!)‬ ‫עס איז שוואכע דור! יעדער טוט עס! אד"ג‪.‬‬ ‫נאך א גוט שטיקל התבוננות‪ ,‬מיט א שפאר ביסל‬ ‫טרערן פאר השי"ת‪ ,‬קען זיך א איד אויפשטעלן פון דער‬ ‫ערד און זאגן "ידענו"!‬ ‫איך האב געטראפן דער נקודה הצריכה תיקון‪ ,‬און‬ ‫איך וועל עס מתקן זיין בעזרת השי"ת!‬

‫תגלון פתגמין‬

‫לע"נ הרב פינחס משה בן הגה"צ ר' אליהו ז"ל‬

‫שאלה ‪:1‬‬ ‫ה"ת א מלאכה אין שבת זאל זיין הארבער נאכן חורבן ביהמ"ק?‬

‫שאלה ‪:2‬‬ ‫וועם נאך האט לבן מיטגענומען ווען ער איז נאכגעלאפן יעקב?‬

‫ענטפערס פון פאריגע וואך‬ ‫ה"ת אז א מענטש זאל בארגן געלט און ער זאל האבן געלט‪ ,‬און ער זאל נאך אלץ זיך פטר'ן פון צו באצאלן‬ ‫דורך די טענה אין לי?‬ ‫טאמער האט ער באקומען די געלט פון צדקה (שו"ע יו"ד סימן רנ"ג סעיף י"ב)‪.‬‬

‫ווי אזוי איז געווען געמאכט די לחם וואס יעקב האט געגעבן פאר עשו?‬ ‫ס'איז געווען מצה (פרי מגדים או"ח סימן תע"ו ס"ק ב' ועיי"ש דאכל מצה בער"פ)‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫הזמנה חשובה!‬ ‫אתכבד בזה להזמין את ידידי ואנ"ש‬ ‫וכל באי בית ה' תושבי עירנו שיחי'‬ ‫ע"ד המצוה הגדולה אשר ה' אנה לידי‪ ,‬הנה זה כמה שנים מאת שנפתח‬

‫כנסתהק’שמואל‬ ‫כולל‬ ‫על טהרת‬

‫לבני הספרדים בעיר בית שמש‬ ‫שהוא יחיד במינו שלומדים שם עשרות אברכים יראי שמים‬ ‫הממיתים עצמם בתורה מתוך הדחק‬ ‫המתנהל ע"י ראש הכולל ת"ח מופלג העומד לימין האברכים החשובים‬ ‫הרה”ג מוה"ר שמואל עוזרי שליט"א‬ ‫והכולל היא אור גדול לעדת הספרדים עד אין לשער‬ ‫ע"כ תיערב נא בקשתי‪ ,‬נא ונא בואו לעזרת‬ ‫בחיזוק גדול למען החזקת מקום תורה חשובה זו אצל‬

‫גמין‬

‫המסיבה החשובה‬ ‫שיתקיים בעז"ה‬

‫וישלח‬ ‫ב'‬ ‫ביום‬ ‫לס' והי' המחנה הנשאר לפליטה הבעל"ט‬ ‫בביתי‬

‫‪26 Leadale Road‬‬ ‫וגודל זכות המצוה תתברכו ממעון הברכות בכל מילי דמיטב‪ ,‬בבני חיי ומזוני רוויחי‪,‬‬ ‫וימלא ה' כל משאלות לבכם לטובה‪ ,‬ותזכו בכל האמורות בתורה‪ ,‬עץ חיים היא למחזיקים בה‬

‫המחכה לקבל פניכם בכבוד רב‬

‫משה כהן‬

‫‪7‬‬

‫מללו מילא‬

‫א יום טוב'דיגער שטימונג האט געהערשט אין שטאט באבוב‬ ‫מיט די גוטע בשורה אז דער צדיק וקדוש דער מאגענדארפער‬ ‫רב‪ ,‬הגאון רבי שאול בראך זצוק"ל ‪ -‬ווער עס איז לימים געווארן‬ ‫דער רב אין קאשוי ‪ -‬איז צוגאסט אין שטעטל‪.‬‬ ‫פאר עטליכע טעג האט דער גאון געוויילט אין שטאט‪ .‬אין‬ ‫די טעג האט ער מרביץ תורה געווען אין שטאט און זיך אויך‬ ‫אנגעשעפט פון דעם הייליגן באבובער רב‪ ,‬הגה"ק ר' שלמה‬ ‫באבובער זצוק"ל‪.‬‬ ‫אין דעם לעצטן טאג איז דער מאגענדארפער רב געקומען‬ ‫זיך געזעגענען ביי דעם צדיק‪ ,‬די צוויי צדיקים האבן פארפירט א‬ ‫ווארעמער שמועס‪ ,‬ווען אינמיטן רופט זיך אן דער באבובער רב‬ ‫צו דעם גאון בעטנדיג ער זאל נאך פארבלייבן אביסל‪ ,‬ווייל ער‬ ‫וויל אנגרייטן לכבודו א סעודת פרידה‪.‬‬ ‫די געטרייע חסידים‪ ,‬הערנדיג רצון קדשו פון זייער הייליגן‬ ‫רבין‪ ,‬האבן זיך גלייך גענומען צו די עבודת הקודש און א רייכער‬ ‫סעודה איז צוגעשטעלט געווארן לכבודו פון דער געהויבענער‬ ‫גאסט‪.‬‬

‫דארט שטייט‪.‬‬ ‫"רבי‪ ,‬איך בעט ביי איך‪ ,‬פארגעבט מיר‪ .‬איך האב זיך‬ ‫פארזינדיגט פאר אייך‪ ,‬אבער פון הימל האט מען מיר שטארק‬ ‫באשטראפט‪ ,‬פון א גרויסער עושר בין איך געווארן פארארעמט‬ ‫און מיין צושטאנד איז היינט זייער שווער‪ ,‬איך בין אן עני ואביון‪,‬‬ ‫איך האב נישט קיין ברויט צו עסן‪ ,‬עס איז כלו כל הקיצין‪ ,‬רבי‪,‬‬ ‫איך בעט אייך דערבארעמט זיך אויף מיר‪."...‬‬ ‫אין דער טעלעגראם איז נישט געשטאנען ווער איז דער‬ ‫שרייבער‪ ,‬אבער דער באבובער רב האט גוט געקענט דער‬ ‫שרייבער פון דעם בריוו און אנגעהויבן צו דערציילן פאר דעם‬ ‫מאגענדארפער רב די געשיכטע וואס באהאלט זיך אונטער די‬ ‫געשעעניש‪:‬‬ ‫"אין א קליין שטעטעלע פון גאליציע איז דא א קהילה נאה‬ ‫וחסידה‪ ,‬די בעלי הקהילה לעבן באחדות און מיט שלום ואחוה‬ ‫און האבן אויפגעשטעלט אין שטאט א שול‪ ,‬א קופת צדקה און‬ ‫אלע צוגעהערן וואס א אידישע קהילה געברויך‪ ,‬אבער איין זאך‬ ‫האט זיי געפעלט און דאס איז געווען א מקוה טהרה‪.‬‬

‫צו די באשטימטע שעה האבן זיך די צוויי צדיקים געוואשן‬ ‫צו די סעודה‪ ,‬ווען אינמיטן איז דער גבאי פון דעם באבובער רב‬ ‫אריינגעקומען אין צימער האלטנדיג אין זיין האנט א טעלעגראם‬ ‫וואס איז נארוואס אנגעקומען קיין באבוב פון די ווייטע‬ ‫אמעריקע‪ ,‬גרייט עס איבערצוגעבן פאר דער צדיק‪.‬‬

‫האבן זיך די ראשי קהילה געזעצט אויף אן אסיפה און‬ ‫מטכס עצה געווען וואס קען מען טון אז די שטאט זאל האבן‬ ‫אן אייגענע מקוה טהרה‪ .‬כידוע‪ ,‬ציט אריין א מקוה אין גרויסע‬ ‫קאסטן און די בני הקהילה האבן געשפירט אז זיי קענען נישט‬ ‫טראגן די לאסט אויף זייערע פלייצעס‪.‬‬

‫דער באבובער רב האט איבערגענומען דער טעלעגראם‬ ‫פון דעם גבאי‪ ,‬און עס איבערגעליינט און זיך צוגעבויגן צו דעם‬ ‫מאגענדארפער רב‪ ,‬בעטנדיג ער זאל אויך אויסלייענען וואס‬

‫די אסיפה איז נישט געווען די ערשטע אסיפה וואו מען האט‬ ‫דן געווען איבער א מקוה‪ ,‬און גענוי ווי די פריערדיגע אסיפות‬ ‫האבן נישט געברענגט קיין רעזולטאטן ווייל די תשובה אויף‬ ‫פארזעצונג אויף זייט ‪10‬‬

‫‪8‬‬

‫א‬

‫‪9‬‬

‫די פראגע‪ :‬כסף מנלן האט נישט געהאט קיין תשובה‪,‬האט‬ ‫אויסגעזען ווי אויך יעצט וועט עס נישט ברענגען קיין תוצאות‪,‬‬ ‫אבער דאסמאל האט איינער פון די אנוועזענדע ארויפגעברענגט‬ ‫אויפן א טיש א געדאנק וואס וועט מעגליך לעזן די פראגע‪.‬‬ ‫"אפשר זאל מען בעטן פון דוד'קע דער גביר"‪.‬‬ ‫"אפשר טאקע" ‪ -‬האבן די אנוועזנדע ביי די אסיפה‬ ‫צוגעשטימט‪ .‬און א מכובד'יגער דעלעגאציע איז אריבער צו‬ ‫דער שטוב פון דוד'קע גביר בעטנדיג ביי אים ער זאל באוויליגן‬ ‫אנטייל צו נעמען אין די קאסטן וואס עס קאסט צו בויען א מקוה‬ ‫טהרה פאר די שטאט‪.‬‬ ‫מיט ווארעמע און הארציגע ווערטער האבן די ראשי הקהילה‬ ‫געשילדערט דער צושטאנד פון די מקוה אין שטאט‪ ,‬ווען זיי‬ ‫האפן אז זייערע ווארעמע ווערטער וועט עפענען דאס הארץ‬ ‫פון דוד'קע‪ ,‬אבער דער גביר האט נישט געוואלט הערן דערפון‪.‬‬ ‫נישט נאר האט ער נישט געוואלט הערן פון אנטייל נעמען‬ ‫אין די געוואלדיגע מצוה‪ ,‬נאר ער האט זיי שטארק אפגערעדט‬ ‫פון דעם און אויסגעפירט אז ער וועט זיך שטעלן אין די לענג און‬ ‫אין די ברייט אז די שטאט זאל נישט האבן אן אייגענער מקוה‪.‬‬ ‫דערביטערט און אנטוישט האבן די ראשי קהילה פארלאזט‬ ‫די שטוב פון ר' דוד'קע‪ ,‬וואוסנדיג אז אויב דוד'קע זאגט אז ער‬ ‫וועט פערזענליך שטערן די מקוה פון ווערן אויפגעבויעט‪ ,‬זענען‬ ‫די שאנסן אז א מקוה זאל זיך קענען בויען אין שטאט שוואכע‪.‬‬ ‫אבער עס איז געווען איין האפענונג!‬ ‫דוד'קע דער גביר האט זיך געציילט פון די אידן וואס פלעגן‬ ‫מפעם לפעם קומען קיין באבוב‪ ,‬צו וויילן בצל קורתו פון דעם‬ ‫באבובער רב‪ ,‬און די שטאט איינוואוינער האבן געהאפט אז דער‬ ‫רבי וועט אויף אים קענען משפיע זיין‪.‬‬ ‫ווידעראמאל האט זיך א דעלעגאציע געלאזט אין וועג אריין‬ ‫קיין באבוב‪ ,‬בעטנדיג ביי דעם רב ער זאל משפיע זיין אויף‬ ‫דוד'קע‪ ,‬אבער די שמועה אז דער באבובער רב פלאנט אים צו‬ ‫שטעלן אזא פארלאנג האט דערגרייכט זיינע אויערן און ער‬ ‫האט אלעמען איבערגעקלוגט‪ ,‬פון דאן אן האט ער מער נישט‬ ‫איבערגעטרעטן די שוועל פון דעם באבובער רב‪.‬‬ ‫זענען די שטאטסלייט ווייטער געווען הילפלאז‪ ,‬און איינער‬ ‫האט פארגעשלאגן א פרישער געדאנק אז מען זאל איינלאדענען‬ ‫דעם באבובער רב אויף א שבת אין שטאט‪ .‬נו אז דער רבי וועט‬ ‫זיין אין שטאט וועט דוד'קע נישט האבן קיין ברירה און מוז'ן‬ ‫קומען באזוכן דעם רבי'ן און אזוי ארום וועט דער רבי קענען אים‬ ‫באיינפלוסן ער זאל מנדב זיין א מקוה‪ ,‬אבער אויך דא האט דער‬ ‫עושר איבערגעקלוגט די שטאטסלייט‪ ,‬און הערנדיג אז דער רבי‬ ‫קומט אין שטאט האט ער געהויבן פוס און אנטלאפן פון שטאט‪.‬‬ ‫א שיינער און דערהויבענער שבת איז געפראוועט געווארן‬ ‫אין שטאט‪ ,‬אויך אן די אנוועזנהייט פון דוד'קע‪ ,‬און גלייך נאך‬

‫שבת‪ ,‬האט זיך דער באבובער רב ארויסגעלאזט אויף זיין וועג‬ ‫אהיימצופארן צוריק קיין באבוב‪.‬‬ ‫דער רבי האט גערייזט און אויף זיין וועג אהיים איז געווען‬ ‫אויספלאנירט עטליכע סטאנציעס‪ ,‬און ביי איינער פון די‬ ‫סטאנציע איז די פמליא אריין אין א שטאטישער גאסטהויז‪,‬‬ ‫און וואונדער‪ ,‬ווי נאר זיי טרעטן אריין אין די אכסניא טרעפן זיי‬ ‫דארט זיצן נישט קיין צווייטער ווי דוד'קע דער גביר‪.‬‬ ‫"דוד'קע פארוואס האלטסטו זיך צוריק פון אזא מצוה?" ‪-‬‬ ‫האט אים דער באבובער רב געפרעגט‪.‬‬ ‫דוד'קע איז געליבן שטיין געפלעפט‪ ,‬אבער האט באשלאסן‬ ‫אז ער גייט זיך נישט ברעכן‪ ,‬און געענטפערט דעם רבי'ן מיט די‬ ‫גרעסטע מאס חוצפה‪ ,‬אז ער וועט זיך נישט ברעכן און העלפן די‬ ‫אידן פון זיין שטאט מקיים זיין די מצוה‪.‬‬ ‫"דער פסוק זאגט עשיר יענה עזות – אז אן עשיר רעדט מיט‬ ‫חוצפה‪ ,‬אבער איך טייטש עשיר יענה – אז מען זעט אז דער‬ ‫עושר איז געווארן פאארארעמט זאל מען וויסן אז די סיבה איז‬ ‫עזות – ער האט גערעדט מיט עזות" ‪ -‬האט אים דער באבובער‬ ‫רב געווארענט‪.‬‬ ‫אבער צו אלעמענס וואונדער האט זיך דוד'קע נישט‬ ‫געבראכן און זיך אנגערופן מיט חוצפה‪.‬‬ ‫"רבי מיר וועלן זען וואס וועט זיין"‪.‬‬ ‫א קורצער צייט איז אריבער און די שארפע ווערטער פון‬ ‫דעם באבובער רב האבן עושה רושם געווען‪ .‬דוד'קע האט זיך‬ ‫פארפלאנטערט מיט א געשעפט און דערלייגט אסאך געלט און‬ ‫בנוסף האט ער זיך פארפלאנטערט מיט די רעגירונג און געמוזט‬ ‫כאפן הענט און פוס און אנטלויפן קיין אמעריקע‪ ,‬אבער אויך‬ ‫דארט איז אים די עניות נאכגעלאפן‪ ,‬ווען ער שלאפט אין גאס‪,‬‬ ‫אונטער די פרייע הימל‪.‬‬ ‫"יעצט וויל ער תשובה טון" ‪ -‬האט דער באבובער רב געוויזן‬ ‫פאר דעם גאון ר' שאול בראך‪ ,‬און געפרעגט וואס איז זיין מיינונג‪.‬‬ ‫"לאמיר אייך דערציילן א מעשה" ‪ -‬האט צוריקגענטפערט‬ ‫דער גאון‪.‬‬ ‫"דער גאון רבי חזקיה פלויט‪ ,‬דער רב פון שוראני‪ ,‬האט מיר‬ ‫דערציילט וואס ער האט אליין געהערט ווי מען האט דערציילט‬ ‫פאר דעם חתם סופר‪ ,‬אז א איד האט דערציילט אז דער בעל‬ ‫שערי תורה‪ ,‬ווער עס איז געווען רב אין ווערבוי‪ ,‬האט געליטן‬ ‫שטארקע רדיפות אין שטאט ווערבוי און די רדיפות זענען געווען‬ ‫אזוי ווייט אז אויך ווען ער איז ארויף ביי כל נדרי געבן א דרשה‪,‬‬ ‫האט מען פארשריגן‪.‬‬ ‫דער רב האט געהאט א שטארקער קפידא‪ ,‬און געזאגט אז‬ ‫דער שרייער וועט נישט מוציא שנתו זיין‪.‬‬ ‫עס איז אריבער פון די געשעעניש א יאר צייט און דער איד‬ ‫פארזעצונג אויף זייט ‪12‬‬

‫‪10‬‬

11

‫האט געלעבט‪ ,‬און אט אט דערנענטערט זיך יום כיפור און דער‬ ‫איד האט עס איבערגעלעבט‪.‬‬ ‫זענען געקומען די מחוצפים צו דעם שערי תורה און זיך‬ ‫גערייצט זאגנדיג‪ :‬רבי זעסט‪ ,‬ער לעבט! האט זיי דער שערי תורה‬ ‫געענטפערט עוד היום גדול‪.‬‬ ‫עס איז נישט אדורך קיין סאך שעות פון דעמאלט‪ .‬דער איד‬ ‫האט געהאלטן נאך די סעודה המפסקת און פלוצלונג האט ער‬ ‫זיך אנגעהויבן שפירן שלעכט‪ ,‬ער איז צוזאמענגעפאלן אויפן‬ ‫ארט‪ ,‬און תיכף ומיד איז ער אוועק פון דער וועלט‪.‬‬ ‫די מעשה האט מען דערציילט פאר דעם חתם סופר און ער‬ ‫האט זיך אנגערופן אז די מעשה איז נישט קיין שום חידוש‪ ,‬עס‬ ‫שטייט דאך רצון יראיו יעשה – אבער עס איז בעסער אז דאס‬ ‫זאל נישט זיין דער רצון פון זיינע יראיו‪.‬‬ ‫דער גאון האט פארענדיגט זיין מעשה און דער באבובער רב‬ ‫האט פארשטאנען דער אויספיר‪ ,‬און זיך אויסגעדריידט צו דעם‬ ‫גאון און אים געזאגט‪.‬‬

‫"דער בורא כל עולמים האט איבערגעגעבן די וועלט פאר‬ ‫זיינע שומרים‪ ,‬די שומרים זענען די צדיקים שבכל דור ודור‪ ,‬אין‬ ‫זייערע הענט ליגט די שפע פון דער וועלט"‪.‬‬ ‫דערביי האט דער באבובער רב געוויזן אויף די בעקיטשע‬ ‫און אויף אירע טאשן‪" .‬אין איין טאש איז דא קינדער‪ ,‬אין איין‬ ‫טאש איז דא פרנסה און אין איין טאש איז דא חיי‪ ,‬דער צדיק‬ ‫דארף נישט גוזר זיין קיין שלעכטס אויף דעם כלל‪ ,‬ער דארף‬ ‫בלויז פארמאכן די קעשענע און אז איינער פירט זיך נישט ווי עס‬ ‫דארף צו זיין‪ ,‬שליסט דער צדיק צו זיין טאש"‪.‬‬ ‫דער באבובער רב האט דערביי געוויזן פאר דעם גאון ווי ער‬ ‫שליסט צו די קעשענע‪" .‬און דאס איז וואס עס האט פאסירט‬ ‫מיט דעם איד" ‪ -‬האט ער אויסגעפירט‪.‬‬ ‫שפעטער האט דער באבובער רב געטייטש דער פסוק "גם‬ ‫ענוש לצדיק לא טוב אז דער צדיק דארף נישט שטראפן‪ ,‬ער‬ ‫דארף נאר מונע זיין דעם טוב"‪.‬‬ ‫(די מעשה ווערט געברענגט אין ספר שאול בחיר השם‪).‬‬

‫חמרא טבא‬ ‫די חשיבות פון סעודת מלוה דמלכה‬ ‫והנה סלם מוצב ארצה וראשו מגיע השמימה‪.‬‬ ‫דער הייליגער רוזשינער פלעגט צו זאגן אז סלם איז די ראשי תיבות פון סעודת ליווי מלך‪ ,‬און דער פסוק איז אונז מרמז‬ ‫די סעודה פון מלוה דמלכה אז זעט אויס פאר א איד ווי א פשוטער זאך ווי מוצב ארצה‪ ,‬ווייל מען איז דאך עוסק בגשמיות‪,‬‬ ‫מען עסט פשוטע מאכלים‪ ,‬אבער דער אמת איז אז וראשו מגיע השמימה‪ ,‬איר חשיבות אין הימל איז געוואלדיג גרויס‪.‬‬ ‫הרה"ק ר' איציקל זצוק"ל פלעגט צו דערציילן אז אמאל ערב שבת קודש איז צו דער שטוב פון דער הייליגער רבי‬ ‫אלימלך פון ליזענסק געקומען א סוחר מיט א גרויסער פיש‪ ,‬און געפרעגט די בני בית צי זיי ווילן קויפן דער פיש אויף שבת‪.‬‬ ‫ווי עס שיינט איז שוין אין שטוב געווען אנגעגרייט די פיש פאר שבת און די רעביצין האט אפגעזאגט דער סוחר אז זי‬ ‫דארף נישט דער פיש‪ ,‬ווייל זי האט שוין א פיש אויף שבת‪.‬‬ ‫דער סוחר האט זיך אבער נישט מייאש געווען און ווייטער פרובירט זיין מזל‪ ,‬און אנגעטראגן אז דער פיש קען זיך פאסן‬ ‫פאר סעודת מלוה דמלכה‪ ,‬אבער די רעביצין האט עס נישט געוואלט קויפן‪.‬‬ ‫ביני לביני איז ארויסגעקומען דער הייליגער ר' אלימלך און הערנדיג וואס עס שפילט זיך אפ דא אין צימער און אז דער‬ ‫סוחר עקשנ'ט זיך און וויל פארקויפן דער פיש‪ ,‬און ווען מען האט אים געזאגט אז מען דארף נישט דעם פיש אויף שבת‪ ,‬האט‬ ‫דער סוחר פארגעשלאגן אז מען זאל קויפן דער פיש פאר די סעודה פון מלוה מלכה‪.‬‬ ‫האט דאן דער הייליגער ר' אלימלך געזאגט אז ער וואשט זיך נישט צו די מלוה מלכה אויף א סעודה‪ ,‬און שוין זייענדיג‬ ‫אויף די עלטער איז ער נישט בכח משנה צו זיין פון דער וועג ווי אזוי ער האט זיך געפירט אלע זיינע יארן‪ ,‬אבער פאר זיינע‬ ‫קינדער און אייניקלעך וועט ער אנזאגן אז זיי זאלן זיך וואשן יעדע וואך צו א סעודה‪ ,‬ווייל די חשיבות פון די סעודה איז‬ ‫אומגעהויער גרויס‪.‬‬ ‫פלעגט דער צדיק הרה"ק ר' איציקל אויספירן אז זייענדיג אן אייניקל פון דעם הייליגן ר' אלימלך האט ער זיך טאקע‬ ‫געוואשן צו די סעודה יעדע וואך‪.‬‬ ‫וראשו מגיע השמימה!‬ ‫(עירין קדישין)‬

‫‪12‬‬

‫בית חינוך לב‬

‫נ ות‬

‫בנות מלכים‬

‫ע"ד המסורה מרביה"ק מסאטמאר זיע"א‬ ‫בראשות הרה"ג רבי משה יצחק לונצער שליט"א‬

‫ל‬

‫עי׵א מכל ב‬ ‫ר‬ ‫כ‬ ‫תא‬

‫קול רנה וישועה במיטב האיחולים‪ ,‬ושבחות והילולים‪ ,‬יעלה ויגיע ביופי המילים‪ ,‬וברכות נדגלים‪ ,‬אל הוד מעלת כבוד מורינו‬ ‫ומאורינו‪ ,‬אשר תורתו ויראתו עולות בחד קנה‪ ,‬פה מפיק מרגליות בחוצות תרונה‪ ,‬ידיו רב לו במכמני התורה‪ ,‬בחריפותו‬ ‫ובקיאותו בכל מקום ופנה‪ ,‬בכשרונותיו הברוכים משמי מעונה‪ ,‬לדרך ישראל סבא שומר אמנה‪ ,‬נושא עול מוסדנו בלב ונפש‬ ‫נאמנה‪ ,‬יופי התהלה‪ ,‬ביקר שבח וגדולה‪ ,‬כשמן הטוב תורק שמו תפארתו‬

‫הרב הגה"צ רבי‬

‫משה יצחק לונצער‬ ‫שליט"א‬ ‫ראש ישיבת מתיבתא פה עיר לונדון יצ"ו‬

‫נשיא מוסדנו‬

‫לרגל השמחה המפוארה בביתו‬ ‫בנישואי בתו הכלה המושלמת תחי'‬

‫למז"ט ובשעטומ"צ‬ ‫עב"ג החתן הנעלה‪ ,‬אוצר הסגולה‪ ,‬מוכתר בכל מעלה‪ ,‬תהלתו בפי כל ידידיו‪ ,‬תמימים ישרים מעבדיו‪ ,‬חתן תמים‬ ‫למעלות‪ ,‬בן מחותנו הנעלה‪ ,‬פאר המדה ונועם המעלה‪,‬‬ ‫כש"ת החתן יעקב ליכטענשטיין הי"ו‬ ‫בן הרה"ג המפואר מגזע היחס של אדירי התורה ומאורי החסידות הר''ר יואל הילל ליכטענשטיין שליט"א‬

‫מק"ק מאנסי יצ"ו‬

‫ענבי הגפן בענבי הגפן דבר נאה ומתקבל‪ ,‬השמחה שמחתינו והחדוה חדות לבנו והמון הברכות אמורות בזה מקרב לב דהני מילין‬ ‫מעליא‪ ,‬די במזלא תליא‪ ,‬בני חייא ומזוני רויחי יעלו ויבואו ויצליחו‪ ,‬על בית נאמן בישראל אשר כתמר יפריחו‪ ,‬וקרן אורם ככוכבי‬ ‫אור יזריחו‪ ,‬להעמיד דורות ישרים‪ ,‬יקרים ומפוארים‪ ,‬ע"ד ישראל סבא שיאירו לארץ ולדרים‪ ,‬ויזכה רומע"כ הרב שליט"א להמשיך‬ ‫הלאה בהרבצת התורה היראה והחסידות לתלמידים הגונים שומעי לקחו‪ ,‬כאוות נפשו הטוב וכנפש ידידיו מוקיריו ומעריציו‬

‫המברכים באה"ר מקרב הלב‪ ,‬ואסירים רגשי תודה על כל מסירות נפשו בעבורנו תמיד‬

‫הנהלת המוסד‬

‫חברי הנהלה‬

‫הרה"ג ר' אברהם שעהר שליט"א‪ ,‬הרה"ג ר' יואל פאללאק שליט"א‪ ,‬הרה"ג ר' יואל הלוי פריעדמאן שליט"א‬ ‫הר"ר יואל נחמן זוסמאן סופר שליט"א‪ ,‬הר"ר אהרן יואל לעמבערגער שליט"א‬

‫‪13‬‬

‫עמיקא וטמירא‬ ‫נעתק מגליון‬ ‫שערי מדע‬ ‫שנערך ע"י הר"ר‬ ‫משה נחום קרויס הי"ו‬

‫פארווארט‪ :‬געווען איז עס אין ווארשא ווען הרה"ק רבי יצחק ווארקער זצ"ל האט געשיקט א עסקן צו הרה"ק‬ ‫מ'קוזמיר זצ"ל זיך דורכצורעדן איבער א וויכטיגע און פריוואטע נושא‪ .‬ווען דער עסקן איז ארויס פונעם שטוב האט‬ ‫הרה"ק מ'קוזמיר געזאגט פארן עסקן‪ :‬געט איבער פארן ווארקער רבי אז‪ ,‬סוד‪ ,‬סוד!!! די גדולי החסידים וואס זענען‬ ‫געשטאנען דערביי האבן זיך זייער געוואונדערט איבער די ווערטער פון זייער רבי'ן‪ ,‬וויסנדיג אז קיין איבריג ווארט קומט‬ ‫פארווארט‪:‬‬ ‫אומפארשטענדליכע ווערטער‪ ,‬סוד‪ ,‬סוד! בקידה ובהשתחויה זענען זיי‬ ‫נישט ארויס פונעם פה קדוש‪ ,‬נאכדערצו די‬ ‫סוד!?‬ ‫פשט פון‬ ‫געווען‬ ‫וואס איז‬ ‫רבינו‪,‬‬ ‫ילמדנו‬ ‫באקאנטכבוד‪,‬‬ ‫גפרעגט מיט‬ ‫פנימה‬ ‫דאטוםאריין אל‬ ‫ביינאזאם‬ ‫סוד‪,‬אלול‬ ‫ווערטער כ"ג‬ ‫דאטוםדיפון די טאג‬ ‫אידישע‬ ‫וועלט‪ ,‬די‬ ‫גאנצע‬ ‫אין די‬ ‫איבעראל‬ ‫אדעראון‪ 11/9‬איז‬ ‫הקודש‪”11‬‬ ‫“סעפטעמבער‬ ‫די‬ ‫געפאלט‬ ‫עס‬ ‫ווען‬ ‫טאג‬ ‫די‬ ‫איז‬ ‫אלול‬ ‫כ”ג‬ ‫באקאנט‪.‬‬ ‫ווי‬ ‫נאך‬ ‫עס‬ ‫איז‬ ‫משפחות‬ ‫אידישע‬ ‫געציילטע‬ ‫פאר‬ ‫אבער‬ ‫באקאנט‪,‬‬ ‫אזוי‬ ‫נישט‬ ‫איז‬ ‫האט הרה"ק מקוזמיר זיי געגעבן צו ערקלערן‪ ,‬מיר געפונען אין פרשת ויצא (בפרשתן) ווי יעקב אבינו האט געוואלט‬ ‫ארויף‬ ‫פאר זיי‬ ‫אלול ברענגט‬ ‫לרחלכ”ג‬ ‫ויקראדאטום‬ ‫אידישע‬ ‫טאטע\מאמע\זון\טאכטער\ברודער\שוועסטער‪ ,‬די‬ ‫יארצייט פון‬ ‫אויס‬ ‫יעקב‬ ‫צאנו‪.‬‬ ‫השדה‪ ,‬אל‬ ‫וללאה‪,‬‬ ‫יעקב‪,‬‬ ‫זייערזיין אנטלויף פלאן‪ ,‬זאגט די פסוק‪ :‬וישלח‬ ‫הבריחה‪,‬‬ ‫פלאנירןדידי סוד‬ ‫באליבטן‪.‬‬ ‫זייער‬ ‫פון‬ ‫אומקום‬ ‫גרויזאמע‬ ‫די‬ ‫פון‬ ‫קאשמארן‬ ‫די‬ ‫יערליך‬ ‫יאר‬ ‫האט געשיקט רופן רחל און לאה וועגן די שאף‪ .‬ווי קומט אריין די שאף‪ ,‬ער האט דאך זיי גערופן צו פלאנירן די סוד צו‬ ‫ליידער‬ ‫ביום מותם‪,‬‬ ‫פארגעקומען‬ ‫מדייםאיז‬ ‫אידישעדיקרבנות‬ ‫צענדליגע פון‬ ‫מותם‪ ,‬פאר‬ ‫לבן?היה‬ ‫המתים‬ ‫לא‬ ‫סוד‪,‬‬ ‫דרוכרעדן א‬ ‫לויהאון‬ ‫קיין זיין‬ ‫מתייעץ‬ ‫נישטווילן זיך‬ ‫ווען זיי‬ ‫ברכותדי(ח‪ ):‬אז‬ ‫עטליכע גמרא‬ ‫געפונען אין‬ ‫נאר‪ ,‬מיר‬ ‫כדרךפון‬ ‫אנטלויפן‬ ‫אז די‬ ‫צוגעברענגט‬ ‫האט‬ ‫אזנים דאס‬ ‫ביינדל ה”י‪,‬‬ ‫עפעס א‬ ‫גאנצע‬ ‫געפונען קיין‬ ‫נישט‬ ‫נארמען‬ ‫בעוה”רעסהאט‬ ‫האבן‬ ‫ווענט‬ ‫(רש"י) די‬ ‫לכותל‬ ‫הויז איז‬ ‫נאראין א‬ ‫טיילמאלווייל‬ ‫און בשדה‪.‬‬ ‫קערפער‪,‬אלא‬ ‫אין יועצין‬ ‫וכשיועצין‬ ‫פעלד‪,‬‬ ‫אויפן‬ ‫טוען זיי‬ ‫מיטגלידער‬ ‫משפחה‬ ‫פאר די‬ ‫אינסטאנצן‬ ‫שפעטערדיווען די‬ ‫אדער צוויי‬ ‫איבערשפילן א‬ ‫גערופן‬ ‫ער האט‬ ‫יעקב ווי‬ ‫איינגעמאלדןפון‬ ‫האבן עס ארויס‬ ‫מ'לערנט‬ ‫גמרא‪ :‬אז‬ ‫אונטער‪ .‬זאגט‬ ‫יאר זיך‬ ‫הערט‬ ‫זיך אז איינער‬ ‫זאלןזיין‬ ‫קאשמארןקען‬ ‫אויערן‪ ,‬עס‬ ‫געוויסט פון‬ ‫איבערבלייבעניש‬ ‫עפעס אן‬ ‫האבן געפונען‬ ‫רחל און לאה צום פעלד און אז‬ ‫באליבטן‪ .‬זאגן פאר רחל און לאה קומט‬ ‫זייער וועט ער‬ ‫אז אויב‬ ‫יעקב האט‬ ‫דורכשמועסן‪.‬‬ ‫זייזיך‬ ‫דארט‬ ‫אגענטן‪,‬‬ ‫איינמאלעף בי‬ ‫און נישט די‬ ‫עקספערטן‪,‬‬ ‫טעראריזעם‬ ‫דאןקאנטער‬ ‫סוד‪ ,‬די‬ ‫וואסאנישט‬ ‫וויל איין‬ ‫געווען‬ ‫פיינליך‬ ‫צוםגאר‬ ‫נישטאיז‬ ‫און סוד‬ ‫ונמתיק‬ ‫איי בא‬ ‫מ'זאגט‬ ‫געווען‪,‬‬ ‫סוד נישט‬ ‫וואלט עס קיין‬ ‫דעטאלרעדן‬ ‫מיט ענק‬ ‫וויילאיזאיך‬ ‫פעלד‬ ‫זענען‬ ‫דערוועגןוואס‬ ‫בערד‪ ,‬אט די‬ ‫ווערן זייער‬ ‫רבנים מיט‬ ‫עטליכע‬ ‫מאכן‪ ,‬בלויז‬ ‫געקענט קלאר‬ ‫צוהערערהאבן‬ ‫ספעציעליסטן‬ ‫אנדערע‬ ‫יעקב‬ ‫האט‬ ‫ווייסעסוד‪.‬‬ ‫שניי דעם‬ ‫געוואויר‬ ‫ביז זיי‬ ‫דערקוטשען‬ ‫זיכערמאכן צו‬ ‫וועלן‬ ‫נישט‪ ,‬די‬ ‫אלעסוד‬ ‫עסדיקיין‬ ‫מסייים‬ ‫איבערעדן‬ ‫דערמאנטדיאז ער‬ ‫אוןזיךנישט‬ ‫שאף‪,‬‬ ‫וועגן‬ ‫קומט‬ ‫געזאגט‬ ‫מ'קוזמירזיי און‬ ‫הרה"קהתורה‪ ,‬אט‬ ‫האטבחכמת‬ ‫סוד‪ .‬בקי‬ ‫אבעראזענען‬ ‫וווילטעכניק‪,‬‬ ‫היינטיגע‬ ‫נישט אויס מיט‬ ‫קענען‬ ‫דיזיי‬ ‫הזה‬ ‫פעלדעולם‬ ‫אין הוית‬ ‫פון די‬ ‫אויסגעטון‬ ‫סוד‪.‬‬ ‫אויך בלייבן א‬ ‫סודדיזאל‬ ‫פארדא א‬ ‫ערקלערן איז‬ ‫אליין אז עס‬ ‫דעטאלדאס‬ ‫סוד! אז‬ ‫דעטאל‪,‬כונה‪,‬‬ ‫געווען מיין‬ ‫קלאר איז‬ ‫געקענט דאס‬ ‫ווערטער‪:‬‬ ‫זיינע‬ ‫אומגעקומען‪,‬‬ ‫מאן איז‬ ‫זיכער אז‬ ‫וואס קען‬ ‫סוד‪ ,‬די‬ ‫דאס איז‬ ‫שטעלן די‬ ‫האבן‬ ‫געווען זיי‬ ‫נאר‬ ‫און אזוי ארויסנעמען די פרוי פון די חזקת אשת איש‪ ,‬און איר אויפבינדן פון די עגונה שטריקן‪.‬‬

‫סוד‪ ,‬די יסוד‬ ‫יעדער און אלעס פארמאגט א סוד‪ ,‬אנגעפאנגן פון‬ ‫די קיום העולם ווי אזוי די וועלט האלט זיך און שטייט‬ ‫איז פון די 'סודות' הבריאה‪ ,‬יעדע לאנד פארמאגט‬ ‫אירע סודות וואס אויב זיי ווערן אנדעקט קען עס פירן‬ ‫צו מלחמות און אומרוען ווי חז"ל (שבת י"א) זאגן‪ :‬רב‬ ‫חמא בר גוריא אמר רב‪ ,‬אם יהיו כל הימים דיו‪ ,‬ואגמים‬ ‫קולמוסים‪ ,‬ושמים יריעות‪ ,‬וכל בני אדם לבלרין ‪ -‬אין‬ ‫מספיקים לכתוב חללה של רשות‪( .‬עי' רש"י שם) צו פירן‬ ‫א מלוכה פארלאנגט זיך חכמה מיט סודות‪ .‬און נישט‬

‫נאר יעדע לאנד פארמאגט אירע סודות‪ ,‬לאקאלע‬ ‫פירער און קאמיונעטיס פארמאגן זייערע סודות‪ ,‬עס‬ ‫ענדיגט זיך נישט ביי דעם נאר יעדע משפחה פאמאגט‬ ‫זייערע סודות‪ ,‬דערוועגן הייסט א סוד א "געהיים" די‬ ‫יסוד איז די ווארט "היים"‪ .‬יעדע היים פארמאגט אירע‬ ‫סודות‪ .‬און יעדע איינציגסטע מענטש פארמאגט‬ ‫זיינע‪/‬אירע סודות‪.‬‬ ‫נישט אומזיסט האט כביכול באשאפן אז מחשבות‬ ‫זענען אומזעבאר‪ ,‬אנדערש ווי רעדן און זעהן וואס קען‬ ‫אויפגעכאפט און רעקאדירט ווערן‪ ,‬קענען מחשבות‬ ‫פארזעצונג אויף זייט ‪16‬‬

‫‪14‬‬

‫ירא‬

‫‪15‬‬

‫נישט‪ ,‬נאר הקב"ה איז א יודע מחשבות (אי מלאכים יודעים‬

‫מחשבות‪ ,‬עי' תוס' שבת י"ב)‪.‬‬ ‫דאס איז א יסוד גדול צו רעספעקטירן יענעמ'ס‬ ‫פרייוועסי‪ ,‬ווי מיר געפונען אין חז"ל (נדה טז‪ ,‬ועי' דרך ארץ‬ ‫רבה פ"ה) אז איינע פון די מענטשן וועם הקב"ה האט‬ ‫'פיינט' איז איינער וואס גייט אריין אין זיין אייגן הויז‬ ‫און כ"ש אין זיין חבר'ס‪ ,‬שכנ'ס הויז – אומגעקלאפט!‬ ‫ווי די לשון חז"ל‪ :‬שלשה שנאתי וארבעה לא אהבתי‬ ‫כו' והנכנס לבית חבירו פתאום אמר רבי יוחנן ואפילו‬ ‫לביתו אמר רבי שמעון בן יוחאי ארבעה דברים הקב"ה‬ ‫שונאן ואני איני אוהבן הנכנס לביתו פתאום ואצ"ל‬ ‫לבית חבירו‪[ .‬להלומדים‪ :‬עי' במהרש"א שרבי שמעון‬ ‫אמר שאיני אוהבן‪ ,‬ולא שנא אותם‪ ,‬שהוא מצוה בלא‬ ‫תשנא את אחיך‪ ,‬משא"כ כביכול‪ ].‬חז"ל אין מס' דרך‬ ‫ארץ ברענגן א מעשה בשייכות מיט דעם ווי די חכמים‬ ‫האבן געקלאפט אויפן טיר בעפארן אריינקום‪ .‬חז"ל‬ ‫ברענגן א ראי' חותכות פון פרשת בראשית‪ ,‬אז הקב"ה‬ ‫האט געפרעגט אדם ‪ -‬איכה‪ ,‬וואו ביסטו? כדי נישט‬ ‫אריינצוקומען פלוצלונג (זעה רש"י אין חומש)‪.‬‬ ‫דאס איז א יסוד אז די שטוב איז א שטוב און נישט‬ ‫די גאס‪ ,‬יעדער מענטש פארמאגט זיינע אייגענע ד'‬ ‫אמות אפילו אינעם אייגענעם הויז‪ ,‬און אפילו מ'האט‬ ‫זיך אויסגענומען אין די כתובה 'ואל יעלימו זה מזה'‬ ‫עכ"ז‪ ,‬איז דא א גבול‪ .‬בלעם האט שוין געזאגט מה טובו‬ ‫אוהליך יעקב‪.‬‬ ‫חז"ל אין מס' יומא (ד)‪ :‬לערנען ארויס אז אויב‬ ‫איינער געטרויט איינעם מיט א סוד טאר מען עס‬ ‫נישט איבערדערציילן ביז מ'באקומט רשות‪ :‬מניין‬ ‫לאומר דבר לחבירו שהוא בבל יאמר עד שיאמר לו לך‬ ‫אמור וכו'‪ .‬די מאירי (סנהדרין לא) שרייבט‪ :‬אף בכל דבר‬ ‫שמחברו לחברו חייב אדם שלא לגלותו ושלא להביא‬ ‫דבר מזה לזה‪ ,‬ועל כולם נאמר‪" :‬לא תלך רכיל בעמך"‪.‬‬

‫בטבע ‪ -‬א גוי רעדט‪ ,‬א איד שווייגט‬ ‫עס איז פארהאנען צוויי מצות וואס א אויב א גוי‬ ‫היט זיי איז ער חייב מיתה‪ ,‬שבת און לערנען תורה‪ .‬די‬ ‫מהרש"א (סנהדרין נח) פרעגט פארוואס דייקא די צוויי‬ ‫מצות אויב ער היט איז ער מחיוב מיתה? ענטפערט די‬ ‫מהרש"א‪ ,‬ווי הגאון רבי יוסף ענגיל זצ"ל (בית האוצר א')‬ ‫ערקלערט עס‪ :‬די דאזיגע צוויי מצוות שבת און תורה‬ ‫איז געגעבן געווארן בחשאי בסוד‪ ,‬באהאלטענערהייט‪,‬‬ ‫זעה גמ' ביצה (טז) אז שבת איז געגעבן געווארן‬

‫בצינעא‪ ,‬און זעה גמרא סנהדרין (כו) אז די תורה הייסט‬ ‫תושיה ווייל עס איז געגעבן געווארן בחשאי וועגן די‬ ‫שטן‪ .‬און א גוי האט נישט קיין שייכות מיט סוד‪ ,‬און‬ ‫צינעא מיט באהאלטענע זאכן‪ ,‬ווי חז"ל זאגן עטליכע‬ ‫מאל (עירובין ע"ה‪ ,‬ערכין ו‪ ,‬חולין קל"ג) אז סתם גוי איז 'מפעא‬ ‫פעי' ער שריידט און רעדט‪ ,‬עס איז נישטא ביי אים קיין‬ ‫סוד‪ .‬דערקעגן א איד‪ ,‬רעדט נישט אלעס און האלט‬ ‫זיין מויל‪.‬‬ ‫אט די דאזיגע יסוד ווערט אויסגעשמועסט‬ ‫עטליכע מאל בתורת המהר"ל‪ :‬ווי ער שרייבט בספרו‬ ‫גור אריה (שמות) – די יסוד אין אידיש‪ :‬די גוים פארמאגן‬ ‫אן אינדרויסנדיגע מדריגה‪ ,‬און די אידן א דערהויבענע‬ ‫און אינערליכע מדריגה‪ .‬דערוועגן וועט א גוי רעדן‬ ‫אסאך ווייל ער איז חיצוניות‪ ,‬ער פארמאגט נישט קיין‬ ‫רוח פנימי‪ .‬די סיבה ווייל אידן פארמאגן תורה וואס‬ ‫באהעפט זיי צו די אויבערשטע באהאלטענע כח‪,‬‬ ‫אבער א גוי נישט‪.‬‬ ‫מורא'דיגע און שרעקליכע ווערטער שרייבט די‬ ‫מהר"ל אין נר מצוה (פה‪ ).‬עס איז דא א חילוק ווען‬ ‫מ'ליידט צרות פון א גוי אדער פון א איד רח"ל‪ ,‬אויב די‬ ‫שונא איז א גוי הם אינם מבקשים אלא מה שבגלוי‪ ,‬זיי‬ ‫פייניגן דעם גוף די חיצונית‪ .‬אבער אויב איז מען גאר‬ ‫פארזינדיגט דאן ווארנט די תורה‪ :‬ורדו בכם שונאיכם‪,‬‬ ‫זאגט רש"י‪ :‬איני מעמיד שונאים אלא בכם ומכם‪,‬‬ ‫אויב די שונא איז דער איד דאן וועט ער טשעפען די‬ ‫יסודות די אינעווייניגסטע פונעם איד‪ .‬ווי מ'זעהט עס‬ ‫בחוש בכל דור ודור‪ ,‬אז די משומדים זענען געווען‬ ‫פאראנטווארטליך פאר די שריפת התלמוד‪ ,‬די יסוד‬ ‫היסודות‪.‬‬

‫האלטן א סוד ‪ -‬כללי‬ ‫ביז די דריי יאר לערנט מען א קינד ווי אזוי צו רעדן‪,‬‬ ‫פון די דריי און ווייטער לערנט מען דעם קינד וואס‬ ‫נישט צו רעדן (הלב שמחה)‪ – .‬באצאל דיין חוב‪ ,‬הקב"ה‬ ‫האט דיר געגעבן צוויי אויערן און נאר איין מויל‪ ,‬רעדט‬ ‫ווייניגער און הער מער (רבי ידיעה הפניני בשם חכם אדרלגוון)‬ ‫– א מענטש ווערט נישט מיד פון אסאך שווייגן‪ ,‬לא‬ ‫מצאתי לגוף טוב משתיקה (הרה"ק רבי דוד משה מטשארקאב‬ ‫זצ"ל)‪.‬‬ ‫זעהט מען פון די מאמרים‪ ,‬די יסוד פון האלטן א‬ ‫סוד איז נישט רעדן‪ .‬חז"ל ווארענען אונז שוין אזנים‬ ‫לכותל‪ ,‬דו ביסט בעל הבית אויף די ווערטער ווילאנג‬ ‫פארזעצונג אויף זייט ‪18‬‬

‫‪16‬‬

17

‫סודות פון חדר‬ ‫עס איז באקאנט די אויסדרוק‪ :‬סודות פון חדר דערציילט מען נישט‪ .‬די מקור פאר די אוסדרוק איז‬ ‫פון א גמרא אין סנהדרין (לא)‪ :‬ההוא תלמידא דנפיק עליה קלא דגלי מילתא דאיתמר בי מדרשא בתר‬ ‫עשרין ותרתין שנין אפקיה רב אמי מבי מדרשא אמר דין גלי רזיא‪ :‬איינער האט פארציילט א סוד וואס‬ ‫איז פארגעקומען אין ישיבה נאך צוויי און צוואנציג יאר‪ ,‬און רב אמי האט אים ארויסגעווארפן און אים‬ ‫אנגערופן 'גליא רזא' א סוד אויפדעקער‪( .‬להלומדים‪ :‬במרגליות הים ציין שהתלמוד סבר דהשבטים גילה ליעקב עוד יוסף חי‬ ‫אחר כ"ב שנים)‪.‬‬

‫א סוד פאר גאנץ בראד‬ ‫דאס איז א אלטע אידישע אויסדרוק‪ ,‬איר כונה איז א סוד וואס יעדער ווייסט איז קיין סוד‪ .‬די סיבה‬ ‫פארוואס דייקא בראד‪ ,‬קען זיין ווייל עס איז געווען א עיר ואם בישראל‪ ,‬אדער עס גראמט פשוט מיט‬ ‫סוד‪-‬בראד‪ ,‬ווער ווייסט…‬

‫נאפאליאן אין מקוה‬ ‫די וועלט דערציילט‪ ,‬נאפאליאן האט געהערט אז ביי די חסיד'ישע אידן אין די מקואות דערציילט מען‬ ‫אלע סודות‪ .‬האט ער זיך באשלאסן צו פארשטעלן ווי א חסיד און גיין אין מקוה זיך אונטערהערן‪ .‬ויהי‬ ‫היום ער קומט אן אין מקוה און הערט ווי עס איז שא שטיל‪ ,‬קיינער רעדט נישט‪ .‬פרעגט ער זיין שכן מה‬ ‫היום מיומיים פארוואס רעדט מען נישט‪ ,‬האט אים דער שכן געענטפערט‪ ,‬מ'האט פריער געשמועסט אז‬ ‫די קייזער נאפאליאן קומט אין מקוה…‬

‫ואהבת און ועל חרבך‬ ‫חז"ל לערנען אונז (מגילה‪ ,‬סנהדרין ועוד) נכנס יין יצא סוד‪ ,‬אז ווען מ'טרינקט זיך אן קומט ארויס די סודות‪,‬‬ ‫האט איינע פון די צדיקים געזאגט‪ :‬ווען א איד טרינקט זיך אן קומט ארויס די ואהבת לרעך כמוך‪ ,‬מ'האט‬ ‫זיך ליב מ'צייגט אחוה איינע פארן אנדערן‪ ,‬זעהט נאר די שיכורים אין פורים א נחת‪ .‬לעומת זה ווען דער גוי‬ ‫שיכור'ט זיך אן קומט ארויס די ועל חרבך תחיה‪ ,‬ער באגייט און איז עלול צו באגיין רציחה‪.‬‬

‫עס קומט נישט ארויס פון דיין מויל‪ ,‬איינמאל עס‬ ‫קומט ארויס דאן ביסטו אויס בעל הבית‪ .‬חז"ל (יבמות‬ ‫ס"ג) ברענגן פון בן סירא‪ :‬גלה סוד לאחד מאלף‪ ,‬זאלסט‬ ‫נאר אנדעקן דיין סוד פאר איינס פו טויזנט‪ .‬דער פלא‬ ‫יועץ שרייבט אז אפילו פאר איינס פון טויזנט זאל מען‬ ‫קיין סוד אויך נישט אנדעקן‪ :‬אפילו דעלמא כבר כתב‬ ‫בספר בן סירא רבים יהיו דורשי שלומך‪ ,‬סודך גלה‬ ‫לאחד מאלף (יבמות ס"ג‪ ,‬ב)‪ .‬ואני אומר שאף לזה האחד‬ ‫לא יגלה כי אם על צד ההכרח‪ ,‬כגון להתיעץ וכדומה‪,‬‬ ‫שהרי אמרו‪ ,‬אל תגלה לאהובך מה שאתה מכסה‬ ‫משונאך‪ ,‬אם לא בחנתו פעמים רבות ומצאתו אוהב‬ ‫נאמן‪ ,‬שמא יהפך לך לאויב ויגלה סודך‪ – .‬קען אמאל‬ ‫זיין אז דיין פריינט זאל ווערן דיין פיינט און אנדעקן‬ ‫די סודות‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫אין ספר חסידים (תתקפ"ז) ווארנט רבי יהודה החסיד‬ ‫אז מ'זאל אכט געבן פון די שפחות (די וואס רייניגן די שטובער)‬ ‫וויבאלד זיי זענען הולכי רכיל‪ ,‬זיי גייען פון איין שטוב‬ ‫צום אנדערן און דערציילן די סודות‪ .‬ומעשה שהיה אז‬ ‫עס האט זיך געהאנדלט פון א שידוך און א פולישע‬ ‫גויט'ע האט מיטגעהאלטן און ארבעטנדיג אין ביידע‬ ‫שטובער האט זי אריבערגעטראגן אינפארמאציע וואס‬ ‫האט געשאדט‪...‬‬ ‫ווי זאגט די וועלט‪ :‬א סוד איז גלייך צו א זאק פיל מיט‬ ‫לופט‪ ,‬אויב איז עס גוט פארמאכט דאן וועט זיך די לופט‬ ‫האלטן‪ ,‬אבער אויב מאכט מען א לעכל אפילו גאר א‬ ‫קליינע ווי די שפיץ פון א נאדל דאן וועט די גאנצע לופט‬ ‫ארויסגיין‪ .‬אויב דערציילט מען א סוד נאר פאר איינעם‪,‬‬ ‫דאן איז עס ווי מ'האט עס דערציילט פאר יעדעם‪.‬‬

‫אויב האסטו געטרויט דיין חבר מיט א סוד‪ ,‬און ער‬ ‫האט עס שפעטער פארציילט‪ ,‬דאן באשולדיג נישט‬ ‫אים נאר באשולדיג דיר אליין פארן אים עס דערציילן‬ ‫(מנורת המאור)‪.‬‬

‫האלטן א סוד – פרויען‬ ‫בעפאר מיר וועלן ציטירן די מאמרי חז"ל איבער‬ ‫סודות ביי פרויען‪ ,‬וועלן מיר צוברענגען א שטודיע‬ ‫וואס איז ארויסגעקומען פאר זיבן יאר צוריק‪ :‬די‬ ‫שטודיע לויטעט אז פרויען וועלן נאך צוויי און דרייסיג‬ ‫מינוט דערציילן די סוד וואס מ'האט זיי פארציילט‪.‬‬ ‫זיי וועלן שפירן אז זיי מוזן עס דערציילן ווייטער‪ .‬די‬ ‫מערסטע וואס א פרוי וועט האלטן א סוד איז לויט‬ ‫טייל שטודיעס ‪ 47‬שעה‪ – .‬די וועלט זאגט א ווערטל‬ ‫אויב וויל מען צעשפרייטן א רומער גאר שנעל דאן‬ ‫זאל מען זאגן פאר די פרוי איך וויל דיר דערציילן א‬ ‫סוד‪ ,‬אבער איב בעהט דיר דערצייל עס נישט פאר‬ ‫קיינעם‪...‬‬ ‫יעצטע לאמיר ציטירן וואס חז"ל זאגן דערויף‪ :‬גם‬ ‫משוכבת חיקך שמור פתחי פיך (בן סירא‪ ,‬סנהדרין ק‪ ):‬אויך‬ ‫פון דיין פרוי זאלסטו היטן א סוד‪ .‬מיר געפונען שוין אין‬ ‫מס' שבת (ל"ג) אז רבי שמעון האט מורא געהאט אז זיין‬ ‫פרוי וועט ארויסגעבן זיין באהאלטונגס ארט‪ ,‬וויבאלד‬ ‫דעתן קלות און אויב וועט מען איר דערקוטשען וועט‬ ‫זי אויסזאגן‪.‬‬ ‫די סיבה איז צוליב אסאך רעדן‪ ,‬ווי חז"ל אין‬ ‫קידושין לערנען אונז‪ :‬עשרה קבים שיחה ירדו לעולם‬ ‫תשעה נטלו נשים‪ ,‬צען קב רעדן איז אראפגעקומען‬ ‫אויף די וועלט‪ ,‬און פרויען האבן גענומען ניין דערפון‪.‬‬ ‫(א לעצטיגע שטודיע צייגט אז א מאן רעדט אומגעפער צען טויזנט‬

‫ווערטער א טאג‪ ,‬און א פרוי דריי און דרייסיג טויזנט)‪.‬‬

‫די שוועריגקייט פון האלטן א סוד‬ ‫געזונהייט פארשער האבן זיך איבערצייגט איבער‬ ‫די עפעקט וואס סודות טוען עפקעטירן במחשבה‬ ‫ובמעשה‪ .‬סודות האט פארשידענע קעטעגאריעס‪,‬‬ ‫לדוגמא איר ווערט געוואויר פון א באקאנטן וואס איז‬ ‫ל"ע נישט געזונט‪ ,‬די משפחה האלט עס בסוד סודות‪.‬‬ ‫איר ווייסט פון דעם סוד‪ ,‬פון איין זייט וויל מען עס‬ ‫דערציילן פאר א אנדערעם ווייל עס דרוקט אויף מח‪,‬‬ ‫אבער פון די צווייטע זייט קען מען נישט צוליב די‬ ‫אחריות און די קאנסעקווענצעס‪ .‬דאס איז מעשים‬ ‫בכל יום‪ ,‬איינער געטרויט אייך מיט א פערענליכע‬

‫סודות'פולע איבערלעבעניש‪ ,‬איר קענט עס אבער‬ ‫נישט ווייטער דערציילן‪ .‬דאס טוט פאראורזאכן בעיקר‬ ‫סטרע"ס און אנדערע מענטע"ל אנזייענישן‪.‬‬ ‫ווער רעדט נאך אויב מ'טראגט זיך ארום מיט א סוד‬ ‫וואס מ'באהאלט אויס פון די ארומיגע‪ ,‬צי אן עולה וואס‬ ‫מ'וויל נישט פארציילן ווייל עס קען גאר שטארק שעדיגן‬ ‫די רעפוטאציע‪ ,‬אבער פון די צווייטע זייט שפירט מען‬ ‫זיך שולדיג פארן נאנטן אז מען בא'עולה'ט יענעם‪.‬‬ ‫א שטודיע האט געצייגט אז קריג'ס איבערלעבער‬ ‫וואס האבן דערציילט וואס זיי זענען דורכגעגאנגן‬ ‫בשעת די קריג‪ ,‬האט געהאט א פאזיטיווע עפעקט אויף‬ ‫זייער געזונט‪ ,‬און עס האט זיך אנגעזעהן פערצן חדשים‬ ‫נאכן עס דערציילן‪ .‬דערקעגן די וואס האבן עס נישט‬ ‫פארציילט האבן געליטן פון אסאך קרענק רח"ל‪.‬‬ ‫די סיקריט סערוויס אין אמעריקא‪ ,‬די ס"י אי"י ע"י‪ ,‬די‬ ‫עף בי איי‪ ,‬און אלע אנדערע שפינאיזש אגענטורן‪ ,‬ליידן‬ ‫זייערע אגענטן פון סטרע"ס נישט קענענדיג דערציילן‬ ‫די סודות פאר קיינעם‪.‬‬ ‫פארשידענע עצות איז פאהאנען אז די סוד זאל‬ ‫אויפהערן צו דריקן אויפן מח‪ .‬חז"ל לערנען אונז שוין‬ ‫דאגה בלב איש ישיחנה‪ ,‬אז ארויסרעדן אפילו פאר זיך‬ ‫טוט בארוהיגן די געוויסן‪ .‬פארשער איבערצייגן זיך אז‬ ‫אפילו עס אראפשרייבן אויף א פאפיר‪ ,‬און עס דערנאך‬ ‫צערייסן העלפט אויך‪ .‬להלכה‪ ,‬איז דאך כתיבה הרי הוא‬ ‫כדיבור‪ ,‬שרייבן איז ווי רעדן‪.‬‬ ‫מיר געפונען אין חז"ל אז א סוד האלטער פייניגט‬ ‫גאר שטארק די געוויסן און שטערט אנצוגיין‪ ,‬די מעשה‬ ‫איז פארבינדן מיט א סוד וואס האט געברענגט צו דעם‬ ‫ביטערן טאג עשרה בטבת‪.‬‬

‫די סוד וואס האט חרוב געמאכט ירושלים‬ ‫צווישן די אלע קעניגן וואס זענען געווען‬ ‫אונטערטעניגט אונטער נבוכדנצר מלך בבל איז‬ ‫געווען צדקיהו מלך יהודה‪ .‬צדקיהו איז געווען פון די‬ ‫חשובסט'ע‪ ,‬ער האט געקענט גיין און קומען ביים קעניג‬ ‫אין פאלאץ ווען ער האט נאר געוואלט‪ ,‬צוליב די זיין‬ ‫חשיבות האט אים נבוכדנצר געשטעלט צו געוועלטיגן‬ ‫אויף פינף קעניגן‪.‬‬ ‫איין טאג איז צדקיהו פלוצים ארייגעקומען צו‬ ‫נבוכדנצאר אין פאלאץ‪ ,‬און געזעהן ווי דער קעניג רייסט‬ ‫אראפ שטיקער פלייש פון א לעבעדיגע ארנבת און עסט‬

‫‪19‬‬

‫בס״ד‬

‫עס‪ ,‬דאס איז געווען א געפערליכע אכזריות‪ .‬נבוכדנאצר‬ ‫איז געכאפט געווארן אין שאק‪ ,‬האט ער געזאגט פאר‬ ‫צדקיהו‪ ,‬שווער מיר אז דו גייסט נישט מגלה זיין די סוד!‬ ‫און ער האט אים געשוואוירן‪.‬‬

‫האט איינגעזעהן‪" ,‬אכן נודע הדבר" אז די סיבה פאר‬ ‫די עונש פון עבודת הפרך איז געקומען אלס שנמצאו‬ ‫ביניהם דלטורין‪ .‬טוט דער מהר"ל ערקלערן‪ ,‬די‬ ‫הארבקייט פון א דלטורין‪ ,‬אזא איינער וואס איז מגלה‬ ‫סודות‪ :‬גילוי וחשיפת סודות הפניימים‪ ,‬איז מערער די‬ ‫תכונה אויף וואס די יסוד פון כלל ישראל איז געבויט‪,‬‬ ‫אנדערש ווי די אנדערע פעלקער‪ .‬די גוים‪ ,‬זייער עצם‬ ‫מהות זענען חסרי פנימיות‪ ,‬דאס הייסט זיי לעבן בלויז‬ ‫אויף חיצוניות‪ ,‬ממילא ווען א גוי איז מגלה א סוד‪ ,‬איז‬ ‫עס נישט פאררעכנט אלס א פגם אין זייער מהות‪,‬‬ ‫ווייל זיי זענען דאך חיצוניות‪ ,‬און מיט פנימיות האבן‬ ‫זיי קיין שייכות נישט‪ .‬לא כן ישראל‪ ,‬שמצוי בהם תוכן‬ ‫פנימי רוחני‪ ,‬דערוועגן יעדע "גילוי" פון סודות פנימיים‪,‬‬ ‫איז א סתירה פאר די עצם מהות פון כלל ישראל‪ ,‬און‬ ‫וועגן דעם האבן זיי פארלוירן זייער זכות צו ווערן‬ ‫אויסגעלייזט‪.‬‬

‫צדקיהו האט מגלה געווען די סוד פאר די‬ ‫פינף קעניגן‪ ,‬די פינף קעניגן האבן דערציילט פאר‬ ‫נבוכדנצאר אז צדיקהו האט זיי אנטפלעקט די סוד‪ .‬די‬ ‫קאנסיקווענצן זענען געווען גאר ביטער‪ ,‬כדי זיך נוקם‬ ‫צו זיין אין צדקיהו האט נבוכדנאצר מחליט געווען‬ ‫איינצונעמען ירושלים‪ ,‬נאכן פרעגן זיינע קוסמים האט‬ ‫ער געוואוסט אז ער וועט מצליח זיין מיט איינעמען‬ ‫ירושלים‪ .‬אום עשרה בטבת האט נבוכדנאצר‬ ‫ארומגערינגעלט ירושלים‪ ,‬די איבריגע איז איבריג צו‬ ‫פארציילן ווי אונזער בית המקדש איז חרוב געווארן‪.‬‬

‫צום שלוס העמיר אראפברענגען אויסצוגן פונעם‬ ‫פלא יועץ ערך סוד‪... :‬ומה מאד צריך לזהר שלא‬ ‫לגלות סודו של חברו לשום אדם‪ ,‬באשתו אמרו‪ ,‬ואף‬ ‫אם יצוה ויאמר אל תגלה‪ ,‬כי גם חברו כמעשהו ממנו‬ ‫יעשה ויגלה לאחר על מנת שלא יגלה וסוף דבר הקול‬ ‫נשמע…‬

‫למעשה דערציילן אונז חז"ל (נדרים ס"ה) אז צדקיהו‬ ‫האט געבעטן די סנהדרין זיי זאלן אים מתיר זיין די‬ ‫שבועה און זיי האבן עס אים מתיר געווען‪ .‬די ר"ן אויפן‬ ‫ארט פרעגן‪ ,‬פארוואס האבן אים די סנהדרין מתיר‬ ‫געווען די שבועה? וויבאלד‪ :‬דצדקיהו היה מצטער‬ ‫ביותר על שלא היה מגלה השבועה‪ ,‬והיה מתבטל‬ ‫ממלאכת שמים‪ ,‬והוה כמו לדבר מצוה‪ ,‬גם מצות‬ ‫המלך שמצוה עליהם להתירו מצוה היא עליהם לקיים‪.‬‬ ‫די סנהדרין האבן געזעהן ווי די געוויסן צו האלטן די‬ ‫סוד און נישט קענען דערציילן די נידריגע מעשה פון‬ ‫נבוכדנצאר‪ ,‬האט אים געשטערט אנצוגיין מיט מלאכת‬ ‫שמים‪ ,‬האבן זיי אים עס מתיר געווען‪.‬‬

‫מיר געפונען א פארקערטע פאל‪ ,‬אז צוליב האלטן‬ ‫סודות איז מען אויסגעלייזט געווארן‪ .‬אין מדרש‬ ‫תנחומא (בלק) זאגט די מדרש‪ :‬איינע פון די סיבות‬ ‫פארוואס מ'איז אויסגעלייזט געווארן פון מצרים‬ ‫איז צוליב‪ :‬לא גילו מסתרים שלהם‪ .‬מ'האט נישט‬ ‫פארציילט קיין סודות‪.‬‬

‫תכלית‬ ‫א מענטש וואס האלט א סוד איז א‬ ‫פאראנטווארטליכע מענטש‪ ,‬א טראסטבארע מענטש‪.‬‬ ‫אין אונזער דור זענען מיר פאררעכנט ווי גליא רזא‪,‬‬ ‫סוד אנטפלעקער‪ .‬נאכדערצו מיט די היינטיגע‬ ‫טעכנעלאגיע‪ ,‬וואס ערמעגליכט אז 'אחד מאלף'‪,‬‬ ‫טויזנט זאלן געוואויר ווערן יענעמ'ס סודות אין איין‬ ‫רגע‪.‬‬ ‫די מהר"ל אין גור אריה (שמות) שרייבט‪ :‬משה רבינו‬

‫‪20‬‬

‫‪..‬וכמה מהגנות והדפי ואסורא מגיע על אותם‬ ‫המחטטים ומחפשים לידע סוד אחר על ידי שמיעה‬ ‫אחרי הכתל או גנבות דעת או פתיחת אגרות‪ ,‬וידוע‬ ‫חרם דרבנו גרשום מאור הגולה זלה"ה‪ .‬וכבר כתב‬ ‫בתשובות הלכות קטנות (ח"א סי' רעו) שהמחטט לידע‬ ‫סוד אחר עובר על לא תלך רכיל בעמך (ויקרא יט טז)‪,‬‬ ‫דמה לו אם מגלה סוד חברו לאחר או מגלה לעצמו‪ ,‬וגם‬ ‫מזה נפיק חרבא ושנאה וקטטה‪ ,‬ואש להבת המחלקת‬ ‫עולה לאין מרפא‪ .‬לכן שומר נפשו ירחק מכל אלה כי‬ ‫תועבת ד' כל עושה אלה‪ ,‬ואשרי תמימי דרך‪.‬‬ ‫ר' איד זאגט נאר‪ ,‬איר זענט שוין שלום עלי נפשי‬ ‫אז איר דארפט אויסשפייען יענעמ'ס פראבלעמען‪,‬‬ ‫אלס כדי צו פאררעכנט ווערן אלס דער בלאגער פון‬ ‫די גרופע וואס קען ברענגן די בעסטע גאסי"פ?‬ ‫מגלה זיין סודות ברענגט צו מסירה רח"ל וואס איז‬ ‫אויך פארנאכלעסיגט געווארן‪ .‬בעוה"ר‪ .‬ווי זאגט די‬ ‫וועלט‪ :‬פון אסאך שווייגן ווערט מען נישט מיד‪ ,‬און‬ ‫מ'האט נישט קיין חרטה‪.‬‬ ‫איבער נכנס יין יצא סוד‪ ,‬און איבער סוד ה' ליראיו‪,‬‬ ‫אן אנדערס מאל בעז"ה‪.‬‬

‫בס״ד‬

‫מיט׳ן גאנצןֿ‬

‫הארץ‬

‫מיטוואך דאנערשטאג‬

‫‪ - November 21 - 22‬י״ג ‪ -‬י״ד כסלו‬

‫וואס‬ ‫מיינט‬ ‫'בית‬ ‫שלי'‬

‫''‬ ‫א‬ ‫א‬ ‫פ‬

‫''בית שלי'‬ ‫א שטוב‬ ‫אינדערויסן‬ ‫פון שטוב!‬

‫דאס זענען ווערטער וואס רעדן פאר זיך‬ ‫אליין!‪ ,‬א היים וואס איז אוועקגעשטעלט‬ ‫אריינצונעמען אזעלעכע קינדער וואס‬ ‫ליידער ליידער זייערע אייגענע עלטערן‬ ‫קענען שוין נישט האלטן אינדערהיים‪ ,‬און‬ ‫'בית שלי' ‪ -‬וואס כשמו כן הוא ‪ -‬טוהט זיי‬ ‫צושטעלן א ווארעמע היים מיט ספעציעלע‬ ‫קעירער"ס וואס געבן זיך אפ מיט זיי‬ ‫מיטן גרעסטן מאס געטריישאפט‪.‬‬

‫ווען א משפחה ווערט 'געבענטשט' מיט א נישט געזונט קינד ל"ע‪ ,‬דאן ווערט‬ ‫זייער לעבן געטוישט פון איין עק צום אנדערן‪ ,‬ווען אלעס אין שטוב דרייט זיך ארום‬ ‫דעם ספעציעלן קינד‪ ...‬און אין די צייט ווען פון אנהייב מיינט מען אז ווי נישט ווי‬ ‫וועט מען זיך נאך אן עצה געבן מיטן קינד איהם האלטנדיג אינדערהיים‪ ,‬ווערט‬ ‫מען ליידער זייער שנעל איבערצייגט אז עס איז ממש אוממעגליך‪ ,‬און דאן מוזן די‬ ‫עלטערן פאסן דעם שווערן באשלוס אז מען מוז דאס קינד ארויס לייגן פון שטוב‪.‬‬ ‫ביז נישט אזוי לאנג צוריק איז די מציאות ליידער געווען אז ווען מען געדארפט‬ ‫לייגן אזא סארט קינד אין אן איינשטאלט האט מען נישט געהאט ווי צו שיקן‪ ,‬און‬ ‫אסאך האבן ליידער געדארפט אריינלייגן זייערע אייגענע קינדער ‪ -‬די אייגענע בלוט‬ ‫און פלייש אין גוי'אישע איינשטאלטן‪ ,‬נישט האבנדיג די מעגליכקייט ווי אהין זיי צו‬ ‫שיקן‪ ,‬און הגם אז על פי הלכה זענען זיי גארנישט מחויב‪ ,‬פארט לאזט דאס די‬ ‫געפיל נישט צו אז די אייגענע קינדער זאלן זיך געפונען אין גוי'אישע הענט און עסן‬ ‫נבילות וטריפות רח"ל‪.‬‬ ‫און בפרט אז די לעבן‬ ‫פלעגט זיין גאר שווער ווען‬ ‫מען האט נישט געקענט גיין‬ ‫באזוכן די אייגענע קינדער‬

‫און א שטענדיגע צער און‬ ‫אנגסט האט אנגעפילט די‬ ‫צובראכענע הערצער פון‬ ‫די עלטערן‪ ,‬זיך פרעגנדיג‬ ‫אליינס דעם קשיא‪:‬‬

‫"האבן מיר טאקע‬ ‫ריכטיג געטוהן‬ ‫מיטן ארויסשטעלן‬ ‫אונזער קינד?"‪...‬‬ ‫נאר די מחשבה אליין‪ ,‬האט נאך מער צוקלאפט‬ ‫זייער ביז יעצטיגע פאקלעמטע הערצער‪......‬‬

‫ביז ''בית שלי'' איז אריינגעקומען אין בילד‪...‬‬

‫אנגעהויבן‬

‫האט זיך עס ווען‬ ‫עטליכע משפחות‪ - ,‬וואס זיי אליין‬ ‫האבן געשפירט אויף זייערע ביינער‬ ‫אט דעם ביטערן טעם‪ - ,‬האבן‬ ‫געזאגט 'עד כאן'! עפעס מוז געטוהן‬ ‫ווערן אפצושטעלן אט דעם שווערן‬ ‫מיטמאכעניש‪ ,‬און זיי זענען נישט‬ ‫געבליבן מיטן רעדן‪ ,‬נאר זיך גלייך‬ ‫אריינגעלאזט אינעם פאקטישן 'עולם‬ ‫העשיה' פון טוהן למעשה וואס מען‬ ‫דארף‪.‬‬ ‫אין שפיץ פון די גרופע משפחות‬ ‫איז געשטאנען די חשובע משפחת‬ ‫ר' ברוך שטערן הי"ו וואס זיי זענען‬ ‫אויך אדורך די שוועריגקייטן מיט‬ ‫זייער'ס אן אייגן טאכטער ע״ה‪ ,‬און‬ ‫זיי האבן נישט געהאט ווי איהר צו‬ ‫לייגן ‪ ,‬און זיי האבן מחליט געווען‬ ‫אז מען גייט אויפשטעלן א אידישן‬ ‫איינשטאלט פאר אזעלעכע קינדער‪,‬‬ ‫וואס וועט עפענען אירע טויערן פאר‬ ‫אידישע קינדער'לעך אין אזעלעכע‬ ‫מצבים‪ ,‬און זיי וועלן דארט געפונען‬ ‫א ווארעמע היים פאר זייער שווערע‬ ‫לעבן‪.‬‬ ‫די שפראך איז צו ארעם צו שילדערן‬ ‫די שווערע מיטמאכענישן וואס די‬ ‫פארוואלטונג פונעם נייעם מוסד איז‬ ‫אדורך ביז מען האט געזעהן דעם‬ ‫פראכטפולן בנין על תלה בנוי‪ ,‬פונקט‬ ‫ווי יעדע זאך וואס קומט אן שווער‬ ‫איז ''בית שלי'' אויך נישט גרינג‬ ‫אנגעקומען‪.‬‬

‫די אריינגאנג‬ ‫צום הערליכן‬ ‫בנין ״בית שלי״‬

‫גאנצע 'צען‬ ‫יאר'' האט‬ ‫דאס גענומען‬ ‫ביז מען האט זיך‬ ‫דערזעהן ביים פאקטישן‬ ‫מציאות‪ ,‬אז דער חלום‬ ‫איז ווארשיינדליך‬ ‫פארווירקליכט געווארן‪ ,‬און‬ ‫מען האט בס"ד באנייט‬ ‫דעם נייעם בנין‪ ,‬נאכן‬ ‫אדורך מאכן אזויפיל‪,‬‬ ‫סיי מיט די שטאטישע‬ ‫רעגולאציעס‪ ,‬און סיי מיט‬ ‫פינאנציעלע שוועריקייטן‬ ‫וואס עס איז נישט מעגליך‬ ‫אראפצושרייבן אין ראם פון‬ ‫א קורצן באשרייבונג‪....‬‬

‫שלי‬ ‫בית‬ ‫און אירע אקטיוויטעיטן‬ ‫''בית שלי'' פיגורירט היינט צו טאג'ס מיט פילע אקטיוויטעיטן‪ ,‬אנגעהויבן‬ ‫מיט אויפהאלטן קינדער וואס קענען נישט זיין מער אינדערהיים‪ ,‬צוליב די‬ ‫אומגעהוירע שוועריגקייט וואס עס קאסט זייער ערציאונג‪ ,‬און געענדיגט ביי‬ ‫אריין נעמען קינדער אויף פארשידענע טעראפ"י וואס זיי דארפן צוקומען‪ ,‬און‬ ‫עס ווערט צוגעשטעלט דורך די ראמען פון ''בית שלי''‪.‬‬

‫א קינד וואס האלט זיך אויף בקביעות אינעם‬ ‫מוסד ווערט באגלייט ‪ 24‬שעה א טאג‪ ,‬זיבן טעג‬ ‫א וואך‪ ,‬דורך פראפאסיאנאלע קעירער"ס וואס‬ ‫געבן זיך אפ מיטן קינד מיטן גרעסטן מאס‬ ‫געטריישאפט‪ ,‬און דאס קינד ווערט נאכגעקוקט‬ ‫און קעי"ר גענומען לויט זיינע געברויכן‪.‬‬ ‫אזוי אויך לערנט מען דארט מיט די קינדער פארשידענע זאכן וואס זיי קענען‬ ‫מיטהאלטן לויט זייערע מעגליכקייטן‪ ,‬און מען מאכט מיט זיי זייערע טערעפ"י‪,‬‬ ‫וואס זיי דארפן צוקומען צו דעם‪ ,‬און מען געבט זיי שטענדיג די גוטע געפיל אז‬ ‫זיי זענען באליבט און אנגענומען ביי יעדן איינעם‪.‬‬

‫אויסער די קינדער וואס וואוינען אויף א‬ ‫שטענדיגן אופן אין די ראמען פונעם מוסד‪ ,‬איז‬ ‫אויך פארהאן א מעגליכקייט פון אריין נעמען‬ ‫''ספעציעלע קינדער'' אויף איינצעלע טעג אדער‬ ‫אויף שבתים וכד'‪ ,‬וואס זיי קומען דעמאלטס‬ ‫זיך אויפהאלטן אין די מוסד‪ ,‬און מיט דעם טוהט‬ ‫מען גרינגער מאכן די שווערע לעבן פון זייערע‬ ‫צובראכענע עלטערן‪.‬‬

‫די מוסד האט אויפגעשטעלט א מאסיוון‬ ‫סאפ"ט פלע"י סענטער‪ ,‬ווי די קינדער‬ ‫קענען זיך שפילן דורכ'ן טאג‪ ,‬און‬ ‫דארט פירט מען אן מיט די ספעציעלע‬ ‫טעראפ"י‪ ,‬נאך א גרויסע אויפטוה האט‬ ‫מען צוגעשטעלט אינעם מוסד‪ ,‬דאס איז‬ ‫מיטן אויפבויען דעם ''היידרא"ו טעראפ"י‬ ‫פו"ל''‪ ,‬ווי מען לערנט אויס די קינדער‬ ‫צו שווימען און מיט דעם שטארקט מען‬ ‫זייערע כוחות דורך ספעציעלע טעראפ"י‬ ‫וואס ווערט געמאכט אין די וואסער‪.‬‬

‫זייער אסאך מאל ווען א‬ ‫משפחה האט ל"ע א ''ספעש"ל‬ ‫ניד״ס'' קינד‪ ,‬וואס וואוינט‬ ‫טאקע אינדערהיים‪ ,‬אבער‬ ‫דארף צוקומען צו איינע פון‬ ‫די אויבן דעמאנטע טעראפ"י‪,‬‬ ‫וועט ''בית שלי'' עפענען אירע‬ ‫טויערן און אריינעמען דאס‬ ‫קינד עטליכע מאל א וואך וואו‬ ‫דאס קינד וועט באקומען די‬ ‫טעראפ"י ווי ס'באדארף צו זיין‪.‬‬

‫די פלענער‬ ‫אויפן עתיד‬ ‫לויט ווי די מוסד איז יעצט אוועקגעשטעלט איז עס געאייגנט בלויז פאר‬ ‫קינדער ביז די אכצן יאר‪ ,‬און איינמאל א קינד ווערט אכצן יאר‪ ,‬קען ער נישט‬ ‫בלייבן אינעם מוסד‪ ,‬די סדר וואס איז געווען אנגענומען ביז היינט איז‪ ,‬אז‬ ‫ווען אזא קינד איז אנגעקומען צום אכצנ'טן יארגאנג האבן איהם די עלטערן‬ ‫ארויסגענומען פונעם מוסד‪ ,‬און ליידער אריינגעשטעלט אין א גוי'אישן‬ ‫מוסד‪ ,‬אדער אין בעסטן פאל האט מען איהם געלייגט אין א ''דזשואי"ש‬ ‫האו"ם'' ערגעץ ווייט אוועק‪ ,‬וואס עס איז זייער שווער אנצוקומען‬ ‫אהין און די עלטערן קענען קוים זעהן זייערע טייערע קינדערלעך‪.‬‬

‫אצינד האט די הנהלה מחליט געווען‬ ‫אז עס איז צייט צו גיין א טריט ווייטער‪ ,‬מיט׳ן‬

‫אויסברייטערן די מוסד מיטן מעגליכקייט פון‬ ‫אריין נעמען קינדער וואס זענען איבער אכצן‪,‬‬

‫וואס אוודאי וועט דאס זיין א ישועה פאר‬ ‫זייער אסאך משפחות דא אין שטאט‪.‬‬

‫עס זאגט זיך אזוי גרינג ''עפענען די טויערן און אריין נעמען קינדער פון‬ ‫איבער די אכצן'' ווען אין פאקט איז עס גארנישט קיין לייכטע ארבעט‪ ,‬וואס‬ ‫דאס רעכנט אריין אין זיך בויען א פרישן שטאק און איינרישן מיט‬

‫אלע נויטיגע איינריכטונגען וואס פעלט זיך אויס צו קענען‬ ‫אנפירן מיט אזא אפאראט‪ ,‬לויט די שטאטישע רעגולאציעס דארף‬

‫מען אויסשטאפירן דעם גאנצן שטאק פונדאסניי‪ ,‬און אריינלייגן גאר אסאך‬ ‫געלט ביז ווען מען וועט קענען עפענען די טויערן אין פאקטישן זין פון ווארט‪.‬‬

‫אט דער פראיעקט ווערט‬ ‫געשאצט צו גרייכן צום‬ ‫פאנטאסטישן סומעס פון‬

‫הונדערטע‬ ‫טויזנטער פונטן!‬

‫אבער נעמענדיג אין באטראכט‬ ‫די גרויסע אאאא אאאא אאא‬ ‫אאאאאאאא אאאא אאאאאאא אאא‬ ‫אאאאאאא אאאאאאאאא אאאאאא‪,‬‬ ‫אאא אא אאאאא אאאא אאא אא אאאאא‬ ‫אאאאא‪ ,‬אאא אא אאאאאאאאאא‬ ‫א אאאאא אאאא אאא אא אא‬ ‫אאאאאאאאא אאאאאא‪.‬‬

‫דאס אלעס ווערט‬ ‫אונטערגענומען טראץ‬ ‫דעם גרויסן לאך אינעם‬ ‫וועכנטליכן בודזשעט‬

‫וואס די געטרייע הנהלת המוסד‬ ‫מוטשעט זיך וואך איין וואך אויס‪,‬‬ ‫וואס קומט אויס צו א חשבון פון‬ ‫איבער ‪ 150,000‬פונט א יאר‪,‬‬ ‫און די הנהלה פלאגט זיך איהר‬ ‫צו דעקן מיט אומבאשרייבליכע‬ ‫שוועריקייטן‪.‬‬

‫וויאזוי שאפט מען‬ ‫דאס געלט?‬

‫גאר א‬ ‫גאלדענע‬ ‫געלעגנהייט‬ ‫איז אצינד‬ ‫אונטער‪-‬‬ ‫געקומען פאר‬ ‫די הנהלה‪,‬‬

‫אצינד קומט די‬ ‫הנהלת המוסד ארויס מיטן‬

‫מעכטיגן‬

‫‪ 36‬שעה‬ ‫קאמפיין‬ ‫''בלב שלי''‬

‫ווען א עטליכע פארשידענע‬ ‫גרופעס צוזאמגעשטעלט פון‬ ‫ידידים ותומכי המוסד וואס‬ ‫האבן א ווארעמע הארץ‪ ,‬האבן‬

‫זיך אינטערגענומען אז זיי‬ ‫וועלן אי״ה מעטשן יעדע‬ ‫נדבה ‪ 4‬מאל‪ ,‬אז די מוסד זאל‬ ‫ווייטער קענען ממשיך זיין‪ ,‬און‬ ‫זיך ווייטער בויען ביתר שאת‪.‬‬

‫יא! איהר ליינט גוט!‬

‫‪x4‬‬

‫יעדע איינציגע פונט‬

‫וואס איהר וועט שאפן אדער‬ ‫געבן ביים איצטיגן קאמפיין‬

‫וועט זיך אויטאמאטיש‬ ‫דאפלען פיהר מאל!!!‬ ‫ד״מ אייערע נדבה פון‬

‫‪= £2000‬‬ ‫‪= £720‬‬

‫‪x4‬‬ ‫‪x4‬‬

‫‪£500‬‬ ‫‪£180‬‬

‫מיר מוזן‬ ‫צוזאמען‬ ‫שאפן‬ ‫לכה״פ‬

‫‪£900,000‬‬ ‫די הצלחה פונעם יעצטיגן קאמפיין‪,‬‬

‫ליגט אין אייערע הענט!!‬

‫קאמפיין הייבט זיך אן אי״ה‪:‬‬

‫מיטוואך י״ג כסלו ‪ 10 -‬אינדערפרי‬

‫קאמפיין ענדיגט זיך אי״ה‪:‬‬

‫דאנערטשאג י״ד כסלו ‪ 10 -‬ביינאכט‬

‫נאר מיט אייער הילף וועלן מיר קענען ווייטער אנגיין מיטן עבודת‬ ‫הקודש פון העלפן די צובראכענע משפחות און די הייליגע נשמות!!!‬

‫געדענקט!‬ ‫ווען איר גיבט‬ ‫אייערע נדבה אין די‬

‫‪ 36‬שעה‬ ‫קאמפיין הייבט זיך אן אי״ה‪:‬‬

‫מיטוואך י״ג כסלו ‪ 10 -‬אינדערפרי‬

‫קאמפיין ענדיגט זיך אי״ה‪:‬‬

‫דאנערטשאג י״ד כסלו ‪ 10 -‬ביינאכט‬

‫‪32‬‬

‫פאר די צובראכענע משפחות פיר מאהל‬

‫‪x4‬‬

‫מער‬

‫חיזוק‬ ‫בית שלי׳ס קינדער‬ ‫הרווחה‬ ‫אייך‬ ‫זכותים‬

‫פאר די‬

‫מער‬ ‫פאר‬

‫מער‬

‫פיר מאהל‬

‫פיר מאהל‬

‫רופט אונזער האטליין‬

‫מיטוואך און‬ ‫דאנערשטאג‬

‫‪020 3475 8586‬‬

‫‪8‬‬

‫פארזעצונג‬

‫אין קורצן פון פריער‪:‬‬ ‫אין קורצן פון פריער‪ :‬דער הייליגער מהר"ל לאזט זיך ארויס קיין לאנדאן‪ ,‬וואו ער פארעפנטליכט א מעלדונג מיט זיין האטעל צימער‬ ‫און אדרעס‪ ,‬אז ער איז א ראבינער וואס איז פאראינטערעסירט אין הייליגע זאכן פון די אידישע פאלק‪ ,‬אנטיק און דאס גלייכן‪ ,‬און‬ ‫געווארט אויף א גאסט‪.‬‬ ‫נדאן און זיין ווייב‪ ,‬וועלכע שטאמען פון אנוסים‪ ,‬האבן גענומען‬ ‫לא ָ‬ ‫נדריאס דער הויפט אויפזעער פונעם מוזעאום אין ָ‬ ‫פעסאר ַא ָ‬ ‫ָ‬ ‫רא‬ ‫ּפ ָ‬ ‫ווילסאן‪ .‬ער איז געווען ַא יונגער וואס האט געשטאמט פון‬ ‫ָ‬ ‫עדוארד‬ ‫וואלערו‪ ,‬וואס האט געענדערט זיין נאמען צו ַ‬ ‫פאר אן איידעם דעם עדי ַ‬ ‫אידישע עלטערן וועלכע זענען אומגעקומען אין שפאניע אויף קידוש השם‪ .‬טראץ וואס ער האט געהאט א גוטע קאפ‪ ,‬האט ער געפלעגט‬ ‫גנב'נען‪ ,‬און נאך עטליכע ווארענונגען האט מען אים געכאפט לקח'נען אן אינסטרומענט וואס האט באלאנגט צום אוניווערזיטעט‪ ,‬און ער‬ ‫איז פארשיקט געווארן פון די בערלינער אוניווערזיטעט‪ ,‬און ער האט זיך באזעצט אין לאנדאן‪.‬‬ ‫נאכן זיך דרייען פראנק און פריי אין די מוזעאום האט זיין שווער פענסיאנירט און אנשטאט דעם איז אויפגענומען געווארן ַא יונגער‬ ‫ווילסאן האט נאכן ארבעטן פאר צוועלף נעכט‪ ,‬יעדע נאכט צו ערזעצן א אנדערע שטיין מיט א‬ ‫ָ‬ ‫רטימאר‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫מא‬ ‫נאמען ַ‬ ‫פעסאר מיט'ן ָ‬ ‫ָ‬ ‫רא‬ ‫ּפ ָ‬ ‫פאלשע‪ ,‬גע'גנב'עט אלע צוועלף אריגינעלע שטיינער פונעם הייליגן חושן‪ .‬דאן האט ער געזען די מעלדונג פונעם מהר"ל‪ ,‬און זיך געוואנדן‬ ‫צו אים‪ ,‬דערציילנדיג אז ער איז א איד וואס האט גע'גנב'עט די שטיינער כדי עס צו ראטעווען פון גוי'אישע הענט‪...‬‬ ‫אצינד ליינט ווייטער‪:‬‬

‫א טייערע פרייז‬ ‫האט‬ ‫האט געוויזן ַאן ערנסטע מינע‪ ,‬און ער ָ‬ ‫דער מהר"ל ָ‬ ‫ווילסאנ'ס רייד‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫קא ּפ ַאלס צושטימונג צו‬ ‫געשאקלט מיט'ן ָ‬ ‫ָ‬ ‫געזאגט‪:‬‬ ‫האט דער מהר"ל ָ‬ ‫דערנאך ָ‬ ‫ָ‬ ‫געהאנדלט‪ ,‬מיסטער‪ .‬ס'איז‬ ‫ַ‬ ‫האט זייער ריכטיג‬ ‫‪ -‬איר ָ‬

‫זאלן זיך געפינען אין אידישע הענט‬ ‫בעסער ַאז די שטיינער ָ‬ ‫פארשטיי ַאז איר זענט געקומען צו‬ ‫ווי ביי די גוים‪ .‬איך ַ‬ ‫פארקויפן די שטיינער‪ .‬זייער גוט‪ ,‬איך בין ָאן‬ ‫מיר כדי צו ַ‬ ‫וואלט איר געווען‬ ‫צווייפל אינטערעסירט אין זיי‪ .‬אפשר ָ‬ ‫וויליג מיר צו ווייזן די טייערע שטיינער‪ ,‬און גלייכצייטיג‬ ‫פאר זיי‪.‬‬ ‫וואס איר ווילט ַ‬ ‫זאגן די ּפרייז ָ‬ ‫אויך ָ‬ ‫האט‬ ‫ראבינער ‪ָ -‬‬ ‫זאגן‪ ,‬הער ַ‬ ‫די ּפרייז קען איך אייך ָ‬

‫‪33‬‬

‫געזאגט ‪ָ -‬אבער אייך ווייזן די שטיינער קען איך‬ ‫ווילסאן ָ‬ ‫ָ‬ ‫האב זיי נישט מיט מיר‪ַ .‬אלס‬ ‫דערווייל נישט‪ּ .‬פשוט‪ ,‬איך ָ‬ ‫ווארענונגס מיטל נעם איך נישט די שטיינער מיט מיר‪,‬‬ ‫בא ָ‬ ‫ַ‬ ‫ס'וואלט געווען‬ ‫וואס ָ‬ ‫האלטן אויף ַאן ָארט ָ‬ ‫בא ַ‬ ‫נאר זיי זענען ַ‬ ‫ָ‬ ‫פאר ַא מענטש ָאנצוקומען דערצו‪.‬‬ ‫אוממעגליך ַ‬ ‫האב צו‬ ‫נאכדעם ווי איך זע מיט וועמען איך ָ‬ ‫ערשט ָ‬ ‫טאן‪ ,‬און איך בין איבערצייגט ַאז ער איז ַאן ערנסטער קונה‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫דאנעט צו‬ ‫דאן גיי איך ברענגען די שטיינער‪ .‬פון ַ‬ ‫הערשט ַ‬ ‫גיין און ברענגען די שטיינער‪ ,‬וועט מיר נישט נעמען מער‬ ‫ווי ַא שטונדע‪.‬‬ ‫פארגעזעצט ‪-‬‬ ‫ווילסאן ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫ראבינער ‪ָ -‬‬ ‫לזא הער ַ‬ ‫ַא ָ‬ ‫כמאנישע‬ ‫פא ַ‬ ‫די ווערד פון די צוועלף שטיינער‪ ,‬איז לויט ַ‬ ‫מאל הונדערט טויזנט‬ ‫שאצונג‪ ,‬נישט ווייניגער ווי דריי ָ‬ ‫ָא ּפ ַ‬ ‫טראכט די אומשטענדן‪ ,‬וועל‬ ‫בא ַ‬ ‫נאר גענומען אין ַ‬ ‫לירה'ס‪ָ .‬‬ ‫דאס הייסט‬ ‫באגנוגן מיט'ן דריטל פון די סומע‪ָ ,‬‬ ‫איך זיך ַ‬ ‫הונדערט טויזנט לירות‪ָ ,‬אבער נישט ווייניגער פון דעם‪.‬‬ ‫ווילסאן‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫ראבינער ‪ָ -‬‬ ‫אומשטאנד‪ ,‬הער ַ‬ ‫ַ‬ ‫זענען זי‬ ‫צאלן די סומע‪ ,‬וועלן די שטיינער‬ ‫בא ָ‬ ‫פארענדיגט ‪ -‬צו ַ‬ ‫ַ‬ ‫באזיץ‪.‬‬ ‫ַאריבערגיין אין אייער ַ‬

‫ווילסאן שטעלט א שפיאן‬ ‫געזאגט‪:‬‬ ‫האט דער מהר"ל ָ‬ ‫נאך ַאביסל ַאריינקלערן‪ָ ,‬‬ ‫ָ‬ ‫אומשטאנד‪ ,‬און איך בין גרייט צו‬ ‫ַ‬ ‫ זיכער בין איך‬‫האב זיך נישט‬ ‫נאר ַאזוי ווי איך ָ‬ ‫צאלן די פולע סומע‪ָ .‬‬ ‫בא ָ‬ ‫ַ‬ ‫האב‬ ‫זא גרויסע וויכטיגע איינקויף‪ ,‬און איך ָ‬ ‫צוגעגרייט צו ַא ַ‬ ‫זא גרויסע סומע‪,‬‬ ‫נישט מיטגענומען מיט מיר אויפ'ן וועג ַא ַ‬ ‫ווארטן ַא צירקע‬ ‫וועל איך אייך בעטן צו ַאנטשולדיגן‪ ,‬און ַ‬ ‫באטרעפנדע‬ ‫זארגן די ַ‬ ‫בא ָ‬ ‫וואכן‪ .‬אינצווישן וועל איך ַ‬ ‫צוויי ָ‬ ‫סומע‪.‬‬ ‫האט דער מהר"ל‬ ‫נאר איידער איך טו דעם שריט ‪ָ -‬‬ ‫ָ‬ ‫אומבאדינגט זען די שטיינער‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫געזאגט ‪ -‬וויל איך‬ ‫ָ‬ ‫געזאגט מיט ַא גוט‬ ‫ָ‬ ‫ווילסאן‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫זייער ריכטיג ‪ָ -‬‬ ‫געלוינטע שטימע ‪ -‬איך גיי שוין ברענגען די שטיינער‪.‬‬ ‫ס'וועט נעמען נישט מער ווי ַא קורצע שטונדע‪ ,‬און איך‬ ‫בין צוריק‪.‬‬ ‫האט ער‬ ‫האטעל‪ָ ,‬‬ ‫ווילסאן איז ַארויס פונעם ָ‬ ‫ָ‬ ‫ווען‬ ‫געזאגט צו אים‪:‬‬ ‫ָא ּפגעשטעלט ַא שייגעץ‪ ,‬און ָ‬

‫‪34‬‬

‫גאנצע לירה אין ַא שעה צייט?‬ ‫פארדינען ַא ַ‬ ‫ ווילסט ַ‬‫צוגעכא ּפט‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫האט זיך דער שייגעץ‬ ‫רוואס נישט?! ‪ָ -‬‬ ‫פא ָ‬ ‫ַ‬ ‫האטעל‪ ,‬זעסטו? וועסט ַאריינגיין‬ ‫דא געפינט זיך דער ָ‬ ‫ ָ‬‫רידאר‪ .‬וועסט‬ ‫קא ָ‬ ‫דא ַא גרויסער ָ‬ ‫דארט איז ָ‬ ‫אינעווייניג‪ָ ,‬‬ ‫דארט ַאנידערזעצן‪ ,‬און קוקן אויפ'ן צימער נומער ‪.9‬‬ ‫דיך ָ‬ ‫דא צוריק‪ .‬דו וועסט מיר‬ ‫אין ַא שעה ַארום וועל איך זיין ָ‬ ‫האסט געזען ַארויסגיין פון דעם צימער ַא‬ ‫זאגן אויב דו ָ‬ ‫ָ‬ ‫בארד‪ ,‬און מיט‬ ‫לאנגע ווייסע ָ‬ ‫ראבינער מיט ַא ַ‬ ‫אידישער ַ‬ ‫רשטאנען?‬ ‫ַ‬ ‫פא‬ ‫האט גערעדט‪ַ .‬‬ ‫וועמען ער ָ‬ ‫יא! מיסטער‪.‬‬ ‫ ָ‬‫וועקגעגאנגען‪ .‬אין ווייניגער ווי ַא שעה‬ ‫ַ‬ ‫ווילסאן איז ַא‬ ‫ָ‬ ‫דארט זיצן דעם‬ ‫איז ער שוין געווען צוריק‪ ,‬און ער טרעפט ָ‬ ‫שייגעץ‪.‬‬ ‫ווילסאן געפרעגט דעם שייגעץ‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫נו? ‪ָ -‬‬ ‫געזאגט ‪ -‬איך קען אייך‬ ‫האט דער שייגעץ ָ‬ ‫מיסטער ‪ָ -‬‬ ‫מאמע און ביי ַאלע הייליגקייטן‪,‬‬ ‫טאטע ַ‬ ‫שווערן ביי מיין ַ‬ ‫דא פון דעם צימער נומער ‪ ,9‬איז נישט ַארויס קיין‬ ‫ַאז ָ‬ ‫בארד‪.‬‬ ‫ראבינער מיט ַא ווייסע ָ‬ ‫ַ‬ ‫דא‬ ‫געזאגט ‪ָ -‬‬ ‫ָ‬ ‫ווילסאן‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫ס'איז אין ָארדענונג ‪ָ -‬‬ ‫האסטו די לירה‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫דערלאנגט דעם שייגעץ די לירה‪ ,‬און הייסט אים‬ ‫ַ‬ ‫ער‬ ‫גיין‪.‬‬

‫די הייליגע שטיינער אין הייליגע‬ ‫הענט‬

‫ַאנטציקטקייט קוקט דער מהר"ל אויף די הייליגע‬ ‫שטארקע בליטשקע אין‬ ‫ַ‬ ‫שטיינער וועלכע געבן ַארויס ַא‬ ‫פלאמען‪.‬‬ ‫פארבן‪ ,‬ווי סודות'פולע ַ‬ ‫פארשידענע ַ‬ ‫ַ‬

‫קלא ּפט ָאן אויף די טיר‪.‬‬ ‫ווילסאן ַ‬ ‫ָ‬

‫געדארפט קיין איבערצייגונג‬ ‫ַ‬ ‫האט נישט‬ ‫דער מהר"ל ָ‬ ‫טאקע די שטיינער פונעם חושן‪ .‬דער‬ ‫דאס זענען ַ‬ ‫ַאז ָ‬ ‫האט אים דורכגענומען דערזעענדיג‬ ‫וואס ָ‬ ‫הייליגער ציטער ָ‬ ‫באווייז‪ .‬פון יעדן‬ ‫די שטיינער‪ ,‬איז אים שוין געווען גענוג ַא ַ‬ ‫נאמען פון ַא שבט‪ַ ,‬אזוי‬ ‫רא ּפגעליינט ַא ָ‬ ‫האט זיך ַא ָ‬ ‫שטיין ָ‬ ‫ַאלע צוועלף שבטים‪.‬‬

‫ביטע ַאריין ‪ -‬קומט דער ענטפער‪.‬‬ ‫רמאכט די טיר פון אינעווייניג‪ ,‬און גיט ַא‬ ‫פא ַ‬ ‫ווילסאן ַ‬ ‫ָ‬ ‫דריי דעם שליסל וועלכע איז געווען אין די טיר‪ַ ,‬אז די טיר‬ ‫רשלאסן‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫פא‬ ‫זאל זיין ַ‬ ‫ָ‬ ‫האב איך די שטיינער‪.‬‬ ‫דא ָ‬ ‫ראבינער‪ָ ,‬‬ ‫לזא ַ‬ ‫ ַא ָ‬‫רא ּפ‪ ,‬און ציט ַארויס פון די הויכע‬ ‫ווילסאן בייגט זיך ַא ָ‬ ‫ָ‬ ‫גלאנצעדיגע געלע שטיוול‪ַ ,‬א לענגליכע‬ ‫פוטער פון זיין ַ‬ ‫ּפושקע‪ ,‬און לייגט עס אויפ'ן טיש‪ .‬פון די ּפושקע נעמט‬ ‫פארזיכטיג די‬ ‫ער ַארויס פיר בייטעלעך‪ ,‬און ער עפנט אויף ָ‬ ‫וואטע‬ ‫בייטעלעך‪ .‬אין יעדע בייטל ליגן איינגעוויקלט אין ַ‬ ‫דריי שטיינדלעך‪ ,‬פיר בייטלעך ‪ -‬צוועלף שטיינער‪.‬‬ ‫מיט ַא הייליגן ציטער און מיט ַא געהויבענעם‬

‫האט דער מהר"ל געזען דעם כהן גדול מיט‬ ‫אין דמיון ָ‬ ‫נגעטאן אויף זיך דעם‬ ‫ָ‬ ‫גלאנץ‪ָ ,‬א‬ ‫גאנצן שיינקייט און ַ‬ ‫זיין ַ‬ ‫משפט מיט די צוועלף בליטשקעדיגע שטיינער‪ ,‬ווי‬ ‫ּ‬ ‫חושן‬ ‫ער שטייט און טוט די עבודה אין הייליגן בית המקדש‪.‬‬ ‫באמערקט‪ ,‬ווי קוקנדיג‬ ‫האט ַאליין נישט ַ‬ ‫דער מהר"ל ָ‬ ‫אויף די שטיינער‪ ,‬איז אים צוויי שנירלעך טרערן‬ ‫באקן‪.‬‬ ‫רא ּפגערינען אויף די ַ‬ ‫ַא ָ‬ ‫פארזעצונג קומט אי"ה‬

‫‪35‬‬

‫יארצייטן פון די קומענדיגע וואך‬ ‫שב"ק פרשת ויצא‪ -‬ט' כסלו‬

‫הילולא דצדיקיא‬

‫רבי איסר זלמן בן רבי ברוך פרץ (מעלצער) מירושלים [עץ‬ ‫חיים]‪ ,‬תשי"ד‪ ,‬ומנו"כ בהה"מ‬

‫רבי משה בן רבי שמעון (סופר) זי"ע מפראנקפורט דמיין‪ ,‬תמ"ח‬ ‫רבי דובער בן רבי שניאור זלמן (שניאורסון) האדמו"ר האמצעי‬ ‫מליובאוויטש זי"ע‪ ,‬תקפ"ח‪ ,‬ומנו"כ בניעזין‬ ‫רבי משה (שפירא) מסלאוויטא בן רבי פנחס מקאריץ זי"ע‪,‬‬ ‫ת"ר‪ ,‬ומנו"כ בסלאוויטא‬ ‫רבי מנחם בן רבי מאיר (אייזענשטאדטער) זי"ע אב"ד אונגוואר‬ ‫בעל חומת אש‪ ,‬תרכ"ד‬ ‫רבי דוד דוב בן רבי אהרן ארי' יודא יעקב (מייזליש) זי"ע אב"ד‬ ‫נאשעלסק בעל שו"ת הרד"ד‪ ,‬תרל"ו‬ ‫רבי יעקב אריה (שפירא) מנעשחיז בן רבי מרדכי מסלביחוב‬ ‫זי"ע תרס"ח ומנו"כ בקאוולי‬ ‫רבי יחיאל מיכל בן רבי שמאי (דראהביטשער) ממעזיבוז זי"ע‪,‬‬ ‫תר"פ‪ ,‬ומנו"כ במעזיבוז‬ ‫רב י דוד יעקב (טווערסקי) מזיטאמיר בן רבי מרדכי מקאריס�ט‬ ‫שאוו זי"ע ת"ש‪ ,‬ומנו"כ בזיטאמיר‬ ‫רבי אליעזר בן רבי אליהו יהושע (גלדציילר) אור ישראל זי"ע‪,‬‬ ‫תשס"ה‪ ,‬ומנו"כ במאנסי‬

‫יום א' ‪ -‬י' כסלו‬ ‫רבי שמשון בן רבי משה (בלאך) זי"ע [הנקרא ר' שמשון חסיד]‬ ‫דומ"ץ האמבורג בעל נזירות שמשון‪ ,‬תצ"ח‬ ‫רבי יוסף בן רבי צבי הירש (ליכטאג) זי"ע אב"ד דאמבראווא‬ ‫בעל שו"ת עמודי אש לבית יוסף‪ ,‬תרי"ז‬ ‫רבי משה יוסף בן רבי אברהם דוד (וואהרמאן) מבאטשאטש‬ ‫זי"ע‪ ,‬תרי"ח‪ ,‬ומנו"כ בטבריא‬ ‫רבי ישראל בן רבי דוד יודא (גראס) זי"ע אב"ד ווילחאויץ‪ ,‬תר"ע‬ ‫רבי פנחס מנחם אלעזר בן רבי בנימין אליעזר (יוסטמאן) זי"ע‬ ‫אב"ד פילץ בעל שפתי צדיק‪ ,‬תרפ"א‬ ‫רבי משה מרדכי בן רבי צבי חיים (עפשטיין) זי"ע ר"י סלבודקא‬ ‫וחברון בעל לבוש מרדכי‪ ,‬תרצ"ד‬ ‫רבי אלעזר בן רבי אברהם חיים (הורוויץ) הי"ד מטארנא אב"ד‬ ‫גראדזשיסק‪ ,‬תש"ג‬ ‫רבי מנחם נחום בן רבי שלו' יוסף (פרידמאן) הי"ד מהוסיאטין‬ ‫‪ -‬לבוב‪ ,‬תש"ג‬

‫‪36‬‬

‫יום ב' ‪ -‬י"א כסלו‬ ‫רבי יושע בן רבי שלו' שכנא הכהן (רש"ך) זי"ע ראב"ד קראקא‪,‬‬ ‫תצ"ה‬ ‫רבי יעקב יצחק בן רבי יקותיאל זלמן הלוי (לנדא) זי"ע אב"ד‬ ‫דוקלא בעל אמרי רברבי‪ ,‬תקכ"ג‬ ‫רבי יחיאל בן רבי אהרן (העללער) זי"ע אב"ד האליסק בעל‬ ‫עמודי אור‪ ,‬תרכ"ב‬ ‫רבי יואל צבי בן רבי שמעון (ראטה) זי"ע בעל שו"ת ודרשות‬ ‫בית היוצר‪ ,‬תרנ"ג‬ ‫רבי יצחק בן רבי ישראל (פרידמאן) מסאדיגורא רימינוב זי"ע‪,‬‬ ‫תרפ"ה‪ ,‬ומנו"כ בניו יורק‬ ‫רבי יצחק בן רבי ברוך מאיר מאזאריניץ בעלץ זי"ע הי"ד‪,‬‬ ‫תש"א‪ ,‬בבעלץ‬ ‫רבי יחיאל בן רבי הלל (וויינבערגער) מסערדיהעלי זי"ע‪,‬‬ ‫תשנ"ו‪ ,‬ומנו"כ בק"י‬

‫יום ג' ‪ -‬י"ב כסלו‬ ‫רבי אברהם דוב בן רבי דוד מאווריטש צפת [בת עין]‪ ,‬תר"א‪,‬‬ ‫ומנו"כ בצפת‬ ‫רב י שלמה בן רבי יחיאל (לוריא‪-‬אשכנזי) זי"ע מהרש"ל מלו�ב‬ ‫לין בעל חכמת שלמה‪ ,‬של"ד‬ ‫רבי ארי' לייב בן רבי מרדכי (בערלין) זי"ע אב"ד פרעשבורג [ר'‬ ‫לייב מוכיח]‪ ,‬תק"ג‬ ‫רבי יצחק רפאל חזקי' בן רבי שמואל (לאמפורונטי) זי"ע אב"ד‬ ‫פירארא איטאליע בעל פחד יצחק‪ ,‬תקי"ז‬ ‫רבי נפתלי בן רבי אברהם יודא הכהן (שווארטץ) אב"ד מאד‬ ‫בעל שו"ת אילה שלוחה‪ ,‬תרנ"ז‬ ‫רב י חיים ארי' לייבוש בן רבי שאול (הורוויץ) זי"ע אב"ד זא�ל‬ ‫קאווא בעל שו"ת חיי ארי'‪ ,‬תרס"ה‬

‫יום ד' ‪ -‬י"ג כסלו‬ ‫רבינא בריה דרב הונא מסדר הגמרא‪ ,‬ד"א רל"ו‬ ‫רבי משה בן רבי שמואל דרשן זי"ע דומ"ץ קרקא בעל דרש‬

‫משה‪ ,‬תצ"ו‬

‫אב"ד מארגערעטן‪ ,‬תרצ"ד‬

‫רבי חיים מאיר בן רבי אברהם הכהן (טרויב) זי"ע דומ"ץ סיגעט‬ ‫ודעליטין‪ ,‬תר"ב‬

‫רבי שאול בן רבי מרדכי (ראזענבערג) זי"ע אב"ד ראצפערט‬ ‫בעל חמדת שאול‪ ,‬ת"ש‬

‫רבי מאיר פאפער זי"ע אב"ד מאטערסדארף‪ ,‬תר"ד‬

‫רבי יצחק מאזאריניץ ‪ -‬בעלץ בן רבי ברוך מאיר (טווערסקי)‬ ‫מאזאריניץ זי"ע הי"ד‪ ,‬תש"א‪ ,‬ומנו"כ באבידאווקא‬

‫רבי שלמה זלמן יוסף בן רבי אברהם (פרענקל) מוויאליפולי‬ ‫זי"ע‪ ,‬תרי"ח‪ ,‬ומנו"כ בקראקא‬

‫רבי נתן בן רבי עמרם (גשטטנר) מבני ברק בעל 'להורות נתן'‬ ‫ור"י פנים מאירות זי"ע‪ ,‬תשע"א‪ ,‬ומנו"כ בב"ב‬

‫רבי דוב בער (פרידמאן) מליאובה בן רבי ישראל מרוז'ין זי"ע‪,‬‬ ‫תרל"ו‪ ,‬ומנו"כ בסאדיגורא‬ ‫רבי ישראל אריה מפרעמישלאן בן רבי צבי (פרענקל‪-‬תאומים)‬ ‫מסאדילקוב זי"ע‪ ,‬תרנ"א‬ ‫רבי ישראל בן רבי שמואל אליהו (טויב) ממודזיץ זי"ע בעל‬ ‫דברי ישראל‪ ,‬תרפ"א‪ ,‬ומנו"כ במודזיץ‬ ‫רבי ישראל בן רבי דוד משה (פרידמאן) מטשורטקוב זי"ע‪,‬‬ ‫תרצ"ד‪ ,‬ומנו"כ בווינא‬ ‫רבי יחיאל מיכל (האגער) מהאראדענקא בן רבי ברוך מוויזניץ‬ ‫זי"ע הי"ד‪ ,‬תש"ב‪ .‬ובנו‬ ‫רבי ברוך בן רבי יחיאל מיכל (האגער) מהאראדענקא זי"ע‬ ‫הי"ד‪ ,‬תש"ב‬

‫יום ה' ‪ -‬י"ד כסלו‬ ‫ראובן בן יעקב אבינו ע"ה‪ ,‬ב"א שי"ז‬ ‫רבי מנשה בן רבי יוסף זי"ע אב"ד אמסטערדאם בעל תשועת‬ ‫ישראל‪ ,‬תי"ז‬ ‫רבי שמואל (משה) בן רבי משה פנחס (וואלקנפעלד) זי"ע‬ ‫אב"ד בילגורייא בעל בית שמואל אחרון‪ ,‬תקס"ז‬ ‫רבי מנחם נחום (פרידמאן) משטפינשט בן רבי ישראל מרוז'ין‬ ‫זי"ע‪ ,‬תרכ"ט‪ ,‬ומנו"כ ביאס‬

‫ער"ש ‪ -‬ט"ו כסלו‬ ‫רבינו יהודה הנשיא מסדר המשנה בן רבן שמעון‪ ,‬ג'תתקנ"ד‪,‬‬ ‫ומנו"כ בציפורי‬ ‫רבי אליעזר בן רבי יצחק (פישל) זי"ע מסטריזשוב בעל 'עולם‬ ‫אחד'‪ ,‬תקע"ב‬ ‫רבי יחיאל מיכל (פיטשעניק) מברעזנא בן רבי דוד מסטעפין‬ ‫זי"ע‪ ,‬תר"ט‪ ,‬ומנו"כ בברעזנא‬ ‫רבי ברוך בן רבי אהרן (עקפעלד) זי"ע אב"ד טשוס בעל שו"ת‬ ‫פאת השדה‪ ,‬תרנ"ב‬ ‫רבי ישראל אפרים פישל בן רבי צבי (סופר) זי"ע אב"ד האידו‪-‬‬ ‫נאנאש בעל אפסי ארץ‪ ,‬תרנ"ט‬ ‫רב י שמחה בונם בן רבי אברהם שמואל בנימין (סופר) מפר�ש‬ ‫בורג [שבט סופר] זי"ע‪ ,‬תרס"ז‪ ,‬ומנו"כ בפרשבורג‬ ‫רבי דוד בן רבי יצחק (טווערסקי) מסקווירא זי"ע‪ ,‬תר"פ‪,‬‬ ‫ומנו"כ בקיעוו‬ ‫רבי יושע אשר בן רבי גרשון רויטבלאט זי"ע אב"ד שעדליץ‪,‬‬ ‫ווארשא‪ ,‬תש"ב‬

‫שב"ק פרשת וישלח ‪ -‬ט"ז כסלו‬ ‫רבי יצחק בן רבי יעקב זי"ע אב"ד פראשטיץ‪ ,‬שצ"ט‬

‫רבי יעקב יצחק בן רבי ישראל אלימלך (אונגאר) מזאבנא זי"ע‪,‬‬ ‫תרנ"ב‪ ,‬ומנו"כ בזאבנא‬ ‫רב י מרדכי (טווערסקי) מלויעב בן רבי מנחם נחום מטשע�ר‬ ‫נאביל זי"ע‪ ,‬תרס"ו‪ ,‬ומנו"כ בשדה לבן‬ ‫רבי יעקב משה בן רבי ישכר דוב בעריש הכהן (טורנהיים)‬ ‫מוואלבארזש זי"ע‪ ,‬תרע"ח‪ ,‬ומנו"כ בוואלבארזש‬ ‫רבי אלעזר בן רבי ירמי' (לעוו) זי"ע אב"ד אוהל ואונגוואר בעל‬ ‫פקודת אלעזר‪ ,‬תרע"ט‬ ‫רבי דוד בן רבי מסעוד (אבוחצירא) זי"ע‪ ,‬תר"פ‬ ‫רבי בצלאל זאב בן רבי חנוך העניך (שאפראן) זי"ע אב"ד‬ ‫סקולען ובאקוי בעל שו"ת הרב"ז‪ ,‬תר"צ‬ ‫רבי שמואל זלמן בן רבי יושע אהרן צבי (וויינבערגער) זי"ע‬

‫רבי יושע יצחק יאיר בן רבי יעקב (הורוביץ) זי"ע אב"ד‬ ‫זוראוונא בעל האמונות והדעות‪ ,‬תרי"א‬ ‫רבי אורי פייבוש בן רבי אהרן הכהן זי"ע דומ"ץ בראדי וגאב"ד‬ ‫קאמארנא‬ ‫רבי יעקב יוסף בן רבי ברוך (קצינעלנבויגן) מקאנסטאנטין‬ ‫זי"ע‪ ,‬תרמ"ג‪ ,‬ומנו"כ בקאנסטאנטין‬ ‫רבי מנחם בן רבי יעקב דוד (קאליש) מאמשינוב זי"ע‪ ,‬תרע"ח‪,‬‬ ‫ומנו"כ בווארשא‬ ‫רבי שאול ידידיה אלעזר בן רבי ישראל (טויב) ממודזשיץ זי"ע‪,‬‬ ‫תש"ח‪ ,‬ומנו"כ בהה"ז‬ ‫רבי דוד יהודה ליב בן רבי אשר (שווארץ) בני ברק [גבאי‬ ‫צדקה] זי"ע‪ ,‬תשנ"ט‪ ,‬ומנו"כ בב"ב‬

‫קריגערישע און סענסטיווע קינדער‬ ‫פראגע‪ :‬איך בין א טאטע פון עטליכע קינדער ב"ה און צווישן זיי איז דא איין קינד‪ ,‬א לעכטיגער קינד‪ ,‬אבער ער האט‬ ‫א נאטור אז אלעמאל איז ער דאס קינד וואס ערוועקט אין שטוב קריגעריי‪.‬‬ ‫לאמיר געבן א ביישפיל‪ :‬עס קענען זיך שפילן צען קינדער‪ ,‬שכנים‪ ,‬קאזינס א‪.‬א‪.‬וו און ווי דער סדר פון א שפיל איז אז‬ ‫פשוט‬ ‫ווארטנדע‬ ‫אזוי‪,‬פון די‬ ‫אמאל רוב‬ ‫גייטאז דער‬ ‫געשריבן‬ ‫קינדמאמר‬ ‫פריערדיגן‬ ‫דעם‬ ‫געבליבן‬ ‫אמאל זענען‬ ‫מיר‬ ‫וועלןאיז אן‬ ‫אבער ער‬ ‫אמאל אזוי‪,‬‬ ‫האבןעס איז‬ ‫פארשטייט אז‬ ‫און יעדער‬ ‫זיגטאיןדער‬ ‫שטיין אמאל‬ ‫געווינט דער‪,‬‬ ‫קריגעריי‪ .‬זיין מיט די מציאות‪ ,‬וויסנדיג אז א געראשקע‬ ‫מיט א משלים‬ ‫באקלאגט זיך‬ ‫טאטעערוואס‬ ‫פראגע פון‬ ‫ענטפערנדיג א‬ ‫אייביג אנהייבן‬ ‫פארלירטא‪ -‬וועט‬ ‫ווען ער‬ ‫אויסנאם‪.‬‬ ‫אז זיין קינד ווערט שנעל באליידיגט און ווען ער שפירט וועט זיי נישט העלפן אדער לייזן די באקריוודעווע‪ ,‬מיט‬ ‫געווארן‪.‬אבער ער‬ ‫מיטשפאנען‬ ‫נארוואס אלע וועלן‬ ‫זענעןפאברענג‪.‬‬ ‫טישזייאויף א‬ ‫וועןאמען וועט‬ ‫בארירטוועט‬ ‫אזוי אויך‬ ‫באקרידעוועט‬ ‫קריגעריי‪.‬זיך זעצן צו דעםוואס‬ ‫אפשפילןמיט‬ ‫אים‪,‬זיךהייבט ער‬ ‫אז מען‬ ‫וועט ארויפברענגען א צווייטער געדאנק‪ ,‬עס וועט זיך אנהייבן א קריגעריי און אלעס וועט גיין צוגרונד‪.‬‬ ‫דער יסוד לערנט אונז זייער אסאך‪ .‬יעדער‬ ‫מיר האבן אנאליזירט דאס קינד און געשריבן אז ווי‬ ‫מען מיט‬ ‫דער איז וואס‬ ‫ווייסט‪ -‬דיאזשאלה‬ ‫ערוואקסענערנאר אן‬ ‫דאס און וואו ער קומט‬ ‫משפחה‬ ‫ביי חדר‪,‬‬ ‫פראבלעם אין‬ ‫דער אין שטוב‪,‬‬ ‫זעלבער איז‬ ‫עס דער‬ ‫פאר‬ ‫בעסטערטוטשולע‬ ‫צווישן און‬ ‫דעם קינד‪,‬‬ ‫שיינט‪ ,‬ליגט‬ ‫קינד?‬ ‫אזא‬ ‫קענען משלים זיין מיט דער פאקט אז איינער האט אים פירערשאפט צווישן מענטשן איז נישט קיין צווייטער ווי‬ ‫בארירט‪ ,‬און מיר האבן באטאנט אז ווארשיינליך‪ ,‬נעמט דער מציאות!‬ ‫זיך עס פון דעם אז דאס קינד איז מער סענסיטיוו און‬ ‫ליידער‪ ,‬דער מציאות אין די ערדישע וועלט‪ ,‬אזוי לאנג‬ ‫יעדער קלייניגקייט נעמט ער אן זייער שווער‪.‬‬ ‫ווי עס וועט נישט זיין קיין עולם התיקון‪ ,‬איז אז מענטשן‬ ‫איינמאל מיר גלייבן אז זיין התנהגות איז א תוצאה קריגן זיך און בא'עוולה'נען א צווייטן‪ ,‬אויב זיי האבן נישט‬ ‫פון א שוועריגקייט אין קענען משלים זיין מיט א ווייטאג‪ ,‬געארבעט אויף זייערע מידות‪ ,‬און אזוי לאנג ווי מיר האבן‬ ‫נישט די שליסלן צו טוישן די וועלט‪ ,‬וועט זיך די ביטערע‬ ‫לאמיר זען וואס מיר קענען אים העלפן‪.‬‬ ‫מציאות נישט טוישן‪....‬‬ ‫נאר איידער מיר שרייבן ווי אזוי מען קען העלפן דאס‬ ‫דער קונסט פון א מענטש איז צו קענען שלינגען ווען‬ ‫קינד‪ ,‬פון די קוק ווינקל פון א טאטע‪ ,‬לאמיר ערשט‬ ‫שרייבן די ריכטיגע וועג ווי אזוי מענטשן לערנען זיך צו מען טרעט אויף אים‪ ,‬אדער‪ ,‬אין פאל‪ ,‬אז מען רעדט פון‬ ‫פארמעסטן מיט א מציאות‪ ,‬אז אנדערע טשעפענען אים‪ ,‬עוולה'ס וואס מען קען נישט שלינגען‪ ,‬ווי געלט שאדן‪ ,‬זיך‬ ‫אויסצושלאגן מיט דעם בר פלוגתא דורך די אנגענומענע‬ ‫אדער באטרעטן זייערע געפילן‪.‬‬ ‫וועגן און זיין געדולדיג ביז מען וועט אים באזיגן‪.‬‬ ‫אין דעם פריערדיגן מאמר האבן מיר געברענגט דעם‬ ‫יעדער פארשטענדליכער מענטש פארשטייט דעם‬ ‫ביישפיל פון צוויי מענטשן וואס שטייען אין א רייע און‬ ‫ווארטן איינצקויפן עפעס און איינער שטופט זיך אריין‪ .‬מיר יסוד‪ ,‬אפילו עס איז שווער און טוט אמאל שטארק וויי‪,‬‬

‫‪38‬‬

‫ווייל דער אלטערנאטיוו צו דעם וועג פון שרייען און‬ ‫פארפירן‪ ,‬ענדיגט זיך געווענליך נישט אויס מיט גארנישט‪.‬‬ ‫אז מיר זענען באקאנט מיט דעם יסוד אז טוישן דער‬ ‫מציאות איז נישט די לעזונג‪ ,‬נאר טוט נאר פארפלאנטערן‬ ‫די סיטואציע‪ ,‬לאמיר זיך אומקערן צו דאס קינד‪.‬‬ ‫אויך דער קינד פארמעסט זיך מיט אט די‬ ‫שוועריגקייט‪ .‬דער וואס טשעפעט אים‪ ,‬האט אים וויי‬ ‫געטאן און עווענטועל וועט ער דארפן לערנען אז ער קען‬ ‫נישט טוישן די מציאות‪ ,‬ווייל וועלט וועט בלייבן וועלט‬ ‫און די תוצאה פון ווערן באליידיגט און קריגעריי וועט נאר‬

‫זיין אז ער וועט בלייבן מער און מער אויסגעשפיגענער‬ ‫און אויסגעשפילט ווען מיט די צייט וועט ער פארלירן די‬ ‫מעגליכקייט צו קענען קאמיוניקירן מיט די געזעלשאפט‪.‬‬ ‫מיר קענען נישט טוישן דעם סיסטעם און אויך‬ ‫נישט פרובירן עס צו טוישן‪ ,‬אבער מיר קענען אים יא‬ ‫מוטיגן מיט גוטע ווערטער און מאנעווירן ווי אזוי ער זאל‬ ‫אנקומען צו א מציאות‪ ,‬אז ער זאל זיך קענען פארמעסטן‬ ‫מיט אנדערע‪.‬‬ ‫ווי אזוי וועלן מיר עס טון און אים מוטיגן? דערויף‬ ‫וועלן מיר שרייבן אין דעם קומענדיגן מאמר‪.‬‬

‫שיקט אריין אייערע שאלות צו דעם דאזיגן ספעציעלן חינוך מעיל אדרעס ‪[email protected]‬‬ ‫אדער קענט איר עס שיקן דורך פעקס‪020-3670-3882 :‬‬

‫לעטר פתורא‬ ‫וואספארא זכותים מען קען זיך איינקויפן מיט געלט‬ ‫והנה סולם מוצב ארצה‪.‬‬ ‫צדיקים האבן געזאגט אז דער ווארט 'סולם' מיט א וי"ו‪ ,‬און איז די זעלבע גימטריא ווי ממון‪ ,‬און דאס איז א רמז‬ ‫אז לעולם איז געלט אן ערדישער זאך‪ ,‬און עס איז ווי דער פסוק איז מעיד – מוצב ארצה – עס איז גשמיות און עס‬ ‫קען אראפנידערן דער מענטש זייער נידריג‪.‬‬ ‫אבער – וראשו מגיע השמימה – אויב א איד האט שכל און נוצט דאס געלט פאר גוטע זאכן און העלפט‬ ‫אלמנות ויתומים און בויעט בנינים של תורה‪ ,‬דאן איז ער זוכה אז וראשו מגיע השמימה – אז די זכותים הייבן אים‬ ‫אויף זייער הויעך‪.‬‬ ‫(מפי השמועה)‬

‫א חברותא פון ‪ 15‬שעה א טאג‬ ‫ויפגע במקום‪.‬‬ ‫דער חיד"א אין זיין ספר הק' נחלת קדומים ברענגט בשמו פון דעם הייליגן רוקח‪ ,‬און דער רוקח ברענגט בשמו‬ ‫פון זיין רבי‪ ,‬ר' יהודה החסיד‪ ,‬אז ביי זיי איז געווען מקובל אז פופצן יאר האבן די דריי אבות אברהם יצחק און יעקב‬ ‫געלעבט אינאיינעם אויף דער וועלט‪.‬‬ ‫אויך איז געווען מקובל ביי זיי אז די דריי דורות פלעגן לערנען האבנדיג א שיעור קבוע פון פופצן שעה ברציפות‬ ‫יעדן טאג‪.‬‬ ‫האט דער רוקח צוגעלייגט אז ווען מען ציילט דער פסוק פון ויפגע במקום זעט מען אז דער פסוק ציילט זיך‬ ‫‪ 15‬ווערטער‪ ,‬און די ווערטער זענען א רמז צו די פופצן שעה'דיגע חברותא‪ ,‬און אויך אויף די ‪ 15‬יאר וואס זיי האבן‬ ‫געלערנט יעדן טאג אינאיינעם‪.‬‬ ‫(נחל קדומים ‪ -‬חיד"א)‬

‫‪39‬‬

‫מתיקא כדובשא‬

‫הרב י‪ .‬אריק‬

‫מה ביקש לבן הארמי‬ ‫די רשעים קומען שטענדיג באדייטן‬

‫ווען לבן איז יעקב אבינו נאכגעלאפן‬ ‫און אינמיטן וועג אים געטראפן‬

‫אז היינט איז שוין אנדערע צייטן‬

‫און לבן האט אים פארגעהאלטן‬ ‫פארוואס איז ער אנטלאפן באהאלטן‬

‫אפילו מען וועט זיי ווייזן קלאר די הלכה‬ ‫וועלן זיי אוועקמאכן מיט זייער קרומע הנחה‬

‫צווישן אנדערע זאגט לבן אהער און אהין‬ ‫איך האב בכח דיר שלעכטס צו טוהן‬ ‫נאר הקב"ה האט מיר אין חלום נעכטן‬ ‫געווארנט נישט צו טוהן קיין שלעכטן‬ ‫לכאורה זענען זיינע ווערטער א סתירה‬ ‫קודם זאגט ער איך האב א גבורה‬ ‫איך קען ענק שלעכטס טוהן און שעדיגן‬ ‫אזוי האט ער מיט שטאלץ געטוהן פרעדיגן‬ ‫און תיכף דערויף איז ער מודה געוויס‬ ‫אז רבוש"ע גיבט אים נישט קיין רשות‬ ‫"אמש" אמר אלי נעכטן אין חלום‬ ‫דעריבער מוז איך לעבן בשלו'‬ ‫זעהט מען דאך קלאר בחוש‬ ‫אז שלעכטס טוהן קען ער נישט‬

‫אז היינט איז שוין נישט ווי אמאל‬ ‫אזוי מאכן זיי קאליע כל קדושת ישראל‬ ‫דאס האט לבן געהאט אינזין‬ ‫יש לקל ידי איך קען שלעכטס טוהן‬ ‫אבער הקב"ה האט מיר אנגעזאגט ניין‬ ‫"אמש" דאס איז נעכטן געווען די מיין‬ ‫אבער היינט איז שוין אנדערע צייטן‬ ‫מען מוז שוין נישט ח"ו פאלגן דעם טאטן‬ ‫דאס איז לבנ'ס שיטה הרשעה‬ ‫אבער מיר ווייסן דעם חת"ס'ס צוואה‬ ‫יש לנו אב זקן אונזער טאטן‬

‫‪40‬‬

‫נו פארוואס זאגט ער קודם הויעך‬ ‫איך קען ענק שעדיגן איך בין בכח‬

‫והוא לא ישתנה אין אלע צייטן‬

‫זאגט דער סאטמאר רב זכרונו לברכה‬ ‫אז דא ליגט א שטארקע הנחה‬

‫די זעלבע תורה בלייבט שטיין‬ ‫און מיר דארפן זיך מכניע זיין‬

‫ותימרון חידושא‬

‫הלכות ברכות המזון‬

‫(א)‬

‫בפרשתן‪ :‬לחם לאכול‪ ...‬והיה ה' לי לאלקים‪ ,‬לאחר שאוכלים לחם ממליכים השי"ת בברכה"מ‬ ‫שטייט אין ספר הקדוש "תולדות אהרן" (פרשת שופטים) אז דער גרויסער מגיד פון מעזריטש זי"ע האט מזהיר געווען צו אינזין האבן ביים‬ ‫בענטשן מער ווי ביים דאווענען‪ ,‬ווייל בענטשן איז א דאורייתא און דאווענען [איז לויט אסאך פוסקים] נאר א דרבנן‪.‬‬ ‫דער מציאות איז אז בענטשן דארף א גרויסע חיזוק‪ ,‬בפרט ווען מ'עסט א סעודה וואס עס ברענגט צומאל א כבידות הגוף‪ ,‬דארף מען א‬ ‫עקסטערע חיזוק צו בענטשן בכוונה‪.‬‬ ‫עס איז ידוע וואס דער ספר החינוך (מצוה ת"ל‪ ,‬והביאו המשנה ברורה ר"ס קפ"ה‪ ,‬וראה להלן בשם הזוה"ק) שרייבט‪" :‬איך האב מקבל געווען‬ ‫פון מיינע רבי'ס אז ווער עס איז זהיר אין די מצוה פון ברכת המזון‪ ,‬וועט ער האבן פרנסה לייכטערהייט "כל ימיו" (דאס מיינט אלע זיינע לעבענס‬ ‫טעג)"‪ .‬און אידן זענען מעיד אז דאס איז בדוק ומנוסה!‬

‫פאלגענד עטליכע פון הלכות ברכת המזון‪:‬‬ ‫[א] מ'דארף הערן די ווערטער וואס מ'זאגט ארויס פון מויל ביים בענטשן (שו"ע סימן קפ"ה ס"א‪ ,‬ועיי"ש בשערי תשובה דבר חידוש) [בעיקר‬ ‫ביז נאך אל יחסרנו]‪.‬‬ ‫[ב] מ'איז מחויב צו בענטשן זיצנדיג אויפן פלאץ מיט אן אימה און נישט ח"ו בקלות ראש (ראה שו"ע סימן קפ"ג ס"ט)‪ .‬דער מגן‬ ‫אברהם (שם סק"ה‪ ,‬וראה מ"ב שם סקי"א) שרייבט אז א ירא שמים זאל נישט בענטשן מיטן בלויזן קאפעל‪ ,‬נאר מיט א היט‪ ,‬און זיך‬ ‫אויך ארומנעמען מיט א בגד עליון [און לכתחלה דארף עס זיין ריין‪ ,‬און מכובד'דיג]‪.‬‬ ‫[ג] דער זוהר הקדוש (ויקהל רי"ח‪ ).‬דריקט עקסטער אויס ווי ווייט מען זאל בענטשן מיט א שמחה [ויעו"ש שכתוב "ו ְּכ ָּמה‬ ‫ֵיה ְּב ֶח ְדוָה ו ָּב ֵעינָא ָט ָבא"‪ ,‬ומתאים לדברי החינוך הנ"ל]‪.‬‬ ‫ֲבין ל ּ‬ ‫ֵך ְּב ֶח ְדוָה ו ָּב ֵעינָא ָט ָבא‪ָ ,‬ה ִכי ָיה ִ‬ ‫ְּד ִאיה ּו ְמ ָבר ְ‬ ‫[ד] מ'טאר ח"ו נישט טוהן קיין שום זאך אינמיטן בענטשן (שם סי"ב‪ ,‬וראה שם במ"ב דדין זה הוא בכל הברכות)‪ ,‬אזוי אויך טאר מען נישט‬ ‫ווינקן מיט די אויגן אד"ג‪ ,‬אזוי ווי בשעת שמונה עשרה (ראה שו"ע שם ס"ח "שדינה כתפלה"‪ ,‬והיינו שמו"ע‪ ,‬ולפי"ז כתב בערוה"ש שם דאסור לקרוץ בעיניו)‪.‬‬ ‫[ה] לכתחלה דארף מען פארלעשן די מאבייל פארן בענטשן (עפ"י הנ"ל‪ ,‬וכש"כ שאין להסתכל עליו בשעת ברכה"מ)‪.‬‬ ‫[ו] די מציאות איז אז אויב א מענטש בענטשט און די ארומיגע שמועסן ווייטער אויפן קול ברענגט עס אז מ'זאל נישט‬ ‫קענען מכוין זיין ריכטיג ווי די הלכה איז‪ ,‬דערפאר איז כדאי זיך נוהג צו זיין אין א אידישע שטוב אז ווען מ'קען‪ ,‬זאלן אלע‬ ‫בענטשן אינאיינעם (אפילו אם אינם מברכין בזימון)‪ ,‬כדי צו זיין נזהר אין ברכת המזון מיט כוונה‪.‬‬ ‫[ז] עס איז דא צוויי מיני כוונות וואס מ'דארף אינזין האבן ביים בענטשן א) די כוונה צו מקיים זיין א מצות עשה דאורייתא‬ ‫(עכ"פ כשאכל כדי שביעה‪ ,‬וכוונה זו הוא בעיקר קודם ברכה"מ‪ ,‬ראה מ"ב סימן ס')‪ ,‬ב) אינזין האבן די פירוש המלות פון די עיקרי הברכות‪ ,‬וואס דורכדעם‬ ‫דאנקט מען השי"ת פאר די עסן וואס ער האט געגעבן (ועיין שועה"ר סימן קפ"ה ס"א דברים חמורים מאוד בזה)‪.‬‬ ‫[ח] מיט די היינטיגע מציאות פון מזונות ברויט אד"ג‪ ,‬איז דא מענטשן וואס וואשן זיך נישט אזוי אפט‪ ,‬אבער מ'דארף צו‬ ‫וויסן אז אפילו לויט די פוסקים וואס האלטן אז דאס איז נישט המוציא‪ ,‬איז א) נאר אויב מ'עסט נישט א שיעור פון קביעות‬ ‫סעודה‪ .‬ב) סוף סוף האט מען נישט די זכייה מקיים צו זיין א מצות עשה דאורייתא‪ ,‬דערפאר איז אוודאי בעסער ווען מ'קען‬ ‫זיך וואשן און בענטשן ווי א איד!‬

‫‪41‬‬

‫‪[email protected]‬‬ ‫‪41 Leadale Road London N16 6BZ‬‬ ‫‪Fax: 020 3670 3882‬‬

‫ואלין מליא‬

‫אל כבוד המערכת החשובה של הגליון מלא תוכן 'שבת בשבתו'‪.‬‬

‫עמיצער האט דא אנגעפרעגט פארוואס די אלטע פרוכת'ער האבן אלע געהאט א בילד פון די לוחות און די היינטיגע שוין‬ ‫נישט‪ ,‬צי ס'איז דא ענין דערביי‪.‬‬ ‫איך בין שטארק מסופק צי זיין שאלה איז טאקע געווען אזא שאלת תם אדער האט ער געצילט צו עפעס… ס'קוקט היפש‬ ‫אויס אז ער האט דא אויף אן איידעלן אופן געזוכט צו מעורר זיין אויפן פרישע פירצה פארוואס די היינטיגע פאבריצירטע‬ ‫פרוכת'ער האבן שוין נישט די הייליגע בילד פונעם לוחות זייענדיג משנה פון אמאל‪.‬‬ ‫אויב איז זיין כוונה טאקע געווען אזוי‪ ,‬שפיר איך מיט מיט דעם איד'ס ווייטאג אז דאסמאל האט ער נישט דערגרייכט זיין ציל‪,‬‬ ‫ווייל אויב עפעס קען מען זאגן אכשור דרי און ס'איז נאר א מעלה אז מ'האט משנה געווען‪.‬‬ ‫לאמיר עס צולייגן אין קורצן‪:‬‬ ‫דער רמ"א אין סי' א' סעיף ה' ברענגט אז מ'טאר נישט זאגן יעדן טאג בציבור די עשרת הדברות‪ ,‬דער מג"א איז מסביר אז די‬ ‫טעם איז צוליב די מינים וואס זאגן אז נאר דאס איז די תורה‪ ,‬און וועגן דעם שרייבט ער זאל מען עס נישט שרייבן "על קונטרס‬ ‫המיוחד לציבור"‪ ,‬לפי"ז איז פשטות א פראבלעם צו לייגן א בילד פון די לוחות מיט די עשרת הדברות אויפן פרוכת‪.‬‬ ‫אין די אחרונים טרעפן מיר טאקע די וואס אסר'ן דאס (עי' בנימוקי או"ח סק"ד שאביו בעל דרכי תשובה זי"ע הזהיר מאד שלא להעמיד הטבלאות של עשרת‬ ‫הדברות בארון הקודש ופעל הרבה להעבירם‪ ,‬ובשו"ת בצל החכמה (ח"ג סי' קי"ב) אוסר אפי' אם כותבין רק א' ב' ג' וכו') אנדערע זענען עס יא מתיר (עי'‬ ‫בלקט קמח החדש סקמ"ט ובשו"ת באר משה (ח"ג סי' קפ"ה) ועוד אחרונים)‪.‬‬ ‫עכ"פ ס'איז קלאר אז ס'איז דא חילוקי דיעות אין דעם‪ ,‬דעריבער אויב קען מען באשיינען דעם ארון קודש אן אריינגיין אין די‬ ‫פארוויקלטע נושא קען נישט זיין שענער און בעסער פון דעם‪.‬‬ ‫בהוקרה והערכה‬ ‫מ‪.‬ר‪.‬ש‪.‬‬

‫לכבוד מערכת החשובה שבת בשבתו‪.‬‬

‫איך האב הנאה געהאט פונעם בריוו פון ר' אלטר משה קליין פון קרית יואל‪ ,‬ספעציעל איז געווען אינטערסאנט צו זעהן ווי‬ ‫שבת בשבתו גייט שוין‬ ‫'אלוועלטליך' און ס'קומט שוין אויך אריין בריוון פונעם ווייטן אמעריקא‪ ,‬אין א בחינה פון אתם בנציבין ומצודתכם פרוסה…‬ ‫כ'וויל נאר צולייגן אז פונקט פארגאנגענע וואך האב איך געזעהן געדרוקט אינעם הערליכן גליון 'לב שומע' וואס ערשיינט מידי‬ ‫שבוע בשבוע ע"י הגאון הגדול רבי שמעי' לעוו שליט"א דומ"ץ וראה"כ סאטמאר ווי ער רעדט ארום (אינעם אפטיילונג חוקים להורותם)‬ ‫איבער די הלכה'דיגע חלק פון די שבת שליסלעך‪ ,‬איז ער דארט מבאר אז להלכה איז די מערסטע מהודר אז מ'זאל טאקע‬ ‫האבן א נומבער שלאס און נישט דארפן צוקומען צו טראגן א שבת שליסל‪.‬‬ ‫קומט אויס אז די וואס וועלן זיך צוהערן צום עצה פון הרב קליין און טוישן זייערע שלעסער צו א נומבער שלאס איז אויסער‬ ‫וואס זיי וועלן פארדינען אינעם פראקטישן חלק פון זייער לעבן (ווי ער האט רייך געשילדערט אינעם בריוו) וועלן זיי אויך מקיים זיין א‬ ‫שטארקן הידור אין הלכה‪.‬‬ ‫כה לחי!‬ ‫ח‪.‬י‪.‬פ‪.‬‬

‫‪42‬‬

‫לכבוד די חשוב'ע אינהאלטסרייכע אויסגאבע 'שבת בשבתו'‪.‬‬

‫אינעם עמיקא וטמירא ארטיקל פר' לך האט הרב נחום משה קרויס אנגענומען אז דאס אידישע פאלק איז א "ראסע"‪ ,‬והא‬ ‫ראי' אז מ'זעט ישראל אע"פ שחטא ישראל הוא‪ .‬וויל איך אויפמערקן געוויסע ענינים מיט מקורות וואס ער האט מעגליך‬ ‫פארזען‪.‬‬ ‫אין פסוק שטייט היום הזה נהייתה לעם (דברים כ"ז ט') אינעם היינטיגן טאג נאך וואס ענק האבן מקבל געווען די תורה‪ ,‬זענט‬ ‫עטס געווארן פאר א פאלק‪ .‬גאר באקאנט איז דאס וואס רב סעדי' גאון שרייבט אין אמונות ודעות מאמר ג'‪" ,‬כי אומתינו‬ ‫איננה אומה כי אם בתורותיה"‪ ,‬אז אונזער פאלק איז נישט קיין פאלק נאר מיט דער תורה‪ ,‬דאס מיינט‪ ,‬אז אונז זענען נישט א‬ ‫פאלק וואס האבן אויך א גלויבן‪ ,‬נאר פארקערט ווייל אונז האבן א גלויבן דאס מאכט אונז פאר א פאלק‪ ,‬און אהן קיין תורה‬ ‫זענען מיר נישט קיין פאלק‪ .‬אזוי אויך טייטשט ר' אלחנן וואסערמאן אין קובץ מאמרים ומכתבים ח"א עמ' קמ"ה דעם פסוק‬ ‫הן עם לבדד ישכון ובגוים לא יתחשב (במדבר כ"ג ט') אז דער חילוק פון "עם" מיט "גוי" איז‪ ,‬עם ‪ -‬מיינט א גרופע מענטשן וואס‬ ‫פאראייניגן זיך מכח זייער רעליגיע‪ ,‬און גוי ‪ -‬מיינט א פאלק וואס האבן זיך צוזאמגענומען מכח זייער אפשטאם‪ ,‬און דאס‬ ‫זאגט דער פסוק אז אונז אידן זענען אן עם לבדד ישכון ‪ -‬וואס זענען א פאלק נאר וועגן אונזער רעליגיע‪ ,‬וכלשונו "זהו יחודינו‬ ‫הבלעדי" דאס איז אונזער איינציגסטע אייניגשאפט‪ ,‬ובגוים‪ ,‬און אלץ פאלק ווי אנדערע פעלקער וואס האט צוטון מיט זייער‬ ‫אפשטאם און לאנד‪ ,‬לא יתחשב‪ ,‬האבן אונז נישט קיים שום שייכות ע"כ‪ .‬ולפי"ז דארף זיין א איד בכלל נישט זיין קיין סתירה‬ ‫מיט זיין געטריי דאס לאנד וואו מ'וואוינט‪ ,‬און אזוי טאקע האבן די אידן זיך אלעמאל געפירט‪.‬‬ ‫ממילא וועגן דעם איז פשוט און פארשטענדליך פארוואס יעדער גר דארף מען מקבל זיין בסבר פנים יפות‪ ,‬ווי דער פסוק‬ ‫זאגט (במדבר ט"ו ט"ז) תורה אחת ומשפט אחד יהי' לכם ולגר הגר אתכם‪ ,‬און אפילו טאמער ער איז פון די אייניקלעך פון המן‬ ‫הרשע דארף מען אים אויך מכבד זיין‪ ,‬משא"כ אפילו א זון פון א גדול בישראל וואס האט זיך גע'שמד'ט איז בכלל פון מורידין‬ ‫ולא מעלין‪ ,‬און ער איז אין אונזער אויגן ערגער פון א הונט וואס אויף אים איז נישט דא דער "מצוה" פון מורידין‪ ,‬ווייל אן‬ ‫דער תורה האט א איד נישט קיין שום ווערד‪ ,‬און מיט דער תורה איז נישט נוגע זיין אפשטאם בכלל (קובץ מאמרים ומכתבים ח"א‬ ‫עמ' שי"ד)‪ .‬און באמת דאס אז ער ווערט נישט פאררעכנט אלס איד‪ ,‬איז נישט מחמת עונש נאר פשוט ווייל א איד מיינט‬ ‫איינער וואס גלייבט אין באשעפער‪ ,‬און דער וואס גלייבט נישט איז אטאמאטיש נישט קיין איד‪ ,‬ווי דער חפץ חיים האט‬ ‫געזאגט‪ :‬מען זאגט "פרייע יודען" איך פערשטעה ניט ווי איז דאס פרייע יודען? פרייע זענען זיי טאקי‪ ,‬אבער זענען זיי דאך‬ ‫קיין יודען ניט… (הובא שם עמ' רס"ז)‪ .‬ווייל דאס איז צוויי קעגן געזעצטע זאכן ווייל א איד איז נישט פריי ער היט תורה ומצוות‪,‬‬ ‫און דער פרייער איז נישט קיין איד!‬ ‫און כלפי די וואס טענה'ן אז ישראל אעפ"י שחטא ישראל הוא‪ ,‬שרייבט ר' אלחנן אין מאמר עיקבתא דמשיחא (שם עמ'‬ ‫רס"ה) אז דער וואס פרעגט אזוי איז "שואל שלא מדעת"‪ ,‬ווייל דאס רעדט זיך נאר ביי אזעלכע וואס גלייבן אין די עקרי‬ ‫הדת‪ ,‬נאר זיי זענען רשעים און בעלי עבירה פאר זייער הנאה‪ ,‬אבער אויף דער וואס זיין אמונה איז אים קאליע געווארן‬ ‫שרייבט שוין דער רמב"ם אז ער איז יצא מן הכלל‪ ,‬און ס'איז א מצוה אים צו פיינט האבן און אויף אים שטייט משנאיך ד'‬ ‫אשנא ובתקוממיך אתקוטט‪ .‬און באמת איז דאס א ברייתא מפורשת אין אבות דר' נתן פט"ז אהוב את כל אדם ושנוא את‬ ‫האפיקורסין והמיסיתים ומדיחים‪ ,‬וכן דוד אמר משנאיך ד' אשנא ובתקוממיך אתקוטט תכלית שנאה שנאתים לאויבים‬ ‫היו לי (ע"ע מש"כ הג"ר ראובן גרוזובסקי בבעיות הזמן עמ' נ"ז מזה)‪.‬‬ ‫ממילא קומען מיר צוריק צום אויבנדערמאנטן ארטיקל‪ ,‬אז אפילו ס'איז יתכן אז ס'איז פארהאן פארשידענע אידישע זיטן‬ ‫און הנהגות און אפילו דאס וואס דער גמרא זאגט רחמנים ביישנים גומלי חסדים דאס איז אלעס נישט קיין תנאי אין זיין א‬ ‫איד דער איינציגסטע תנאי צו הייסן א איד איז נאר מקבל זיין דעם עול התורה און גלייבן אינעם באשעפער‪.‬‬ ‫א‪.‬ש‪.‬‬

‫‪43‬‬

‫קע‬

‫די‬ ‫ווא‬ ‫די‬

‫פרשת ויצא‬

‫יוס‬ ‫כח‬ ‫אז‬ ‫ריק‬ ‫אי‬

‫גליון פא שנה ג‬

‫יוס‬ ‫אר‬ ‫או‬ ‫אד‬

‫האט זיך דאס‬ ‫געלוינט אדער נישט?‬ ‫א גאנצן יום כיפור איז ער געשטאנען און געוויינט‪,‬‬ ‫דער אייבישטער זאל אים ארויס העלפן פון זיינע‬ ‫גרויסע שוועריגקייטן וואס ער האט‪ ,‬ער זאל שוין‬ ‫האבן די ישועה‪ ,‬די בעלי חובות זאלן אים שוין אפ‬ ‫לאזן ער זאל שוין קענען אהיים ברענגען ברויט‬ ‫רוהיגערהייט‪.‬‬ ‫אינמיטן נעילה איז ער שוין געווען אזוי אפ‬ ‫געשוואכט אז ער האט זיך אראפ געזעצט אויף‬ ‫אפאר מינוט‪ ,‬און‪ ...‬ער איז איינגעשלאפן‪ ,‬אין חלום‬ ‫קומט צו אים א מלאך און זאגט אים הער צו! דיינע‬ ‫תפילות זענען אנגענומען געווארן‪ ,‬איך זאג דיר‬ ‫יעצט די נומערן פון די לאטארי פון נעקסטע וואך‪,‬‬ ‫גיי מארגן קויף א לאטארי און די וועסט געווינען‪.‬‬ ‫ער וועקט זיך אויף‪ ,‬ער געדענקט קלאר די נומערן‪,‬‬ ‫די רעשט דאווענען גייט שוין אסאך בעסער‪,‬‬ ‫צומארגנס קויפט ער די לאטארי און ערב סוכות איז‬ ‫ער דער גביר פון שטעטל‪ ,‬סוכות איז ער שוין מקיים‬ ‫"ושמחת בחגך" מיט אלע הידורים‪.‬‬ ‫קען מען דען זאגן אז ער האט א עבירה אז ער איז‬ ‫איינגעשלאפן אינמיטן נעילה? קען מען דען זאגן‬ ‫אז ס'איז געווען א שלעכטע זאך?! מיר האבן דאך‬ ‫קלאר געזעהן אז דאס איז געווען א גלוי שכינה‪.‬‬ ‫יעקב אבינו וועקט זיך אויף מיט א שרעק "אכן יש ה'‬ ‫במקום הזה ואנוכי לא ידעתי" דער אייבישטער איז‬ ‫דא און איך האב נישט געוואוסט‪ ,‬ווען איך וואלט‬ ‫געוואוסט וואלט איך דא נישט געגאנגען שלאפן‪.‬‬ ‫רבי יעקב וואס איז געשעהן? דער אייבישטער האט‬ ‫ספיציעל געברענגט צו דא הר המוריה‪ ,‬ער האט‬ ‫עקסטער אראפ גלאזט די זון פאר די צייט‪ ,‬אלעס‬ ‫כדי דו זאלסט דא שלאפן און באקומען די נבואה‬ ‫פון "והנה אנוכי עמך" אין דיין חלום‪ ,‬איז פארוואס‬ ‫איז די גרויסע שרעק פארוואס איז דאס געווען א‬ ‫טעות דא צו שלאפן?‬ ‫לאמיר ווייטער באגלייטן יעקב אבינו‪.‬‬ ‫יעקב קומט אן צו זיין פעטער לבן‪ ,‬ער ווייסט שוין אז‬ ‫ער האט צו טוהן מיט א גרויסער ליגנער א מענטש‬ ‫וואס אפילו זיין נאמען איז געבויעט אויף ליגענט‪,‬‬ ‫ער הייסט לבן – ווייס‪ ,‬און זיין גאנצע מהות איז נאר‬ ‫שווארצע געשעפטן‪.‬‬ ‫יעקב בארוהיגט רחל מיט די ווערטער "אחיו אני‬ ‫ברמאות" איך קען זיין א ליגנער פונקט ווי אים‪ ,‬אויב‬ ‫ער וועט גיין מיט מיר קרום וועל איך אויך גיין מיט‬

‫‪44‬‬

‫אים קרום‪ ,‬איך בין נישט אזא תמים אזוי ווי די וועלט‬ ‫מיינט‪ ,‬איך קען אויך זיין א בלאפער‪.‬‬ ‫נאך ווען לבן האט פארשטאנען אז פון יעקב וועט‬ ‫ער נישט זעהן געלט‪ ,‬און דער בחור איז טאקע‬ ‫געקומען מיט ליידיגע טאשן‪ ,‬קומט לבן מיט א‬ ‫הצעה "הכי אחי אתה ועבדתני חינם" – ווייל‬ ‫מיר זענען משפחה וועסטו מוזן ארבעטן ביי מיר‬ ‫אומזוסט? איך בין נישט מסכים זאלסט ארבעטן ביי‬ ‫מיר בחנם‪ ,‬וויפיל ווילסטו פאר דיין ארבעט?‬ ‫ווער זאגט דיר אז איך וויל ארבעטן? און אויב יא‬ ‫ווער זאגט אז איך וויל בכלל ארבעטן ביי דיר? –‬ ‫האט יעקב געקענט ענטפערן פאר לבן אויף זיין‬ ‫שפראך‪ ,‬אבער ניין יעקב נעמט אן די הצעה פון‬ ‫לבן‪.‬‬ ‫איך בין מסכים צו ארבעטן בי דיר זיבן יאהרן כדי‬ ‫צו באקומען רחל דיין יונגע טאכטער – זאגט יעקב‬ ‫פאר לבן ‪ -‬און יעקב ארבעט‪ ,‬ער ארבעט זייער‬ ‫שווער און לבן ווייסט ווי אזוי אויס צו ניצן דעם‬ ‫תמים‪ ,‬און ער לאזט אים ארבעטן ביי טאג אין ביי‬ ‫נאכט אין די היץ און אין די קעלט אן רחמנות‪ ,‬דו‬ ‫גייסט דאך באקומען באצלט פאר דעם‪.‬‬ ‫ס'איז אריבער זיבן יאהר און מ'גרייט זיך צו די‬ ‫חתונה‪ ,‬יעקב האט אויסגעלערנט רחל פארשידענע‬ ‫סימנים כדי לבן זאל אים נישט אפ נארן‪ ,‬יעקב האט‬ ‫געוואוסט אז ס'קען געשעהן‪ ,‬אבער ס'האט אים‬ ‫גארנישט געהאלפן‪" ,‬ויהי בבוקר והנה היא לאה"‪,‬‬ ‫דער לבן האט אים אויסגעשפילט‪ ,‬די זיבן יאהר‬ ‫ארבעט זענען געגאנגען שלאפן‪.‬‬ ‫און יעקב מיט די גרעסטע רוהיגקייט פרעגט לבן‬ ‫מיט די גאנצע תמימות מיט אפאר ווערטער "למה‬ ‫רימיתני?" טייערער שווער ס'פאסט דאך נישט אפ‬ ‫צו נארן א איידעם‪ ,‬פארוואס האסטו דאס געמאכט?‬ ‫און לבן זעהט מיט וועמען ער האט צו טוהן‬ ‫ענטפערט מיט חוצפה‪ ,‬נעקסטע וואך וועסטו‬ ‫באקומען אויך רחל פאר נאך זיבן יאהר וואס דו‬ ‫וועסט ארבעטן פאר מיר‪.‬‬ ‫אין יעקב מיט די גאנצע רוהיגקייט נעמט אן דעם‬ ‫גזר דין שווייגט און לאזט לבן מאכן מיט אים וואס‬ ‫ער וויל‪ ,‬וואס גייט דא פאר מיט יעקב? פארוואס‬ ‫לאזט ער זיך אזוי אויסניצן? פארוואס שווייגט ער‬ ‫פאר לבן? און בכלל פארוואס שווייגט ער פאר רחל‬ ‫וואס האט אויס געזאגט די סימנים פאר לאה? יעצט‬ ‫זעהסטו דאך אז זי איז אויך נישט איינע וואס דו‬

‫יעקב אבינו גייט ארויס פון בית מדרש נאך‬ ‫אסאך יאהרן פון שטייגן‪ ,‬און מ'גייט ארויס צום‬ ‫לעבן אונטערוועגס קיין חרן קומט צו אים דער‬ ‫אייבישטער מיט'ן חלום‪.‬‬ ‫פארוואס דווקא א חלום? פארוואס דוקא יעצט?‬ ‫די גמרא זאגט כל הלן שבעה ימים בלא חלום‬ ‫נקרא רע‪ ,‬איינער וואס שלאפט זיבן טעג אן‬ ‫א חלום איז שלעכט‪ ,‬פארוואס? וואס איז ער‬ ‫שולדיג אז ער חלום'ט נישט‪.‬‬ ‫ערקלערט דער גאון אז יעדער מענטש דארף‬ ‫וויסן אז דער גאנצער וועלט איז נאר א חלום‬ ‫"כחלום יעוף" און דער עיקר איז וואס ס'קומט‬ ‫שפעטער‪ ,‬אבער א מענטש מוז דאך ארויס גיין‬ ‫ברענגען פרנסה און מ'איז פאריאגט טאג און‬ ‫נאכט מיט אלע טרדות וואס די וועלט שטעלט‬ ‫צו‪ ,‬איז ווען אויב אזוי האט דער מענטש צייט‬ ‫אריין צו קלערן און צו טארכטן אז אלעס וואס‬ ‫ער טוהט אויף די וועלט איז נאר א חלום?‬ ‫איין טאג אין די וואך האט מען מנוחה פון אלע‬ ‫טרדות בא שבת בא מנוחה‪ ,‬דעמאלס האט דער‬ ‫מענטש צייט אריין צו קלערן און וואס ס'טוהט‬ ‫זיך מיט אים אויף די וועלט און זיך דערמאנען אז‬ ‫אלעס איז נאר דמיונות און חלומות און מ'מוז זיך‬ ‫צו גרייטן עפעס פאר די וועג‪.‬‬ ‫אבער אויב ער שלאפט זיבן טעג אן א חלום –‬ ‫אויב אפילו ביי די זיבעטע טאג שבת דערמאנט‬ ‫ער זיך נישט פון דעם חלום‪ ,‬אזא איינער נקרא רע‬ ‫ווייל סוועט זיך גאר נישט פארבעסערן ביי אים‪.‬‬ ‫די תורה גיבט דא דורך יעקב אבינו א הדרכה‬ ‫פאר יעדער יוד וואס גייט ארויס צום ארבעט‪,‬‬ ‫יעדער וואס גייט ארויס צו די וועלט‪" ,‬ויחלום"‬ ‫פארגעס נישט דעם חלום‪ ,‬ביסט טאקע ארויס‬ ‫אויף די גרויסע וועלט דו ביסט פאריאגט צו‬ ‫ברענגען פרנסה‪ ,‬אבער געדענק דעם חלום‬ ‫געדענק אז מ'וועט זיך נאך אמאל אויף וועקן פון‬ ‫דעם חלום‪ ,‬און זארג אז מ'זאל מיט עפעס איבער‬ ‫בלייבן‪.‬‬

‫א גוטן שבת‬

‫יוס‬ ‫פר‬ ‫ווא‬ ‫די‬ ‫היי‬ ‫בא‬ ‫פון‬

‫מ'ה‬ ‫ווינ‬ ‫שו‬ ‫או‬ ‫גע‬

‫אי‬ ‫פא‬ ‫אל‬ ‫מו‬ ‫פר‬

‫די‬ ‫ווא‬ ‫דור‬ ‫לע‬

‫אפ‬ ‫צוז‬ ‫אר‬ ‫ער‬

‫אי‬ ‫דע‬ ‫ווא‬ ‫סוכ‬

‫או‬ ‫אז‬ ‫אפ‬ ‫גע‬ ‫גע‬ ‫אי‬ ‫מי‬

‫יוס‬ ‫ריק‬ ‫או‬ ‫מו‬ ‫שו‬

‫או‬

‫אי‬ ‫או‬

‫קענסט זיך פארלאזן אויף איהר‪ ,‬איז וואס ווילסטו איהר פאר א כלה?‬

‫פארן‪ ,‬וואס? מיין חלום ווערט נתגשם? מ'קומט מיך ראטעווען?!‬

‫די קשיה גייט אויך אויף רחל וואס האט דערציילט די סימנים פאר לאה‪ ,‬פאר‬ ‫וואס האסטו דאס געמאכט? די גאנצע עניין איז טאקע געווען די זאלסט זיין‬ ‫די כלה און נישט לאה איז פונקט די גייסט אויס זאגן?‬

‫ער שפרינגט אויף מיט שמחה‪ ,‬ברוך השם‪ ,‬פון וואו האבן ענק געוואוסט אז‬ ‫איך בין דא?‬

‫*‬ ‫יוס'ל איז געלעגן אויף די זאמד האלב פאר'חלעשט ער האט נישט געהאט קיין‬ ‫כח זיך צו ריקן‪ ,‬אלע ביינער האבן אים וויי געטוהן‪ ,‬אבער ער האט געוואוסט‬ ‫אז ס'איז נישטא קיין ברירה אויב ער וויל בלייבן לעבן מוז ער זיך אנהייבן צו‬ ‫ריקן‪ ,‬באלט ווערט טונקל און ווער ווייסט וועלכע סכנות ווארטן אים אפ דא‬ ‫אין די טונקל‪.‬‬ ‫יוס'ל האט ארויס געפישט פון די וואסער אפאר העלצער וואס האבן דארט‬ ‫ארום געשווימט פון די צובראכענע שיף‪ ,‬און מיט אסאך פלאג האט ער זיך‬ ‫אויף געבויעט א קליינע סוכה'לה ער זאל זיך קענען דארט באהאלטן און‬ ‫אדורך שלאפן די נאכט‪ ,‬מארגן וועט מען שוין זעהן וואס צו טוהן‪.‬‬

‫ש נאך‬ ‫יס צום‬ ‫ים דער‬

‫יעצט?‬ ‫א חלום‬ ‫טעג אן‬ ‫איז ער‬

‫ש דארף‬ ‫א חלום‬ ‫ס'קומט‬ ‫ויס גיין‬ ‫אג און‬ ‫שטעלט‬ ‫ש צייט‬ ‫ס וואס‬ ‫?‬ ‫פון אלע‬ ‫אט דער‬ ‫ס'טוהט‬ ‫אנען אז‬ ‫'מוז זיך‬

‫יוס'ל לייגט זיך אראפ אויף די הארטע ערד אין זיין קליינע סוכה'לה‪ ,‬ער‬ ‫פראבירט זיך אויס צוריהען אביסל‪ ,‬זיך צו בארוהיגן פון די שווערע טאג‬ ‫וואס איז אויף אים אריבער‪ ,‬זיינע מחשבות לויפן אריבער די לעצטע טאג‪,‬‬ ‫די טרערן קומען ארויף אין זיינע אויגן ווען ער דערמאנט זיך ווי אזוי ער איז‬ ‫היינט אינדערפרי ארויף אויפ'ן שיף‪ ,‬די גרויסע זעק מיט די סחורה וואס זיינע‬ ‫באדינערס האבן ארויף געפאקט‪ ,‬דעמאלס איז ער נאר געווען יוס'ל דער גביר‬ ‫פון שטאט‪.‬‬ ‫מ'האט זיך קוים צוויי שעה דערוואטערט פון די שטאט און די שטארקע‬ ‫ווינטן האבן זיך אנגעהויבן‪ ,‬אוועק געשלעפט ווייט אוועק די שיף‪ ,‬און נאך א‬ ‫שווערע מלחמה מיט די ווינטן האט זיך די שיף איבער געדרייט און צובראכן‬ ‫אויף שטיקער‪ ,‬קוים קוים האט ער זיך געראטעוועט ווען ער האט ארויף‬ ‫געשווימט מיט זיינע לעצטע כוחות צו דעם קליינעם אינזל‪.‬‬ ‫אינדערפרי פראבירט יוס'ל צו זעהן וואס ער קען טוהן‪ ,‬זייער שנעל האט ער‬ ‫פארשטאנען אז דער מצב איז ביטער‪ ,‬ער געפינט זיך אויף א קליינע אינזל‪,‬‬ ‫אליין אן קיין שום מענטש‪ ,‬פארשידענע חיות דרייען זיך אין געגנט און ער‬ ‫מוז זיך אויף פאסן פון זיי‪ ,‬הונגעריג און צובראכן דרייט זיך יוס'ל ארום‪ ,‬ער‬ ‫פראבירט צו כאפן אביסל פיש ער זאל האבן וואס צו עסן‪.‬‬ ‫די טעג גיין אריבער‪ ,‬יוס'ל בענקט זיך אהיים‪ ,‬ער ווייסט נישט אויב מ'ווייסט‬ ‫וואס ס'איז מיט אים געשעהן‪ ,‬אויב מ'זוכט אים אדער נישט‪ ,‬ער פראבירט א‬ ‫דורך צו לעבן די טעג מיט האפענונג‪ ,‬ער פראבירט צו טרעפן וועגן צו איבער‬ ‫לעבן די שווערע מצב‪.‬‬ ‫אפאר שמאטעס וואס דער ים האט אהער געשלעפט פון די שיף האט זיך‬ ‫צוזאם געברענגט און זיין סוכה'לה‪ ,‬זיין גאנצע טאג האט זיך ארום געדרייט‬ ‫ארום זיין קליינע סוכה'לה וואס איז געווען זיין איינציגסטע זאך אויף די וועלט‪,‬‬ ‫ער האט איהר פראבירט שטארק מאכן ס'זאל זיך נישט צופאלן‪.‬‬ ‫איין טאג‪ ,‬יוס'ל גייט ארויס ווי יעדן טאג זוכען עסן‪ ,‬ער האט זיך א ביסל‬ ‫דערוואטערט אין וואלד אריין צו זעהן אפשר איז דא דארט אויך ביימער‬ ‫וואס געבן פירות‪ ,‬נאך א גאנצן טאג זוכן קומט ער צוריק פארנאכט צו זיין‬ ‫סוכה'לה אן גארנישט‪.‬‬ ‫און פלוצלינג זעהט ער פון ווייטנס א פלאם פייער‪ ,‬זיין סוכה'לה וואס ער האט‬ ‫אזוי שווער געארבעט אויף איהר פלאקערט אין פייער‪ ,‬ער לויפט שנעל אהין‬ ‫אפשר וועט ער נאך קענען עפעס ראטעווען‪ ,‬אבער ס'האט אים גארנישט‬ ‫געהאלפן‪ ,‬זיין סוכה'לה מיט זיין גאנצע פארמעגן וואס ער האט אזוי שווער‬ ‫געזאמלט און וואס ס'איז געווען זיין גאנצע וועלט און זיין גאנצע לעבן האט זיך‬ ‫אינגאנצן פארברענט‪ ,‬אין געווארן א פלאם פייער וואס האט זיך געענדעגט‬ ‫מיט רויטע קוילן וואס זענען שפעטער געווארן האש‪.‬‬

‫חלום –‬ ‫רמאנט‬ ‫קרא רע‬ ‫י אים‪.‬‬ ‫הדרכה‬ ‫ארבעט‪,‬‬ ‫יחלום"‬ ‫ארויס‬ ‫אגט צו‬ ‫חלום‬ ‫עקן פון‬ ‫איבער‬

‫און אזוי איז ער איינגעשלאפן דארט אויף די ערד‪.‬‬

‫שבת‬

‫אינדערפרי וועקט ער זיך אויף הערנדיג א גרויסע גערידער‪ ,‬ער שפרינגט‬ ‫אויף‪ ,‬ער רייבט זיך די אויגן און קעגן אים זעהט ער א גרויסע שיף קומט צו‬

‫יוס'ל איז געשטאנען ווי א קלאץ אינגאנצן שאקירט‪ ,‬ער קען זיך נישט אוועק‬ ‫ריקן פון די פלאץ און ער האט אויך נישט צו ווי‪ ,‬ער האט זיך אוועק געזעצט‬ ‫אויף די ערד און אויס געפלאצט מיט א געוויין רבונו של עולם‪ ,‬ווי פיל? וויפיל‬ ‫מוז איך נאך ליידן? אויך די ביסל וואס איך האב שוין יא געהאט האב איך‬ ‫שוין אויך נישט מער? וואס וועט זיין מיט מיר?‬

‫שוין צוויי וואכן וואס מיר זוכן דיר ארום‪ ,‬מיר האבן זיך שוין כמעט מייאש‬ ‫געווען‪ ,‬נאר נעכטן האבן אונז באמערקט די סימנים פון די פייער וואס דו‬ ‫האסט אונז געשיקט אין דורך דעם האבן מיר געוואוסט ווי אהין צו קומען‬ ‫דיך צו ראטעווען‪.‬‬ ‫*‬ ‫די גמרא אין ברכות דערציילט א מעשה‪ :‬רבי עקיבא איז אמאל ארויס‬ ‫געפאהרן אונטערוועגס‪ ,‬ער איז אנגעקומען צו א קליינע שטעטל ער האט‬ ‫געזוכט א אכסניא ווי צו שלאפן‪ ,‬אבער קיינער האט אים נישט אריין געלאזט‪,‬‬ ‫בלית ברירה איז רבי עקיבא געגאנגען שלאפן אין די וואלד נישט ווייט פון‬ ‫שטאט‪.‬‬ ‫רבי עקיבא האט געהאט מיט זיך א חמור צו פארן אויף אים‪ ,‬א תרנגול זאל‬ ‫אים אויף וועקן אינדערפרי‪ ,‬און א אנגעצינענע ליכט כדי צו קענען זעהן דעם‬ ‫וועג אין טונקל‪.‬‬ ‫און דעם נאכט זענען אלע שלעכטע זאכן צוזאמען געקומען אויף רבי עקיבא‪,‬‬ ‫א שטארקע ווינט האט אים פארלאשן די לעכט‪ ,‬א לייב וואס איז אריבער‬ ‫דארט האט אויף געגעסן זיין אייזל‪ ,‬און א ווילדע קאץ האט געהארגעט דעם‬ ‫האן‪ ,‬רבי עקיבא האט זיך פון גאר נישט דערשראקן און יעדע זאך וואס איז‬ ‫אים געשעהן האט ער מיט א רוהיגקייט אויס גערופן "כל מה דעביד רחמנא‬ ‫לטב עביד" – אלעס וואס דער אייבישטער טוהט איז פאר גוטס‪.‬‬ ‫אפילו איך זעה נישט און אפילו איך פארשטיי נישט פארוואס ער האט עס‬ ‫געטוהן און אפילו ס'זעהט מיר אויס שלעכט פארלאז איך מיך אויף אים אז ער‬ ‫ווייסט וואס ער טוהט און אלעס וואס ער טוהט איז צום גוטענ'ס‪.‬‬ ‫אינמיטן די נאכט זענען געקומען רויבערס‪ ,‬אוועק געכאפט אלע מענטשן פון‬ ‫שטעטל‪ ,‬און זיי אוועק געטראגן אין געפענגעניש צו פארקויפן פאר קנעכט‪.‬‬ ‫דער בן איש חי פרעגט אויף די מעשה‪ ,‬אויב רבי עקיבא האט געהאט א לעכט‬ ‫איז דאך פשט אז ער האט אויך געהאט א צידער אן צוצינדן די לעכט (פייער‬ ‫שטיינער)‪ ,‬איז פארוואס האט ער נישט צוריק אנגעצינדען די פייער?‬ ‫נאר ווען א קינד לייגט זיך שלאפן און זיין טאטע קומט און פארמאכט אים‬ ‫די ליכט אין צימער‪ ,‬ווען דער קינד טראסט זיין טאטע און פארשטייט אז זיין‬ ‫טאטע זארגט זיך פאר אים און מיינט זיין טובה וועט ער זיכער נישט גיין און‬ ‫נאכאמאל אנצינדן די לייט‪.‬‬ ‫מיט די הבנה האט רבי עקיבא געלעבט טאג טעגליך‪ ,‬און וועגן דעם האט ער‬ ‫נישט אנגעצינדען נאך אמאל די לעכט‪.‬‬ ‫און דאס האט אים טאקע געראטעוועט פון די רויבערס‪.‬‬ ‫*‬ ‫יעקב אבינו האט זיך געגרייט אויף צו בויען כלל ישראל‪ ,‬ער האט ער‬ ‫געוואוסט אז ס'איז דא ווער ס'טראגט אים אין די האנט און פירט אים אויף‬ ‫די ריכטיגע וועג‪ ,‬יעקב אבינו האט געוואוסט אז ער איז מחוייב צו מאכן זיין‬ ‫השתדלות‪ ,‬אבער דאס איז נישט מער פון השתדלות‪ ,‬אבער דער אייבישטער‬ ‫פירט די גאנצע זאך‪.‬‬ ‫ער האט געמאכט זיין השתדלות און זיין חלק‪ ,‬ער האט געמאכט קלארע‬ ‫תנאים מיט לבן "ברחל בתך הקטנה" ער האט געארבעט די זיבן יאהר מיט‬ ‫די גרעסטע געטריישאפט‪ ,‬ער האט זיך נישט פארלאזט נאר אויף דעם‪ ,‬און‬ ‫ער האט אויך געגעבן די סימנים פאר רחל‪ ,‬פון זיין זייט האט ער געמאכט די‬ ‫גרעסטע השתדלות וואס ס'איז שייך צו באקומען רחל‪ ,‬ווייל ער האט געזעהן‬ ‫ברוח קדשו אז רחל וועט זיין א שותף מיט אים צו ברענגען די הייליגע שבטים‪.‬‬ ‫אבער ווען ער האט געזעהן אינדערפרי "והנה היא לאה"‪ ,‬ווען ער האט‬ ‫געזעהן אז נאך זיין גאנצע השתדלות איז עס אנדערש ארויס געקומען פון‬ ‫וואס ער האט געפלאנט‪ ,‬האט ער פארשטאנען אז דער געטרייער טאטע‬ ‫וואס זארגט זיך פאר אים האט אנדערש געמיינט און אנדערש געואלט‪ ,‬און‬ ‫געדרייט אנדערש‪ ,‬נו אויב אזוי איז דאס זיכער גוט פאר מיר‪.‬‬ ‫מוז מען נאר זעהן ווי גייט מען ווייטער‪ ,‬וועלכע השתדלות מוז איך יעצט‬ ‫מאכן כדי צו באקומען רחל‪ ,‬יעקב נעמט זיך ארבעטן נאך זיבן יאהר פאר‬

‫המשך בעמוד ד' ‪45‬‬

‫זא‬

‫דע‬ ‫או‬

‫ס'ג‬ ‫שו‬ ‫ס'ה‬ ‫שע‬

‫ער‬

‫שאלה‪ :‬די לעצטע צייט בין איך זייער נישט צופרידן פון מיין מצב‪ ,‬ס'האט זיך אנגעהויבן מיט דעם וואס מיין‬ ‫חברותא געפעלט מיר נישט‪ ,‬און דער מגיד שיעור איז אויך נישט פונקט וואס איך האב געטראכט‪ .‬און אזוי נאך‬ ‫פארשידענע אנדערע זאכן גייען נישט אזוי ווי איך וויל‪.‬‬ ‫איך שפיר זייער צוקלאפט כאילו ס'איז דא עפעס א קללה אויף מיר‪ ,‬און איך זיך א וועג ארויס צו קריכן פון דעם‬ ‫מצב‪ ,‬וואס קען מען טוהן?‬

‫תשובה חלק ב'‪:‬‬

‫לעצטע וואך זענען מיר געקומען צו די מסקנא‬ ‫אז די צופרידנהייט פון דער מענטש שטאמט נישט פון וואס דער מענטש‬ ‫האט אדער וואס ס'פעלט אים‪ ,‬נאר ס'ווענט זיך און די בליק ווי אזוי דער‬ ‫מענטש קוקט אן דאס וואס ער האט‪.‬‬ ‫ס'איז דא א פאר מהלכים ווי אזוי צו צוקומען צו צופרידנהייט אין לעבן‪ ,‬די‬ ‫וואך וועלן מיר זעהן איין מהלך וואס האט צו טוהן מיט די פרשה‪.‬‬

‫די תורה דערציילט די וואך אז יעקב אבינו האט געארבעט זיבן יאהר זייער‬ ‫שווער ביי לבן "ויהיו בעיניו כימים אחדים" די זיבן יאהר האבן אויס געזעהן‬ ‫פאר יעקב אבינו אזוי ווי איינציגע טעג‪ ,‬פארוואס ווייל ער האט שוין אזוי‬ ‫שטארק געוואלט חתונה האבן מיט רחל‪.‬‬ ‫לכאורה איז דאס פונקט פארקערט פון וואס אונז ווייסן‪ ,‬ווען איך וויל עפעס‬ ‫זייער זייער שטארק קען איך שוין נישט ווארטן ביז איך האב עס‪ ,‬יעדע מינוט‬ ‫זעהט אויס א שעה און יעדע שעה זעהט אויס א טאג‪ ,‬איז ווי אזוי קען זיין אז‬ ‫ביי יעקב האט עס אויס געזעהן פארקערט?‬ ‫דאס איז דאך פונקט אונזער מצב‪ ,‬יעקב אבינו וויל זייער שטארק חתונה‬ ‫האבן מיט רחל און מ'זאגט אים ווארט זיבן יאהר ארבעט שווער און‬ ‫דעמאלס וועסטו איהר באקומען‪ ,‬דאס וואלט דאך געדארפט זיין זיינע‬ ‫שווערסטע יאהרן אין לעבן‪ ,‬ווי אזוי האט דאס איבער געלעבט מיט אזא‬ ‫רוהיגקייט אז ס'האט אים אויס געזעהן כימים אחדים?‬ ‫דער תירוץ איז‪ ,‬ווייל יעקב האט געהאט א מטרה ער האט געוואוסט אז‬ ‫ס'האט א סיבה‪ ,‬זיינע שווערע יאהרן האבן א טעם ס'איז נישט סתם געליטן‪,‬‬ ‫ס'איז נישט סתם א שלימזל וואס ס'גייט אים נישט גוט אין לעבן און מ'ניצט‬ ‫אים אויס‪ ,‬ניין‪ ,‬ער האט געוואוסט אז דאס איז דער וועג וואס איך רייניג מיך‬ ‫אויס און ארבעט אויס מיינע כוחות זוכה צו זיין אויף שטעלן כלל ישראל‪,‬‬ ‫מיט יעדן טאג ארבעט האט ער געוואוסט אז ער איז ארויף מיט נאך א‬ ‫טרעפל און ער איז נענטער צום זיין מטרה‪.‬‬ ‫ווען איך לייד מיט א משמעות‪ ,‬ווען ס'גייט מיר שווער וועגן א סיבה‪ ,‬איז‬ ‫דאס אינגאנצן אנדערע ווערטער‪ ,‬ס'איז נישט געליטן ס'איז א שווערע וועג‬ ‫צו א גוטע פלאץ‪.‬‬ ‫ווען דער מענטש ווייסט אז יעדע זאך וואס געשעהט דא אויף דער וועלט‬ ‫האט א מטרה און וויכטיגקייט‪ ,‬אויב עפעס גייט מיר שלעכט אויב עפעס‬ ‫גייט נישט אזוי ווי איך וויל‪ ,‬ס'איז דא א בורא וואס ער האט עס געמאכט און‬ ‫ס'איז דא פאר דעם א סיבה‪.‬‬ ‫וואס איז די מטרה? איך ווייס נישט‪.‬‬ ‫קען זיין אז נאך א שטיק צייט וועל איך פארשטיין די טובה פון די זאך‪ ,‬און‬ ‫ס'קען אויך זיין אז איך וועל קיינמאל נישט וויסן די סיבה‪ ,‬אבער איין זאך‬ ‫ווייס איך אז ס'איז דא איינער וואס ער ווייסט די מטרה און דער איינער‬ ‫איז זייער א מעכטיגער‪ ,‬און ווען ער וואלט געוואלט וואלט ער דאס אין איין‬ ‫סקונדע געטוישט‪ ,‬און נאך א זאך דער איינער האט מיר אויך זייער זייער‬ ‫ליב‪ ,‬און אויב ער האט דאס געמאכט פאר מיר קען איך מיך פארלאזן אויף‬

‫‪46‬‬

‫אים אז ס'איז בסדר‪.‬‬ ‫כל זמן א מענטש האט נישט א משמעות און ער פארשטייט נישט פארוואס‬ ‫ער מוז ליידען פארוואס יענער האט און איך נישט איז אים זייער שווער‬ ‫צו פארטראגן ווען ס'גייט אים נישט אזוי ווי ער וויל אבער נאך א מענטש‬ ‫פארשטייט אז ס'איז דא דא א מטרה און אז דאס וואס איך גיי אריבער אויף‬ ‫די וועלט האט א משמעות און א וויכטיגקייט‪ ,‬זעהט שוין אויס די גאנצע‬ ‫בילד אנדערש‪.‬‬ ‫ס'איז אמאל געקומען א יוד צום רב‪ ,‬דער יוד האט זיך צו וויינט ביים רב אז‬ ‫ער ארבעט זייער שווער‪ ,‬ער בויעט הייזער און ער מוז צעהן שעה א טאג‬ ‫קריכן און שלעפן און בויען ער שפירט ממש אז ער האט שוין נישט מער כח‪.‬‬ ‫דער רב האט אים פראבירט צו טרייסטן אבער ער האט זיך נישט געלאזט‬ ‫פארוואס מוז איך האבן אזא ביטערע לעבן – האט ער געקלאגט‪.‬‬ ‫איך האב פאר דיר א גרינגערע ארבעט – האט אים דער רב געזאגט – פון‬ ‫נעקסטע וואך זונטאג קומסטו ארבעטן ביי מיר‪.‬‬ ‫וואס איז די ארבעט – פרעגט דער יוד‪.‬‬ ‫וועסט קומען נעקסטע וואך וועל איך דיר זאגן‪ ,‬יעצט קען איך דיר נישט‬ ‫דערציילן – האט אים דער רב געענטפערט‪.‬‬ ‫און וויפיל געלט וועל איך באקומען – פרעגט דער יוד‪.‬‬ ‫פונקט וואס דו באקומסט היינט ביי דיין ארבעט‪.‬‬ ‫זונטאג אינדערפרי איז דער יוד אנגעקומען צום ארבעט ביים רב‪ ,‬אין די‬ ‫האנט האט ער געהאלטן א זאק מיט זיינע ארבעט קליידער‪.‬‬ ‫רב לעבן איך בין דא איך בין גרייט – זאגט דער יוד מיט א שמייכל – זאל‬ ‫איך ערשט טוישן קליידער?‬ ‫ניין ניין‪ ,‬ס'איז א ריינע ארבעט דו קענסט בלייבן מיט דיינע קליידער – זאגט‬ ‫דער רב‪.‬‬ ‫דער רב נעמט אים אריין אין די צווייטע צימער‪ ,‬דא האסטו א בענקל‪ ,‬דו‬ ‫קענסט זיצן אויב דו ווילסט אדער שטיין ווי אזוי ס'איז דיר באקוועם‪.‬‬ ‫און וואס זאל איך דא טוהן – פרעגט דער יוד‪.‬‬ ‫אה‪ ,‬זייער פשוט – ענטפערט דער רב – דו מוזט דא זיין און דו מוזט אויף‬ ‫הייבן און אראפ נעמען דיין רעכטע האנט די גאנצע צייט‪ ,‬ארויף אין אראפ‪,‬‬ ‫ארויף און אראפ‪ ,‬דו קענסט עס מאכן זיצנדיג אדער שטייענדיג ווי אזוי דו‬ ‫ווילסט‪ ,‬אבער נישט אויף הערן‪ ,‬יעדע שעה קענסטו מאכן א הפסקה פון‬ ‫צוויי מינוט און שפעטער ווייטער מאכן‪.‬‬ ‫דער יוד צולאכט זיך‪ ,‬און פאר דעם גייט דער רב צאלן?! וואס דארף עס‬ ‫דער רב האבן?‬ ‫דאס איז שוין מיינע געשעפטן – ענטפערט דער רב – איך באצאל און די‬

‫ווא‬

‫אי‬

‫ווא‬

‫לב‬ ‫יע‬ ‫מא‬

‫פא‬ ‫פא‬ ‫אי‬ ‫אנ‬ ‫די‬

‫דא‬ ‫הז‬ ‫ניש‬ ‫ווא‬ ‫ווע‬ ‫זינ‬

‫לא‬ ‫גע‬ ‫לא‬ ‫זיך‬ ‫דע‬ ‫שו‬

‫או‬ ‫בו‬ ‫הש‬ ‫זיי‬ ‫זינ‬

‫הא‬ ‫פו‬

‫דע‬ ‫אב‬ ‫זיי‬ ‫אי‬ ‫פא‬ ‫מי‬ ‫פא‬

‫מי‬ ‫רח‬

‫זאלסט ארבעטן‪.‬‬ ‫דער יוד הייבט אן צו ארבעטן ערשט מיט א שמייכל ער הייבט אויף די האנט‬ ‫און נעמט אראפ הייבט אויף און נעמט אראפ‪.‬‬ ‫ס'גייט אריבער א פאר מינוט איז די האנט הייבט אן צו ווערן שווערער און‬ ‫שווערער‪ ,‬קוים ער הייבט אויף ס'טוהט וויי פון אלע זייטן ער פראבירט צו זיצן‬ ‫ס'העלפט גאר נישט ער שטייט ווידער אויף און ס'גייט נישט‪ ,‬נאך א האלבע‬ ‫שעה האט ער שוין קוים געקענט ריקן זיין האנט‪.‬‬ ‫ער הערט אויף די ארבעט אינמיטן און קלאפט אריין ביים רב אין צימער‪.‬‬

‫יין‬ ‫אך‬ ‫יל‪.‬‬ ‫עם‬ ‫ן?‬

‫וואס איז געשעהן? – פרעגט דער רב – ס'גייט עפעס נישט ביי די ארבעט?‬ ‫איך קען נישט‪ ,‬איך בין נישט מסוגל ממשיך צו זיין – רופט אויס דער יוד‪.‬‬ ‫וואס איז? ס'איז אזא שווערע ארבעט? – וואונדערט זיך דער רב – דו האסט‬

‫דאך געארבעט אסאך שווערער ביז היינט‪ ,‬האסט דאך געשלעפט שווערע‬ ‫שטיינער צו בויען איז ווי אזוי איז אזא פשוט'ע ארבעט פלוצלינג שווער פאר‬ ‫דיר?‬ ‫איך ווייס טאקע נישט – ענטפערט דער יוד – אפשר ווייסט דער רב דעם סוד‪.‬‬ ‫ס'איז זייער פשוט – ענטפערט דער רב מיט א שמייכל צו דעם יוד – ווען‬ ‫דו האסט געבויעט הייזער איז דאס טאקע געווען שווער‪ ,‬אבער דו האסט דו‬ ‫גאנצע צייט געזעהן ווי אזוי ס'ווערט געבויעט א הויז ווי אזוי א וואנט ווערט‬ ‫גרייט און נאך א וואנט און די ארבעט האט געהאט א מטרה און א משמעות‪.‬‬ ‫אבער דא ביי מיר האסטו געשאקלט די האנט ארויף און אראפ אן קיין‬ ‫שום מטרה אן קיין שום משמעות‪ ,‬און ווען א מענטש מאכט זאכן וואס ער‬ ‫פארשטייט נישט פארוואס און ס'האט נישט א משמעות ביי אים איז אויך א‬ ‫קליינע פשוט'ע ארבעט ווערט זייער זייער שווער‪.‬‬ ‫הלכה למעשה? נעקסטע וואך אי"ה ‪...‬‬

‫המשך מעמוד ב'‬ ‫לבן‪ ,‬און אזוי ווי רש"י ברענגט "מה הראשונות באמונה אף האחרונות באמונה"‬ ‫יעקב ארבעט מיט די זעלבע געטרייהייט‪ ,‬ער פראבירט גארנישט צוריק צו‬ ‫מאכן פאר לבן‪.‬‬ ‫פארוואס? ווייל דאס איז נישט אין די גדר פון מיין השתדלות‪ ,‬צוריק מאכן‬ ‫פאר לבן? זיך קריגן מיט אים? זיך צורייסן מיט אים? דאס איז אים גארנישט‬ ‫איינגעפאלן‪ ,‬וועלכע השתדלות איז דאס? ווי אזוי וועט דאס מיר העלפן‬ ‫אנצוקומען צו בויען כלל ישראל? השתדלות איז נאר ווען מ'מאכט עס אויף‬ ‫די גלייכע וועג‪.‬‬

‫האסט פארשוויגן פאר דיין שוועסטער וועל איך אויסלייזן כלל ישראל פון‬ ‫די גלות‪.‬‬ ‫די רמאות פון לבן‪ ,‬דער פראבלעם אליין‪ ,‬טאקע דאס וואס ס'האט אויסגעזעהן‬ ‫די ערגסטע שלעכטע זאך‪ ,‬דאס האט געגעבן פאר יעקב אז ער זאל האבן אויך‬ ‫רחל און אויך לאה‪ ,‬און אין דער זכות פון רחל אימנו וועלן אונז ארויס גיין פון‬ ‫גלות‪.‬‬ ‫שטעלט זיך פאר ווען לבן וואלט געזאגט אמת?!‬

‫דאס איז אויך געווען די סיבה וואס יעקב האט אויסגערופן "אכן יש ה' במקום‬ ‫הזה ואנוכי לא ידעתי" ווען איך ווייס אז דא איז א הייליגע פלאץ וואלט איך‬ ‫נישט דא געשלאפן‪ ,‬פארוואס? ווייל מ'שלאפט נישט אין א הייליגע פלאץ‪ .‬און‬ ‫וואס וועט זיין מיט די נבואה וואס איך האב דארט באקומען? דער אייבישטער‬ ‫וועט שוין טרעפן די וועג מיר איבער צו געבן‪ ,‬אבער איך פון מיין זייט גיי נישט‬ ‫זינדיגן וועגן דעם‪.‬‬ ‫לאמיר אריבער גיין צו רחל‪ ,‬רחל זעהט איהרע מתנות וואס דער חתן האט‬ ‫געשיקט ביי די הענט פון איהר שוועסטער‪ ,‬דער טאטע לבן האט צו געגרייט‬ ‫לאה אז זי גייט זיין די כלה‪ ,‬איין ווארט פון רחל צו יעקב און אלעס וואלט‬ ‫זיך אפ געשטעלט‪ ,‬אבער רחל שווייגט‪ ,‬און נישט נאר זי שווייגט זי גייט נאך‬ ‫דערציילן די סימנים וואס זי האט באקומען פאר איהר שוועסטער‪ ,‬כדי די‬ ‫שוועסטער זאל נישט ווערן פארשעמט‪.‬‬ ‫און וואס וועט זיין מיט מיר? ווי אזוי וועל איך קענען זיין א שותף אין אויף צו‬ ‫בויען כלל ישראל? אבער רחל שווייגט אויף יענעמ'ס חשבון מאכט מען נישט‬ ‫השתדלות‪ ,‬אויב ס'קען פארשעמען מיין שוועסטער בין איך נישטא‪ ,‬וואס וועט‬ ‫זיין מיט מיינע שבטים‪ ,‬דער אייבשטער וועט שוין טרעפן א וועג איך גיי נישט‬ ‫זינדיגן פאר דעם‪.‬‬ ‫האט יעקב עפעס פארלוירען פון נאך געבן לבן? האט רחל עפעס פארלוירען‬ ‫פון אויסזאגן די סימנים?‬ ‫דער מדרש אין איכה דערציילט אז בשעת דעם חרבן זענען געקומען די‬ ‫אבות הקדושים בעטן רחמים אויף כלל ישראל‪ ,‬אבער דער אייבישטער האט‬ ‫זיי נישט אנגענומען‪ ,‬ס'איז געקומען משה רבינו צו בעטן רחמים און דער‬ ‫אייבישטער האט אים אויך נישט אנגענומען‪ ,‬ביז רחל אימנו איז געקומען‬ ‫פאר כסא הכבוד און גע'טענה'ט רבונו של עולם איך האב פארשוויגן פאר‬ ‫מיין שוועסטער וואס האט מיר אוועק גענומען מיין מאן‪ ,‬וועסטו נישט קענען‬ ‫פארשוייגן פאר כלל ישראל?‬ ‫מיד נתגלגלו רחמיו של הקב"ה – אין דער אייבישטער האט געענטפערט פאר‬ ‫רחל "מנעי קולך מבכי" – הער אויף מיט דיין געוויין אין דיין זכות וואס דו‬

‫‪47‬‬

‫קרעדיט‪ :‬מכון 'נצר מטעי'‬ ‫הרה"ק בעל 'בת עין' זי"ע‬

‫ווי אזוי האט ער געהייסן?‬ ‫ ישראל משה‬ ‫ יעקב יוסף‬ ‫ משה יוסף‬ ‫ אברהם דוב‬

‫פארברייטער‬ ‫דיינע ידיעות‪:‬‬

‫וועמענס תלמיד איז ער געווען?‬ ‫ בעש"ט הק'‬ ‫ מאור עינים‬ ‫ ר"פ מקאריץ‬ ‫ חוזה מלובלין‬

‫וואו ליגט ער?‬ ‫ מעזיבוזש‬ ‫ אווריטש‬ ‫ צפת‬ ‫ זיטאמיר‬

‫וואו האט ער אלס געוואוינט? _________________________________________________‬ ‫וועמענס איידעם איז ער געווען? _______________________________________________‬

‫הרה"ק ר'‬ ‫ליבער הגדול זי"ע‬

‫ענטפערס פון פאריגע גליון‬ ‫געבוירן‪ :‬אומגעפער אום תכ"ז‪.‬‬ ‫זיין פאטער‪ :‬הג"מ ר' אברהם אשכנזי זצ"ל‪.‬‬ ‫געלעבט‪ :‬אין אוקריינא‪.‬‬

‫געדינט‪ :‬אלס מגיד מישרים אין זיין שטאט בארדיטשוב‪.‬‬ ‫נסתלק געווארן‪ :‬כ"ח חשון תקל"א‪.‬‬ ‫מנו"כ‪ :‬אין בארדיטשוב‪.‬‬

‫מי האיש?!‬

‫תירוץ פון פארגאנגענעם וואך‬

‫הרה"ק ר'‬ ‫שמעון שלום‬ ‫מאטוואצק זצ"ל‬ ‫בן הרה"ק ר' מנחם מאמשינוב זי"ע ‪-‬‬ ‫וחתן הג"מ ר' ישעיה מפשיסחא זי"ע‪.‬‬

‫דיינע אינפארמאציע‪:‬‬ ‫נאמען‪____________ ��:‬‬ ‫אדרעס‪____________ �� :‬‬ ‫�� ____________‬ ‫טעל‪_ _________________________________ :‬חדר‪___________ :‬‬ ‫מען קען אריינלייגן די תשובות‬ ‫אינעם ספעציעלן באקס‬ ‫וואס ליגט אין די פאלגענדע‬ ‫געשעפטן‪ :‬מסורה ספרים‬ ‫געשעפט‪ ,‬בראונס דזשודעיקע‪,‬‬ ‫טוי פארק‪ .‬ביז יעדע וואך‬ ‫דינסטאג אויפדערנאכט‪.‬‬

‫‪4848‬‬

‫די געווינער פון די גורל קען זיך‬ ‫אויסוועלן צו באקומען א וואוטשער‬ ‫ביי איינע פון די פאלגענדע געשעפטן‪:‬‬ ‫• מסורה ספרים געשעפט‬ ‫• בראונס דזשודעקע‬ ‫• טוי פארק‬ ‫• ‪Baby World‬‬

‫טייערע לעכטיגע קינדערלעך!‬ ‫שטייט די וואך אין פסוק‪ ,‬דער אויבערשטער האט‬ ‫געזאגט פאר יעקב אין חלום והיה זרעך כעפר הארץ דיינע‬ ‫קינדער וועלן זיין אזוי ווי די שטויב פון דער ערד‪ ,‬אזויפיל‬ ‫מיליאנען און ביליאנען און טריליאנען און אומצאלבאר‪,‬‬ ‫אזויפיל וועלן זיין די אידישע קינדער‪.‬‬

‫געטון‪ ,‬ער האט געבויעט אסאך זאכן וואס איז נאך דא עד‬ ‫היום הזה‪ ,‬דער באקאנטע קבר רחל מיט דער רינדעכיגע‬ ‫דאך ‪ -‬דאס האט ר' משה מאנטיפיארי געבויעט‪ ,‬עס איז‬ ‫דא אסאך צענדליגע זאכן וואס ער האט אויפגעבויעט‪ ,‬ער‬ ‫האט געלאזט איבערבויען‪ ,‬ער איז געווען זייער רייך‪ ,‬עס‬ ‫איז נאך דא היינט אין ראמסגעט‪-‬לונדון זיין שוהל וואס‬ ‫ער האט געבויעט‪.‬‬

‫דער גרויסער באקאנטער שר און פילאנטראפ‪ ,‬דער‬ ‫גרויסער אידישער האר ר' משה מאנטיפיארי עליו השלום‬ ‫וועלכע איז באקאנט אין דער גאנצע וועלט אזויפיל‬ ‫טובות און אזויפיל חסד וואס‬ ‫ער האט געטוהן פארן כלל‪,‬‬ ‫און פרטיות'דיג פאר מענטשן‬ ‫פריוואט און פאר גרויסע‬ ‫קייסער'ליכע הויפן וואס ביי‬ ‫אים האבן זיי געבארגט געלט‪,‬‬ ‫טאקע דער ענגלישער קעניג‪,‬‬ ‫אלע קעניגן אין דער וועלט‬ ‫האבן געהאט דרך ארץ פאר‬ ‫אים‪ ,‬ער איז געווען זייער חשוב‬ ‫און מורא'דיג גרויס‪ ,‬ער האט‬ ‫געלעבט ‪ 101‬יאר‪ ,‬האלב פון‬ ‫זיין לעבן האט ער געארבעט‬ ‫און די אנדערע האלב פון‬ ‫זיין לעבן האט ער גענוצט די‬ ‫געלט צו קענען טוהן חסד און‬ ‫אויפטוהן פאר אידישקייט‪,‬‬ ‫דער קבר רחל נאכדעם וואס ר' משה מאנטיפיארי האט עס געבויעט‬ ‫מורא'דיגע זאכן וואס ער האט‬

‫איז דער גרויסער שר ר' משה מאנטיפיארי האט אמאל‬ ‫באזוכט אין די שטאט ווילנא‪ ,‬און אזוי ווי ער איז געווען אין‬

‫_____‬

‫_____‬

‫_____‬

‫_____‬

‫‪49‬‬

‫ווילנא איז געווארן א גרויסע טומל א רעש‪ ,‬עס איז געקומען‬ ‫אלע פערזענליכקייטן פון שטאט‪ ,‬ווילנא איז א גרויסע שטאט‪,‬‬ ‫נו‪ ,‬יעדער איינער איז אים געקומען אפגעבן כבוד‪ ,‬יעדער‬ ‫איינער איז אים געקומען באזוכן‪ ,‬יעדע מוסד יעדע ישיבה‬ ‫יעדע ארגאניזעישאן‪ ,‬און פארשטייט זיך אלע רבנים דיינים‪,‬‬ ‫ער האט פאר יעדן געגעבן א שיינע סכום‪ ,‬ער האט אסאך געלט‬ ‫געטיילט פאר יעדעם‪.‬‬ ‫צווישן אלע וואס זענען געקומען צו אים זענען אויך‬ ‫געקומען א גרופע פון משומדים לא עלינו‪ ,‬זיי זענען געווען א‬ ‫גרופע וואס זענען נישט קיין אידן רחמנא ליצלן‪ ,‬גע'שמד'טע‬ ‫אידן‪ ,‬אזוי ווי ר' משה האט יעדעם איינעם שיין אויפגענומען‪,‬‬ ‫האבן זיי זיך איינגערעדט אז ר' משה וועט זיי אויך אויפנעמען‪,‬‬ ‫ר' משה איז נישט געגאנגען מיט בארד און פיאות ווי אונז‪ ,‬ער‬ ‫האט אויסגעקוקט אביסל אנדערש‪ ,‬זיי האבן זיך איינגערעדט‬ ‫אז זיי וועלן קענען אריינגיין‬ ‫און ר' משה וועט זיי שיין‬ ‫אויפנעמען און שיין געבן‬ ‫געלט פאר זייערע טמא'נע‬ ‫טריפה'נע ארגעניזעישאן‪.‬‬

‫ווערט פון דעם? בלאטע! בלאטע‪ ,‬דאס קען מען שוין נישט‬ ‫פארנעמען‪ ,‬דאס האב איך פיינט! איך וויל נישט אויפנעמען‬ ‫אזעלכע מענטשן וואס זענען געמישט פון ערד מיט וואסער‪,‬‬ ‫אידן גוים‪ ,‬ניין ניין ניין‪ ,‬דאס איז בלאטע‪ ,‬ארויס פון דא! מאך‬ ‫מיר נישט בלאטעדיג מיין ערד‪ ,‬ארויס פון דא‪ .‬ער האט זיי‬ ‫ארויסגעווארפן ער האט זיי נישט געוואלט אויפנעמען‪.‬‬ ‫תיקון טעות‪ :‬לעצטע וואך האבן מיר ביים סוף מעשה‬ ‫דערציילט אז ר' משה מאנטיפיארי איז געווען אן איינקל‬ ‫פון באראן רוטשילד דאס איז נישט ריכטיג‪ ,‬נאר ער איז‬ ‫געווען א שוואגער מיט ר' נתן מאיר רוטשילד ז"ל (ער האט‬ ‫געוואוינט אין מאנטשעסטער)‪ ,‬זיי זענען ביידע געווען אן‬ ‫איידעם ביים עושר לוי בערנאט כהן‪ ,‬א ריזיגע עושר אין לונדון‪.‬‬

‫ר' משה האט זיי קלאר‬ ‫געלאזט וויסן אז ער וויל זיי‬ ‫נישט אויפנעמען‪.‬‬ ‫אפילו גוים קריסטן זענען‬ ‫געקומען‪ ,‬און זיי האט ער‬ ‫יא שיין געגעבען‪ ,‬זיי האבן‬ ‫זיך געוואונדערט אויף דער‬ ‫מאדנע אויפפירונג פון דעם‬ ‫געבילדערטער מענטש ווי‬ ‫דער שר מאנטיפיארי‪.‬‬ ‫האט ר' משה זיך געגעבן‬ ‫א שטעל אויף און ער זאגט‬ ‫אזוי‪ ,‬מיינע חשובע הערן‪ ,‬אין‬ ‫אונזער תורה געפונען מיר‬ ‫אז די גוים ווערן צוגעגליכן‬ ‫צו שטורעמישע וואסער‪,‬‬ ‫אקעגן דעם‪ ,‬להבדיל די אידן‬ ‫זענען צוגעשטעלט צו דער‬ ‫ערד‪ ,‬אזוי ווי עס שטייט אין‬ ‫פסוק והיה זרעך כעפר הארץ‪,‬‬ ‫יעצט‪ ,‬ערד פאר זיך קען מען‬ ‫פארנעמען‪ ,‬א מענטש קען‬ ‫גיין אויף ערד א מענטש קען‬ ‫עס דערליידן‪ ,‬וואסער פאר‬ ‫זיך קען מען אויך דערליידן‪,‬‬ ‫מען קען עס טרינקן מען קען‬ ‫עס נוצן‪ ,‬מען נוצט עס פאר‬ ‫אסאך זאכן‪ ,‬אבער אז מען‬ ‫מישט אויס ביידע צוזאמען‪,‬‬ ‫ערד מיט וואסער‪ ,‬וואס‬

‫‪50‬‬

‫דער גרויסער שר ר' משה מאנטיפיארי ז''ל‬

‫דער שר ר' משה מאנטיפיורי איז מיט דעם וואגן געפארן פון‬ ‫ענגלאנד ביז ארץ ישראל‬

‫***‬ ‫דער הייליגער תפארת‬ ‫שלמה זי"ע פלעגט פארציילן‬ ‫מורא'דיג וואונדערליך‪ .‬מען‬ ‫זעהט אין מדרש אז דער שטן‬ ‫האט געהאט טענות אויפן‬ ‫אויבערשטן אז ער האט נישט‬ ‫קיין ארבעט אויף דער וועלט‪,‬‬ ‫יעדער איינער זינדיגט אפילו‬ ‫ער הייסט נישט‪ ,‬ער קומט‬ ‫אנזאגן א מענטש פאר אן‬ ‫עבירה'לע לאכט אים יענער‬ ‫אויס‪ ,‬איך האב עס שוין‬ ‫לאנג געטוהן‪ ,‬האט אים דער‬ ‫אויבערשטער געזאגט יא יא‬ ‫אין אפאר הונדערט יאר ארום‬ ‫וועסטו האבן ארבעט‪ ,‬עס וועט‬ ‫זיין א צדיק אברהם אים וועסטו‬ ‫שוין האבן ארבעט‪.‬‬ ‫אברהם איז דאך דער מדת‬ ‫החסד‪ ,‬און אברהם האט געזוכט‬ ‫ווי ער קען נאר טוהן א חסד‪,‬‬ ‫און דער שטן איז אנגעקומען‬ ‫צו אים און אברהם האט אים‬ ‫געגעבן צו עסן צו שלאפן‪ ,‬ווען‬ ‫ער איז אויפגעשטאנען ער‬ ‫האט געוואלט רעדן צו אברהם‪,‬‬ ‫אברהם האט אים גלייך געגעבן‬ ‫עסן נאכן עסן האט אים‬ ‫אברהם געזאגט קענסט זיך‬ ‫גלייך אראפלייגן דארפסט זיך‬ ‫נישט אויפהאלטן‪ ,‬און ער האט‬ ‫געוואלט רעדן און אברהם איז‬ ‫שוין געלאפן ווייטער ער איז‬

‫געווען פארנומען מיט חסד פאר‬ ‫אן אנדערע מענטש‪.‬‬ ‫ביז אפאר טעג‪ ,‬ער נעמט זיך‬ ‫רעדן צו אים און ער בעט אים‪,‬‬ ‫אפשר ווילסטו קומען מאכן אן‬ ‫עבירה'לע? אברהם האט אים‬ ‫אנגעקוקן ווי א מענטש וואס‬ ‫איז געפאלן אויפן קאפ‪ ,‬פאר‬ ‫אזא גוטע באשעפער וואס‬ ‫טוט אזויפיל גוטע זאכן זאל‬ ‫איך גיין טוהן אן עבירה??? דו‬ ‫שעהמסט זיך נישט??? און‬ ‫אזוי איז ער אוועקגעגאנגען‬ ‫מיט שפאט און שאנד‪ ,‬און איז‬ ‫אנטלאפן פון דארטן‪.‬‬

‫קוק‪ ,‬ער האט אוועק גע'גנב'ט‬ ‫דער בכורה‪ ,‬אה קוק ער האט‬ ‫שוין איין עבירה‪ ,‬א פעסטע‬ ‫עבירה‪ ,‬אזוי ווייטער‪ ,‬עס איז‬ ‫געקומען צו די ברכות‪ ,‬דער שטן‬ ‫קומט צו יעקב‪ ,‬גיי כאפ אוועק‬ ‫די ברכות‪ ,‬נו‪ ,‬פארשטייט זיך‬ ‫יעקב האט אוועקגעכאפט די‬ ‫ברכות‪ ,‬ווייל רבקה האט אים‬ ‫געהייסן‪ ,‬אה קוק נאך אן עבירה‬ ‫אריינגעכאפט‪ ,‬זיין זעקל ווערט‬ ‫שוין אנגעפולט‪.‬‬

‫ענדליך יעקב קומט אהן ביי‬ ‫לבן‪ ,‬דער שטן זאגט אים פאפ‬ ‫איז ער געקומען מיט א‬ ‫אים אויס מיט די שעפעלעך‬ ‫טענה‪ ,‬וואס זאל איך טוהן?‬ ‫און מאך פינטלעך און דאס‬ ‫האט אים דער אויבערשטער‬ ‫אהין אהער‪ ,‬דער שטן האט זיך‬ ‫געזאגט‪ ,‬מיט יצחק וועסטו‬ ‫איינגערעדט אז דאס איז אלס‬ ‫שוין האבן ארבעט‪.‬‬ ‫די ערשטע דרוק פון דעם הייליגן ספר‬ ‫זיינס‪ ,‬ער האט אריינגעפאקט‬ ‫שוין‪ ,‬ער ווארט און ווארט‬ ‫תפארת שלמה‬ ‫אזויפיל עבירות‪ ,‬נו‪ ,‬עס קומט‬ ‫אויף יצחק‪ ,‬ענדליך יצחק איז‬ ‫ער גייט חתונה האבן דארטן‪,‬‬ ‫דא אויף דער וועלט‪.‬‬ ‫לאה רחל‪ ,‬אויסגעפאפט‪ ,‬ארויף אראפ‪.‬‬ ‫נו‪ ,‬יצחק איז דער מדת הגבורה‪ ,‬ביי אים האט מען שוין‬ ‫ענדליך ער קומט ארויף צו לויפן אין הימל מיט א גאנצע‬ ‫נישט געקענט אנקומען אזוי שנעל‪ ,‬ביי אים האט שוין גענומען‬ ‫זעקל פון עבירות פון יענקע'לע‪ ,‬פון יעקב אבינו‪ ,‬א גאנצע זעקל‬ ‫צוויי וואכן ביז מען האט געקענט אריינקומען צו אים‪ ,‬ענדליך‬ ‫פון עבירות‪ ,‬ער איז אינגאנצן דערשראקן געווארן ווי ער זעהט‬ ‫ער קומט אריין צו יצחק זעהט ער יצחק זיצט מיט א פלאם און‬ ‫אז אלע זאכן זענען געווארן א היכלים‪ ,‬וועלטן‪.‬‬ ‫לערנט גמרא‪ ,‬ער קאכט ווי א גיבור‪ ,‬גבורה‪ ,‬דער שטן קוקט אים‬ ‫אן‪ ,‬ער איז גלייך דערשראקן געווארן ער האט אנגעהויבן רעדן‪:‬‬ ‫וואס איך גלייב נישט??!! יעקב איז דער בכור‪ ,‬עס איז‬ ‫הע הע הע אאאפשר יייייצחק וווווילללסטו קקקקומממממען‬ ‫געווארן א גאנצע הימל פון דעם א גאנצע עולם ומלואו‪,‬‬ ‫טטטטטטוהן אאאאאא עבבבביייירה?‬ ‫יעקב האט די ברכות א גאנצע תורה א גאנצע וועלט שאקלט‬ ‫יצחק האט געגעבן אזא שריי!!! אז ער האט זיך גענומען‬ ‫זיך אויף דעם‪ ,‬לאה‪ ,‬רחל‪ ,‬די שעפעלעך‪ ,‬אלעס איז העכערע‬ ‫לויפן‪ ,‬די באדינערס פון יצחק האבן אים אנגעכאפט און‬ ‫ענינים‪ ,‬ער איז געבליבן אויסגעפאטשט‪ ,‬חוזק אין די לענג חוזק‬ ‫געגעבן א שטויס אראפ אלע טרעפן‪ ...‬און אזוי איז ער געבליבן‬ ‫אין די ברייט‪ ,‬און אזוי איז ער געבליבן חוזק‪.‬‬ ‫ליגן דארטן ער האט זיך נישט געקענט רירן קיין איין אבר‪.‬‬ ‫ער איז געקומען מיט א טענה צום אויבערשטן‪ ,‬וואס טוה‬ ‫איך אויף דער וועלט? נישט אברהם נישט יצחק? האט אים‬ ‫דער אויבערשטער געזאגט‪ ,‬יא יא יא עס וועט זיין א יעקב ער‬ ‫איז נישט דער גבורה פון יצחק‪ ,‬ביי אים וועסטו שוין האבן‬ ‫ארבעט‪ ,‬עס קומט א יענקע'לע דארט וועסטו שוין האבן‬ ‫ארבעט‪ ,‬וועסט זיך קענען אן עצה געבן‪ .‬עס קומט נאך צוגיין‬ ‫עשו‪ ,‬עשו וועט זיין צונוץ דיר צו צוהעלפן‪.‬‬ ‫נו‪ ,‬עס קומט ענדליך אה יעקב איז שוין דא‪ ,‬און דער שטן‬ ‫רעדט איין דעם יעקב‪ :‬ווייסטו וואס‪ ,‬דער עשו האט געבעטן‬ ‫עסן‪ ,‬געב אים נישט גלייך‪ ,‬זאג אים נאר אויב ער וועט‬ ‫אוועקגעבן די גאנצע בכורה‪.‬‬ ‫אה יא עס איז געלונגען‪ ,‬דער יעקב האט מיר געפאלגט‪,‬‬

‫אזוי האט דער הייליגער ר' יענקע'לע פון פשעווארסק‬ ‫פארציילט‪.‬‬ ‫זיין יארצייט איז געווען פארגאנגענע וואך מאנטאג כ"ז‬ ‫חשון‪ ,‬זכותו יגן עלינו‪.‬‬ ‫זאל דער אויבערשטער אונז געבן די כוחות וואס אונזערע‬ ‫אבות האבן געהאט‪ ,‬אונז זאלן טאקע קענען שטענדיג חוזק‬ ‫מאכן פון אים‪ ,‬און עם נישט צו הערן ווען ער קומט אונז‬ ‫פאדרייען א קאפ‪ ,‬מיר זאלן אים שטענדיג קענען בייקומען‪,‬‬ ‫ביז מיר ווערן שוין זוכה זיין בקרוב אז דער באשעפער אליינס‬ ‫וועט אים שחט'ן‪ ,‬און עס וועט שוין זיין די גאולה שלימה‬ ‫במהרה בימינו אמן‪.‬‬

‫‪51‬‬

‫די טאג טעגליכע בודזשעט פון‬ ‫׳בית שלי׳ איז אומדערטרעגליך‪,‬‬ ‫און די הנהלה מוטשעט זיך‬ ‫שטארק צו דעקן די קאסטן‪.‬‬

‫מיר דארפן יעצט אבער‬ ‫קריטיש וויכטיג בויען‬ ‫א פרישן אפטיילונג אין‬ ‫אונזער בנין פאר עלטערע‬ ‫ספעציעלע קינדער‪,‬‬

‫וועלכע וועט‬ ‫אפקאסטן‬ ‫הונדערטער‬ ‫פונטן!‬ ‫טויזנטער‬ ‫בנוסף צו די אומדעקבארע‬ ‫יערליכן בודשזעט‪.‬‬

‫דע‬ ‫רוירספאר גייען מיר‬ ‫א‬ ‫מי‬ ‫ט‬ ‫א מאסיווע‬

‫‪ 36‬שעה קאמפיין‬ ‫רופט אונזער האטליין‬

‫‪020 3475 8586‬‬

‫י‬ ‫עוודעערפטונגטעמאיער גיבט‪,‬‬ ‫טשט!‬ ‫ד״מ‬ ‫אייערע נדבה פון‬ ‫‪£200‬‬ ‫= ‪0 / £50 x4‬‬

‫‪£500 x4 = £200‬‬

‫‪x4‬‬

‫קאמפיין הייבט זיך אן אי״ה‪:‬‬

‫מיטוואך י״ג כסלו ‪ 10 -‬אינדערפרי‬

‫קאמפיין ענדיגט זיך אי״ה‪:‬‬

‫דאנערטשאג י״ד כסלו ‪ 10 -‬ביינאכט‬