ENTYPO IMMA 14,8 x 21 Flipbook PDF

ENTYPO IMMA 14,8 x 21
Author:  A

45 downloads 183 Views

Story Transcript

30) 2310 229 778 W: imma.edu.gr E: [email protected]


Εικαστική & Λόγια αποτύπωση του ‘21


ΠΕΡΙΚΕΦΑΛΑΊΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΊΑΣ 1964 - ΕΠΕΤΕΙΑΚΉ ΈΚΔΟΣΗ 2021 Θόδωρος γλύπτης (1931-2018), Χυτός μπρούτζος και φτερά στρουθοκαμήλου, 70 x 55 x 30 εκ. Αντί προλόγου Στο πλαίσιο των εορτασμών για την επέτειο των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, το Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας, σε συνεργασία με τους συλλέκτες Γιώργο Γαϊτανάρη και Ιώ Ντόλκα, καθώς και τη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, εμπνεύστηκε και σχεδίασε την έκθεση: «Εικαστική και Λόγια Αποτύπωση του ’21». Το εικαστικό μέρος της έκθεσης περιλαμβάνει 24 επιχρω- ματισμένες λιθογραφίες του Ζωγράφου του Μακρυγιάννη, το έργο του Μποστ «Ο Γενέος Ήρος Σκαλτσοδήμος», το έργο του Φώτη Κόντογλου «Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ο γέρος του Μωριά και Ανδρέας Μιαούλης ο νέος Θεμιστοκλής» και το γλυπτό έργο «Περικεφαλαία αυτοκτονίας» του Θόδωρου Παπαδημητρίου. Τα έργα σε συνδυασμό με έγγραφα από τα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας παρουσιάζουν την αντίληψη του Μακρυγιάννη για τον Αγώνα, το όραμα για τη δημιουργία κράτους, τις επιρροές της μεταβυζαντινής τέχνης στη ζωγραφική απόδοση των μαχών, ενώ οι επιστολές του Ιωάννη Καποδίστρια αποτυπώνουν την αγωνία για την εύρεση πόρων στο νέο κράτος, τον κίνδυνο οθωμανικών αντιποίνων αλλά και τρόπους «βελτίωσης των εθνικών κτημάτων». Μέσω των εκθεμάτων προβάλλεται, με εύγλωττο και εντυπωσιακό τρόπο, η αναζήτηση ταυτότητας στη νεοελληνική τέχνη και τον πολιτικό στοχασμό. ΦΑΝΉ ΤΣΑΤΣΆΙΑ Ιστορικός Τέχνης, Διευθύντρια Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας 3


Εικαστική & Λόγια αποτύπωση του ‘21 Η ιστορική ζωγραφική και η χρήση της στη διάδοση των απελευθερωτικών αγώνων των Ελλήνων Ηλαϊκή ζωγραφική του 19ου αιώ- να βασίζεται στη μεταβυζαντινή να κάνει γνωστούς τους αγώνες για την αγιογραφία και γίνεται το μέσο Απελευθέρωση. Αρχικά ο Στρατηγός, όπως ο ίδιος αναφέ- για την ανάδειξη του ρόλου και της ρει, προσέλαβε «...ένα ζωγράφο Φράγκο ισχύος των νοικοκυραίων των  αγρο- και τον είχα να μου φκιάσει σε εικονογρα- τικών περιοχών και των αστών των φίες αυτούς τους πολέμους. Δεν γνώριζα μεγάλων πόλεων. τη γλώσσα του. Έφκιασε δύο τρεις, δεν Οι επαγγελματικοί δεσμοί τους με τα μεγά- ήταν καλές, τον πλέρωσα κι έφυγε...». λα αστικά κέντρα της Ευρώπης, τους έδω- Ο Μακρυγιάννης μας πληροφορεί στα σαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τη Απομνημονεύματά του πως συνεργάστηκε δυτική τέχνη, όπως το μπαρόκ, το ροκοκό με τον Παναγιώτη Ζωγράφο και τα παιδιά και τον νεοκλασικισμό. Ωστόσο, ο τρόπος του, από το 1836 ως το 1839 που τους που ενσωματώνει η λαϊκή τέχνη αυτά τα φιλοξενούσε στο σπίτι του: «….Έπαιρνα τον στοιχεία είναι ιδιαίτερος. Η επιπεδότητα, η ζωγράφο και βγαίναμεν εις τους λόφους αντιφυσιοκρατική και επομένως η μη ψευ- και τόλεγα:”Έτζι είναι εκείνη η θέση, έτζι δαισθησιακή απεικόνιση δημιούργησαν ένα εκείνη. Αυτός ο πόλεμος έτζι έγινε. Αρχη- νέο εικαστικό πεδίο με όρους ασύγκριτα γός ήταν των Ελλήνων εκείνος, των Τούρ- πιο  απλούς από την ακαδημαϊκή ζωγρα- κων εκείνος...». Το απόσπασμα τούτο απ’ τα φική, δίνοντας στον θεατή την αίσθηση Απομνημονεύματα μας δίνει το κλειδί για ότι μπορεί να κινηθεί στο χώρο της και να να εννοήσουμε το ήθος και τη μορφή των πάρει μέρος στα δρώμενά της. εικόνων. Σημαντικό ρόλο στη λαϊκή ζωγραφική, Φυσικά ο Μακρυγιάννης δεν περιφρονού- εκτός από το λειτουργικό της διακόσμησης, σε την ευρωπαϊκή τέχνη, αντίθετα, όπως έπαιξε παράλληλα και η ιδεολογική διάστα- τονίζει  στο υπόμνημα που απευθύνει στη σή της. Η διδαχή και η καθοδήγηση απο- Βασίλισσα Βικτωρία της Αγγλίας, μαζί με τη τέλεσαν έναν από τους βασικούς στόχους σειρά των υδατογραφιών από τον Αγώνα, της. σεβόταν απόλυτα τα επιτεύγματα της δυ- Όταν λοιπόν ο Μακρυγιάννης αποφασίζει τικής τέχνης. Ωστόσο, εξηγεί ότι μόνο έτσι να γράψει τα Απομνημονεύματά του, γνω- μπορούσε να απεικονίσει την αφηγηματική ρίζοντας ότι οι περισσότεροι Έλληνες είναι ροή των γεγονότων και των περιστατικών αναλφάβητοι, κατέφυγε στη ζωγραφική για του Αγώνα.  4


ΣΤΡΑΤΗΓΌΣ ΜΑΚΡΥΓΙΆΝΝΗΣ (1797-1864) & ΠΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΖΩΓΡΆΦΟΣ (1800-;) ΛΙΘΟΓΡΑΦΊΕΣ ΕΠΙΧΡΩΜΑΤΙΣΜΈΝΕΣ ΜΕ ΤΟ ΧΈΡΙ, 51,5 x 66,5 εκ. 1. Η δίκαιη απόφασις του Θεού διά την απελευ- θέρωσιν της Ελλάδος, 1926 2. Πτώσις της Κωνσταντινουπόλεως, 1926 3. Ναυμαχίαι γενικαί των Ελλήνων, 1926 4. Πρώτη μάχη των Ελλήνων κατά των Τούρκων κατά την γέφυραν της Αλαμάνας και θάνατος του αρχηγού Διάκου και Ησαΐου Αρχι- επισκόπου Σαλόνων και επιλοίπων γενναίων αξιωματικών, 1926 5. Μάχη εις της Γραβιάς το χάνι, 1926 6. Μάχη της Λαγγάδας και Κομπότι, 1926 7. Ο πόλεμος των Βασιλικών, 1926 8. Πόλεμος της Τριπολιτζάς και των πέριξ αυτής χωρίων, 1926 5


Εικαστική & Λόγια αποτύπωση του ‘21 Δημιουργήθηκαν οκτώ ξύλινες εικόνες πολεμικών «χαρτών» που θα διαβάζονται με αυγοτέμπερα και τέσσερις σειρές, 24 ως μία πολεμική έκθεση από το θεατή, κα- υδατογραφιών η καθεμία. Από αυτές η μία λύπτεται πλήρως. Τα σχόλια αυτά τοποθε- σειρά προσφέρθηκε στον Όθωνα, ενώ οι τούνται στο κάτω μέρος των εικόνων και υπόλοιπες στους πρεσβευτές της Αγγλίας, εξηγούν διεξοδικά τα αριθμημένα ζωγρα- της Γαλλίας και της Ρωσίας, ώστε να παρα- φισμένα σύμβολα του πάνω μέρους των δοθούν στους ηγεμόνες των χωρών τους. εικόνων, καθώς από μόνοι τους οι «χάρ- Η μορφολογία των έργων, καθώς και η τες» δεν είναι εύκολο να διαβαστούν. ερμηνεία του χώρου, της ζωγραφικής Επιπρόσθετα, ο γεωγραφικός χώρος εμ- φόρμας, του φωτός, του χρώματος και φανίζεται συνήθως σε πρώτο επίπεδο της σύνθεσης δημιούργησαν εικόνες που μέσω της τοπιογραφίας, με μια σειρά από συγχώνευσαν τα γεγονότα σ΄ ένα ενιαίο κάμπους, βουνά, ποτάμια, τα οποία φαίνο- σύνολο. Στο έργο του ο ζωγράφος τοπο- νται από απόσταση. Στο δεύτερο επίπεδο, θέτησε πολιτείες, κάστρα και νησιά που δημιουργεί οριοθετήσεις οι οποίες σχημα- μπορεί να απείχαν πολλά χιλιόμετρα το τίζουν γνωστά σχήματα από ακτογραμμές ένα από το άλλο. Το ίδιο έκανε και με το χερσαίου και νησιωτικού εδάφους. Έτσι, συνδυασμό των διαφορετικών γεγονότων κατατάσσουμε τους συμβολισμούς αυτούς του Αγώνα που δε συμπίπτουν χρονικά. σε δύο διαφορετικά επίπεδα: Αντιλαμβανόμαστε ότι η ακρίβεια του γε- Στους επιφανειακούς συμβολισμούς του ωγραφικού χώρου έχει δευτερεύουσα ση- τοπίου, όπως είναι το έδαφος, η θάλασσα, μασία. Ωστόσο ο συμβολισμός που πηγάζει οι λόφοι, τα χωριά, τους σημειακούς, όπως από τη λαϊκή ζωγραφική είναι άμεσος. Ο είναι οι βράχοι, οι βουνοκορφές, τα κάστρα εκτεταμένος ρόλος της χαρτογραφίας, σε και τους γραμμικούς, όπως τα ποτάμια, κα- συνδυασμό με τη ζωγραφική, οδηγεί στη θώς και στους συμβολισμούς εξιστόρησης δημιουργία συναισθηματικά φορτισμέ- μαχών και γενικότερα ιστορικών γεγονό- νων εικόνων. Τα δραματικά γεγονότα, οι των. Ως προς την κλίμακα του χώρου, είναι χαρακτήρες και τα στιγμιότυπα του Αγώ- αφαιρετικός, αγνοώντας τις πραγματικές να είναι ενσωματωμένα στο γεωγραφικό αποστάσεις μεταξύ πολιτειών, νησιών και χώρο τους. Με αυτόν τον τρόπο δημιουρ- τόπων μαχών, αλλά διατηρεί την αδρή γούν μία σύνθεση που είχε προκύψει από χαρτογραφική απεικόνιση ακτογραμμών, την επιτόπια παρατήρηση του Στρατηγού, ποτάμιων ροών, θέσεων πόλεων. όπως ο ίδιος αναφέρει: «… παρατήρησα Στα έργα που αναφέρονται σε πολεμικά κι’ όλες τής θέσεις οπόγιναν πόλεμοι, και γεγονότα και συλλογικές δράσεις, παρατη- σημάδεψα όλες αυτές της θέσεις κι’ όσες ρούμε ότι δεν τίθεται στο κέντρο ο βασικός άλλες ήξερα...». ήρωας των πολεμικών σκηνών, καθιστώ- Επιπλέον, ο ζωγράφος του Μακρυγιάννη ντας το έργο συλλογικό και όχι ατομικό. συνοδεύει τις εικόνες με επεξηγηματικά Έτσι συνήθως δεν αναγνωρίζουμε κάποιον σχόλια που παίζουν το ρόλο του υπομνή- από το πρόσωπό του, αλλά από τον τρόπο ματος. Καταλαβαίνουμε ότι η πρόθεση που έχει ζωγραφιστεί μέσα στο σύνολο, του Στρατηγού να δημιουργήσει ένα είδος ανάγοντας τις μορφές σε σύμβολα. 6


ΣΤΡΑΤΗΓΌΣ ΜΑΚΡΥΓΙΆΝΝΗΣ (1797-1864) & ΠΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΖΩΓΡΆΦΟΣ (1800-;) ΛΙΘΟΓΡΑΦΊΕΣ ΕΠΙΧΡΩΜΑΤΙΣΜΈΝΕΣ ΜΕ ΤΟ ΧΈΡΙ, 51,5 x 66,5 εκ. 9. Πόλεμος συγκροτηθείς εις Άρταν, 1926 10. Μάχη πρώτη των Αθηνών, 1926 11. Μάχαι Άργους Κορίνθου και καταστροφή του Δράμαλη, 1926 12. Μάχη των Ελλήνων εις Καρπενήσι και Καλιακούδα, 1926 13. Πολιορκία και μάχαι των Ναβαρίνων, 1926 14. Μάχη των Μύλων της Ναυπλίας, 1926 15. Διάφοροι πολιορκίαι του Μεσολογγίου, 1926 16. Πόλεμος των Ελλήνων εις Ράχοβα, 1926 7


Εικαστική & Λόγια αποτύπωση του ‘21 Ένα ακόμη βασικό χαρακτηριστικό της ζω- να αναδείξει τον ήρωα. Η έλλειψη προο- γραφικής αποτύπωσης του Αγώνα ήταν ο πτικής φέρνει τον Σκαλτσοδήμο πιο κοντά τρόπος με τον οποίο κατηγοριοποιεί τους στο θεατή, ενώ παράλληλα δημιουργεί μια αγωνιστές, χαρακτηρίζοντάς τους από τη αμεσότητα. θέση που έχει μια ανθρώπινη φιγούρα, τη Δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ωστόσο το στάση του σώματός της και τον τρόπο που γεγονός ότι η λαϊκή ζωγραφική δεν κατέ- κρατά τα όπλα. Αν για παράδειγμα πρόκει- χει εξ αρχής τη θέση που της αρμόζει στην ται για οπλαρχηγό, τον τοποθετεί μετωπικά, ανάδειξη των εθνικών αγώνων. Αν και τα μοναχικό στον πίνακα, με ανοιχτά τα σκέλη, έργα του ζωγράφου του Μακρυγιάννη απο- κρατώντας με το ένα χέρι το καριοφίλι και τέλεσαν μια πρώτη ιστορική καταγραφή του με το άλλο το σπαθί. Με τον ίδιο τρόπο χρη- Αγώνα, η οποία σηματοδοτεί και την απαρχή σιμοποιεί τα γεωμετρικά σχήματα, ώστε να της νεότερης ελληνικής τέχνης, ο Αγώνας της δώσει το συμβολισμό των φαλάγγων του Ελλάδος τροφοδοτήθηκε ιδεολογικά από τον τακτικού στρατού. Η πρώτη σειρά ζωγρα- Πέτερ φον Ες. Η ακαδημαϊκή τέχνη της Δύ- φίζεται κανονικά, ενώ επαναλαμβάνονται σης, όπως αυτή του Ες, προβάλλει τον υπο- αφαιρετικά οι επόμενες, δίνοντας την αί- κειμενισμό και την ατομική δημιουργία, στο σθηση του πλήθους. μοναχικό δρόμο του «Ήρωα» που σφράγισε Η λαϊκή ζωγραφική μέσα στα χρόνια που την ιδεολογία της ευρωπαϊκής τέχνης. Αντί- ακολουθούν συνεχίζει να υπηρετεί τη συλ- θετα, η λαϊκή τέχνη και η ιδιότυπη ελληνική λογική μνήμη με μοναδικά δημιουργήματα, ναΐφ έκφραση ήταν ζωγραφική του «εμείς», όπως αυτό του Φώτη Κόντογλου «Θεόδω- προβάλλοντας τα συλλογικά επιτεύγματα. ρος Κολοκοτρώνης ο γέρος του Μωριά και Η νεότερη ελληνική τέχνη μπόρεσε να ξε- Ανδρέας Μιαούλης ο νέος Θεμιστοκλής». Η περάσει τις αγκυλώσεις του ακαδημαϊσμού μοναδική αυτή αποτύπωση των δύο ηγετι- προσφέροντας τη δική της έκφραση, με κών μορφών της Επανάστασης από τον καλ- έργα που δίνουν μια διαφορετική διάστα- λιτέχνη της γενιάς του ΄30, αποδίδει τους ση στην ελληνική επανάσταση. Χαρακτηρι- δυο πρωταγωνιστές με σεμνότητα, αντλώ- στικό παράδειγμα ο γλύπτης Θόδωρος και ντας στοιχεία από τη βυζαντινή ζωγραφική το έργο του «Περικεφαλαία αυτοκτονίας». και την ανατολική παράδοση. Οι μορφές με- Ο δημιουργός αντιλαμβάνεται τη γλυπτική τωπικά αποδομένες και σύμφωνες ενδυμα- ως μια αρχέγονη και θεμελιώδη ανάγκη τολογικά είναι δουλεμένες με απλότητα και των ανθρώπων να καταγράψουν στην ύλη ζωντάνια ενάντια σε οποιαδήποτε υλικότη- την ιστορική μνήμη για τις ερχόμενες γε- τα, εμπνέοντας δέος. Η αναφορά στον Μια- νιές. Μέσα από ένα ιδιότυπο διάλογο με την ούλη ως νέου Θεμιστοκλή συνδέεται με την ελληνική παράδοση, δημιουργείται η συνι- παράδοση σύμφωνα με την οποία ο τόπος σταμένη της συλλογικής έκφρασης σε ένα ταφής του βρισκόταν κοντά στον τάφο του παρόν που εμπεριέχει το παρελθόν μια με- Αθηναίου πολιτικού. Από την άλλη, συμβα- γαλειώδους ιστορίας. δίζουν η σύνδεση του μεγαλειώδους αγώνα του ελληνισμού με την αρχαιότητα. ΣΤΑΥΡΟΎΛΑ ΜΑΥΡΟΓΈΝΗ, Ακόμη πιο ανατρεπτικός ο Μποστ μας παρα- Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Βαλκανικών, δίδει το έργο «Ο Γενέος Ήρος Σκαλτσοδή- Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο μος». Ο ζωγράφος χρησιμοποιεί όλα εκείνα Μακεδονίας, Διευθύντρια Κέντρου Έρευνας τα σύμβολα της λαϊκής ζωγραφικής, ώστε Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης ΙΜΜΑ 8


ΣΤΡΑΤΗΓΌΣ ΜΑΚΡΥΓΙΆΝΝΗΣ (1797-1864) & ΠΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΖΩΓΡΆΦΟΣ (1800-;) ΛΙΘΟΓΡΑΦΊΕΣ ΕΠΙΧΡΩΜΑΤΙΣΜΈΝΕΣ ΜΕ ΤΟ ΧΈΡΙ, 51,5 x 66,5 εκ. 17. Μάχη εις Ανάλατον, 1926 18. Μάχη Πειραιώς και Φαληρέως, 1926 19. Πολιορκία Αθηνών κατά το 1827, 1926 20. Ναυμαχία των Παλαιοναβαρίνων, 1926 21. Κάδρον της Δυτικής Ελλάδος και κέντρον η Βόνιτζα όπου έγιναν αρκετοί πόλεμοι εις αυτά τα μέρη και σημειώνονται οι αγωνισταί όπου ενθυμούμεθα, 1926 22. Μάχαι διάφοροι της Ανατολικής Ελλάδος, κέντρον αυτής Θήβαι, 1926 23. Μάχαι της Κρήτης και Σάμου, 1926 24. Η Ελλάς ευγνωμονούσα γράφει εις την πλάκα της αθανασίας τα ονόματα των αγωνισθέντων υπέρ της ελευθερίας της φιλελλήνων, 1926 9


Εικαστική & Λόγια αποτύπωση του ‘21 Όψεις της Επανάστασης μέσα από τα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας ΗΕπανάσταση του 1821 ως γενέ- πολεμούσαν. Όπως βασικός αποδέκτης των θλιος πράξη του Ελληνικού Κρά- απομνημονευμάτων του Μακρυγιάννη είναι τους, υπήρξε πηγή έμπνευσης όχι ο απλός άνθρωπος, έτσι και το έργο του μόνο για διακεκριμένους ζωγράφους Ζωγράφου απευθύνεται και έχει στο επί- του ώριμου ευρωπαϊκού ρομαντισμού, κεντρό του τον αμύητο καλλιτεχνικά θεατή. αλλά και για λαϊκούς καλλιτέχνες, Το χέρι του δημιουργού αισθάνεται μεγαλύ- όπως ο Δημήτριος Ζωγράφος, ο οποίος τερη άνεση και αυτοπεποίθηση στην από- έντυσε με εικόνα το γλαφυρό λόγο του δοση του πλήθους πανομοιότυπων μορ- Στρατηγού Ιωάννη Μακρυγιάννη. φών παρά μεμονωμένων προσωπικοτήτων. Ο Μακρυγιάννης φαίνεται ότι αναζητούσε Χαρακτηριστική είναι η επιχρωματισμένη έναν ζωγράφο έντονα ιδιωματικό, λαϊκό- λιθογραφία  τροπο, ξένο προς τις επείσακτες μεθόδους Η δικαία απόφασις του Θεού δια την απε- και τεχνοτροπίες και το ακαδημαϊκό ζωγρα- λευθέρωσιν της Ελλάδος.  Εκεί οι Ευρω- φικό ύφος της «μιαράς Εσπερίας», ικανό να παίοι μονάρχες εικονίζονται ως αδέξιες αποδώσει εικαστικά τα μεγάλα γεγονότα φιγούρες, κακέκτυπα των εντυπωσιακών της Επανάστασης. Η επιλογή του Στρατη- πορτρέτων του  Thomas Lawrence  και γού αποδείχθηκε απροσδόκητα εύστοχη, του Franz Winterhalter, ενώ εξίσου ασθε- καθώς ο Ζωγράφος χειριζόταν το πινέλο, νικές είναι οι παρουσίες του βασιλιά Όθω- όπως ο Μακρυγιάννης τον κονδυλοφόρο: να, ενδεδυμένου τη στολή του βαυαρικού διαισθητικά, απλοϊκά, αυθεντικά, με οδη- Τάγματος του Αγίου Γεωργίου, και της γό του περισσότερο την εμπειρία παρά τη Ελλάδας, φέρουσας το φρυγικό σκούφο. γνώση. Μαθημένοι αμφότεροι στον ανταρ- Αντιθέτως, οι μορφές των Αρχιερέων, του τοπόλεμο, χαλυβδωμένοι στη φωτιά της κατώτερου κλήρου, των οπλαρχηγών και εθνεγερσίας, Μακρυγιάννης και Ζωγράφος του λαού αποδόθηκαν με μεγαλύτερη αυ- έγραφαν και ζωγράφιζαν ακριβώς όπως τοπεποίθηση. 10


Αναφορά του Στάθη Κατζικογιάννη σχετικά με διάφορες Αίτηση του Αναγνώστη Μαραθιώτη για προβιβασμό, στρατιωτικές υποθέσεις, 7 Μαρτίου 1825. Αρχεία της Ελληνικής 1η Μαρτίου 1825. Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, Παλιγγενεσίας, Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων. Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων. Αίτηση προβιβασμού του Ανδρέα Καραΐσκου, 9 Φεβρουαρίου Αναφορά στρατιωτικών του Μ. Μποταΐτη σχετικά με την 1825. Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, Βιβλιοθήκη της πληρωμή μισθών, 1 Μαρτίου 1825. Αρχεία της Ελληνικής Βουλής των Ελλήνων. Παλιγγενεσίας, Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων. 11


Εικαστική & Λόγια αποτύπωση του ‘21 Απόδειξη παραλαβής φυσιγγίων του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, 10 Φεβρουαρίου 1822. Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων. Αναφορά του Κώστα Θρασίτη σχετικά με αίτηση πολεμοφοδίων, 1η Μαρτίου 1825. Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων. 12


Η επιλογή των εγγράφων από τα Αρχεία στο νησί της Σάμου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τα οποία παρουσιάζει η επιστολή εφόρων της Νάξου πλαισιώνουν την παρούσα έκθεση, συμβα- (25 Μαΐου 1822) σχετικά με την αρπαγή δίζει με τις προτεραιότητες του Μακρυγιάν- εκχριστιανισμένης αιχμάλωτης Τουρκοπού- νη και του Ζωγράφου, καθώς ως σημείο λας από Γάλλο υπήκοο, με τη συνδρομή του αναφοράς τους δεν έχουν τους διάσημους Υποπροξένου της Γαλλίας. οπλαρχηγούς, αλλά άγνωστες όψεις και Από την επιστολή αναδεικνύονται ανάγλυ- μικροϊστορίες από την καθημερινότητα της φα το ασαφές καθεστώς των δορυάλωτων Επανάστασης, με πρωταγωνιστές άσημους Οθωμανών, το φαινόμενο της αλλαξοπι- αγωνιστές, αιχμαλώτους, τις τοπικές κοινω- στίας μετά την ελληνική επικράτηση στις νίες και τις αγωνίες τους. Με εξαίρεση μια εξεγερμένες περιοχές, αλλά και ο βαθμός επιστολή του Κολοκοτρώνη και μια του Μια- εμπλοκής και παρέμβασης των αντιπροσώ- ούλη, το αρχειακό υλικό της έκθεσης στο- πων των Μεγάλων Δυνάμεων, ακόμη και σε χεύει στην ανάδειξη των πτυχών εκείνων περιφερειακά ζητήματα της επαναστατικής που συχνά διαλανθάνουν της προσοχής μας. καθημερινότητας. Έτσι μεταξύ αυτών βρίσκουμε δύο αιτήσεις Η αγωνία του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλά- προβιβασμού, όπως αυτή του Ανδρέα Κα- δας Ιωάννη Καποδίστρια για τη θεμελίωση ραΐσκου και του Αναγνώστη Μαραθιώτη, μιας ευνομούμενης πολιτείας, αλλά και η αιτήματα για την ικανοποίηση οικονομικών εύρεση πόρων, ώστε να εξυπηρετηθούν οι εκκρεμοτήτων, επιστολές με τις οποίες οι ανάγκες του αρτισύστατου κράτους, προκύ- αγωνιστές ζητούσαν την αποστολή πολε- πτουν ξεκάθαρα μέσα από τις δύο επιστο- μοφοδίων ή εκκλήσεις για βοήθεια, όπως λές του με αποδέκτη το σώμα της Γερουσίας εκείνη των κατοίκων της Λέρου προς τον στις 18 και 28 Οκτωβρίου του 1829. Δημήτριο Υψηλάντη. Στο ίδιο υλικό εντοπί- Χαρακτηριστικά αναφέρει: «το Ταμείον είναι ζονται αναφορές σε τεχνικά θέματα, όπως εις ένδειαν μεγίστην και περικυκλούται ήδη η οχύρωση και η φρούρηση των παραλί- από τόσας κατεπειγούσας ανάγκας», ενώ ων Κορίνθου-Πατρών, εκθέσεις πολεμικών δεν παραλείπει να υπογραμμίσει τις αδυνα- συμβάντων αλλά και έγγραφα όπου οι επα- μίες και τη ροπή προς το χρηματισμό όσων ναστατημένοι εκφράζουν το φόβο τους για στελεχώνουν τον κρατικό μηχανισμό. ενδεχόμενα οθωμανικά αντίποινα. Ήταν αυτή η επιθυμία του Κυβερνήτη για Άξια ειδικής μνείας είναι η επιστολή του ένα συγκεντρωτικό, σύγχρονο κράτος δίχως Ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη προς τους Αρ- το φατριασμό της πολυδιασπασμένης κοι- μοστές των Νήσων το 1822. Εκεί, ο πρω- νωνίας, το κληροδοτημένο άχθος της οθω- τοπόρος του ναυτικού αγώνα των Ελλήνων μανοκρατίας στην μετεπαναστατική Ελλάδα. εκθέτει πληθώρα γεγονότων αλλά και πλη- ροφοριών που το δίκτυό του είχε συλλέξει. Δρ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Μεταξύ άλλων αναφέρεται στην έντονη Σ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΆΟΥ φημολογία γύρω από τη ρωσική στρατι- Ιστορικός - Επιστημονικός Συνεργάτης ωτική παρέμβαση, τη δυσθυμία των γενι- Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα τσαρικών σωμάτων να πολεμήσουν στη και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας θάλασσα, αλλά και στις εμφύλιες έριδες 13


Εικαστική & Λόγια αποτύπωση του ‘21 Η σπουδαιότητα του συλλέγειν Τι είναι αυτό που διακρίνει έναν συλλέκτη έργων τέχνης; Κάποιος θα απαντούσε το πάθος του για την τέχνη, την επιθυμία του για τη διάσωση και τη διάδοση του πολιτισμού, κάποιος άλλος το αισθητικό κριτήριό του. Το βέβαιο είναι ότι οι συλλέκτες έργων τέχνης είναι άνθρωποι με όραμα, υπομονή και ισχυρό ένστικτο απόκτησης αντικειμένων εικαστι- κής, οικονομικής, αλλά και ηθικής αξίας. Τα έργα που ανήκουν στη συγκεκριμένη συλλογή του Γιώργου Γαϊτανάρη και της Ιώς Ντόλκα και αναφέρονται στον ελληνικό κόσμο, εικο- νογραφούν την εποχή της Τουρκοκρατίας και τον αγώνα της Ανεξαρτησίας, συνδυάζοντας όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Πρόκειται για ενδεικτικά έργα της νεοελληνικής τέχνης εκείνης της περιόδου και αποτελούν σπάνιες αποδώσεις των ιστορικών και πολιτικών γεγονότων, με έντονη συναισθηματική αξία για τους συλλέκτες τους. Ο Γιώργος Γαϊτανάρης είναι ένας διακεκριμένος γιατρός-ερευνητής με πλούσια δράση στο χώρο της βιοτεχνολογίας, ενώ το 2019 βραβεύτηκε με το Prix Galien Canada -μία από τις μεγαλύτερες διακρίσεις στον τομέα της φαρμακολογίας, που αναφέρεται και ως το βραβείο Νόμπελ φαρμακευτικής έρευνας. Η Ιώ Ντόλκα δραστηρι- οποιείται στον χώρο υποστήριξης και καθοδήγησης ασθενών με σπάνιες παθήσεις και με διαγνω- στικές δυσκολίες και είναι ιδρυτικό στέλεχος μη κερδοσκοπικών και άλλων φορέων, προς εξυπηρέτηση των ασθενών αυτών. Άνθρωποι της επιστήμης και της κοινωνικής προσφοράς, λοιπόν, καταστούν την τέχνη προσιτή στο ευρύ κοινό και δίνουν μία νέα προ- οπτική στον τρόπο που οι επισκέ- πτες της έκθεσης στον ελλαδικό χώρο «θα διαβάσουν» το ιστορικό αφήγημα της Ελληνικής Επανά- στασης. ΘΕΌΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΏΝΗΣ Ο ΓΈΡΟΣ ΦΑΝΉ ΤΣΑΤΣΆΙΑ, ΤΟΥ ΜΩΡΙΆ ΚΑΙ ΑΝΔΡΈΑΣ ΜΙΑΟΎΛΗΣ Ιστορικός Τέχνης, Διευθύντρια Ιδρύματος Ο ΝΈΟΣ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΉΣ (1938) Φώτης Κόντογλου, Aυγοτέμπερα σε ξύλο, Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης 26χ28,7 εκ. Ιστορίας της Μακεδονίας. ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΚΘΕΣΗΣ: Δευτέρα-Τρίτη-Πέμπτη-Παρασκευή: 9:00-14:00, Τετάρτη: 9:00-20:00, Σάββατο: 10:00-14:00 14


Ο ΓΕΝΈΟΣ ΉΡΟΣ ΣΚΑΛΤΣΟΔΉΜΟΣ, (1966) Μποστ (Χρύσανθος Μποσταντζόγλου) (1918-1995) Λάδι σε ξύλο, 90 x 39,5 εκ. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ: Σταυρούλα Μαυρογένη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΠΑ.ΜΑΚ. Διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης του ΙΜΜΑ Φανή Τσατσάια Ιστορικός Τέχνης, Διευθύντρια του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Σταυρούλα Μαυρογένη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΠΑ.ΜΑΚ. Διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης του ΙΜΜΑ Φανή Τσατσάια Ιστορικός Τέχνης, Διευθύντρια του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας Δρ. Κωνσταντίνος Σ. Παπανικολάου Ιστορικός, Επιστημονικός Συνεργάτης του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: Φανή Τσατσάια Ιστορικός Τέχνης, Διευθύντρια του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: Άγγελος Τσάλεζας ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΤΥΠΩΣΗΣ: Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΕΡΓΩΝ: Move Art EYXAΡΙΣΤΟΥΜΕ ΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ EΡΓΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟΥ Ο ΓΚΙΑΟΎΡΗΣ ΠΟΥ ΝΊΚΗΣΕ ΤΟΝ ΧΑΣΆΝ, 1827-1850, Horace Vernet (1789-1863). Βασισμένο στο έργο του Horace Vernet «La défaite» ή «Le Giaour vainqueur d’ Hassan». Ο πίνακας του Vernet ήταν επηρεασμένος από το ποίημα του Λόρδου Βύρωνα «Le Giaour». Κέντημα με μεταξωτές κλωστές, μεταλλικές και γυάλινες χάντρες, 173 x 177 εκ.


30) 2310 229 778 W: imma.edu.gr E: [email protected] www.facebook.com/MuseumOfMacedonianStruggle www.instagram.com/museumofthemacedonianstruggle/


Get in touch

Social

© Copyright 2013 - 2024 MYDOKUMENT.COM - All rights reserved.