ANILA BESHAJ

ORIKELA NDREÇKA

LIBËR PËR MËSUESIN

HISTORIA 10

BOTIME

BOTIME

Autorë: Anila BESHAJ, Orikela NDREÇKA Paraqitja grafike: Elidor KRUJA Shtypi: Shtypshkronja Pegi, Lundër, Tiranë

© Botime Pegi, gusht 2016 Të gjitha të drejtat për këtë botim në gjuhën shqipe janë tërësisht të zotëruara nga Botime Pegi shpk. Ndalohet çdo riprodhim, fotokopjim, përshtatje, shfrytëzim ose çdo formë tjetër qarkullimi tregtar, pjesërisht ose tërësisht, pa miratimin paraprak nga botuesi.

Botime Pegi: tel: +355/ 042 468 833; cel: +355/ 069 40 075 02; e-mail: [email protected]; web: www.botimepegi.al Sektori i shpërndarjes: cel: +355/ 069 20 267 73; 069 60 778 14; e-mail: [email protected] Shtypshkronja Pegi: cel: +355/ 069 40 075 01; e-mail: [email protected]

Historia 10

3

Përmbajtja Hyrje

5

Planifikimi i kurrikulës për klasën X

6

Planifikimi i lëndës për tremujorin e parë

12

Planifikimi i lëndës për tremujorin e dytë

22

Planifikimi i lëndës për tremujorin e tretë

33

Planifikimi i orës mësimore

42

4

Libër për mësuesin

Historia 10

5

Të nderuar mësues! Ky libër mësuesi, është konceptuar si një ndihmë në punën tuaj të përditshme, duke sugjeruar planifikime dhe udhëzime në lidhje me organizimin e orës së mësimit. Përmbajtja e tij bazohet në programin e IZHA-s, miratuar nga MAS. Boshti kryesor i librit të mësuesit si dhe tekstit mësimor është të nxënit me kompetenca. Ai synon t’ju ndihmojë në përpjekjen tuaj për konkretizimin e njohurive teorike, lidhjen me punën kërkimore dhe stimulimin e interesit dhe punës së pavarur të nxënësve. Krahas programit të detyrueshëm, në këtë libër sugjerohen planifikimet vjetore, 3-mujore dhe ditore. Këto planifikime kanë karakter orientues, pa prekur lirinë tuaj akademike dhe përshtatjet që ju do të konsideroni të arsyeshme, në përputhje me kërkesat dhe nivelin e nxënësve tuaj. Çdo mendim apo sugjerim i juaji për përmirësimin e këtij libri, do të ishte i mirëpritur. Ju uroj një vit të mbarë shkollor! Autoret

Libër për mësuesin

6

SHKOLLA: _______________________________

Planifikimi i kurrikulës për klasën X Fusha: SHKENCA SHOQËRORE LËNDA: HISTORI MËSUESI: _______________________________

Planifikimi përmban: Planin vjetor; planet 3-mujore mbi bazën e kompetencave.

Viti shkollor __________________

të jetë një instrument për parandalimin e krimeve kundër njerëzimit.

në dimensionet e saj lokale, rajonale, kombëtare, evropiane dhe globale;

t’i lejojë qytetarit evropian të nxjerrë në pah identitetin e vet individual e kolektiv, nëpërmjet trashëgimisë së përbashkët historike

perspektivë të shumëfishta, sidomos për çështje të ndjeshme e të diskutueshme historike;

përgjegjshmëri, nëpërmjet dialogut, nëpërmjet kërkimit të dëshmive historike dhe nëpërmjet debatit të hapur e të bazuar në

të lejojë të zhvillohet tek të rinjtë aftësia intelektuale për të analizuar e interpretuar informacionin në mënyrë kritike dhe me

globale, brenda frymës së mirëkuptimit dhe besimit të ndërsjellë;

ndërtimit, së bashku me ta, të një Evrope të së nesërmes, si dhe me zhvillimin paqësor të shoqërive njerëzore në një perspektivë

të jetë pjesë e një politike arsimore e cila luan një rol të drejtpërdrejtë në përparimin dhe zhvillimin e të rinjve, në perspektivën e

përbashkët, pasuruar me larminë që e karakterizon, qoftë edhe në aspektet e veta konfliktuale dhe shpesh dramatike;

të përbëjë një nga elementët thelbësorë në ndërtimin e Evropës së bashkuar duke u bazuar në trashëgiminë historike e kulturore të

demokracia;

të luajë rol kryesor në zhvillimin e vlerave të tilla themelore si toleranca, mirëkuptimi reciprok, të drejtat e njeriut dhe

të jetë një faktor vendimtar pajtimi, mirënjohjeje, mirëkuptimi e besimi të ndërsjellë midis popujve;

dallimeve, respekt i mbështetur mbi mirëkuptimin e identitetit kombëtar dhe të parimeve të tolerancës;

të zërë një vend themelor për formimin e individit si qytetar përgjegjës e aktiv për zhvillimin e respektit për tërë llojet e

Në shekullin ku ne jetojmë, mësimi i historisë synon të:

OBJEKTIVAT E MËSIMIT TË HISTORISË NË SHEKULLIN XXI

Historia 10 7

51 orë

21 orë

3 orë

4 orë

9 orë

4 orë

1 orë

2

3

4

5

6

7

Pasdite tematike

Projekt

Veprimtari Praktike

TEST

Përsëritje

Përpunimi i njohurive

Njohuri të reja

Shpërndarja e orëve

1

Nr

36 javë x 2 orë në javë = 72 orë gjithsej

PLANI VJETOR I LËNDËS SË HISTORISË

5 % kundrejt totalit të përpunimit

19 % kundrejt totalit të përpunimit

43 % kundrejt totalit të përpunimit

19 % kundrejt totalit të përpunimit

14 % kundrejt totalit të përpunimit

29.2 % të orëve totale

70.8 % të orëve totale

Raporti i orëve

8 Libër për mësuesin

3. Veprimtari praktike “Monarkë të tjerë iluministë” 4. Spanja dhe Portugalia Shtetet e para koloniale. 5. Anglia në shekullin XVII

6. Lufta për pavarësi dhe lufta civile në Amerikën Veriore.

3. Athina dhe Sparta dy modele të ndryshme qytet-shteti

4. Qytetërimi antik romak

5. Roma në periudhën e perandorisë.

6. Besimi dhe kultura në Greqinë dhe Romën antike.

7. Rënia e Perandorisë Romake dhe fundi 7. Revolucioni Francez i shek XVIII

3. Projekt (ora III) Globalizmi

2. Rusia, perandori e fuqishme.

Tematika VI Qytetërimet bashkëkohore (1945 – sot ) (19 orë ) 1. Bota menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore. (1945-1946) 2. BRSS gjatë viteve 1945- 1990.

4. TEST

Tematika V: Periudha e tronditjeve të mëdha (1914-1945) (13 orë) (Vazhdim) 1. Lufta e Dytë botërore ( 1939 – 1945 ) 2. Veprimtari praktike: Kontributi i shqiptarëve në mrojtje të hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Tematika IV: Koha e ndryshimeve thelbësore (16 orë) 1. Monarkia absolute në Francë

SHPËRNDARJA E PËRMBAJTJES SË LËNDËS (24 ORË) JANAR – MARS (25 ORË) PRILL – QERSHOR (23 ORË)

Tematika 1: Qytetërimi antik grek dhe romak (10 orë) 1. Veprimtari praktike: Qytetërimet antike në brigjet e lumenjve. 2. Qytetërimi i lashtë grek

SHTATOR – DHJETOR

PLANIFIKIMI VJETOR

Historia 10 9

15. TEST 16. Projekt (ora II) “Globalizmi”

Tematika V: Periudha e tronditjeve të mëdha (1914-1945) (13 orë) 1. Fillimet e krizave të shek. XX. Lufta e Parë Botërore 2 . Bota pas Luftës së Parë Botërore

6. Monarkia Franceze.

7. Veprimtari praktike: “Jeta e përditshme në Evropën mesjetare

8 . Perandoria Osmane.

10. TEST

9. Përsëritje

5. Monarkia Angleze.

13. Britania e Madhe nga konservatorizmi drejt liberalizmit 14. Përsëritje

4. Perandoria e Shenjtë Romake

5. Italia gjatë viteve 1945 - 2000

10. Perandoria Osmane si model i shpërbërjes së perandorive shumëkombëshe 11. Bashkimi i Italisë 12. Bashkimi i Gjermanisë.

4. Procesi i dekolonizimit

9. Revolucioni industrial dhe ndikimi i tij në shoqërinë Evropiane.

13. Shpërbërja e BRSS dhe e Jugosllavisë 14. Veprimtari praktike: Republika e Pavarur e Kosovës – Një e

12. Revolucionet demokratike në shtetet e Evropës Qendrore dhe Lindore.

11. Veprimtari praktike: Konferenca e Helsinkit dhe të drejtat e njeriut.

10. Blloku Lindor gjatë viteve 19451989

8. Gjermania gjatë viteve 1945 - 2000 9. Jugosllavia gjatë viteve 1945-1990

7. Britania e madhe gjatë viteve 1945 2000

6. Franca gjatë viteve 1945 - 2000

3. SHBA gjatë viteve 1945 - 2000

8. Epoka e Napoleonit dhe epoka e restaurimit.

3. Tiparet e qytetërimit arab dhe marrëdhëniet e tij me atë evropian.

2. Qytetërimi bizantin

8. Veprimtari praktike: Aleksandri i Madh dhe periudha helenistike. Tematika II Qytetërimet botërore në mesjetë (shek. V- XV) ( 10 orë) 1. Projekt (ora I) “Globalizmi”

10 Libër për mësuesin

5. Gjermania 6. SHBA modeli i një shteti liberal 7. Franca 8. Turqia, krijimi i një shteti laik kombëtar. 9. Veprimtari praktike:

2. Zbulimet e mëdha gjeografike.

3. Reforma protestane.

4. Reforma katolike ose kundërreformacioni

5. Veprimtari praktike: Jeta e përditshme në Evropë gjatë shek. XVI-XVII.

6. Perandoria Osmane dhe Ballkani (shek XV-XVI)

Ballkani në periudhën midis dy luftërave.

16. Prirjet e qytetërimeve sot.

4. Fashizmi në Itali.

19. TEST

18. Projekt (ora IV) Globalizmi

17. Përsëritje

(Pasdite tematike)

15. Bashkimi Evropian

3. Bashkimi Sovjetik

Tematika III Qytetërimet në fillimet e historisë moderne. (6 orë) 1 . Humanizmi dhe Rilindja.

drejtë e mohuar

Historia 10 11

(Shtator - Dhjetor)

KOMPETENCA E TË MENDUARIT Nxënësi: - shpreh mendimin e tij për një punim letrar apo artistik duke dalluar ndryshimet dhe analogjitë ndërmjet krijimeve të ngjashme;

KOMPETENCA E KOMUNIKIMIT DHE E TË SHPREHURIT Nxënësi: - shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit; - dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime; - lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj., dhe e komenton atë sipas kërkesës me gojë ose me shkrim; - shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, kuptimin e termave (fjalëve, koncepteve) të reja, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm.

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE KYÇ Orët mësimore të zhvilluara gjatë kësaj periudhe tremujore do të kontribuojnë në ndërtimin dhe zhvillimin e këtyre kompetencave kyç:

PËR TREMUJORIN E PARË

Viti shkollor: 2016-2017

Klasa: X

Shkalla: V

Lënda: HISTORI

Fusha: SHKENCA SHOQËRORE

PLANIFIKIMI VJETOR I LËNDËS HISTORI NDARË NË TREMUJORË

12 Libër për mësuesin

harton planin e punës për realizimin e një krijimi/detyre (letrare), duke përcaktuar hapat kryesorë të zbatimit; përdor krahasimin dhe kontrastin për të gjetur dallimet dhe ngjashmëritë kryesore midis dy e më shumë dukurive ose krijimeve artistike.

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE TË FUSHËS

KOMPETENCA DIGJITALE Nxënësi: î përdor mediet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe bashkëpunuar. î analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (p.sh., hedh disa informacione të marra nga interneti duke i përmbledhur në një tabelë ose grafik).

KOMPETENCA QYTETARE Nxënësi: - zbaton dhe respekton rregullat e mirësjelljes në klasë, shkollë etj., dhe mban qëndrim aktiv ndaj personave, të cilët nuk i respektojnë ato, duke shpjeguar pasojat për veten dhe për grupin ku bën pjesë.

KOMPETENCA PËR JETËN, SIPËRMARRJEN DHE MJEDISIN Nxënësi: - përgatit planin e punës për organizimin e një aktiviteti të caktuar në shkollë ose në komunitet dhe e realizon atë me sukses; - bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tij social, etnik etj.) për realizimin e një aktiviteti të përbashkët (projekti/aktiviteti në bazë klase/shkolle apo jashtë saj).

KOMPETENCA E TË NXËNIT Nxënësi: - zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, media) për të nxënë një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet; - shfrytëzon portofolin personal për identifikimin e përparësive dhe mangësive në funksion të vetëvlerësimit; - ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit (kolona, tabela, grafike) sipas një radhitjeje logjike.

-

Historia 10 13

Kërkimi historik

Interpretimi historik

Nxënësi: njeh të kaluarën bazuar në fakte historike, në prova, të cilat rrjedhin nga burime të sakta historike dhe jo nga supozime paraprake në lidhje me vlefshmërinë dhe me besueshmërinë e burimeve historike të përdorura duke përfshirë vlerësimin e vlerës dhe besueshmërinë e dëshmive, duke studiuar prejardhjen e qëllimeve dhe gjuhën e burimeve.

Nxënësi: î - zhvillojn dëgjimin, leximin dhe shkrimin si aftësi për të kujtuar, për të përzgjedhur, për të klasifikuar dhe për të organizuar informacionin historik, duke përdorur me saktësi terminologjinë historike për përshkrimin dhe për shpjegimin e ngjarjeve në të

Nxënësi: î Përdor analizën shkak-pasojë që përfshin identifikimin dhe vlerësimin e rëndësisë relative të faktorëve të ndryshëm, si dhe bërjen e lidhjeve shpjeguese ndërmjet shkakut dhe pasojës, duke pasur parasysh marrëdhënien ndërmjet argumenteve shkakësore, dëshmive dhe interpretimeve. î Shpjegimi & komunikimi për të shkuarën

Analiza shkak-pasojë

Nxënësi: î kupton se si historianët dhe të tjerët formojnë interpretime që reflektojnë rrethanat në të cilat ato bëhen, dëshmitë në dispozicion, si dhe synimet e atyre që i bëjnë këto interpretime (p.sh.: shkrimtarë, arkeologë, historianë dhe film krijues). î përdor mënyra të ndryshme, duke përfshirë fotografi, shfaqje, filma, tregime, muze etj.

î -

Përdorimi i burimeve

î Nxënësi: fillon të hartojë dhe të përmirësojnë pyetjet e tij për të strukturuar një shqyrtim për zhvillimin e hipotezave, për përzgjedhjen dhe dhënien e fakteve për të nxjerrë dhe për të justifikuar konkluzionet e tij. përdor njohuritë e tij të fituara për të sugjeruar hipoteza, ose mund të sugjerojë hipoteza në fillim të temës, bazuar në supozimet dhe vlerat e tij, të cilat ata pastaj i teston kundrejt provave.

î

14 Libër për mësuesin

shkuarën. përdor edhe teknologjitë e reja ekzistuese sipas nevojave të tij.

Vlerësim për të nxënë (Vlerësim formues): vlerësimi i përgjigjeve me gojë; vlerësimi i punës në grup; vlerësim mes nxënësish

-

Vlerësimi i të nxënit (vlerësimi përmbledhës): test për një grup temash të caktuara; test në përfundim të një kohe të caktuar;

Vlerësim i portofolit

-

-

vëzhgim me një listë të plotë treguesish; portofol; prezantim me gojë ose me shkrim; projekt kurrikular

vlerësim i aktivitetit gjatë debateve në klasë; vlerësim i detyrave të shtëpisë; vetëvlerësim; intervistë me një listë treguesish;

Vlerësim diagnostikues: intervistë me një listë treguesish; vetëvlerësim me listëkontrolli;

-

Disa nga teknikat dhe instrumentet e vlerësimit që do të përdoren gjatë vitit shkollor do të jenë:

VLERËSIMI

Sugjerohet që gjatë orëve të mësimit do të përdoren metoda, teknika dhe strategji të tilla, si: stuhi mendimi, lexim i drejtuar, imagjinata e drejtuar, parashikim me terma paraprakë, diskutim për njohuritë paraprake, harta e konceptit, rrjeti i diskutimit, kubimi, diagrame piramidale, , ditarët e të nxënit, pyetja sjell pyetjen, diagrami i Venit, punë në grup, ditari tre pjesësh, INSERT etj. Nxënësit do të punojnë në grupe të vogla dhe të mëdha, në çift, në mënyrë të pavarur dhe individuale etj.

METODOLOGJIA DHE VEPRIMTARITË E NXËNËSVE

î

Historia 10 15

3

Java 2

3.

Athina dhe Sparta dy modele të ndryshme qytetshteti

Qytetërimi i lashtë grek

2.

2

Veprimtari praktike: Qytetërimet antike në brigjet e lumenjve.

1.

Java 1

1

Temat mësimore

Tematika I Qytetërimi antik grek dhe romak

Java

Nr

grup

leximit/punë në

Të kuptuarit përmes

grupe/diskutim.

kërkimore/punë në

Punë

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

a) Organizimi shoqëror në Rrjeti i Athinë dhe Spartë. diskutimit/ditari b) Thellimi i demokracisë në Athinë nëpërmjet reformave. trepjesësh c) Organizimi politik në qytet shtetet greke dhe rivaliteti midis tyre.

a) Roli i pozitës gjeografike zhvillimin e Greqisë antike. b) Kuptimi i qytet- shteteve greke, organizimi i tyre. c) Krijimi i kolonive helene, pasojat e këtij procesi.

a) Shtrirja e gjeografike e Qytetërimeve të Lashta. b) Besimi, kultura dhe arritjet në Qytetërimet e Lashta. c) Organizimi i shtetit dhe shoqërisë në Qytetërimet e Lashta.

Situata e të nxënit

Vlerësimi (mbështetur në teknikat e vlerësimit të mësipërm) Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Libri i nxënësit, veprat letrare “Iliada”, ” Odisea” Materiale nga internet Libri i nxënësit, interneti “Materiale mbi luftën e Peloponezit”

Libri i nxënësit, interneti, video, literaturë nga biblioteka e shkollës , harta të ndryshme etj.

Burimet

16 Libër për mësuesin

7

6

5

4

Java 4

Java 3

7.

6.

5.

4.

Rënia e Perandorisë Romake dhe fundi i botës antike.

Besimi dhe kultura në Greqinë dhe Romën antike.

Roma në periudhën e perandorisë.

Qytetërimi antik romak

a) Përfundimi i luftërave civile, ardhja në pushtet e Oktavianit. b) Veçori të jetës së përditshme gjatë “Pax romana” c) Dinastitë e ndryshme në drejtimin e perandorisë romake a) Veçori të besimit politeist në Greqinë dhe Romën antike. b) Arritjet e artit, shkencës dhe kulturës në antikitet. c) Rrethanat në të cilat lindi krishterimi dhe faktorët që ndikuan në përhapjen e tij. a) Problemet që dobësuan Perandorinë romake. b) Dyndjet barbare dhe pasojat e tyre. c) Faktorët që çuan në rënien e Perandorisë romake

a) Themelimi i Romës , shtrirja gjeografike, përbërja e popullsisë. b) Konflikti patricë plebej dhe rëndësia e së drejtës romake. c) Organizimi i republikës romake, shkaqet e rënies së saj.

logjik

leximit/mendimi

kuptuarit përmes

Diskutim i lirë/të

rrumbullakët

Quiz (kuic)/tryeza e

rrumbullakët

Quiz (kuic)/tryeza e

mendjes

përgjigje/harta e

Pyetje

T

mendimesh/INSER

Stuhi

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Libri i nxënësit, interneti

Libri i nxënësit, interneti

Libri i nxënësit, interneti, legjenda e krijimit të Romës, filmi artistik “Spartaku” Libri i nxënësit, interneti

Historia 10 17

12

4.

3.

Java 6

11

Tematika II 1. Qytetërimet botërore në mesjetë (shek VXV)

2.

Java 5

8.

10

9

8

a) Shtrirja gjeografike e Perandorisë Bizantine b) Organizimi shtetëror ekonomia, arti dhe kultura në bizant. c)Rëndësia e qytetërimit bizantin në qytetërimin botëror a) Lindja e fesë islame, krijimi i Kalifatit arab. b) Zhvillimi ekonomik dhe kulturor i qytetërimit arab. c) Shkaqet dhe pasojat e kryqëzatave a) Rrethanat në të cilat u krijua shteti i frankëve. b) Organizimi i Perandorisë së Shenjtë Romake. c) Forcimi i rolit të kishës në

Qytetërimi bizantin

Perandoria e Shenjtë Romake.

Tiparet e qytetërimit arab dhe marrëdhëniet e tij me atë evropian.

a) Biografi e jetës së Aleksandrit b) Fushatat e Aleksandrit të madh. c) Kultura helenistike dhe përhapja e saj. a) Analizon rrugët e përhapjes së fenomeneve globalizuese. b) Vlerëson ndikimin e globalizimit në gjithë fushat e jetës. c) Ballafaqon avantazhet dhe disavantazhet e globalizimit kudo që ai haset.

Veprimtari praktike: Aleksandri i Madh dhe periudha helenistike. Projekt (ora I) “Globalizmi”

grupe/reportazh

Diskutim/punë në

Parashikim me terma paraprakë/stuhi mendimesh/shpjeg im.

Diskutim/hartë e mendjes

Punë Vlerësimi i nxënësit kërkimore/punë në mbështet në grupe/diskutim rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Punë në grupe/ punë kërkimore/ diskutim

Libri i nxënësit, interneti, botime historike

Libri i nxënësit

Libri i nxënësit, interneti, botime historike

Libri i nxënësit, Interneti, eksperienca nga takime me specialistë të fushave të ndryshme.

Libri i nxënësit, interneti, botime historike

18 Libër për mësuesin

17

16

15

14

13

Java 9

Java 8

Java 7

Përsëritje tematika 1: Qytetërimi antik

Perandoria Osmane.

8.

9.

Veprimtari praktike: “Jeta e përditshme në Evropën mesjetare”

Monarkia Franceze.

Monarkia Angleze.

7.

6.

5.

dyshe.

shtrirja e tyre.

c) aspekte të kulturës dhe artit osman a) Veçori të qytetërimeve antike Hap pas hapi/ stuhi greko-romake. mendimi b) Krijimi i monarkive në

dhe ekonomik.

b) organizimi shoqëror, politik

quiz/studim në

role

imagjinar/lojë në

grupe/udhëtim

Punë kërkimore në

përgjigje

paraprakë/pyetje

terma

Parashikim me

Punë në grup

a) origjina e osmanëve dhe

a) Zhvillimi i qyteteve mesjetare. b) Mënyra e jetesës në qytetet mesjetare. c) Arsimi, kultura, feja në mesjetë.

mesjetë a) Procesi i bashkimit kombëtar në Angli. b) Zhvillimet ekonomikoshoqërorë në Angli në shek. XIV-XV. c) Ecuria e jetës parlamentare në Angli. a) Shpërbërja e perandorisë së Frankëve b) Rendi feudal dhe organizimi i tij. c) Tiparet e monarkisë së francezëve Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Libri i nxënësit, interneti, libri

Libri i nxënësit, interneti.

Libri i nxënësit, interneti, dokumentarë, filma historikë.

Libri i nxënësit, interneti.

Libri i nxënësit, interneti, botime historike

Historia 10 19

23

22

21

20

19

18

Java

Java 11

Java 10

5.

4.

3.

2.

Tematika III 1. Qytetërimet në fillimet e historisë moderne.

10.

hapi/punë në grupe

logjik/hap pas

Libri i

Libri i nxënësit, interneti

Libri i nxënësit, interneti.

Libri i nxënësit, interneti, harta.

Libri i nxënësit, interneti.

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Kontrolli i njohurive të marra në Tematikën I dhe II a) Zhvillimi i letërsisë dhe artit në qytet –shtetet italiane. b) Kuptimi i Rilindjes dhe Humanizmit, roli i kishës në to. c) Fundi i Rilindjes Të menduarit

i mësuesit, harta, biblioteke e shkollës.

Evropën mesjetare. c) Veçori të organizimit politik, shoqëror dhe ekonomik në mesjetë.

Zbulimet e mëdha a) Rrethanat historike në të cilat Punë kërkimore/ gjeografike. u zhvilluan zbulimet shkak-pasojë gjeografike. b) Rrugët që ndoqën evropianët drejt “Botës së Re” c) Pasojat e zbulimeve gjeografike Reforma a)kisha dhe roli i saj në mesjetë Pyetje çelës/ protestane. b) shkaqet e lindjes dhe kubimi përhapjes së protestanizmit c) ndryshimi mes protestanizmit në Angli dhe atij në Evropën kontinentale. Reforma katolike a) pasojat e reformës Diskutim/pyet ose protestante në kishën katolike. sërish kundërreformacio b) roli i urdhrit Jezuit në ni forcimin e kishës katolike c) trashëgimia e dy reformacioneve në Evropë. a)Jeta e evropianëve në fillim të Diskutim /punë në Veprimtari

Humanizmi dhe Rilindja.

TEST

grek dhe romak 2: Qytetërimet botërore në mesjetë.

20 Libër për mësuesin

24

6.

Perandoria Osmane dhe Ballkani (shek XV-XVI)

praktike: Jeta e përditshme në Evropë gjatë shek. XVI-XVII.

a) marrëdhëniet e Perandorisë osmane me shtetet evropiane. b) Organizimi Osman në Ballkan c) Veçori të trashëgimisë osmane sot në Ballkan.

epokës moderne. b)Ndërtimi i qyteteve në shek. XVI-XVII c)Zhvillimi i kulturës dhe letërsisë në epokën moderne Stuhi mendimesh/ditari dy pjesësh

grupe

Viti shkollor: 2016-2017

Klasa: X

Shkalla: V

Lënda: HISTORI

Fusha: SHKENCA SHOQËRORE

PLANIFIKIMI VJETOR I LËNDËS HISTORI NDARË NË TREMUJORË

12

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Libri i nxënësit, interneti.

nxënësit, interneti, video, foto, literaturë historike dhe artistike.

Historia 10 21

(Janar - Mars)

KOMPETENCA E TË NXËNIT Nxënësi: - zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, media) për të nxënë një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet; - shfrytëzon portofolin personal për identifikimin e përparësive dhe mangësive në funksion të vetëvlerësimit; - ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit (kolona, tabela, grafike) sipas një radhitjeje logjike.

KOMPETENCA E TË MENDUARIT Nxënësi: - shpreh mendimin e tij për një punim letrar apo artistik duke dalluar ndryshimet dhe analogjitë ndërmjet krijimeve të ngjashme; - harton planin e punës për realizimin e një krijimi/detyre (letrare), duke përcaktuar hapat kryesorë të zbatimit; - përdor krahasimin dhe kontrastin për të gjetur dallimet dhe ngjashmëritë kryesore midis dy e më shumë dukurive ose krijimeve artistike.

KOMPETENCA E KOMUNIKIMIT DHE E TË SHPREHURIT Nxënësi: - shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit; - dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime; - lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj., dhe e komenton atë sipas kërkesës me gojë ose me shkrim; - shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, kuptimin e termave (fjalëve, koncepteve) të reja, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm.

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE KYÇ Orët mësimore të zhvilluara gjatë kësaj periudhe tremujore do të kontribuojnë në ndërtimin dhe zhvillimin e këtyre kompetencave kyç:

PLANIFIKIMI I LËNDËS PËR TREMUJORIN E DYTË

22 Libër për mësuesin

Kërkimi historik

î -

Nxënësi: njeh të kaluarën bazuar në fakte historike, në prova, të cilat rrjedhin nga burime të sakta historike dhe jo nga supozime paraprake në lidhje me vlefshmërinë dhe me besueshmërinë e burimeve historike të përdorura duke përfshirë vlerësimin e vlerës dhe besueshmërinë e dëshmive, duke studiuar prejardhjen e qëllimeve dhe gjuhën e burimeve.

î Nxënësi: - fillon të hartojë dhe të përmirësojnë pyetjet e tij për të strukturuar një shqyrtim për zhvillimin e hipotezave, për përzgjedhjen dhe dhënien e fakteve për të nxjerrë dhe për të justifikuar konkluzionet e tij. - përdor njohuritë e tij të fituara për të sugjeruar hipoteza, ose mund të sugjerojë hipoteza në fillim të temës, bazuar në supozimet dhe vlerat e tij, të cilat ata pastaj i teston kundrejt provave. î Përdorimi i burimeve

î

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE TË FUSHËS

KOMPETENCA DIGJITALE Nxënësi: î përdor mediet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe bashkëpunuar. î analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (p.sh., hedh disa informacione të marra nga interneti duke i përmbledhur në një tabelë ose grafik).

KOMPETENCA QYTETARE Nxënësi: - zbaton dhe respekton rregullat e mirësjelljes në klasë, shkollë etj., dhe mban qëndrim aktiv ndaj personave, të cilët nuk i respektojnë ato, duke shpjeguar pasojat për veten dhe për grupin ku bën pjesë.

KOMPETENCA PËR JETËN, SIPËRMARRJEN DHE MJEDISIN Nxënësi: - përgatit planin e punës për organizimin e një aktiviteti të caktuar në shkollë ose në komunitet dhe e realizon atë me sukses; - bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tij social, etnik etj.) për realizimin e një aktiviteti të përbashkët (projekti/aktiviteti në bazë klase/shkolle apo jashtë saj).

Historia 10 23

Sugjerohet që gjatë orëve të mësimit do të përdoren metoda, teknika dhe strategji të tilla, si: stuhi mendimi, lexim i drejtuar, imagjinata e drejtuar, parashikim me terma paraprakë, diskutim për njohuritë paraprake, harta e konceptit, rrjeti i diskutimit, kubimi, diagrame piramidale, ditarët e të nxënit, pyetja sjell pyetjen, diagrami i Venit, punë në grup, ditari tre pjesësh, INSERT etj. Nxënësit do të punojnë në grupe të vogla dhe të mëdha, në çift, në mënyrë të pavarur dhe individuale etj.

METODOLOGJIA DHE VEPRIMTARITË E NXËNËSVE

Nxënësi: î zhvillojnë dëgjimin, leximin dhe shkrimin si aftësi për të kujtuar, për të përzgjedhur, për të klasifikuar dhe për të organizuar informacionin historik, duke përdorur me saktësi terminologjinë historike për përshkrimin dhe për shpjegimin e ngjarjeve në të shkuarën. î përdor edhe teknologjitë e reja ekzistuese sipas nevojave të tij.

Nxënësi: î Përdor analizën shkak-pasojë që përfshin identifikimin dhe vlerësimin e rëndësisë relative të faktorëve të ndryshëm, si dhe bërjen e lidhjeve shpjeguese ndërmjet shkakut dhe pasojës, duke pasur parasysh marrëdhënien ndërmjet argumenteve shkakësore, dëshmive dhe interpretimeve. î Shpjegimi & komunikimi për të shkuarën

Analiza shkak-pasojë

Nxënësi: î kupton se si historianët dhe të tjerët formojnë interpretime që reflektojnë rrethanat në të cilat ato bëhen, dëshmitë në dispozicion, si dhe synimet e atyre që i bëjnë këto interpretime (p.sh.: shkrimtarë, arkeologë, historianë dhe film krijues). î përdor mënyra të ndryshme, duke përfshirë fotografi, shfaqje, filma, tregime, muze etj.

Interpretimi historik

24 Libër për mësuesin

Java 13

25

26

Java

2.

Tematika IV Koha e ndryshimeve thelbësore 1.

Rusia, perandori e fuqishme.

Monarkia absolute në Francë

Temat mësimore

Vlerësim i portofolit

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Diskutim/reportazh a) Konfliktet fetare në Francë, ardhja në pushtet e Burbonëve b) Qeverisja e Luigjit të XIII dhe XIV c) Politika financiare dhe fetare e Luigjit të XIV. Stuhi a) Krijimi i shtetit të mendimesh/ditari Rusisë nga Ivani i dypjesësh tmerrshëm, dhe nipi i tij.

Situata e të nxënit (të sugjeruara)

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Vlerësimi

Libri i nxënësit, interneti.

Libri i nxënësit, interneti. Video“ Le chateau de Versailles”:

Burimet

Vlerësimi i të nxënit (vlerësimi përmbledhës): test për një grup temash të caktuara; test në përfundim të një kohe të caktuar;

me një listë të plotë treguesish; portofol; prezantim me gojë ose me shkrim; projekt kurrikular

Nr

-

Vlerësim për të nxënë (Vlerësim formues): vlerësimi i përgjigjeve me gojë; vlerësimi i punës në grup; vlerësim mes nxënësish

-

vlerësim i aktivitetit gjatë debateve në klasë; vlerësim i detyrave të shtëpisë; vetëvlerësim; intervistë me një listë treguesish; vëzhgim

Vlerësim diagnostikues: intervistë me një listë treguesish; vetëvlerësim me listëkontrolli;

-

VLERËSIMI Disa nga teknikat dhe instrumentet e vlerësimit që do të përdoren gjatë vitit shkollor do të jenë:

Historia 10 25

29

28

27

Java 15

Java 14

Anglia në shekullin XVII

Spanja dhe Portugalia Shtetet e para koloniale.

4.

5.

Veprimtari praktike : “Monarkë të tjerë iluministë”

3.

b) Qeverisja e Pjetrit të madh dhe Katerinës së madhe. c) Ndikimi iluminist në qeverisjen e Pjetrit dhe Katerinës së madhe. a) Monarkët e iluminuar të Evropës b) Reformat e ndërmarra në fusha të ndryshme nga monarkët iluministë. c) Të përbashkëtat dhe të veçantat në reformat e ndërmarra. a) Shtrirja e Perandorisë portugeze. b) Faktorët e dobësimit të pozitës koloniale të Portugalisë. c) Shtrirja dhe organizimi i Perandorisë spanjolle, pasojat e kolonizimit mbi popullsinë vendase. a) Qeverisja e Elisabetës I ardhja në pushtet e Stjuartëve. b) Lufta civile dhe protektorati. c) Revolucioni i Lavdishëm, triumfi i Pyetje – përgjigje/strukturë e mendjes

Parashikim me terma paraprakë/shkrim i lirë(ndërtim ditari)

Veni.

grupe/diskutim/diagram

Punë kërkimore në

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Libri i nxënësit, interneti, Filmi “Elisabeta I”

Libri i nxënësit, interneti, harta të perandorive koloniale.

Libri i nxënësit, interneti, foto, materiale të përgatitura nga mësuesi etj.

26 Libër për mësuesin

32

31

30

Java 16

Revolucioni Francez i shek XVIII

Epoka e Napoleonit dhe epoka e restaurimit.

8.

Lufta për pavarësi dhe lufta civile në Amerikën Veriore.

7.

6.

a) Shkaqet e revolucionit Francez b) Fazat e zhvillimit të revolucionit në Francë. c) Ndikimi i revolucionit francez në qytetërimin botëror a) Ardhja në pushtet e Napoleonit, politika e ndjekur prej tij. b) Vitet e perandorisë dhe synimet për hegjemoni në Evropë. c) Kongresi i Vjenës ndryshimet politike në Evropë

parlamentarizmit a) Mosmarrëveshjet e kolonive amerikane me Britaninë b) Lufta për pavarësi dhe organizimi i shtetit të ri amerikan. c) Lufta civile në SHBA dhe pasojat e saj.

mendjes

Diskutim/hartë e

Punë kërkimore/diskutim /të menduarit kritik përmes leximit

Parashikim nëpërmjet fjalëve kryqe/ punë në grupe

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Libri i nxënësit, interneti.

Libri i nxënësit, interneti.

Libri i nxënësit, Materiale të përgatitura nga mësuesi.

Historia 10 27

37

36

35

34

33

Java

Java 18

Java 17

13.

Britania e Madhe

Bashkimi i Gjermanisë

12.

Punë kërkimore/ harta e Vlerësimi i nxënësit mendjes mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Vlerësimi i Shpjegim/të kuptuarit nxënësit përmes leximit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës Pyetje –përgjigje/punë mësimore

mendimesh/INSERT

Stuhi

a) Gjendja e Italisë pas Kongresit të Vjenës b) Rrymat politike dhe idetë e tyre për bashkimin e Italisë. c) Etapat në të cilat kaloi procesi i bashkimit të Italisë. a) Gjermania pas kongresit të Vjenës në grupe/ të menduarit b) Roli i Bismarkut në bashkimin e kritik. Gjermanisë c) Organizimi i Gjermanisë së bashkuar dhe lëvizja socialiste. a)Reforma elektorale Punë kërkimore /ditar

a) Situata në Perandorinë osmane në shek .XVI-XX. b) Përpjekjet për rimëkëmbje nga Perandoria Osmane. c) Shpërbërja e perandorisë Osmane.

Perandoria Osmane si model i shpërbërjes së perandorive shumëkombëshe.

Bashkimi i Italisë

a) Anglia atdheu i Revolucionit Industrial b) Pasojat e revolucionit industrial. c) Revolucioni i dytë industrial

Revolucioni industrial dhe ndikimi i tij në shoqërinë Evropiane.

11.

10.

9.

Libri i nxënësit,

Libri i nxënësit, interneti, harta

Libri i nxënësit, interneti.

Libri i nxënësit, interneti.

Libri i nxënësit, interneti.

28 Libër për mësuesin

41

40

39

38

Java 21

Java 20

19

Fillimet e krizave të shek. XX. Lufta

Projekt (ora II) Globalizmi

16

Tematika V 1.

TEST

Përsëritje tematika: 3. Humanizmi dhe Rilindja 4. Koha e ndryshimeve thelbësore

15.

14.

nga konservatorizmi drejt liberalizmit

a) Shkaqet e Luftës së Parë Botërore

Stuhi mendimesh/reportazh

në Angli. dypjesësh. b) Organizimi politik dhe social në Angli . c) Lëvizja punëtore dhe feministe në Angli a) Ndryshimet që Hap pas hapi /stuhi ndodhen ne fusha të mendimi ndryshme pas Rilindjes Evropiane b) Krijimi i shteteve kombëtare në Evropën qendrore dhe Ballkan. c) Liberalizmi në jetën ekonomike dhe politike, të drejtat. Kontrolli i njohurive të marra në Tematikën III dhe IV. a) Analizon rrugët e Punë në grupe/ përhapjes së punë kërkimore/ fenomeneve diskutim globalizuese. b) Vlerëson ndikimin e globalizimit në gjithë fushat e jetës. c) Ballafaqon avantazhet dhe dizavantazhet e globalizimit kudo që ai haset. Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Libri i nxënësit, interneti, materiale të

Libri i nxënësit, Interneti, eksperienca nga takime me specialistë të fushave të ndryshme.

Libri i nxënësit, interneti, harta, libri i mësuesit, skeda të përgatitura nga mësuesi

interneti.

Historia 10 29

45.

44.

43

42

Java

Java 22

Gjermania

Fashizmi në Itali.

4.

5.

Bashkimi Sovjetik

Bota pas Luftës së Parë Botërore

e Parë Botërore

3.

Periudha e tronditjeve të mëdha (1914-1945) 2.

a) Situata e krijuar në Itali pas Luftës së Parë Botërore. b) Forcat politike dhe ardhja në pushtet e fashistëve. c) Tiparet e qeverisjes fashiste në aspekte të ndryshme. a) Gjendja në Gjermani

b) Frontet kryesore të luftës. c) Përmasat e luftës dhe përfundimi i saj a) Katërmbëdhjetë pikat e presidentit Uillson, kërkesat e shteteve. b) Vendimet për Gjermaninë në Konferencën e Paqes. c) Vendimet e tjera të Konferencës së Versajës. a) Revolucioni Bolshevik i vitit 1917. b) Tiparet e regjimeve totalitare, periudha e Leninit. c) BS nën udhëheqjen e Stalinit.

Punë kërkimore/kubimi

dypjesësh.

paraprake/ditar

me terma

përgjigje/parashikim

Pyetje

Diskutim/pyet sërish

Parashikim me terma paraprakë/hartë e mendjes

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Libri i nxënësit,

Libri i nxënësit, interneti

Libri i nxënësit, interneti

Libri i nxënësit, interneti, materiale të sjella nga mësuesi,

sjella nga mësuesi, Dokumentar “Lufta e parë Botërore”

30 Libër për mësuesin

49.

48.

47.

46.

Java 25

Java 24

23

9.

8.

7.

6.

Veprimtari praktike: Ballkani në

Turqia, krijimi i një shteti laik kombëtar.

Franca

ShBA modeli i një shteti liberal.

mendjes

në grupe/hartë e

Pyetje –përgjigje/ punë

Stuhi mendimesh/ të menduarit kritik përmes leximit

a) Roli i Ataturkut në Punë kërkimore/ditari Luftën Çlirimtare dypjesësh b) Paqja e Sevrës dhe organizimi i nacionalistëve turq c) Masat e marra për krijimin e shtetit kombëtar laik Turk. a) Politikat antisemitike Punë kërkimore në të nazistëve gjermanë. grupe/bisedë. b) Rrethanat historike

pas Luftës së Parë Botërore. b) Qeverisja e nazistëve. c) Politika e jashtme e nazistëve a) Tiparet e zhvillimit të SHBA gjatë viteve të Luftës. b) Shkaqet e “Depresionit të madh” c) Kursi i Ri i Ruzveltit. a) Gjendja në Francë pas Luftës së Parë Botërore. b) Kriza ekonomike në Francë. c) Qeverisja e Leon Blumit. Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Libri i nxënësit, interneti, foto, dëshmi të familjarëve që

Libri i nxënësit, interneti, harta, foto, Video-projektor

Libri i nxënësit, interneti, biblioteka e shkollës

Libri i nxënësit, interneti.

interneti.

Historia 10 31

PLANIFIKIMI I LËNDËS PËR TREMUJORIN E TRET

Viti shkollor: 2016-2017

Klasa: X

Shkalla: V

Lënda: HISTORI

Fusha: SHKENCA SHOQËRORE

PLANIFIKIMI VJETOR I LËNDËS SË HISTORISË NDARË NË TREMUJORË

periudhën midis dy në të cilat vepruan luftërave. shqiptarët. c) Roli i shqiptarëve në grupin e popujve që shpëtuan hebrenjtë.

(Prill – Qershor)

strehuan hebrenjtë, literaturë historike, etj.

32 Libër për mësuesin

KOMPETENCA PËR JETËN, SIPËRMARRJEN DHE MJEDISIN Nxënësi: - përgatit planin e punës për organizimin e një aktiviteti të caktuar në shkollë ose në komunitet dhe e realizon atë me sukses; - bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tij social, etnik etj.) për realizimin e një

KOMPETENCA E TË NXËNIT Nxënësi: - zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, media) për të nxënë një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet; - shfrytëzon portofolin personal për identifikimin e përparësive dhe mangësive në funksion të vetëvlerësimit; - ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit (kolona, tabela, grafike) sipas një radhitjeje logjike.

KOMPETENCA E TË MENDUARIT Nxënësi: - shpreh mendimin e tij për një punim letrar apo artistik duke dalluar ndryshimet dhe analogjitë ndërmjet krijimeve të ngjashme; - harton planin e punës për realizimin e një krijimi/detyre (letrare), duke përcaktuar hapat kryesorë të zbatimit; - përdor krahasimin dhe kontrastin për të gjetur dallimet dhe ngjashmëritë kryesore midis dy e më shumë dukurive ose krijimeve artistike.

KOMPETENCA E KOMUNIKIMIT DHE E TË SHPREHURIT Nxënësi: - shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit; - dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime; - lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj., dhe e komenton atë sipas kërkesës me gojë ose me shkrim; - shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, kuptimin e termave (fjalëve, koncepteve) të reja, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm.

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE KYÇ Orët mësimore të zhvilluara gjatë kësaj periudhe tremujore do të kontribuojnë në ndërtimin dhe zhvillimin e këtyre kompetencave kyç:

Historia 10 33

Kërkimi historik

Interpretimi historik

Nxënësi: njeh të kaluarën bazuar në fakte historike, në prova, të cilat rrjedhin nga burime të sakta historike dhe jo nga supozime paraprake në lidhje me vlefshmërinë dhe me besueshmërinë e burimeve historike të përdorura duke përfshirë vlerësimin e vlerës dhe besueshmërinë e dëshmive, duke studiuar prejardhjen e qëllimeve dhe gjuhën e burimeve.

Nxënësi:

î

î -

Përdorimi i burimeve

î Nxënësi: fillon të hartojë dhe të përmirësojnë pyetjet e tij për të strukturuar një shqyrtim për zhvillimin e hipotezave, për përzgjedhjen dhe dhënien e fakteve për të nxjerrë dhe për të justifikuar konkluzionet e tij. përdor njohuritë e tij të fituara për të sugjeruar hipoteza, ose mund të sugjerojë hipoteza në fillim të temës, bazuar në supozimet dhe vlerat e tij, të cilat ata pastaj i teston kundrejt provave.

î

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE TË FUSHËS

KOMPETENCA DIGJITALE Nxënësi: î përdor mediet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe bashkëpunuar. î analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (p.sh., hedh disa informacione të marra nga interneti duke i përmbledhur në një tabelë ose grafik).

KOMPETENCA QYTETARE Nxënësi: - zbaton dhe respekton rregullat e mirësjelljes në klasë, shkollë etj., dhe mban qëndrim aktiv ndaj personave, të cilët nuk i respektojnë ato, duke shpjeguar pasojat për veten dhe për grupin ku bën pjesë.

aktiviteti të përbashkët (projekti/aktiviteti në bazë klase/shkolle apo jashtë saj).

34 Libër për mësuesin

Analiza shkak-pasojë

kupton se si historianët dhe të tjerët formojnë interpretime që reflektojnë rrethanat në të cilat ato bëhen, dëshmitë në dispozicion, si dhe synimet e atyre që i bëjnë këto interpretime (p.sh.: shkrimtarë, arkeologë, historianë dhe film krijues). përdor mënyra të ndryshme, duke përfshirë fotografi, shfaqje, filma, tregime, muze etj.

Sugjerohet që gjatë orëve të mësimit do të përdoren metoda, teknika dhe strategji të tilla, si: stuhi mendimi, lexim i drejtuar, imagjinata e drejtuar, parashikim me terma paraprakë, diskutim për njohuritë paraprake, harta e konceptit, rrjeti i diskutimit, kubimi, diagrame piramidale, ditarët e të nxënit, pyetja sjell pyetjen, diagrami i Venit, punë në grup, ditari tre pjesësh, INSERT etj. Nxënësit do të punojnë në grupe të vogla dhe të mëdha, në çift, në mënyrë të pavarur dhe individuale etj.

METODOLOGJIA DHE VEPRIMTARITË E NXËNËSVE

Nxënësi: î zhvillojnë dëgjimin, leximin dhe shkrimin si aftësi për të kujtuar, për të përzgjedhur, për të klasifikuar dhe për të organizuar informacionin historik, duke përdorur me saktësi terminologjinë historike për përshkrimin dhe për shpjegimin e ngjarjeve në të shkuarën. î përdor edhe teknologjitë e reja ekzistuese sipas nevojave të tij.

Nxënësi: î Përdor analizën shkak-pasojë që përfshin identifikimin dhe vlerësimin e rëndësisë relative të faktorëve të ndryshëm, si dhe bërjen e lidhjeve shpjeguese ndërmjet shkakut dhe pasojës, duke pasur parasysh marrëdhënien ndërmjet argumenteve shkakësore, dëshmive dhe interpretimeve. î Shpjegimi & komunikimi për të shkuarën

î

î

Historia 10 35

Nr 50.

Vlerësim për të nxënë (Vlerësim formues): vlerësimi i përgjigjeve me gojë; vlerësimi i punës në grup; vlerësim mes nxënësish

-

10.

Lufta e Dytë botërore (1939 – 1945 )

Temat mësimore a) Faktorët që nxitën konfliktin e dytë botëror. b) Zhvillimi i Luftës II Botërore. c) Përmasat e luftës dhe përfundimi i saj

Situata e të nxënit (të sugjeruara)

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve S Stuhi mendimesh/diskutim/s tudim dyshes

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave

Vlerësimi

Libri i nxënësit, Interneti, materiale të përgatitura nga mësuesi, biblioteka, dokumentar “Lufta e Dytë Botërore”

Burimet

Vlerësim i portofolit

-

Java Tematik a

Vlerësimi i të nxënit (vlerësimi përmbledhës): test për një grup temash të caktuara; test në përfundim të një kohe të caktuar;

-

vëzhgim me një listë të plotë treguesish; portofol; prezantim me gojë ose me shkrim; projekt kurrikular

vlerësim i aktivitetit gjatë debateve në klasë; vlerësim i detyrave të shtëpisë; vetëvlerësim; intervistë me një listë treguesish;

Vlerësim diagnostikues: intervistë me një listë treguesish; vetëvlerësim me listëkontrolli;

-

Disa nga teknikat dhe instrumentet e vlerësimit që do të përdoren gjatë vitit shkollor do të jenë:

VLERËSIMI

36 Libër për mësuesin

55.

54.

53.

52.

51.

Java 28

Tematik a VI 1 Qytetëri met bashkëk ohore ( 1945 – sot ) 2.

13.

Java 27

BRSS gjatë viteve 1945- 1990

Bota menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore. (1945-1946)

TEST

Veprimtari 11. praktike: Kontributi i shqiptarëve në mbrojtje të hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore. 12. Projekt (ora III) Globalizmi

Java 26

Punë në grupe/ punë kërkimore/ diskutim

a) Analizon rrugët e përhapjes së fenomeneve globalizuese. b) Vlerëson ndikimin e globalizimit në gjithë fushat e jetës. c) Ballafaqon avantazhet dhe disavantazhet e globalizimit kudo që ai haset.

a) BS pas Luftës II Botërore. b) Ndryshimet politike dhe ekonomike në epokën post staliniane. c) Reformat liberalizuese te

Stuhi mendimesh/reportazh

Kontrolli i njohurive të marra në Tematikën V. a) Organizimi i rendit te ri Punë kërkimore /ditar dypjesësh. botëror. b) Krijimi dhe rëndësia e OKB-së. c) Lufta e Ftohtë.

Punë kërkimore në grupe/bisedë

-Politikat antisemitike të nazistëve gjermanë. -Rrethanat historike në të cilat vepruan shqiptarët. -Roli i shqiptarëve në grupin e popujve që shpëtuan hebrenjtë

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

të fushës sipas temës mësimore

Libri i nxënësit, Interneti

Libri i nxënësit, Interneti

Libri i nxënësit, Interneti, eksperienca nga takime me specialistë të fushave të ndryshme.

Libri i nxënësit, interneti, foto, deshmi të familjarëve që strehuan hebrenjtë, literaturë historike, etj.

Historia 10 37

60.

59.

58.

57.

56.

Java 30

Java 29

Franca gjatë viteve 1945 - 2000

Britania e madhe gjatë viteve 1945 2000

7.

Italia gjatë viteve 1945 - 2000

5.

6.

Procesi i dekolonizimit

SHBA gjatë viteve 1945 - 2000

4.

3.

Gorbaçovit. a) Rritja e rolit të SHBA në botën e pas Luftës II Botërore. b) Ekspansioni ekonomik amerikan dhe tronditjet shoqërore. c) Kursi neoliberal i Reganit deri tek Klinton. a) Kushtet historike te dekolonizimit. b) Rrugët e ndryshme per arritjen e pavarësisë nga kolonitë. a) Rimëkëmbja e demokracisë italiane. b) Mrekullia ekonomike italiane. c) Tiparet e jetës politike në Itali. a) Ndryshimet politikoinstitucionale ne Francë. b) Përplasjet shoqërore dhe protestat studentore. c) Veçoritë e jetës ekonomike ne Francë. a) Reformat ekonomike dhe sociale në Britani. b) Rritja e ekonomisë britanike në vitet ’50-’70. c) Alternativat ekonomike nga Theçer tek Bler. mendimi

Hap pas hapi /stuhi

koncepteve

punë në grupe/hartë e

Pyetje –përgjigje/

Punë kërkimore/kubimi

Shpjegim/të kuptuarit përmes leximit

Diskutim/pyet sërish

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Libri i nxënësit, interneti

Libri i nxënësit, interneti

Libri i nxënësit, interneti

Libri i nxënësit, Interneti

Libri i nxënësit, Interneti

38 Libër për mësuesin

65.

64.

63.

62.

61.

Java 33

Java 32

Java 31

12.

Veprimtari praktike: Konferenca e Helsinkit dhe të drejtat e njeriut. Revolucionet demokratike në shtetet e Evropës Qendrore dhe Lindore.

11.

a) Ndryshimet demokratike ne vende të ndryshme të Evropës Lindore. b) Tiparet e përbashkëta dhe të veçanta të proceseve demokratike.

a) Vendosja e regjimeve komuniste ne Evropën Lindore. b) Krijimi i Bllokut Lindor. c) Rritja e frymës antikomuniste dhe revoltat popullore ne Evropën Lindore. Roli dhe rëndësia e Konferencës së Helsinkit për të Drejtat e Njeriut.

a) Krijimi i Jugosllavisë Federative. b) Veçoritë e sistemit politiko-ekonomik jugosllav. c) Kriza e sistemit jugosllav.

Jugosllavia gjatë viteve 1945-1990

Blloku Lindor gjatë viteve 1945-1989

a) Ndarja e Gjermanisë pas Luftës II Botërore. b) Rritja e rolit ekonomik dhe politik të Gjermanisë. c) Bashkimi i Gjermanisë.

Gjermania gjatë viteve 1945 - 2000

10.

9.

8.

Diskutim/pyet sërish

grupe/bisedë.

Punë kërkimore në

koncepteve

Diskutim/hartë e

dypjesësh.

paraprake/ditar

me terma

përgjigje/parashikim

Pyetje

mendimesh/INSERT

Stuhi

Libri i nxënësit, interneti

Libri i nxënësit, interneti

Libri i nxënësit, interneti

Libri i nxënësit, interneti Dokumentar “Vdekja e Jugosllavisë ”

Libri i nxënësit, interneti, Dokumentari “Nazizmi”

Historia 10 39

69.

68.

67.

66.

Java 35.

Java 34.

16.

15.

14.

13.

(pasdite tematike)

Prirjet e qytetërimeve sot.

Veprimtari praktike: Republika e Pavarur e Kosovës – Një e drejtë e mohuar për një popullsi në shumicë. Bashkimi Evropian

Shpërbërja e BRSS dhe e Jugosllavisë.

a) Rruga e gjatë e procesit të integrimit evropian. b) Roli unik i Bashkimit Evropian. c) Organizimi i BE dhe aspiratat për zgjerimin tij. a) Prirjet e zhvillimit ekonomik, dhe shoqëror në shek. XXI. b) Zhvillimet shkencore dhe teknologjike bashkëkohore.

a) Kuadri politik, etnik dhe ekonomik i Kosovës në ishJugosllavi. b) Lufta e popullit të Kosovës deri në fitoren e pavarësisë nga Serbia.

c) Problematikat e periudhës post-komuniste. a) Rritja e frymës nacionaliste në vendet ishkomuniste. b) Kushtet dhe procesi i shpërbërjes së ish-Bashkimit Sovjetik. c) Vështirësitë e brendshme në Jugosllavi, tensionet nacionale dhe ndarja e dhunshme e saj.

azh

grupe/diskutime/report

Punë kërkimore në

kritik.

në grupe/ të menduarit

Pyetje –përgjigje/punë

Punë kërkimore/kubimi

mendimi

Hap pas hapi /stuhi Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Libri i nxënësit, interneti

Libri i nxënësit, interneti Broshura të Delegacionit te BE

Libri i nxënësit, interneti, Bisedë me të njohur nga lufta, Dokumentar.

Libri i nxënësit, Interneti, Materiale te përgatitura nga mësuesi.

40 Libër për mësuesin

72.

71.

70.

Java 36

Projekt (ora IV) Globalizmi

TEST

19.

Përsëritje tematika: VI. Qytetërimet bashkëkohore (1945- sot)

18.

17.

a) Analizon rrugët e përhapjes së fenomeneve globalizuese. b) Vlerëson ndikimin e globalizimit në gjithë fushat e jetës. c) Ballafaqon avantazhet dhe dizavantazhet e globalizimit kudo që ai haset. Kontrolli i njohurive të marra në Tematikën VI.

a) Ndarja e botës në dy kampe kundërshtare b) Demokracitë dhe problemet e post-luftës së Dytë Botërore. c) Arritjet e njeriut në fundin e shekullit. Punë në grupe/ punë kërkimore/ diskutim

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Libri i nxënësit, Interneti, eksperienca nga takime me specialistë të fushave të ndryshme.

Libri i nxënësit, Interneti

Historia 10 41

Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: a) Shtrirja e gjeografike e Qytetërimeve të Lashta. b) Besimi, kultura dhe arritjet në Qytetërimet e Lashta. c) Organizimi i shtetit dhe shoqërisë në Qytetërimet e Lashta. Fjalët kyçe Qytetërime të Lashta Sistem ujitës, Faraon, Piramidë, Ligjet e Hamurabit, Hieroglife, Kuneiform, Besim politeist animizmi totemizmi

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore -Diskuton për zhvillimin e qytetërimeve antike në brigjet e lumenjve. -Përcakton në hartë shtrirjen e qytetërimeve të lashta. -Analizon format e besimit dhe arritjet në këto qytetërime. Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Libri i nxënësit, interneti, video, literaturë nga biblioteka e • Me gjeografinë: Shtrirja e Qytetërimeve të Lashta. shkollës, harta të ndryshme etj. • Me letërsinë: botime që trajtojnë periudhën në fjalë.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Shqyrton, ndërton analizon dhe parashtron pyetje, për të argumentuar, informacionin historik, konceptet dhe idetë. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori. Kompetenca digjitale Akseson një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime.

Fusha: Shkenca shoqërore Lënda: Histori Tema mësimore:Veprimtari praktike “Qytetërimet antike në brigjet e lumenjve”

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

42 Libër për mësuesin

Metodologjia: Punë kërkimore/punë në grupe/diskutim. Organizimi i orës së mësimit: Sugjerohet që kjo orë mësimi të zhvillohet në kabinetin e informatikës ku nxënësve tu jepet mundësia të të përdorin kompjuterin, internetin për të kërkuar dhe hulumtuar informacion rreth temës së dhënë. Referohuni: https://sq.wikipedia.org/wiki/Egjipti_i_lasht%C3%AB https://sq.wikipedia.org/wiki/Babilonia https://sq.wikipedia.org/wiki/Hitit%C3%ABt https://sq.wikipedia.org/wiki/Maj%C3%ABt_(popull) https://sq.wikipedia.org/wiki/Fenikasit https://sq.wikipedia.org/wiki/Hieroglifet https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjuha_sumere https://sq.wikipedia.org/wiki/Mesopotamia Ndërtimi i njohurive: • Mësuesi/ja ndan klasën në grupe ku secilit grup i ndahen detyrat dhe i jepen sugjerime lidhur me punën që do të realizojë. • Me qëllim që koha në dispozicion të veprimtarisë të jetë e mjaftueshme mësuesi/ja ka përcaktuar në fleta detyrat dhe faqet që nxënësit do të referohen në internet. P.sh. • Grupi i parë: Hulumton rreth qytetërimeve të lashta në rajonin e Gjysmëhënës pjellore, dhe atë të Lindjes së Largët. ™ Puna kërkimore: -Përcaktoni qytetërimet kryesore në brigjet e lumenjve sipas rajoneve (Gjysmëhënës pjellore dhe Lindjes së Largët). -Tregoni në hartë shtrirjen e tyre. - Identifikoni shtetet që shtrihen sot në vendndodhjen e këtyre qytetërimeve. ™ Të menduarit logjik -Përcaktoni faktorët që kanë ndikuar në ndërtimin e Qytetërimeve të Lashta pranë deteve, lumenjve, dhe në vendet e ngrohta. • Grupi i dytë: Organizimi shtetëror dhe shoqëror në qytetërimet Egjiptiane dhe Babilonase. ™ Puna kërkimore: -Përcaktoni organizimin e shtetit në Egjipt dhe Babiloni (mbretërit, faraonët, fazat e qeverisjes) -Përshkruani organizimin e shoqërisë dhe ndërtoni piramidën e shtresave shoqërore në Qytetërimet e Lashta. -Cilat janë ligjet më të vjetra të zbuluara në historinë botërore? Pse nevojiteshin ato? Citoni disa prej tyre. ™ Të menduarit logjik -Argumentoni pse në këto qytetërime nevojitej të krijohej një shtet i centralizuar?

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 43

-Nga dallonte pushteti i faraonit në Egjipt nga ai i mbretit në Babiloni? Grupi i tretë: Kultura, besimi, arritjet në Qytetërimet e Lashta. ™ Puna kërkimore: -Përcaktoni disa nga arritjet e popujve të lashtë në fushën e kulturës. -Në cilat fusha u dalluan më tepër egjiptianët, babilonasit, fenikasit? -Cila ishte forma e besimit të këtyre popujve? Shpjegoni animizmin, totemizmin, magjinë, kultet, orakujt. -Pse ishte i rëndësishëm shkrimi ? Cilat ishin format e shkrimit në lashtësi? Shpjegoni secilën prej tyre (piktografik, kuneiform, hieroglife). ™ Të menduarit logjik -Cili ishte ndryshimi që solli lindja e shkrimit? -A kane ndikim në ditët e sotme arritjet e Qytetërimeve të Lashta? • Pasi nxënësit prezantojnë të dhënat e punës kërkimore dhe argumentojnë përgjigjet e pyetjeve logjike mësuesja i nxit në diskutim për të konstatuar të kuptuarit nga ana e nxënësve të materialit të prezantuar.P.sh: -A mund të përcaktoni disa veçori të përbashkëta të Qytetërimeve të Lashta? -Si shpjegohet që megjithëse këto qytetërime janë zhdukur kujtesa për to ruhet? Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përcaktojnë ne hartë shtrirjen e qytetërimeve të lashta. 2) Analizon organizimin e shtetit dhe shoqërisë në Qytetërimet e Lashta. 3) Shpjegojnë format e besimit, arritjet në kulture, dhe fusha të tjera në Qytetërimet e Lashta. 4) Krahasojnë duke evidentuar të përbashkëtat e Qytetërimeve të Lashta. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

•

44 Libër për mësuesin

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore -Përcakton kohën dhe rrethanat e lindjes dhe vendndodhjen e qytetërimit antik grek; - Vlerëson rolin e mjedisit në zhvillimin e qytetërimit grek; -Shpjegon kuptimin e koncepteve antikitet, polis, metropol, etj -Përcakton në hartë shtrirjen e kolonive helene, -Analizon shkaqet dhe pasojat e krijimit të kolonive helene

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit • Zhvillon të menduarit për realizimin e kërkimit historik. Kompetenca personale • Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, ndryshimet dhe vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave. Kompetenca qytetare • Shqyrton në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qëndrimeve shoqërore dhe standardeve të ndryshme.

Fusha: Shkenca shoqërore Lënda: Histori Tema mësimore: Qytetërimi i lashtë grek

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: a) Roli i pozitës gjeografike zhvillimin e Greqisë antike. b) Kuptimi i qytet- shteteve greke, organizimi i tyre. c) Krijimi i kolonive helene, pasojat e këtij procesi. Fjalët kyçe: antikitet polis metropol koloni helene

Historia 10 45

Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Libri i nxënësit, veprat letrare “Iliada”, ”Odisea” • Me letërsinë: veprat letrare të antikitetit, mitet, gojëdhënat. • Materiale nga internet • Me gjeografinë:pozita gjeografike, relievi i Greqisë Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Të kuptuarit përmes leximit/punë në grup Organizimi i orës së mësimit: • Mësuesi përdor hartat gjeografike dhe historike te Greqisë antike duke drejtuar nxënësit nëpërmjet pyetjeve në arritjen e përfundimit që pozita gjeografike dhe relievi janë faktorë te rëndësishëm në zhvillimin ekonomiko –shoqëror dhe politik të qytetërimit grek: P.sh -Duke vështruar hartën përcaktoni relievin dominues në Greqinë antike? -Çfarë ka të veçantë pozita gjeografike e këtij vendi? -Si ka ndikuar secila nga këto veçori në aspektin historik, ekonomik, politik dhe shoqëror? • Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin duke i ndarë në grupe sipas çështjeve kryesore te trajtuara në tekst. Ndërtimi i njohurive Përfaqësues te grupeve paraqesin në tabelë punën e tyre: Grupi i pare:Pozita gjeografike dhe prejardhja e grekëve. 1-Greqia pjesën kontinentale ndahet pjesën ishullore në mënyrë periodike ndryshon edhe mjedisi ku u zhvillua qytetërimi. pjesën aziatike 2-Mbizotëron relievi malor me pasojë copëzim të territoreve, zhvillim të zejtarisë, bujqësi të pazhvilluar. 3-Ka vijë të gjatë bregdetare që mundëson zhvillim të lundrimit, tregtisë, përhapje të kulturës dhe arritjeve. Prejardhja: Popullsia helene erdhi nga viset përtej Danubit dhe u vendos në këto territore në mijëvjeçarin e II pr.k. Grupi i dytë:Qytetërimi i Kretës dhe Mikenës Qytetërimi i Kretës u krijua në mijëvjeçarin e III-II pr.k., i përket pellazgëve. U shkatërrua nga tërmetet dhe dyndjet e akejve. Qytetërimi i Mikenës përmendet për ndërtimet madhështore dhe për luftën e Trojës(shek XII pr.k) Grupi i tretë:Periudha homerike, organizimi në polise Në shek. XII-IX pr.k. shoqëria ishte në rendin fisnor dhe kishte filluar diferencimi pasuror i shoqërisë.

46 Libër për mësuesin

Bazilejtë Buleja Eklesia

Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet për detyrë të sjellin informacion për :Kolonitë helene në bregdetin Ilir/Luftën e Trojës.

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë prejardhjen e popullsisë greke dhe shtrirjen e tyre. 2) Njohin etapat e ndryshme te historisë dhe organizimit të kësaj popullsie. 3) Analizojnë mënyrën e organizimit të poliseve. 4) Shpjegojnë dhe argumentojnë shkaqet dhe pasojat e krijimit të kolonive helene.

Polisi ishte shtet autonomë që përfshinte qytetin dhe territoret rreth tij. Arsyet e krijimit të polisit: zhvillimi ekonomik, institucional dhe copëzimi territorial. Grupi i katërt:Kolonitë helene: Në të njëjtën mënyrë ky grup paraqet:Çfarë ishin kolonitë helene?/Si u organizuan ato?/Cilat ishin shkaqet dhe pasojat e krijimit të tyre? Kolonitë helene u krijuan nga shpërngulja masive e grekëve në shek. XII-IX pr.k. Varfëria ekonomike. Humbja e tokës. Shkaqet e krijimit Borxhet. Pasoja:Kolonizimi u bë faktor i rëndësishëm i zhvillimit Nevoja për lëndë të para dhe tregje. ekonomik, kulturor .politik, shoqëror të Greqisë Konfliktet shoqërore. dhe të trojeve që u kolonizuan. Rritja e numrit të popullsisë.

Organet e drejtimit shoqëror ishin

Historia 10 47

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: -përshkruan organizimin shoqëror në qytet shtetet greke. - shpjegon dhe krahason organizimin politik të qytet – shteteve në Greqinë antike; - shpjegon dhe krahason tiparet e qeverisjes në Greqinë antike

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike, fjali të ndërtuara saktë për përshkrimin e ngjarjeve historike. Kompetenca qytetare • Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkuarën e në të tashmen, rëndësinë e historisë së tyre. Kompetenca e të nxënit • Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.

Fusha: Shkenca shoqërore Lënda: Histori Tema mësimore: Athina dhe Sparta dy modele të ndryshme qytet- shteti.

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: a) Organizimi shoqëror në Athinë dhe Spartë. b) Thellimi i demokracisë në Athinë nëpërmjet reformave. c) Organizimi politik në qytet shtetet- greke, dhe rivaliteti midis tyre. Fjalët kyçe: demokraci, demosi, reformat, oligarki Lidhja e Peloponezit Lidhja e Delosit

48 Libër për mësuesin

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me letërsinë: veprat letrare që trajtojnë tematikat historike të periudhës në fjalë. • Me gjeografinë: vendndodhja gjeografike

Veprimtaria ekonomike Ndarja shoqërore

Komenti Shtrirja gjeografike

Shteti

Gad. Peloponezit, krahina e Lakonisë Bujqësi 1-Spartanët (aristokracia) 2-Periekët (njerëz të lirë)

Zejtari, tregti, lundrim

1-Eupatridët (aristokratët) 2-Demosi (populli)

Sparta

Gad. Atikës

Athina

Mësuesi/ja ndërton një tabelë në formën e ditarit trepjesësh për secilin prej qytet –shteteve që plotësohet nga nxënësit dhe shoqërohet me sqarimet e mësuesit.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Rrjeti i diskutimit/ditari trepjesësh Organizimi i orës së mësimit: • Nxënësit lexojnë grimcën historike në fillim të temës së mësimit: • Mësuesi/ja nxit diskutimin nëpërmjet pyetjeve: Ç’kuptoni me demokraci? Kur dhe ku i ka fillesat ajo? Si mendoni ju ka të njëjtin kuptim demokracia në antikitet me demokracinë në ditët e sotme? • Nxënësit lexojnë mësimin duke nënvizuar çështjet kryesore. Ndërtimi i njohurive:

Burimet: • Libri i nxënësit, interneti “Materiale mbi luftën e Peloponezit”

Historia 10 49

Oligarki-pushteti i pakicës 1-Pesë eforët 2-Herusia (28 anëtare +dy mbretër) 3-Apela (kuvendi i popullit)

3-Iliotët (skllevër të shtetit) Likurgu I kushtoi rëndësi edukimit fizik dhe ushtarak, rregullit dhe disiplinës

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Njohin shtrirjen gjeografike dhe organizimin politiko –shoqëror të Athinës dhe Spartës.. 2) Identifikojnë rolin e reformave në thellimin e demokracisë në Athinë. 3) Krahasojnë tiparet e jetës ekonomike, politike dhe shoqërore të dy qytet-shteteve antike greke. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: Nxënësve u jepet për detyrë të krahasojnë aspekte të ndryshme të zhvillimeve në Athinë dhe Spartë

Sistemi politik Organet qeverisëse

Reformat

3-Metekët (të huajt) 1-Drakoni ligje të rrepta 2-Soloni ndarje të shoqërisë sipas censit të pasurisë/ hoqi skllavërinë për borxhe/ krijoi helienë dhe këshillin e të katërqindëve. 3-Klistheni bëri reformën administrative(tri krahina dhe 30 rrethe)/ krijoi këshillin e të pesëqindëve/ qytetarët kishin të drejtë të zgjidheshin dhe të zgjidhnin/ vendosi ostrakizmin. 4-Perikliu forcoi ekonominë/ vendosi paga për nëpunësit e shtetit/ vuri në zbatim votimin me short/ ndërtoi vepra publike/ vendosi Eklesinë si organin më të larë qeverisës. Demokraci-qeverisje e popullit -Eklesia -Bulea -Helieja -10 strategët -9 Arhondët - Aeropagu (këshilli i pleqve)

50 Libër për mësuesin

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit • Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkuarës. Kompetenca e të nxënit • Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake Kompetenca qytetare • Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - përcakton kohën, rrethanat e lindjes dhe vendndodhjen e qytetërimit antik romak; - shpjegon dhe krahason format e organizimit shtetëror në Romën antike; - vlerëson rëndësinë e së “drejtës romake. -analizon funksionet e institucioneve në republikën romake Burimet: • Libri i nxënësit, interneti, legjenda e krijimit të Romës, filmi artistik”Spartaku”

Fusha: Shkenca shoqërore Lënda: Histori Tema mësimore: Qytetërimi antik romak

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me letërsinë: veprat letrare që trajtojnë tematikat historike të periudhës në fjalë, gojëdhënat , • Me gjeografinë:pozita gjeografike, zgjerimi territorial.

Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: a) Themelimi i Romës, shtrirja gjeografike, përbërja e popullsisë. b) Konflikti patricë plebej dhe rëndësia e së drejtës romake. c) Organizimi i republikës romake, shkaqet e rënies së saj. Fjalët kyçe: senat, patricë, plebej tribun e drejta romake luftërat punike triumvirat

Historia 10 51

Jul Cezari

Roma antike

Perandori

Koloseu

Popullsi latine

Legjenda e ujkonjës

Ndërtimi i njohurive: Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin dhe ndërton tabelën e mëposhtme duke sqaruar nxënësit se si ta plotësojnë dhe më pas e plotëson së bashku me ta në dërrasë. + ? Informacion i njohur Informacion i ri Informacion që dihej Informacion shtesë ndryshe ¾ Roma e lashtë ndodhej ¾ Roma u themelua në vitin 753 pr.k. ¾ Mesapët dhe japigët aty ku është edhe sot. ¾ Fiset e ndryshme që jetonin në Romë ishin: ishin fise ilire. ¾ Legjenda për krijimin italikët, etruskët, fise greke , mesapët dhe -Nxënësit mund të dinë e Romës. japigët. ndryshe kuptimin e ¾ Rëndësia e të drejtës ¾ Kryengritja e ¾ Në shek. VIII-VI pr.k më të zhvilluar ishin triumviratit romake. Spartakut. etruskët, dinastia Tarkuine ¾ Pushtimet dhe ¾ Tri periudhat e zhvillimit të Romës ¾ Ushtria

Gladiatorët

Senati

Luftërat iliro-romake

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Stuhi mendimesh/INSERT Organizimi i orës së mësimit: Mësuesi/ja shtron pyetjen :Çfarë dini ju për Romën antike? Përgjigjet e nxënësve shënohen në mënyrë skematike në tabelë.

52 Libër për mësuesin

1-mbretërore (753-509 pr.k) 2-republikane (509-30 pr.k.) 3-perandorake (30 pr.k.-476) ¾ Shtresat e popullsisë ishin: patricët dhe plebenjtë si dhe klientët më vonë nobiliteti. ¾ Organet e republikës romake ishin:shënim (mësuesi/ja ndërton skemën e tekstit) ¾ Konflikti patricë plebej çoi në miratimin në vitin 450 të së drejtës romake.(lejimi i martesave dhe posti i tribunit) ¾ Në vitin 275 pr.k Roma shtrihet në gjithë gad. Apenin. ¾ Luftërat Punike, humbja e Kartagjenës ¾ Reforma agrare e vëllezërve Grakë ¾ Viti 60 pr.l u formua triumvirati i parë (Aleancë e fshehtë ndërmjet tre burrave) ¾ Jul Cezari u shpall diktator, konsull, tribun, pontefic (u vra në 15 mars 44 pr.k)

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë veçori të tri periudhave historike të antikitetit romak. 2) Njohin organizimin shoqëror dhe politik në Romë. 3) Analizojnë rëndësinë e të drejtës romake dhe shkaqet e rënies së republikës. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet detyrë rubrika “Hulumtoni dhe diskutoni”

¾ Triumvirati. ¾ Vrasja e Jul Cezarit nga Bruti dhe Kasi.

zgjerimi i territoreve në lindje kartagjenase që drejtohej nga Hanibali rrezikoi Romën.

Historia 10 53

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: -Përcakton në hartë shtrirjen e Perandorisë Romake; - Dallon elementë të jetës në qytetërimin romak. -Identifikon dinastitë e ndryshme në perandorinë romake. -Analizon reformat e ndërmarra gjatë periudhës së paqes romake Burimet: • Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të nxënit • Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve duke i prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit. Kompetenca personale • Përdor aftësitë e komunikimit, për të prezantuar dhe argumentuar idetë e tij. Kompetenca qytetare • Shqyrton në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të shkuarën.

Fusha: Shkenca shoqërore Lënda: Histori Tema mësimore: Roma në periudhën e perandorisë

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me letërsinë: veprat letrare që trajtojnë tematikat historike të periudhës në fjalë. • Me gjeografinë: shtrirja e perandorisë romake

Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: a) Përfundimi i luftërave civile, ardhja në pushtet e Oktavianit. b) Veçori të jetës së përditshme gjatë “Pax romana” c) Dinastitë e ndryshme në drejtimin e perandorisë romake Fjalët kyçe: Triumvirati i dytë, perandori, August, principati, paqja romake koloseu

54 Libër për mësuesin

6-U ruajtën institucionet e Republikës

Metodologjia: Pyetje përgjigje/harta e mendjes Organizimi i orës së mësimit: • Mësuesi/ja nëpërmjet pyetjeve rikujton njohuri të mësuara në mësimin e kaluar lidhur me republikën Romake (mund të drejtojë pyetjet e rubrikës “Verifikoni njohuritë” të mësimit paraardhës) • Mësuesi/ja ka përgatitur më parë një material të shkurtër që flet për “Triumviratin e dytë, konfliktin mes Mark Antonit dhe Oktavianit” të cilin e lexon në klasë dhe drejton nxënësve pyetjet: -Si mendoni ju a mori fund lufta civile së pas vdekjes së Jul Cezarit? -Kush e krijoi triumviratin e dytë dhe pse? -Nga ndryshonte triumvirati i dytë nga i pari? -Pse u shpërbë triumvirati i dytë? • Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin. Ndërtimi i njohurive: • Mësuesi/ja përdor hartën e mendjes ose kllasterin ai, ajo shkruan në tabelë “Perandoria romake”dhe nxënësit tregojnë dhe shpjegojnë si u formua dhe organizimin e saj.Kështu vazhdon edhe për koncepte të tjera të temës së re. P.sh: në Romë 1-Trazirat 3-Lufta civile 2-Triumvirati i II ndërmjet Oktavianit, M.Antonit, M.E.Lepidit 1-titullin e perandorit 8-Mbretëri nën 4-Rënia e triumviratit 2-titullin August (hyjnor) Perandoria petkun e republikës fitorja e Oktavianit që mori 3-postin e tribunit sundim Romake 4- postin e konsullit absolut 5-Viti 29 pr.k 5-komandant i ushtrisë 7-Principati

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 55

Pax Romana

Fusha: Shkenca shoqërore Lënda: Histori Tema mësimore: Besimi dhe kultura në Greqinë dhe Romën antike.

Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: a) Veçori të besimit politeist në Greqinë dhe Romën antike.

Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësit grumbullojnë dhe sjellin informacion rreth perandorëve romakë me origjinë Ilire.

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë faktorët që çuan në kalimin nga republika në perandori. 2) Njohin zhvillimet që ndodhen gjatë periudhës së” Paqes romake”. 3) Shpjegojnë si u zhvillua procesi i romanizimit të perandorisë romake.

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

Paqe Unitet Zhvillim Qëndrueshmëri

Dinastia e Klaudëve (Tiberi, Klaudi, Kaligula, Neroni) (komentohen veçoritë e tyre) Dinastia e Flavëve (Vespasiani, Titi, Domiciani) Dinastia e Antoninëve (Nerva, Trajani, Adriani, Antonin Piu, Mark Aureli, Komodi)

-rigjallëroi traditën, forcoi familjen -forcoi ushtrinë rrjedhoja -nxori ligje që diskriminonin skllevërit -bëri ndërtime të shumta , zhvilloi tregtinë

Dinastitë sunduese në perandorinë romake

Reformat e Oktavian Augustit

56 Libër për mësuesin

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - Përcakton veçoritë e besimit në Greqinë dhe Romën antike; - Shpjegon kushtet e lindjes së krishterimit, duke evidentuar rrethanat historike të kalimit nga besimi pagan në atë të krishterë; - Shpjegon faktorët historikë që ndikuan në përhapjen e krishterimit. Burimet: • Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një veprimtarie të përbashkët. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit •Shqyrton, ndërton, analizon, argumenton dhe diskuton informacionin historik, konceptet dhe idetë. Kompetenca qytetare • Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkuarën e në të tashmen dhe rëndësinë e historisë.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me letërsinë: veprat letrare që trajtojnë tematikat historike të periudhës në fjalë, mitologjia • Me filozofinë: filozofia në antikitet:shkolla e Miletit, Stoikët

b) Arritjet e artit, shkencës dhe kulturës në antikitet. c) Rrethanat në të cilat lindi krishterimi dhe faktorët që ndikuan në përhapjen e tij. Fjalët kyçe: mitologji, paganizëm, politeist, orakujt stoicizëm krishterimi

Historia 10 57

-Çfarë tregon figura? (rrathët olimpik) Ku janë zhvilluar për herë të parë lojërat olimpike? -Ku ndodhet Akropoli? Ku besonim grekët? Si quhet ky besim? Njihni perëndi të grekëve? -Çfarë ju kujtojnë emrat e Sokratit, Aristotelit, Demokritit, Virgjilit? -Kush nga ju më thotë cilat ishin arritjet në antikitet? -Duke treguar kryqin mësuesi /ja pyet se ç’përfaqëson ai? • Mësuesi/ja ka përgatitur një tabak letre të përthyer në formën e një fizarmonike ose të ndarë në pesë kolona. Në krye të secilës vendos çështjet përkatëse. • Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin të ndarë në grupe Ndërtimi i njohurive: • Nxënësit pasi lexojnë mësimin kalojnë tabakun në formën e një tryeze të rrumbullakët duke plotësuar në çështjet përkatëse koncepte të ndryshme me lapustila me ngjyra. Më pas tabaku ngjitet në tabelë dhe lexohet nga nxënësit. Mësimi mund të trajtohet si më poshtë: Besimi ne Greqi Kultura arti në Greqi Kultura në Romë Besimi romak Krishterimi -Periudhat e zhvillimit -Njohu zhvillim: -Besimi politeist -Besim -Lindi në Palestinë -Në filozofi: 1-Periudha e republikës politeist

Metodologjia: Quiz (kuic)/tryeza e rrumbullakët Organizimi i orës së mësimit: • Mësuesi/ja vendos në tabelë foto të ndryshme p.sh të :rrathëve olimpikë, akropolit, koloseut, statujës e Zeusit, statujës së Athinës, kryqit të krishterë etj. • Mësuesi/ja shtron pyetjet në formën e një quizi duke treguar fotot me radhë:

58 Libër për mësuesin

2-Periudha perandorake: -kultura mori zhvillim të madh -letërsia: Virgjilin -historia: Tit Livin -filozofi: Seneka, Mark Aureli -arkitekturë: koloseu -në fushën legjislative: “E Drejta Romake”; e cila bazohej në: a) të drejtën e pronës b) parimin e barazisë c) nocionin e subjektit juridik

-ndikim i kulturës greke (letërsi, oratori, historiografi)

-besonin tek shpirtrat mbrojtës

-Jupiteri në krye.

-Adhurues të natyrës -U ndikua nga perënditë greke.

-Kushtet në të cilat lindi krishterimi: 1. Kriza e rendit skllavopronar 2. Jetesa në varfëri 3. Njerëzit nuk kishin më besim tek perënditë pagane 4-Kishte pakënaqësi ndaj mënyrës së qeverisjes. -Faktorët që ndikuan në përhapje: a) Mënyra e përhapjes predikimi jo dhuna b) Shtrirja e Romës c) Pakënaqësia ndaj qeverisjes. -Dekreti i Milanos (313) -330 u shpall fe zyrtare

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Njohin format e besimit tek grekët dhe romakët në antikitet 2) Evidentojnë zhvillimin e artit kulturës dhe shkencës në antikitet 3) Analizojnë rrethanat historike në të cilat lindi krishterimi, dhe faktorët që çuan në përhapjen e tij. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet detyrë të krijojnë një album me vepra të artit dhe arkitekturës të antikitetit grek dhe romak.

Shkolla e Miletit, Pitagora, Platoni, -Mitet vinin në qendër Sokrati, Aristoteli etj. të gjithësisë njeriun. -Në shkenca si: Pitagora, Demokriti -Perënditë jetonin në Herakliti, Hipokrati etj. Olimp -Në letërsi si: Homeri, -Perënditë kishin Eskili, Sofokliu, Euripihierarki dhe funksione di, Aristofani. të ndryshme, Zeusi në -Në histori: Herodoti. Tuqiditi. Krye. -Në pikturë: Polignoti -në skulpturë: Mironi, -Panteoni ishte tempulli Fidia, Polikteti -Në arkitekturë i tyre përmendim Akropolin.

Historia 10 59

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme: -Qytetërimi antik romak.

Fjalët kyçe: Kolonat, Barbarët, Sllavët, Mesjetë.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike, fjali komplekse për shpjegimin e koncepteve dhe ngjarjeve historike. Kompetenca e të nxënit • Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake . Kompetenca personale • Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar dhe argumentuar idetë e tij.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: -përcakton faktorët historikë që shkaktuan rënien e Perandorisë Romake - shpjegon pasojat që solli dyndja e popujve në Evropë; - vlerëson rolin e lëvizjeve së popujve në lindjen e qytetërimit Mesjetar Burimet: • Libri i nxënësit, interneti.

Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: a) Problemet që dobësuan Perandorinë romake. b) Dyndjet barbare dhe pasojat e tyre. c) Faktorët që çuan në rënien e Perandorisë romake

Fusha: Shkenca shoqërore Lënda: Histori Tema mësimore: Rënia e Perandorisë Romake dhe fundi i botës antike

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

60 Libër për mësuesin

Hapi I-Lexohet në mënyrë individuale çështja: Agonia e perandorisë. Nxënësit nënvizojnë çështjet kryesore, hapet diskutim përmes pyetjeve: 1-Kur dhe ku u shfaqën shenjat e para të rënies së perandorisë romake? Nxënësit shpjegojnë: (në ekonomi dhe politikë) të gjitha fushat e jetës. 2-Cilat ishin ndryshimet në fushën ekonomike? Diferencimi pasuror/rënia e rëndësisë së qyteteve/krijimi i çifligut/sistemi i kolonatit. 3-Po në fushën politike cilat ishin problemet? Paqëndrueshmëria politike/sundimi despotik i disa perandorëve/pamundësia për të kontrolluar të gjitha territoret. 4-Cilat ishin përpjekjet që u ndërmorën nga perandorët për të shmangur rënien e Perandorisë? a) Reformat e Dioklecianit (tetrarkia dy Augustë dhe dy Cezarë në qeverisje) b) Reformat e Kostandinit (forcim i administratës, krijimi i një qendre tjetër në lindje të Perandorisë, Kostandinopoja) c) Reforma e Teodosit (ndarja e perandorisë në vitin 395 në Perandorine e Bizantine dhe Romake) Hapi II: Lexohet çështja. Barbarët dhe dyndja e tyre në Perandori. Hapet diskutim nëpërmjet pyetjeve: 1-Cilat ishin rreziqet e jashtme që i kanoseshin Romës?

-Ku shtrihej Roma? Kur u krijua ajo? -Cili ishte organizimi politik në Romë? Po institucionet qeverisëse? -Cilat ishin problemet në perandorinë romake? • Mësuesi /ja orienton nxënësit në këtë mënyrë drejt informacionit të ri Ndërtimi i njohurive:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Diskutim i lirë/të kuptuarit përmes leximit/mendimi logjik Organizimi i orës së mësimit: • Mësuesi/ja shtron pyetjet për diskutim rreth temave të mëparshme mbi Romën antike:

-Roma në periudhën e perandorisë.

Historia 10 61

Dyndjet e fiseve barbare, visigotë, ostrogotë. 2-Cilat ishin goditjet kryesore që ju bënë Romës? Sulmi i visigotëve në vitin 410 (Alariku), sulmi i hunëve me në krye Atilën, sulmet e vandalëve në vitin 455/goditja e fundit nga repartet mercenare barbare me në krye Odoakrin dhe rrëzimi i Romulit perandorit të fundit romak në vitin 476. Hapi III: Lexohet çështja. Rënia e Perandorisë Romake të Perëndimit Diskutohet nëpërmjet pyetjeve: 1-Cilët ishin faktorët që çuan në rënien e Perandorisë Romake? a) Dyndjet barbare që u fuqizuan në shek. V. b) Sistemi i kolonatit. c) Pranimi i krishterimit që ndezi konflikte politiko-socialë. ç) Luftërat për pushtet, mosbesimi te qeverisja. d) Dobësia ushtarake dh) Korrupsioni në shtresën e të pasurve, taksat e rënda për të varfrit. 2- Cilat ishin dyndjet e tjera që përfshinë Perandorinë? Dyndjet sllave, arabe. • Pasi përfundohet i gjithë mësimi në këtë mënyrë mësuesi/ja bën një përmbledhje në tabelë të përgjigjeve të nxënësve. Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përcaktojnë problemet që po kalonte Perandoria Romake. 2) Përshkruajnë dyndjet barbare dhe goditjet që ju dhanë Romës. 3) Analizojnë faktorët që çuan në rënien e Perandorisë Romake të Perëndimit. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Mendoni në mënyrë kritike: Si mendoni ju n.q.se Roma nuk do të sulmohej nga barbarët a mund të shmangej rënia e saj? Argumentoni përgjigjen.

62 Libër për mësuesin

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Shqyrton, ndërton analizon dhe parashtron pyetje, për të argumentuar, informacionin historik, konceptet dhe idetë. Kompetenca e të nxënit • Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori. Kompetenca personale • Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar dhe argumentuar idetë e tij. Kompetenca digjitale Akseson një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime. Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore - Përcakton në hartë fushatat e Aleksandërit të Madh; - Evidenton karakteristikat e kulturës helenistike; - Vlerëson rolin e Aleksandërit në përhapjen e kulturës helenistike

Fusha: Shkenca shoqërore Lënda: Histori Tema mësimore: Veprimtari praktike “Aleksandri i Madh dhe periudha helenistike”

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: a) Biografi e jetës së Aleksandrit b) Fushatat e Aleksandrit të madh. c) Kultura helenistike dhe përhapja e saj. Fjalët kyçe Mbretëria Maqedonase, Aleksandri i Madh, Kultura helenistike, Perandori universale,

Historia 10 63

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me gjeografinë: shtrirja e perandorisë së Aleksandrit të Madh

Ndërtimi i njohurive: • Sipas grupeve të caktuara nxënësit bëjnë një prezantim të punës së realizuar në Power Point ose material të shkruar të shoqëruara me fotografi. • Mësuesi/ja gjatë diskutimit për të konstatuar nëse informacioni është kuptuar nga të gjithë aktivizon nxënësit në diskutime të ndryshme pavarësisht grupit ku bën pjesë. • Pasi bëhet prezantimi nga grupet mësuesja nxit diskutimin dhe të menduarit kritik nëpërmjet pyetjeve? -Cila ishte prejardhja e Aleksandrit të Madh? Çfarë e karakterizonte atë që nga fëmijëria? -Cili ishte mësuesi i tij dhe çfarë i mësoi ai? -Ç”farë realizoi ai pas pushtimeve të mëdha? -Cila ishte strategjia që ndoqi Aleksandri i Madh për të favorizuar kontaktet paqësore të popujve nën perandorinë e tij? -Në cilat fusha u arritën suksese gjatë periudhës së Aleksandrit të Madh? -Si arriti Aleksandri i Madh të krijonte dhe të mbante të bashkuar një perandori të tillë? -Cilat ishin mbretëritë helenistike që u krijuan pas vdekjes së Aleksandrit të Madh? Cilat dinasti sundonin në to? -Cilat janë shtatë mrekullitë e botës antike dhe cilat prej tyre i përkasin periudhës helenistike? Sa qytete u quajtën Aleksandri?

Metodologjia: Punë kërkimore/punë në grupe/diskutim. Organizimi i orës së mësimit: • Mësuesi/ja ka udhëzuar disa orë më parë nxënësit për organizimin e kësaj veprimtarie praktike duke ndarë klasën në grupe dhe duke caktuar detyrat për secilin grup. P.sh: Grupi i parë: Duhet të hulumtojë dhe kërkojë informacion rreth jetës së Aleksandrit të Madh. Grupi i dytë: Cilat ishin fushatat kryesore të fituara nga Aleksandri dhe ku shtrihej perandoria e tij? (hartë e perandorisë) Grupi i tretë: Arritjet dhe përhapja e kulturës helenistike. Grupi i katërt: Cilat ishin mbretëritë helenistike që u krijuan pas vdekjes së Aleksandrit të madh?

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Burimet: • Libri i nxënësit, interneti, botime historike.

64 Libër për mësuesin

- Krahasoni idenë e Aleksandrit të Madh për Perandorinë Universale me atë të Evropës së Bashkuar sot. • Sugjerime: Nxënësit për të siguruar informacionin e nevojshëm mund të referohen te: -Wikipedia: http://sq.wikipedia.org/wiki/Leka_i_Madh#Aleksandri_n.C3.AB_art - Botime: “Aleksandri i Madh nga Helada në Lindje” Pierre Briant. “Aleksandri i Madh” Arthur Weigall Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 5) Përcaktojnë ne hartë zgjerimin e perandorisë së Aleksandrit të Madh. 6) Analizon veçori të kulturës helenistike. 7) Shpjegon faktorët që ndikuan në përhapjen e kësaj kulture. 8) Lidh të shkuarën me të sotmen nëpërmjet krahasimit të koncepteve Perandori Universale-Evropë e Bashkuar Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Historia 10 65

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: -Shpjegon shkaqet e lindjes dhe shtrirjen e qytetërimit bizantin - Analizon tiparet e organizimit shtetëror të Perandorisë Bizantine; - Vlerëson rolin e kodit të Justinianit në qytetërimin Bizantin duke argumentuar vlerat e tij sot; - Shpjegon tiparet e besimit, artit, kulturës, shkencës dhe arsimit në qytetërimin bizantin Burimet: • Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit • Zhvillon të menduarit për realizimin e kërkimit historik Kompetenca e të nxënit • Ndërlidh temën e re me njohuritë dhe përvojat paraprake. Kompetenca personale • Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike dhe ndryshimet e shoqërisë përgjatë kohërave.

Fusha: Shkenca shoqërore Tema mësimore: Qytetërimi Bizantin

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme: -Rënia e Perandorisë Romake

Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: a) Shtrirja gjeografike e Perandorisë Bizantine b) Organizimi shtetëror ekonomia, arti dhe kultura në bizant. c) Rëndësia e qytetërimit bizantin në qytetërimin botëror Fjalët kyçe: Bizant Kostandinopojë, korporata, hipodromi, ortodoksizëm, Kodet e Justinianit.

66 Libër për mësuesin

jeta

ekonomike

kultura

ndarja Prefektura administrative (thema) Nga sulmet e arabëve, persëve, kryqëzatave Në 1204 u shpërbë në shtete të vogla

Qytetet qendra tregtare Korporatat “Ura e artë” Tregti e zhvilluar Toka pronë e shtetit

Greko- romake Zhvillim të arsimit Zhvillim të arkitekturës

1-Perandori 2-Senati 3-Këshilli

Monarki e centralizuar

Në Ballkan Në Siri Në Palestinë Në Afrikën veriore Në Egjipt

Institucionet qeverisëse

Oganizimi politik

shtrihej

Në 1261 u rimëkëmb Në 1453 u pushtua nga osmanët

Rënia

Perandoria Bizantine

Krijimi

Metodologjia: Diskutim/hartë e mendjes Organizimi i orës së mësimit: Mësuesi/ja shtron pyetjet për diskutim: -Kur u nda perandoria Romake? Cilat ishin dy pjesët e saj? -Në cilat territore shtrihej Perandoria Bizantine? Pse u quajt kështu? -Kush ishte kryeqendra e saj? Ku gjendet sot ky qytet? Si quhet? Pse? Ndërtimi i njohurive: Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin dhe ndërton skemën e mëposhtme duke sqaruar nxënësit se si ta plotësojnë . Në vitin 395

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 67

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të nxënit

Fusha: Shkenca shoqërore Lënda: Histori Tema mësimore: Tiparet e qytetërimit arab dhe marrëdhëniet e tij me atë evropian.

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: a) Lindja e fesë islame, krijimi i Kalifatit arab. b) Zhvillimi ekonomik dhe kulturor i qytetërimit arab. c) Shkaqet dhe pasojat e kryqëzatave. Fjalët kyçe: Allahu

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përshkruajnë shtrirjen dhe fuqizimin e perandorisë Bizantine. 2) Evidentojnë arritjet në kulturë, art, arsim dhe arkitekturë të qytetërimit bizantin. 3) Analizojnë vlera që trashëgoi qytetërimi botëror nga ai bizantin. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Detyrat dhe puna e pavarur: Nxënësve u jepet detyrë të përcaktojnë shtetet në të cilat shtrihej Perandoria Bizantine

Roli i qytetërimit bizantin në atë botëror

Vendosja e dijetarëve filozofëve bizantinë ne Evropë pas rënies së Bizantit. Krijimi i një doktrine të re fetare asaj ortodokse që u përhap në Evropë. Në jurisprudencë, kodet e Justinianit përbëjnë bazën e legjislacionit në Evropë. Në arkitekturë, ndërtimet e ndryshme në Ravena, Venedik, Rusi etj

68 Libër për mësuesin

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - Shpjegon kushtet historike të lindjes së islamit . - Demonstron në hartë fazat e shtrirjes së Kalifatit Arab. -Shpjegon tiparet e jetës, ekonomisë, shoqërisë, shkencës, artit, kulturës, arsimit dhe besimit në qytetërimin arab; - Evidenton ndikimin e qytetërimit arab në Botë; - Shpjegon konceptin kryqëzatë dhe shkaqet e fillimit. - Përcakton në hartë itinerarin e lëvizjes së kryqtarëve. Burimet: • Libri i nxënësit

• Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Diskuton individualisht ose në grup për rëndësinë që ka e shkuara në të tashmen dhe perspektivat në të ardhmen. Kompetenca qytetare • Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor, duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me letërsinë: veprat letrare që trajtojnë tematikat historike të periudhës në fjalë. • Me gjeografinë: shtrirja e kalifatit arab.

islamizëm, kalifat, hixhra, muslimanë kryqëzata

Historia 10 69

Arabia saudite

Feja islame

muslimanë

Mekë

Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin dhe ndërkohë shkruan në tabelë çështjet kryesore ku do të përqendrohet gjatë shpjegimit. Ndërtimi i njohurive: • Gjatë shpjegimit aktivizohen nxënësit nëpërmjet pyetjeve të ndryshme duke i nxitur ata në diskutim, mësuesi e paraqet mësimin të përmbledhur në tabelë. P.sh.: -Gadishulli arabik ishte rajon i pazhvilluar Kushtet në të cilat -Qyteti më i madh ishte Meka lindi islamizmi -Besimi politeist (më shumë se 100 idhuj) -Fiset kryesore: arabët dhe beduinët -Fe monoteiste, besimi në Allah, profeti Muhamedi. Veçori të fesë -Përfaqësuesit e kësaj feje u quajtën myslimanë dhe u ndanë në sunnite dhe shiitë.

•

xhami

xhihadi

Metodologjia: Parashikim me terma paraprakë/stuhi mendimesh/shpjegim. Organizimi i orës së mësimit: • Mësuesi vendos në tabelë pamjen e një xhamie, të librit “një mijë ë një net”, të kryqtarëve, hartë të kalifatit arab. • Duke treguar fotot i nxit ata te zbulojnë se për çfarë flet tema e re. • Mësuesi/ja shkruan në tabelë “Feja islame” dhe kërkon nga nxënësit të thonë se çfarë dinë për të, mendimet e tyre i paraqit në tabelë. Allahu osmanët Muhamedi

70 Libër për mësuesin

katër më të rëndësishmet

-Kryqëzata I: (1096) U krijuan në lindje shtete kryqtarësh. – Kryqëzata II: U organizua mbrojtja nga Saladini (xhihadi) -Kryqëzata III: U drejtua nga Mbreti i Anglisë, pësoi disfatë. -Kryqëzata IV: u drejtua kundër Bizantit, u organizua nga Venediku

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë kushtet historike në të cilat lindi islamizmi. 2) Njohin shtrirjen gjeografike dhe zhvillimin ekonomik, kulturor të kalifatit arab . 3) Analizojnë shkaqet dhe pasojat e kryqëzatave. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet si detyrë të ndërtojnë hartat e koncepteve: “Islamizëm”, ”Kryqëzata”

-ishin fushata me karakter fetaro-ushtarak.preteksti ishte çlirimi i varrit të Krishtit pushtuar nga muslimanët Kryqëzatat -shkaku: synimet e kishës dhe mbretërve për tu pasuruar (gjithsej tetë) -morën pjesë shtresa të ndryshme të popullsisë. -pasoja të ndryshme: ra roli i kishës /humbje njerëzore dëme ekonomike /shkëmbim kulturash /përfitim të mbretërve evropianë.

-Feja islame u vu në bazë të zhvillimit. -Ndërtimi i qyteteve i njëjtë (struktura) –U zhvillua tregtia, artizanati, agrikultura –U zhvillua arsimi në të gjitha nivelet. –U ruajtën veprat e antikitetit. –U zhvilluan shkenca të ndryshme -U zhvillua letërsia, mendimi filozofik

-Libri i shenjtë u quajt Kur”an. -Viti 622 shënon fillimin e kalendarit të hixhrit (përkon me udhëtimin e profetit nga Meka në Medinë)

-Shtet i bazuar mbi fenë. -Në krye kalifi. Kalifati arab -Dinastitë kresore ishin: Omajadët dhe Abasidët. ekonomia -Qendra u zhvendos nga Meka në Damask dhe Bagdad . dhe kultura -U shtri nga India në Spanjë. -Në vitet 1055-1258 filloi të shpërbëhej.

islame

Historia 10 71

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - shpjegon kushtet historike të lindjes së Perandorisë së shenjtë Romake; - përcakton në hartë shtrirjen e Perandorisë së shenjtë Romake; - evidenton tiparet e jetës së përditshme të frankëve; - shpjegon lindjen e dy autoriteteve në Europë: Perandori dhe Papa. - argumenton forcimin e autoritetit papal në Evropë. Burimet: • Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit• Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike, fjali të ndërtuara saktë për përshkrimin e ngjarjeve, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë. Kompetenca e të menduarit • Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkuarës. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një veprimtarie të përbashkët.

Fusha: Shkenca shoqërore Lënda: Histori Tema mësimore: Perandoria e Shenjtë Romake

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me gjeografinë:shtrirja e Perandorisë së Karlit të Madh.

Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: a) Rrethanat në të cilat u krijua shteti i frankëve. b) Organizimi i Perandorisë së Shenjtë Romake. c) Forcimi i rolit të kishës në mesjetë Fjalët kyçe: Frankët, Perandoria e Shenjtë Romake, papati, gjermanikët,

72 Libër për mësuesin

•

Mësuesi shfaq në projektor informacionin e shkarkuar nga youtube “Karli i madh: shkencëtarët vërtetojnë se eshtrat e gjetura janë të tijat”. Nëpërmjet informacionit ai/ajo synon të nxitë kureshtjen e nxënësve lidhur me materialin e ri që do të trajtohet. • Mësuesi/ja pyet nxënësit :Keni dëgjuar më parë për Karlin e madh? Çfarë dini për të? • Më pas mësuesi/ja ndan klasën në katër grupe dhe secilit grup I jep nga një fletë me kërkesa orientuese mbi bazën e të cilave anëtarët e grupit pasi të lexojnë mësimin do ta paraqesin atë në formën e reportazhit. Ndërtimi i njohurive: • Materiali i parapërgatitur nga mësuesi/ja i cili do të plotësohet me përgjigjet e nxënësve nxënësit mund të paraqitet si më poshtë: Grupi i parë: Shteti i frankëve Grupi i dytë: Perandoria e Karlit të Madh 1- Përshkruani ku u kur u krijua shteti i frankëve. 1-Përcaktoni shtrirjen gjeografike të perandorisë së Karlit 2-Evidentoni vështirësitë në qeverisje gjatë dinastisë Merovinge. të Madh. 3-Përshkruani ardhjen në pushtet të Karolingëve. 2-Shpjegoni reformat e Karlit për të ndërtuar një shtet të 4-Shpjegoni si trajtohej figura e mbretit pas bekimit nga Papa. centralizuar dhe të zhvilluar. 3-Evidentoni problemet që hasi Perandoria e Shenjtë nën sundimin e Karlit dhe pas vdekjes së tij. 4-Përcaktoni çfarë u formua nga shpërbërje Perandorisë Karolinge. Grupi i tretë: Roli i kishës në mesjetë Grupi i katërt: Ringjallja e Perandorisë së Karlit 1-Përshkruani marrëdhëniet mes mbretërve dhe kishës pas 1-Evidentoni kur dhe nga kush u ripërtëri Perandoria Shpërbërjes së Perandorisë së shenjtë Romake e Shenjte Romake. 2- Analizoni situatën e krijuar mes Papatit dhe mbretërve. 2-Shpjegoni si ishte e ndërtuar perandoria e Shenjtë Romako- Gjermanike. -Secili prej grupeve zgjedh një përfaqësues për të paraqitur materialin në formën e reportazhit para klasës.

Metodologjia: Diskutim/punë në grupe/reportazh Organizimi i orës së mësimit:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 73

Lënda: Histori

Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: a) Procesi i bashkimit kombëtar në Angli. b) Zhvillimet ekonomiko-shoqërorë në Angli në shek. XIV-XV. c) Ecuria e jetës parlamentare në Angli. Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Fjalët kyçe: taksim, Kompetenca e të nxënit • Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe përfaqësim, burime. Kushtetutë,

Fusha: Shkenca shoqërore Tema mësimore: Monarkia angleze

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet si detyrë të përcaktojnë shtetet në të cilat shtrihej Perandoria e Karlit të Madh.

-Gjatë prezantimit nxënësit tregojnë në hartë shtrirjen e Perandorisë së Shenjtë Romake Pyetje për diskutim: Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë si u krijua dhe ku shtrihej Perandoria e Shenjtë Romake 2) Shpjegojmë reformat e Karlit të Madh për një shtet të centralizuar dhe të zhvilluar. 3) Shpjegojnë si ishte e organizuar Perandoria e Shenjtë Romako – Gjermanike. 4) Analizojnë rolin e kishës në mesjetë.

74 Libër për mësuesin

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me letërsinë: veprat letrare që trajtojnë tematikat historike të periudhës në fjalë.

parlamentarizëm

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Punë në grup Organizimi i orës së mësimit: • Nxënësit kujtojnë nëpërmjet pyetjeve që i drejton mësuesi. Tiparet e sistemit feudal. Dinamikën e zhvillimit te qyteteve dhe mënyrën e administrimit të tyre. Ndërtimi i njohurive: • Pasi nxënësit lexojnë në grupe sipas çështjeve të mësimit mësuesi /ja diskuton me ta konceptet kryesore dhe shkruan në dërrasën e zezë

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - Tregon prej nga dhe kur erdhën në ishullin britanik anglo-sanksonët; - Shpjegon procesin e krijimit të monarkisë së parë angleze; - Identifikon monarkitë e centralizuara në hartë. - Përshkruan përmbajtjen e Kartës së Madhe të Lirive dhe vlerëson karakterin e saj; - Vlerëson rolin e parlamentit në monarkinë angleze. Burimet: • Libri i nxënësit

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Diskuton në grup për rëndësinë që ka e shkuara në kuptimin e të tashmes dhe perspektivat në të ardhmen. Kompetenca qytetare • Shqyrton në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit në shoqëri dhe standardeve të ndryshme.

Historia 10 75

Ndikimi i autoritetit të mbretit edhe në një copëzim territorial feudal. - Faktorët qe ndikuan: Rëndësia e territorit nën sundimin e drejtpërdrejtë të mbretit. Autoriteti i mbretit në nënshkrimin e marrëveshjeve. Ideja se mbreti kishte epërsi mbi feudalët e tjerë. -Marrëdhëniet mes mbretit dhe feudalëve në Angli në periudhën e Uilliamit dukës së Normandisë u shënuan nga një përqendrim i autoritetit, akumulim i madh i pasurisë në formën e tokave për familjen mbretërore. -Në kohën e Henrikut Plantagjenet u rrit shumë fuqia e mbretit dhe e Anglisë si fuqi evropiane, u zgjeruan territoret edhe në Francë, u organizuan forcat e armatosura, nënshtrimi i fisnikërisë, u bë zëvendësimi i sherifëve, nënshtrimi i kishtarëve. -Gjatë periudhës se Xhonit te Patokë pati dobësim te prestigjit të monarkisë dhe përkeqësim te situatës financiare për shkak të luftërave me francezët, rritje të taksave, konfliktit me Baronët, nënshkrimin në 12 qershor 1215 të Kartës së Madhe të Lirive Karta e Madhe e Lirive përcaktoi -Garanci kundër marrjes me dhunë të taksave. të drejtat dhe detyrimet të mbretit, -Ndarje të pushtetit gjyqësor nga administrativ si dhe gjyqësori nga personi i mbretit aristokracisë dhe klerit si: -Ndalohej dënimi pa gjykim.

një përmbledhje të mësimit.P.sh: Anglosaksonët erdhën në Britani nga rajonet e Anghelnit dhe Sanksonisë. Kishin gjuhën dhe besimin e tyre. Krishterimi u përhap si rezultat i arritjeve të shën Agustini nëvitin 597. Northumbrinë Në shek IX kishin formuar katër mbretëri: Mercinë Anglinë Lindore Ueseksin Gjate shek XI – XIII ne Evropë ekzistonin forma të ndryshme organizimi politik: - Territore senjorale - Qytete - Bashkësi rurale - Principatat Kishte copëzim të territorit nën autoritete te ndryshme. Në disa vende bashkimi i territorit nën nje autoritet te vetëm u bë në formën e monarkisë (Angli, Francë, Gadishulli Iberik).

76 Libër për mësuesin

Fusha: Shkenca shoqërore Tema mësimore: Monarkia Franceze

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Lënda: Histori

Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: a) Shpërbërja e perandorisë së Frankëve b) Rendi feudal dhe organizimi i tij. c) Tiparet e monarkisë francezëve

-Gjatë sundimit të Henrikut të tretë u dobësua roli i Baronëve, u mblodh nje kuvend i përfaqësuesve të konteve që u quajt Parlamentum (1246). Funksionet e Parlamentit ndryshuan në kohë. -Në shek XIV u nda dhoma e Lordëve nga e Komunave -Në vitin 1340 u nda përfundimisht në dy dhoma: Dhoma e Lordeve dhe Dhoma e Komuneve. -Zhvillimi i Luftës 100-vjeçare dhe dëbimi i Anglezëve nga kontinenti. -Lufta e Dy Trëndafilave (1455-1485), sundimi i dinastisë Tudore. Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë nga faktorët që ndikuan në lënien pas të copëzimit feudal dhe kalimit ne shtet feudal kombëtar. 2) Njohin kushtet historike në të cilat lindi jeta parlamentare në Angli. 3) Analizojnë tiparet e jetës ekonomike në fshatin dhe qytetin anglez. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Analizë e mënyrës se si parlamenti anglez kufizoi pushtetin e mbretit në Angli.

Historia 10 77

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë. Kompetenca e të nxënit • Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën. Kompetenca personale • Përdor aftësitë e komunikimit, për të prezantuar idetë e tij;. Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - Shpjegon marrëdhëniet hierarkike midis feudalëve dhe mbretërve në Francë, duke analizuar shkaqet e tyre. - Shpjegon arsyet e krijimit të asamblesë kushtetuese. - Vlerëson rolin e asamblesë kushtetuese në Francë . - Shpjegon arsyet e forcimit të pushtetit të mbretit në Francë duke analizuar tiparet e monarkisë në Francë - Krahason tiparet e parlamentin anglez me atë të asamblesë së përgjithshme në Francë. Burimet: • Libri i nxënësit, interneti. Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme: -Perandoria e shenjtë romake -Monarkia Angleze.

Fjalët kyçe: Feudalizëm Vasalitet Përfaqësitë e përgjithshme Absolutizëm

78 Libër për mësuesin

Feudalizëm

Kapetingët lufta 100-vjeçare

Zhanë D”Ark

Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të thonë se ç”dinë për këto fjalë dhe pasi nxit një diskutimi të shkurtër udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin.

Traktati i Verdunit (843)

Faza II:Shpërbërja në principata të vogla Dinastia Kapetinge në Francë(987) Ugo Kapeto

-Mësuesi/ja sqaron si funksiononte pushteti i mbretit në Francë dhe i feudalëve në provinca. -Mësuesi/ja pyet :Ç”farë është feudi, cilat ishin tiparet e rendit feudal -territor i dhëne në shfrytëzim kundrejt -sistem politik, ekonomik dhe shoqëror shërbimit ushtarak dhe atij ekonomik -u zhvillua në shek IX-XV Feudi -i trashëgueshëm, Feudalizmi -bazohej në sistemin e vasalitetit -varësia ndaj senjorit -territori fillestar: midis Luarës dhe Renit -ushtrim të pushtetit të feudalit brenda tij. -u shtri në territore të tjera në Evropë

Faza I: 1- Mbretëria franceze 2- Mbretëria Gjermane + Mbretërinë Italiane

Shpërbërja e Dinastisë Karolinge

-Duke u bazuar në termat kryesorë të mësimit mësuesi/ja e ndërton orën e mësimit në formën e pyetje përgjigjeve dhe shënimeve të skicuara në tabelë si më poshtë.. -Mësuesi/ja bën pyetjen? :A mund të tregoni se si u zhvillua procesi i copëtimit të dinastisë Karolinge franke?

Ndërtimi i njohurive:

•

Franca mesjetare

Metodologjia: Parashikim me terma paraprakë/pyetje përgjigje Organizimi i orës së mësimit: • Mësuesi/ja shkruan në tabelë (ose vendos figura):

Historia 10 79

- U krijua një shtresë e re në shoqëri -Dualizëm në qeverisje me Përfaqësitë e përgjithshme. Dinastia Valua -U dobësua fisnikëria -Zhvillimi i luftës 100-vjeçare.(Zh. D”Ark) -Tipare absolutiste gjatë qeverisjes së Karlit të VII.

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përshkruajnë shpërbërjen e mbretërisë Karolinge dhe organizimin e mbretërive te reja. 2) Identifikojnë tiparet e feudit dhe organizimin e rendit feudal 3) Shpjegojnë tipare të qeverisjes së Francës gjatë dinastisë Kapetinge dhë Valua, si dhe zhvillimin e luftës 100-vjeçare. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: Nxënësve u jepet detyrë: 1- Të sjellin informacion shtesë rreth figurës së heroinës franceze Zhanë D”Ark. 2-Të krahasojnë në diagram Veni tiparet e Përfaqësive të Përgjithshme në Francë me atë të Parlamentit anglez.

(Shek XI)

Dinastia Kapetinge

Forcim i pushtetit të mbretit. Mbështetje më të gjërë popullore Kontroll te krahinave(balivët) Zhvillim ekonomik(financiar) Krijimi i shtetit kombëtar(shek XIII) Krijimi i parlamentit të Parisit(gjykatë) Përfaqësitë e përgjithshme

-Mësuesi/ja drejton pyetjet: Cili ishte roli i dinastisë Kapetinge në forcimin e pushtetit mbretëror në Francë? Cilat ishin veçoritë në qeverisje gjatë dinastisë Valua?

80 Libër për mësuesin

Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: a) Zhvillimi i qyteteve mesjetare. b) Mënyra e jetesës në qytetet mesjetare. c) Arsimi, kultura, feja në mesjetë. Fjalët kyçe Feudalizëm, Vasalitet, Bujk, Klerikë, Sëmundje epidemike,

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore - Përshkruan zhvillimin e qyteteve në Evropën mesjetare; - Krahason mënyrën e jetesës së shtresave të ndryshme shoqërore në Evropën mesjetare. - Evidenton tiparet e zhvillimit të artit, të kulturës dhe të arsimit në qytetërimet mesjetare; - Gjykon për rolin e fesë në qytetërimet mesjetare; Burimet: • Libri i nxënësit, interneti, dokumentarë, filma historikë.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme:Tematika “Qytetërimet botërore

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Kompetenca e të nxënit • Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori. Analfabetizëm, Kompetenca digjitale Akseson një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime.

Fusha: Shkenca shoqërore Lënda: Histori Tema mësimore:Veprimtari praktike “Jeta e përditshme në Evropën Mesjetare”

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

Historia 10 81

në Mesjetë” Me letërsinë: Botime që trajtojnë periudhën në fjalë.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Punë kërkimore në grupe/udhëtim imagjinar/lojë në role Organizimi i orës së mësimit: • Mësuesi/ja ka informuar më parë nxënësit rreth zhvillimit të kësaj veprimtarie praktike duke i dhënë si detyrë të informohen nga burime të ndryshme si: Teksti, interneti, filma artistikë për periudhën e mesjetës. • Nxënësit hulumtojnë mbi: organizimin shoqëror dhe ekonomik në feudalizëm, rolin e kishës në mesjetë, ndërtimin e qyteteve mesjetare, organizimin e jetës në mesjetë.(klasa ndahet në katër grupe për realizimin e detyrave të mësipërme) Ndërtimi i njohurive: • Hapi i parë: Ora e mësimit fillon me një prezantim të secilit prej grupeve. • Hapi i dytë: Shkëmbim idesh. -Mësuesi /ja nxit shkëmbimin e ideve të nxënësve nëpërmjet pyetjeve: - Renditni gjërat që do t’ju pëlqenin ose jo nga jeta në periudhën mesjetare. -Çfarë lloj punësh bënin njerëzit në mesjetë? -A kishte para në mesjetë? Si i blinin njerëzit mallrat? -Cilat ishin mjetet e udhëtimit në mesjetë? -Çfarë lloj ndërtimesh kishte në mesjetë? -Si komunikonin njerëzit me njëri-tjetrin në mesjetë? -Çfarë ushqimi konsumonin njerëzit në mesjetë? -A ishin të arsimuar njerëzit në mesjetë dhe në ç’nivel? Po kultura? -Si e kalonin kohën e lirë? /A kishte kujdes për higjienën dhe shëndetin në mesjetë? -Cili ishte roli i kishës në mesjetë? • Hapi i tretë: Lojë në role (udhëtim imagjinar) -Në bazë të fakteve të diskutuara në hapat e mëparshëm të orës së mësimit mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të organizojnë në formën e një

•

82 Libër për mësuesin

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit

Fusha: Shkenca shoqërore Lënda: Histori Tema mësimore: Përsëritje. - Tematikat 1: Qytetërimi antik grek dhe romak - Tematikat 2: Qytetërimet botërore në mesjetë.

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Shkolla: Klasa: 10 Situata e të nxënit: -Veçori të qytetërimeve antike greko-romake. -Krijimi i monarkive në Evropën mesjetare. -Veçori të organizimit politik, shoqëror dhe ekonomik në mesjetë. Fjalët kyçe: Qytetërim,

loje në role historinë e një dite nga jeta e një bashkëmoshatari të tyre gjatë periudhës mesjetare. -Me qëllim që nxënësit të evidentojnë dallimin midis shtresave të popullsisë në mesjetë krijohen dy grupe për të realizuar lojën në role. Grupi i parë: Jeta e një bashkëmoshatari nga familje feudale e pasur, Grupi i dytë: Jeta e një bashkëmoshatari nga familje e varfër fshatare. -Mund të krijojnë personazhe si: bashkëmoshatari/ja, familjarët, prifti i dioqezës, familjar i sëmurë, mjeku etj Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përshkruajnë zhvillimin e jetës në qytetet mesjetare. 2) Analizon tiparet ekonomike, shoqërore dhe fetare të jetës në mesjetë. 3) Krahason shtresa të ndryshme të shoqërisë mesjetare. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Historia 10 83

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme:tematika 1-2. • me letërsinë:vepra të antikitetit greko-romak. • me gjeografinë:shtrirja territoriale e shteteve

oligarki, demokraci koloni greke, krishterim, kulturë helenistike, mesjetë,, feudalizëm, islam, Karta e Madhe e Lirive, sistem feudal-ushtarak, perandori shumëkombëshe

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metodologjia: Hap pas hapi/ stuhi mendimi Organizimi i orës së mësimit: Mësuesi/ja ndërthur disa teknika mësimore në hapat e ndryshëm gjatë të cilave do te kalojë ora e përsëritjes. Është e rëndësishme që të formulohen pyetje te niveleve të ndryshme me qëllim që të aktivizohen dhe te marrin pjesë në diskutim te gjithë nxënësit. Ndërtimi i njohurive • Hapi i parë: Puna me tekstin Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të punojnë në fletën e përsëritjes në tekst pyetjet 1; 6; 12. Dhe më pas një nga nxënësit lexon përgjigjet e sakta.

• Përdor funksionet gjuhësore, fjali të ndërtuara saktë për përshkrimin e ngjarjeve, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë. Kompetenca e të nxënit • Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike dhe shoqërore. Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temave mësimore -Demonstrojnë njohuri, aftësi/shkathtësi, mbi kushtet, etapat dhe tiparet ekonomike, shoqërore, politike dhe kulturore të qytetërimeve antike në Greqi dhe Romë si dhe të qytetërimeve mesjetare. -Analizojnë e krahasojnë zhvillimet e qytetërimeve antike në Greqi dhe Romë duke evidentuar lidhjen midis këtyre qytetërimeve. -Shpjegojnë kalimin nga qytetërimet antike në qytetërimet mesjetare, tregojnë ndryshimet që pësuan këto qytetërime në mesjetë. Burimet: • Libri i nxënësit, interneti, libri i mësuesit, harta, biblioteke e shkollës.

84 Libër për mësuesin

Perandoria Romake 1-Gjuha zyrtare latinishtja. 2-Besimi i krishterë katolik.

Të përbashkëtat Perandoria Bizantine ™ Perandoria Bizantine e nisi jetën si vazhdim 1-Gjuha zyrtare krahas latinishtes u i perandorisë Romake: përdor edhe greqishtja.

• Hapi i tretë:Të menduarit logjik Mësuesi/ja drejton pyetje me qëllim që të nxisë të menduarit logjik te nxënësit. P.sh. 1-Arsyetoni mbi ndryshimin ndërmjet monarkisë dhe republikës në Romën e lashtë. 2-Identifikoni periudhën kur Perandoria Bizantine arriti kulmin e shkëlqimit të saj. Renditni shkaqet parësore të këtij shkëlqimi. 3- Analizoni faktorët vendimtarë të rënies së Perandorisë Bizantine. 4-Tregoni cilat qenë disa nga trashëgimitë greko-romake të ruajtura nga Bizanti. Shpjegoni shkaqet e organizimit të fushatave fetaro-ushtarake të quajtura kryqëzata. 5-Identifikoni shtetet e sotme që janë formuar nga ata që dje quheshin frankët perëndimorë dhe frankët lindorë. 6-Evidentoni fazat e pushtimit të Ballkanit prej osmanëve dhe drejtimet kryesore të tyre. Identifikoni cili ishte burimi i konfliktit midis baronëve dhe mbretit në Angli. Si u pasqyrua zgjidhja e këtij konflikti në përmbajtjen e Kartës së Madhe të Lirive? 7-Analizoni faktorët që ndihmuan Kapetingët në rrugën e tyre drejt përqendrimit të pushtetit. 8-Argumentoni cili ishte roli i fesë së re islame në krijimin e një uniteti fetar dhe politik, në Gadishullin Arabik. Ilustroni me shembuj konkretë këtë ndikim . • Hapi i katërt:Punë individuale -Mësuesi/ja ndërton në tabelë diagramin e Venit dhe shkruan kërkesën e mëposhtme, pasi nxënësit punojnë në fletore dy nxënës plotësojnë edhe në tabelë diagramin. -Krahasoni elementet e përbashkëta dhe të ndryshme të Perandorisë Romake të Perëndimit me atë të Lindjes (diagramë Veni)

• Hapi i dytë;Identifiko dhe shpjego termat shprehjet dhe figurat historike. P.sh:Identifiko: qytetërim, polis, oligarki, demokraci, republikë, perandori, patricë, plebenj, koloni greke, krishterim, krizë, dyndje e popujve, kulturë helenistike, mesjetë, orthodoksizëm, feudalizëm, islam, Kalifat, Kuran, vasalitet, anglo-sankson, Karta e Madhe e Lirive, sistem feudal-ushtarak, perandori shumëkombëshe, Ugo Kapeto, Zhanë D”Ark, Xhoni pa Tokë, Ibn Sina, Meka, korporata, triumvirat, Oktaviani, Jul Cezari, Luftërat Punike, Soloni, Perikliu etj.

Historia 10 85

-në formën e qeverisjes, ligje, -në ndarjen dhe administrimin e territoreve, -në gjuhën e përdorur që ishte latinishtja, -në besim fetar që ishte krishterimi, -në territore ku perandoria Bizantine shtrihej në territoret Lindore të Perandorisë Romake ™ Në vazhdim ndodhën ndryshime të tilla që këto dy perandori nuk do të kishin asgjë të përbashkët. 2-Besimi i krishterë orthodoks. 3-Kreu i kishës orthodokse Patriarku kishte vetëm pushtet fetar. 4-Perandori ishte pronar suprem i tokës dhe shteti kontrollonte veprimtarinë tregtare dhe zejtare(korporatat) 5-Ndarja administrative në prefektura. 6-Krahas senatit vepronte dhe këshilli i shtetit në krye të administratës. 8-Jetoi deri në vitin 1453. 9-Kultura greko-latine.

• Hapi i pestë:Diskutim -Mësuesi/ja nxit diskutimin dhe aktivizon nxënësit të marrin pjesë në të nëpërmjet pyetjeve? -Platoni ka thënë se kolonitë greke dukeshin “si bretkosat rreth pellgut”. Shpjegoni thënien e filozofit. -Gjykoni rreth votimit me ostrakizëm dhe jepni mendimin tuaj nëse mund të zbatohet sot. -Si mendoni, pse grekët e lashtë mbajnë “kurorën e lavdisë” për zhvillimin e kulturës? Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: -Zotërojnë dhe demonstrojnë njohuri, qëndrime dhe vlera mbi kushtet, etapat dhe tiparet ekonomike, shoqërore, politike dhe kulturore të qytetërimeve antike në Greqi dhe Romë si dhe të shoqërisë dhe qytetërimeve mesjetare. -Analizojnë zhvillimet e qytetërimeve antike në Greqi dhe Romë duke evidentuar lidhjen midis këtyre qytetërimeve. -Shpjegojnë ndryshimet në fusha të ndryshme që kanë ndodhur në qytetërimet mesjetare. Vlerësimi: • Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

3-Kreu i kishës katolike Papa gëzonte dhëe pushtet politik 4-Organizimi ekonomik në rendin skllavopronar në fazat e shthurjes së tij. 5-Ndarja administrative në provinca. 7- U ruajtën formalisht institucione si senati, komiciet, magjistraturat. 8-Jetoi edhe më pak se një shekull deri në vitin 476. 9-Kultura latine.

86 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: -argumenton arsyet e shndërrimit të qyteteve italiane në djepin e qytetërimit modern evropian; - vlerëson rolin e qyteteve italiane në lindjen e humanizmit dhe rilindjes evropiane; - evidenton rolin e kishës dhe familjeve të mëdha italiane në organizimin e lëvizjes kulturore në Itali; - vlerëson rolin e lëvizjes kulturore italiane në Evropë. Burimet: • Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit • Zhvillon të menduarit për realizimin e kërkimit historik. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Harton hapat që duhet të ndjekë për realizimin e një kërkimi historik për një ngjarje të dhënë Kompetenca personale • Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, ndryshimet që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.

Tema mësimore: Humanizmi dhe Rilindja

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme: Besimi dhe kultura ne Romën dhe Greqinë antike • Me letërsinë dhe artin: Autorë të periudhës së rilindjes.

kultura klerikale

qytet – shtetet italiane

rilindje

humanizëm

Situata e të nxënit: a) Zhvillimi i letërsisë dhe artit në qytet –shtetet italiane. b) Kuptimi i Rilindjes dhe Humanizmit, roli i kishës në to. c) Fundi i Rilindjes Fjalët kyçe:

Shkolla:

Historia 10 87

Grupi i dytë: -Argumentoni pse qytet shtetet italiane u bënë atdheu i rilindjes evropiane? -Cilat ishin disa nga familjet më të rëndësishme të rilindjes? -Si u përhapën idetë e rilindjes nga Italia në pjesë të tjera të Evropës? -Shkaqet që qytet –shtetet Italiane u bënë atdheu i rilindjes ishin: Tregtia, e favorizuar nga pozita gjeografike Këto arritje 1-Zhvillimi në disa degë i ekonomisë si Sistemi rrugor që lehtësonte lidhjen ndërmjet krahinave. nxitën Financat nëpërmjet hapjes së bankave ndjenjën kombëtare 2-Zhvillimi politik zbulimi i të drejtës romake shek. XII-XIII, nxiti vendosjen e rendit dhe ligjit. Qëndrueshmëria në qeverisje(sistem oligarkik dhe despotik të qëndrueshëm) 3-Zbulimi i veprave antike Greko-Romake Rigjallëroi idetë, artin, letërsinë, arkitekturën.

-Rilindja lëvizje kulturore evropiane që u zhvillua në fund të mesjetës dhe në fillim të epokës moderne. -Humanizmi një mënyrë të menduari dhe të vepruari që bazohej në vlerën dhE dinjitetin njërzor, në vend të besimit fetar.

Grupi parë: -Shpjegoni termat rilindje dhe humanizëm.

Mësuesi/ja ndan klasën në grupe duke caktuar për secilin grup kërkesat që duhet të plotësojë pas leximit të mësimit.

Ndërtimi i njohurive:

Organizimi i orës së mësimit: • Mësuesi/ja tërheq vëmendjen e nxënësve duke i futur ata në brendësi të temës. -Kush nga ju më thotë se cilat ishin disa arritje të antikitetit Greko-Romak? -A mund të quhet antikiteti si një periudhë e lulëzuar? -Po mesjeta a njohu të njëjtin zhvillim? Pse? -Ç”farë roli luante kisha në mesjetë? -Si shpjegoheshin dukuritë natyrore në mesjetë? -Ç”farë ju kujtojnë emrat:Leonardo da Vinçi, Mikelanxhelo, Petrarka etj?

Të menduarit logjik/hap pas hapi/punë në grupe

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

88 Libër për mësuesin

1-Pushtimi gad. Apenin nga monarkët evropianë(Francë, Gjermani) 2-Qëndrimi i disa studiuesve dhe mjeshtrave italianë në oborret mbretërore evropiane. 3-Periudha e paqes që mbizotëronte në Evropë lejonte përhapjen e ideve te reja. 4- Huazimi i ideve të Rilindjes nga aristokracia evropiane.

Viskonti, Sforca, Ferrara, Este, Mediçi etj.

•

Nxënësve u jepet detyrë të krijojnë një album me vepra të artit dhe arkitekturës të Rilindjes evropiane.

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përkufizojnë termat Rilindje dhe Humanizëm 2) Shpjegojnë shkaqet e zhvillimit të rilindjes në qytet shtetet italiane. 3) Argumentojnë arsyen pse kisha e mbështeti rilindjen dhe shkaqet e rënies së Rilindjes. Vlerësimi:

Grupi i tretë : -Renditni disa tipare të kulturës së Rilindjes -doli përtej kornizave teologjike. Tipare të kulturës së Rilindjes - u mbështet në veprat e antikitetit greko-romak. - u përhap shpejt falë shtypshkrimit (J.Gutenberg). -U mbështet financiarisht nga aristokracia. Grupi i katërt: -Shpjegoni pse kisha u bë mbështetëse e artit dhe kulturës së Rilindjes? -Argumentoni arsyet e rënies së Rilindjes Evropiane. -Arsyeja që kisha mbështeti kulturën e Rilindjes papati synonte të rifitonte prestigjin e vet të humbur Rënia e qytet shteteve Italiane (konfliktet mes shtresave, dhe ato midis qyteteve) Rritja e presionit nga jashtë (Betejat mes Francës dhe Spanjës ne gad. Apenin) -Shkaqet e rënies së Rilindjes Përparimi i Osmanëve Zhvendosja e fuqisë ekonomike drejt shteteve si Angli, Spanjë, Francë, Holandë

-Faktorët që ndikuan në përhapjen e ideve në Evropë

4- Mbrojtja që gëzonin artistët italianë nga familjet e fuqishme si

Historia 10 89

Lënda: Histori

Libri i nxënësit, interneti, harta.

Burimet:

- shpjegon pasojat e zbulimeve të mëdha gjeografike.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - analizon rrethanat që shkaktuan “Zbulimet e mëdha gjeografike”; - përcakton në hartë rrugën që përshkuan udhëtarët evropianë, në kërkim të Amerikës, Afrikës dhe Australisë; - vlerëson kulturën e popujve vendas;

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin Realizon një kërkim historik në planin individual në lidhje me një ngjarje të dhënë. Kompetenca personale Kupton, nëpërmjet kërkimit historik, përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike dhe ndryshimet e shoqërisë përgjatë kohërave. Kompetenca dixhitale Zhvillon kompetencën dixhitale për të gjetur, për të analizuar dhe për të komunikuar njohuritë historike.

Tema mësimore: Zbulimet e mëdha gjeografike.

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me gjeografinë: -Harta e zbulimeve gjeografike.

perandori koloniale

maja

inkas

actekë

Zbulime gjeografike

Situata e të nxënit: a) Rrethanat historike në të cilat u zhvilluan zbulimet gjeografike. b) Rrugët që ndoqën evropianët drejt “Botës së Re” c) Pasojat e zbulimeve gjeografike. Fjalët kyçe:

Shkolla:

90 Libër për mësuesin

•

Mësuesi ndërton ndan tabelën në tre kolona si më poshtë dhe ngre me radhë nxënës të secilit grup deri në plotësimin e plotë të saj (për paraqitur më dukshëm kolonën e mesit e shkruajnë me ngjyrë tjetër).

Ndërtimi i njohurive: • Secilit prej grupeve u jepet një fletë nxënësit e kalojnë fletën me radhë brenda grupit duke shkruar sipas kërkesës përkatëse, një shkak ose një pasojë.

Grupi i dytë: Analizon pasojat e ndërsjellta të qytetërimit evropian dhe atij vendas pas zbulimeve gjeografike.

Grupi i parë: Përcakton shkaqet e zbulimeve gjeografike (kushtet historike)

-Pasi nxënësit njihen me disa prej zbulimeve gjeografike mësuesi/ja e ndan klasën në dy grupe të mëdha për të zbuluar lidhjet shkak- pasojë.

-Nxënësit materialin duhet ta kenë të shoqëruar me harta ku të përshkruhet udhëtimi në fjalë, nëse jo duhet të punohet me hartën “Zbulimet e mëdha gjeografike” (materiali mund të paraqitet edhe në P. Point por duke orientuar që të jetë i sintetizuar)

- Nxënësve u është ngarkuar që më parë detyrë të sjellin informacion të shkurtër rreth udhëtimit të K.Kolombit, të B.Diaz, Magelanit, Kabralit, A.Vespucit etj.

Organizimi i orës së mësimit:

Punë kërkimore/ shkak-pasojë

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 91

Zbulimet gjeografike -B. Diaz-Kepi i Spresës së mirë -V.de.Gama- Kalkuta Indi - K.Kolombi-Amerikë(1492) -Anglezët- në skaji verior të Evropës -Kabral –në Brazil -A.Vespuçi-Amerikën(14991502) -Magelani-rreth globit(15191522) -Zh.Kartier-aneksoi Kebekun Zbulimet gjeografike u favorizuan dhe nga arritjet tekniko-shkencore si: -zbulimi i busullës. -përdorimii astrolabit -zhvillimi i hartografisë -ndërtimi i anijeve karavela. Pasojat 1- Rënia e popullatave vendase (inkasit, majat, actekët) 2- Zgjerimi dhe përsosja e njohurive gjeografike, shkencore. 3- Ndryshoi vizioni teologjik i botës me qendër d.Mesdhe. 4- U zhvendos qendra e tregtisë nga d. Mesdhe në oq.Atlantik 5- U krijuan perandoritë koloniale evropiane. 6- U zhvillua tregtia e skllevërve 7- U përhap krishterimi jashtë Evropës. 8- U pasurua borgjezia evropiane. 9- Shkëmbim i kulturave bujqësore.

•

Nxënësve u jepet si detyrë të shkruajnë një ese përshkruese me temë “K. Kolombi zbuluesi i Botës së RE”

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

PYETJE PËR DISKUTIM Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë disa prej zbulimeve më të rëndësishme gjeografike dhe përcaktojnë në hartë rrugën e ndjekur. 2) Shpjegojnë rrethanat historike që nxitën zbulimet gjeografike. 3) Analizojnë pasojat e zbulimeve gjeografike. Vlerësimi:

1) Zelli fetar III.Psikologjike 2) Kureshtja intelektuale. 3) Shpirti i aventurës

II.Politike Synimet e monarkive evropiane për të gjetur rrugë të reja për tu pasuruar dhe zgjeruar territoret

Shkaqet 1) Mbyllja e rrugëve në Lindje I.Ekonomike 2) Kërkesat në rritje për metale çmuara dhe mallra nga Lindja

92 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

•

Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - përshkruan se si u zhvillua lëvizja protestante - analizon shkaqet e ndryshimeve fetare në Gjermani; - analizon pasojat e reformës protestante në qytetërimin evropiane; -dallon shkaqet që çuan në krijimin e kishës Anglikane Burimet:

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit • Ndërton diagram dhe tabela për paraqitjen e të dhënave historike. Kompetenca personale • Përdor aftësitë e komunikimit, punësnë grup etj. për të prezantuar dhe argumentuar idetë e tij;. Kompetenca qytetare • Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor, duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme.

Tema mësimore: Reforma protestante

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me gjeografinë:Shtrirja e protestanizmit në Evropë. • Me temat e mëparshme: Perandoria e Shenjtë Romake -Besimi dhe kultura në Greqinë dhe Romën antike

kisha Anglikane

kalvinizmi

luteranizmi

indulgjenca

reformacion

Situata e të nxënit: a) kisha dhe roli i saj në mesjetë b) shkaqet e lindjes dhe përhapjes së protestanizmit c) ndryshimi mes protestanizmit në Angli dhe atij në Evropën kontinentale. Fjalët kyçe:

Shkolla:

Historia 10 93

5. krahaso

6. zbato 3. analizo

2. argumento

Për ta organizuar me këndshëm mësuesi ka përgatitur një kuti ne formë kubi (me përmasa të tilla që pas përfundimit të veprimtarisë materiali i shkruar në të, të lexohet qartë nga nxënësit), tabak letre të prera sipas përmasave të faqeve të kubit, ngjitës, lapustila me ngjyra të ndryshme. Kjo metodë realizohet sipas figurës së mëposhtme. 1. Përshkruaj

4. shoqëro Klasa ndahet në pesë grupe për t’i realizuar me shpejtë kërkesat e mësipërme, kërkesa e fundit do te realizohet nga të gjitha grupet nëpërmjet plotësimit të tabakëve të letrës sipas kërkesave që mësuesi ka shkruar në to dhe plotësimit të hartës skicë e cila mund të jepet si detyrë në shtëpi. Secila fletë plotësohet si më poshtë nga nxënësit dhe ngjitet në kub pastaj lexohet dhe shpjegohet nga grupet përkatëse. Mësuesi/ja kalon te secili grup duke dhënë orientime. Fleta I- Përshkruaj situatën në Evropë në prag të reformacionit. -mbretërit e Evropës po kërkonin të largoheshin nga influenca e kishës. -kisha ishte larguar nga besimtarët dhe synonte përfitime ekonomike (taksat, indulgjencat) -kisha gëzonte autoritet politik dhe ndërhynte në çështjet shtetërore

•

Metodologjia: Pyetje çelës/ kubimi. Organizimi i orës së mësimit: -Mësuesi/ja i drejton nxënësit drejt gjetjes së temës së re duke drejtuar pyetje të shkurtra (çelës). P.sh Si lindi krishterimi? Cilat ishin arsyet që krishterimi u përhap shpejt?/Ç”ndodhi me pozitën e kishës pas kryqëzatave? Cili ishte roli i kishës në monarkitë evropiane te mesjetës?/Si ka ndryshuar shtrirja gjeografike e katolicizmit sot?Pse? Cila është feja më e përhapur sot në Gjermani? Po në Angli? Ndërtimi i njohurive: • Metoda e kubimit që do të përdoret gjatë kësaj ore mësimi është interesante sepse ndërthur brenda saj disa veprimtari si p.sh lexim, mendim kritik, të shkruarit dhe aftësi praktike.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

94 Libër për mësuesin

Detyrat dhe puna e pavarur: Nxënësve u jepet si detyrë të plotësojnë në hartën skicë shtrirjen e feve protestante në Evropë.

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Fleta II-Argumento faktorët që nxiten Luterin te kundërshtonte kishën dhe shpjego përmbajtjen dhe përhapjen e luteranizmit. -Jeta luksoze në selinë papnore/studimi i thellë i biblës Individualizmi fetar (vetëm zoti e shpëton njeriun). -Përmbajtja e luteranizmit Parimi i shpëtimit (njeriu shpëton nëpërmjet besimit) Parimi i shqyrtimit te lirë (besimi duhej të bazohej në leximin e biblës) -Arsyet e përhapjes së luteranizmit Arsyet politike (konflikti princër-perandor, fshatarë –fisnikë) Paqja e Arsyet fetare (kundërshtitë me kishën-përfitimet ekonomike) Augsburgut (1555) Fleta III:Analizo shkaqet që cuan në krijimin e kishës Anglikane. (liria e besimit) -konflikti kishë mbret në dy kontekste pakënaqësisë me korrupsionin e kishës Sundimin nga Roma e largët. -shkaktari HenriVIII (Konflikti me papën për divorcin) Ligji i 1533 i cili mohonte autoritetin e papës -ligjet që çuan ë krijimin e kishës Anglikane Ligji i1534 i cili nënkuptonte betimin e besnikërisë ndaj mbretit Ligjet e 1559 u riorganizua dogma teologjike protestante........... etj Fleta IV:Cili besim fetar është krijuar përveç protestanizmit si rrjedhim i shkëputjes nga kisha katolike?Gjeni ngjashmëritë. -Ortodoksizmi si dhe protestanizmi u mbështetën në doktrinën e krishterë. -Ndikuan në ngushtimin e terrenit të kishës katolike ne Evropë. Fleta V:Krahaso luteranët me kalvinistët dhe anglikanët, nxirr të përbashkëtat.(mund të ndërtohet Diagrami i Venit) 1-ishin kundër katolicizmit Luteranët 2 kundër korrupsionit, abuzimit te kishës 3-ishin për një kishë të thjeshtë Anglikanë kalvinistet të përbashkëtat 4-gjetën përkrahje në shtresat e ndryshme të shoqërisë. PYETJE PËR DISKUTIM Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë disa prej zbulimeve më të rëndësishme gjeografike dhe përcaktojnë në hartë rrugën e ndjekur. 2) Shpjegojnë rrethanat historike që nxitën zbulimet gjeografike. 3) Analizojnë pasojat e zbulimeve gjeografike. Vlerësimi:

Historia 10 95

Lënda: Histori

Libri i nxënësit, interneti.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

•

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: -përcakton pasojat e reformës protestante dhe analizën e papatit për të. -analizon shkaqet e ndryshimeve fetare në shtetin Papal; -rendit disa veçori të urdhrit të jezuitëve -analizon pasojat e reformës katolike dhe protestante. Burimet:

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Shqyrton, analizon dhe parashtron pyetje, për të argumentuar, informacionin historik, konceptet dhe idetë. Kompetenca e të menduarit • Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkuarës. Kompetenca e të nxënit • Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake.

Tema mësimore: Reforma katolike ose kundërreformacioni

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me gjeografinë:Shtrirja e protestanizmit në Evropë. • Me temat e mëparshme: Reforma protestante

urdhra fetarë

koncil

jezuitët

kundërreforma

Situata e të nxënit: a) pasojat e reformës protestante në kishën katolike. b) roli i urdhrit Jezuit në forcimin e kishës katolike c) trashëgimia e dy reformacioneve në Evropë. Fjalët kyçe:

Shkolla:

96 Libër për mësuesin

Nxiti riorganizimin e kishës.

Ishte për rreptësi të doktrinës fetare dhe disiplinë të saj.

Organizimi i orës së mësimit: -Mësuesi/ja drejton pyetje për të hapur diskutim në klasë duke nxitur të gjithë nxënësit të marrin pjesë në të. -Nxënësit rikujtojnë njohuri mbi temën e mëparshme. Ku i ka fillesat protestanizmi? Cilat ishin shkaqet qe lindi protestanizmi? Cilat ishin parimet e luteranizmit?Po kalvinizmi? Si lindi kisha anglikane? Si mendoni ju a pati pasoja mbi kishën katolike dhe papatin përhapja e protestanizmit në Evropë? Ndërtimi i njohurive: • Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin. • Për secilën prej pjesëve të mësimit cakton dy nxënës. Një nxënës përgatit pyetjet që do ja drejtojë shokut kurse tjetri përgatitet për të zbërthyer pjesën. P.sh: -Pjesa e parë: 1- Ku u shtri protestanizmi? Përgjigjen e kësaj pyetje nxënësi mund ta ilustrojë më hartën që ka plotësuar si detyrë nga ora e kaluar në shtëpi. 2-Si u përgjigj kisha katolike ndarjes brenda krishterimit? Përgjigja e nxënësit: Duke përmirësuar organizimin e brendshëm të saj. Duke forcuar autoritetin e papës. Përdori inkuizicionin për të shkatërruar protestanizmin në Itali. Pasi nxënësi i përgjigjet pyetjeve atëherë mësuesi/ja drejtohet nga klasë nëse kanë ata pyetje për shokun dhe kalon në pjesën tjetër pasi ka kuptuar se pjesa e parë është realizuar. -Pjesa e dytë:Mësuesi bën kujdes që pyetjet e drejtuara të zbërthejnë kuptimin e pjesës nëse jo ndërhyn për të orientuar. 1-Çfarë ishin jezuitët?/Nga kush u themelua ky urdhër fetar? 2-Cilat ishin disa veçori te urdhrit te jezuitëve?

Diskutim/pyet sërish

Metodologjia

Historia 10 97

•

Nxënësve u jepet si detyrë pyetja e fundit në rubrikën “Verifikoni njohuritë” pas mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Nxënësi rendit Luajtën rol të rëndësishëm në zhvillimin e arsimit veçori të Ndihmoi kishën katolike te rifitonte terren në disa zona në Evropë, Azi, Amerikën e Veriut dhe Jezuitëve Latine. -Pjesa e tretë: 1-Kur dhe pse u thirr Koncili i Trentos? 2-Cilat ishin vendimet e tij? Hodhi poshtë doktrinën reformatore Nxënësi duhet të rendisë Konfirmoi sërish si autoritetin më të lartë të kishës Papën. Vendimet U kundërvu martesës së priftërinjve (celibati) Krijimin e seminareve në secilën dioqezë. Pjesa e katërt: 1-Cila ishte trashëgimia e dy reformacioneve: Më shumë se gjysma e Evropës mbeti katolike.(shpjegon shtetet me radhë) Paqja e Ausburgut përforcoi copëtimin politik në Gjermani. Nxënësi rendit: Kisha humbi ndikimin mbi pushtetin politik mbi dhe në shtetet që vazhdoi të ruante influencën saj trashëgimitë Në Gjermani dhe gad. Skandinav luteranizmi u njoh si kishë shtetërore, anglikanizmi si fe shtetërore Si reformacioni dhe kundërreformacioni ndikuan në përhapjen e arsimit. Reformacioni solli forcimin e shtresës së mesme. PYETJE PËR DISKUTIM Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Shpjegojnë ndikimin që pati reforma protestante tek Papati. 2) Rendisin veçoritë e urdhrit të jezuitëve 3) Analizojnë trashëgiminë e reformacionit dhe kundërreformacionit në Evropë Vlerësimi:

98 Libër për mësuesin

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore - Diskuton për tiparet e jetës qytetare në Evropë gjatë shek. XVI-XVII; - Diskuton për tiparet e artit, kulturës shkencës dhe arsimit në Evropë gjatë shek. XVI-XVII. Burimet: • Libri i nxënësit, interneti, video, foto, literaturë historike dhe artistike.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme: Tematika 3 • Me letërsinë: Vepra të autorëve humanistë dhe rilindas.

Seminaret jezuite,

Shthurja e feudalizmit

Rilindje,

Humanizëm,

Iluminizëm,

Fjalët kyçe

Klasa: 10

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Shqyrton, ndërton analizon dhe parashtron pyetje, për të argumentuar, informacionin historik, konceptet dhe idetë. Kompetenca e të nxënit • Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori. Kompetenca digjitale Akseson një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime.

Shkolla: Situata e të nxënit: a) Jeta e evropianëve në fillim të epokës moderne. b) Ndërtimi i qyteteve në shek. XVI-XVII c) Zhvillimi i kulturës dhe letërsisë në epokën moderne

Lënda: Histori

Tema mësimore:Veprimtari praktike:Jeta në Evropë në shek. XVI-XVII

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

Historia 10 99

Organizimi i orës së mësimit: • Sugjerohet që kjo orë mësimi të zhvillohet në kabinetin e informatikës ku nxënësve tu jepet mundësia të përdorin kompjuterin, internetin për të kërkuar dhe hulumtuar informacion rreth temës së dhënë. • Ora e veprimtarisë praktike do të zhvillohet në dy faza Ndërtimi i njohurive: • Faza e parë: Diskutim. Mësuesi/ja organizon nxënësit të marrin pjesë në diskutim nëpërmjet pyetjeve: ¾ Si ndryshon jeta e evropianëve në fillimet e epokës moderne? - Ku jetojnë? -Si e sigurojnë jetesën? -Çfarë ushqimesh konsumojnë? - A arsimohen dhe si? -Si është higjiena e tyre personale? -A kanë kohë të lirë dhe si e kalojnë atë? ¾ Cilat ishin ndryshimet në qytetet e kësaj periudhe? • Numri i popullsisë. • Organizimi urban. • Qytetet si qendra konsumi dhe tregtie. • Qyteti dhe borgjezia, një binom i pandashëm. • A ka risi në kuadrin e organizimit shoqëror, ekonomik? ¾ Cilat janë zhvillimet në kulturë? • Veprat dhe përfaqësuesit kryesorë në letërsi. • Rrymat në art dhe arkitekturë, si dhe përfaqësuesit kryesorë të tyre. • Faza e dytë:Punë në grupe. -Mësuesi/ja e ndan klasën në dy grupe dhe cakton detyrat për secilin grup si më poshtë:

Diskutim /punë në grupe

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

100 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të nxënit

Tema mësimore:Perandoria Osmane në dhe Ballkani (shek XV-XVI)

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Situata e të nxënit: a) Marrëdhëniet e Perandorisë osmane me shtetet evropiane. b) Organizimi Osman në Ballkan c) Veçori të trashëgimisë osmane sot në Ballkan. Fjalët kyçe:

Shkolla:

Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë tipare te jetës dhe shoqërisë në shek. XVI-XVII. 2) Krahasojnë pozitën ë shtresave të ndryshme shoqërore. 3) Evidentojnë arritjet në art, letërsi, arkitekturë dhe përfaqësuesit kryesorë të tyre. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Pyetje për diskutim

Grupi i dytë: -Grumbulloni të dhëna për jetën e një familjeje fshatare. -Evidentoni rëndësinë e përkatësisë klasore në aspekte të ndryshme të mënyrës së jetesës -Ndërtoni një paraqitje skematike dhe prezantojeni atë në klasë.

Grupi i parë:- Grumbulloni të dhëna për jetën e një familjeje fisnike. -Evidentoni rëndësinë e përkatësisë klasore në aspekte të ndryshme të mënyrës së jetesës. -Ndërtoni një paraqitje skematike dhe prezantojeni atë në klasë.

Historia 10 101

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - Përcakton në hartë zgjerimin e Perandorisë Osmane - Analizon tiparet e politikës osmane në Ballkan; - Vlerëson trashëgiminë osmane në art, kulturë, shkencë, ekonomi dhe në jetën e përditshme. Burimet: • Libri i nxënësit, interneti.

• Shfrytëzon të dhënat për të kuptuar konceptet historike dhe shoqërore, prezanton në forma të ndryshme materialin Kompetenca personale Përdor komunikimin për të argumentuar idetë e tij. Kompetenca qytetare • Shqyrton në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të shkuarën.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me gjeografinë: Shtrirja e Perandorisë Osmane • Me temat e mëparshme: Perandoria osmane (1300-1492

“Lidhja e Shenjtë”

sistemi i timarit

bogomilizmi

kapitulacione

sistemi i dervishmesë

sanxhak

102 Libër për mësuesin

Pushtimi i Ballkanit

Perandoria Osmane

Elajetet: Anadoll Rumeli

Ushtria, jeniçerët

Marrëdhëniet e Perandorisë Osmane me Shtetet e Evropës

II) Pushtimi i Moldavisë

3-Lufta e tretë (1683) Krijimi i “Lidhjes së Shenjtë”. Marrja e Budës dhe Beogradit Krijimi i një sanxhaku në kufi me Ukrahinën

Rrethimi i dytë i Vjenës (disfata e osmanëve)

Ndërtimi i njohurive: Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin dhe ndërkohë ndërton në dërrasë një tabelë në formën e një ditari dypjesësh të cilën e plotëson duke drejtuar pyetje nxënësve. Koncepti Komenti I) Luftërat me Austrinë: Beteja Mohaçit (disfata e Hungarezëve) 1-Lufta e parë (1501-1541) Rrethimi i parë i Vjenës në 1529 (disfata e osmanëve) Pushtimi i Hungarisë (sanxhaku i Budinit) 2-Lufta e dytë (1606) Përfundoi me paqen e Sitvatorit (u ruajt gjendja e paraluftës)

Islamizmi xhamItë

Sheriati, Kanuni

Organizimi i orës së mësimit: -Mësuesi/ja shkruan në tabelë”Perandoria Osmane” dhe kërkon nga të gjithë nxënësit të rikujtojnë dhe të thonë një fakt lidhur me të. Shteti Esnafet Selxhuk Ertogruli, Osmani

Stuhi mendimesh/ditari dypjesësh

Metodologjia:

Historia 10 103

•

Nxënësve u jepet si detyrë rubrika “Hulumtoni dhe diskutoni pas mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Shpjegojnë marrëdhëniet ndërmjet Perandorisë osmane dhe shteteve evropiane në shek. XV-XVI. 2) Analizojnë politikën osmane në Ballkan. 3) Argumentojnë trashëgiminë osmane sot në Ballkan. Vlerësimi:

Trashëgimia osmane

Politika osmane Ne Ballkan

III) Luftërat me Karlin e V, Papatin, Venedikun Fitorja e osmanëve (në vitet “40) Do të mbretëronte paqja dhe miqësia. IV) Sistemi i kapitulacioneve Lejohej qarkullimi i lirë i shtetasve me Francën Lejohej tregtia e lirë Sigurohej paprekshmëria e francezëve në shtetin osman Principatat vasale të krishtera (Moldavi, Vllahi, Transilvani) Ndarja e territoreve Zonat ku u zbatua sistemi feudal-ushtarak(pashallëku i Beogradit, Budinit dhe elajeti i Rumelisë) I) Kolonizimi vendosjes se kolonëve turq në luginat e l. Marica e Vardar dhe në brigjet e D.t Zi. Sistemit të Dervishmesë II)Islamizimi Konvertimi në myslimanë nëpërmjet Tregtisë se robve dhe skllevërve. Lehtësirave për myslimanet Përhapjes së Bogomilizmit Mënyrën e ndërtimit të qyteteve III) Veçoritë e Qytetërimi Osman Kalimin nga timari në çifligje dhe ferma bujqësore Gjuhë dhe letërsi

104 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

•

Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - analizon tiparet e absolutizmit gjatë qeverisjes së Luigjit XIV; - shpjegon strukturën e organizimin të oborrit mbretëror; - krahason mënyrën e jetesës së shoqërisë sipas shtresave . - vlerëson rolin e Luigjit XIV në arkitekturën e kryeqytetit të Francës. Burimet:

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit • Ndërton skica dhe tabela për paraqitjen e të dhënave historike Kompetenca e të nxënit • Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet. Kompetenca qytetare • Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe se si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet njerëzore.

Tema mësimore: Monarkia absolute në Francë

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme:Monarkia franceze gjate mesjetës. • Me ekonominë: merkatentilizmi.

edikti i Nantës

merkantelizëm

absolutizëm

“Mbreti Diell”,

“Lufta Tridhjetëvjeçare”,

Hygenot,

a) Konfliktet fetare në Francë ,ardhja në pushtet e Burbonëve b) Qeverisja e Luigjit të XIII dhe XIV c) Politika financiare dhe fetare e Luigjit të XIV. Fjalët kyçe:

Situata e të nxënit:

Shkolla:

Historia 10 105

Barazi Barazi Liri Ligjore në administratë

Edikti i Nantës(1598)

Burbonët(Enriku IV)

Nata e Shën Bartolemeut Qëllimi

Franca doli si fuqi udhëheqëse në Evropë

Lufta 30-vjeçare(kundër Habsburgëve)

Forcim i pozitës së Francës

Luigji XII-Kardinali Rishelje(1624)

Forcimi i pushtetit të mbretit

besimi

Lufta civile-fetare(1562-1568)

FRANCA(shek XVI-XVII)

Shteti jam unë

Absolutizmi-Luigji XIV

Prejardhja hyjnore pushtetit mbretëror

Luigji XIV-Maxarini(1643) e

Ndërtimi i njohurive: Mësuesi/ja udhëzon nxënësit se pasi të jetë lexuar mësimi sipas grupeve të caktuara nga secili grup do të dalin dy përfaqësues ku nxënësi i parë do të bëjë një skemë të temës së dhënë në tabelë kurse tjetri do te prezantoj temën në formën e një reportazhi. Mund të ndërtohet një skemë orientuese nga vetë mësuesi/ja dhe të plotësohet nga nxënësit. Grupi I: Franca në fund të shek XVI dhe XVII.

Organizimi i orës së mësimit: - Mësuesi/ja për të nxitur kureshtjen e nxënësve përdor projektorin për të shfaqur pamje nga pallati I Versajës(https://www.youtube.com/watch?v=YR0DqcgI_5I )ose duke klikuar “Le chateau de Versailles” -Nxënësit diskutojnë rreth fakteve ose rreth kurioziteteve që mund të dinë mbi Versajën ose Luigjin e XIV. Nëse nxënësit nuk sjellin fakte atëherë mësuesi mund të ketë parapërgatitur fakte të ndryshme rreth Versajës. (shih Wikipedia)

Metodologjia: Diskutim/reportazh

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

106 Libër për mësuesin

taksa të reja

Intoleranca fetare

Luftrat në Evropë

Shpenzimet mbretërore

Shkaku i problemeve Financiare

Krijimi i industrive të reja

Zgjerim në koloni

Bilance tregtare pozitive

Ministri Kolber_______Merkantilizmi

Financat

Qeverisja e Luigjit të XIV

Vendosja e ekuilibrit në Evropë

Paqjae Utrehtit

Lufta për trashegimin e fronit Spanjoll.(1701-1713)

Katër luftra (1667-1714)

Politika e jashtme

•

Nxënësve u jepet si të shkruajnë një ese argumentuese me temë “Shteti jam unë”

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përcakton gjendjen në Francë në shek. XVI-XVII. 2)Shpjegon qeverisjen e Luigjit të XIV. 3) Analizojnë shkaqet e problemeve financiare në Francë pas vdekjes së Luigjit të XIV dhe pasojat e tyre. Vlerësimi:

u vendos intoleranca fetare (dekreti Fontenëblo 1685)

u zhvillua kultura-arkitektura

u mbështetën fisnikët e rinj

U forcua uniteti kombëtar

Politika e brëndshme

Grupi II: Qeverisja e Luigjit të XIV

Historia 10 107

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit• Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë përdorimin e emrave, ndajfoljeve dhe mbiemrave për të përshkruar vendet, njerëzit. Kompetenca e të nxënit • Ndërlidh temën me njohuritë dhe përvojat paraprake Kompetenca personale • Përdor aftësitë e komunikimit për të argumentuar idetë e tij;. Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - përcakton konceptin monarkë iluministë; - shpjegon tiparet e qeverisjes së Pjetrit të Madh dhe të Katerinës II; - analizon ndikimin e iluminizmit në zhvillimin e Rusisë gjatë qeverisjes së Pjetrit të Madh dhe të Katerinës II. Burimet: • Libri i nxënësit, interneti.

Tema mësimore:Rusia, perandori e fuqishme

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me letërsinë:botimet letrare të kësaj periudhe • Me gjeografinë: zgjerimi territorial i perandorisë Ruse.

evropianizim

modernizim,

Monarku iluminist,

Situata e të nxënit: a) Krijimi i shtetit të Rusisë nga Ivani i tmerrshëm,dhe nipi i tij. b) Qeverisja e Pjetrit të madh dhe Katerinës së madhe. c) Ndikimi iluminist në qeverisjen e Pjetrit dhe Katerinës së madhe. Fjalët kyçe:

Shkolla:

108 Libër për mësuesin

Lenini

Fillesat e shtetit unitar Rus

Komenti - Rusia u çlirua nga pushtimi mongol në fund të shek XV -Ivani I forcoi pushtetin qendror, i dha fund vetëqeverisjes së qyteteve -Hoqi privilegjet e shtresës së fisnikëve,dhe këshillit të bojarëve. -Ivani i IV u quajt me titullin car. -Qeverisja e Ivanit të IV -Territoret ruse u zgjeruan në lindje. -Sundoi ne mënyrë autokratike -Erdhi në pushtet kur Rusia rrezikohej nga lufta civile dhe pushtimet e -Dinastia Romanove Suedisë dhe Polonisë. (1613-1917) -Mihail Romanovi u zgjodh nga një asamble e qytetarëve dhe pronarëve të tokave në 1613. Modernizimi, evropianizimi i Rusisë -Synimet Fuqizimi i Rusisë dalja në det nga perëndimi (filloi Luftën e Madhe të Veriut)

-Qeverisja e Ivanit të madh

Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin dhe ndërkohë ndërton tabelën duke vendosur nëtë edhe konceptet kryesore mbi të cilat do të ndërtohet mësimi i ri. Duke drejtuar pyetje nxënësve mësuesi/ja plotëson tabelën

Koncepti

•

Ndërtimi i njohurive:

Organizimi i orës së mësimit: - Mësuesi/ja shkruan në tabelë “Rusia “dhe kërkon nga nxënësit të shprehin lirshëm se ç’dinë për të. Në Evropën Lindore Cari Romanovët Komunizëm Moska Rusia Stalini Revolucioni I Tetorit

Metodologjia: Stuhi mendimesh/ditari dypjesësh

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 109

Siguroi daljen në d. Balltik. Zëvendësoi këshillin e bojarëve me zyrtarë të emëruar. Krijoi senatin si mbikëqyrës të administratës. Bëri ndarjen në krahina të Rusisë. Nxiti zhvillimin e industrive të reja me përkrahjen e shtetit. Monark iluminist Kisha ruse u vendos nën drejtimin e shtetit,krijoi Sinodin e Shenjtë. -Arritjet dhe reformat Evropianizoi veshjen e fisnikëve. Themeloi shkolla për fëmijët e fisnikëve. Modernizoi kalendarin,thjeshtoi alfabetin. Integroi rolin e gruas në shoqëri. Vendosi si kryeqytet të ri Shën Petërburgun -Çliroi fisnikët nga shërbimi ushtarak. -U dha më shumë liri tregtarëve dhe qytetarëve. Qeverisja e Katerinës -Mbështeti tregtinë,artin dhe shkencën. -Zgjeroi territoret drejt Polonisë dhe drejt Jugut(luftoi dhe fitoi mbi Turqit në dy luftëra) së madhe. -Nënshkroi traktatin Kuçuk Kajnarxhit (1774)sipas te cilit Rusia fitoi: a) disa territore dhe kontrollin e bregut verior të Detit të ZI b) privilegjin e mbrojtjes së ortodoksëve në Perandorinë Osmane. c) të drejtën e lundrimit në ujërat e Turqisë. Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përshkruajmë qeverisjen e Ivanit te Madh, Ivanit të IV. 2) Analizojnë reformat e Pjetrit të Madh. 3) Analizojnë karakteristika te qeverisjes së Katerinës, krahasuar me ato të Pjetrit te Madh.. Vlerësimi:

•

Nxënësve u jepet si detyrë të kërkojnë dhe sjellin informacion rreth përfaqësuesve të tjerë të dinastisë Romanove.

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Qeverisja e Pjetrit të madh.

110 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore - Diskuton mbi reformat e këtyre monarkëve dhe ndryshimet që rrodhën prej tyre. -Analizon ndryshimet në reformat e ndërmarra ndërmjet monarkëve iluministë në shtete të ndryshëm. Burimet: • Libri i nxënësit, interneti,foto, materiale të përgatitura nga mësuesi etj.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë . Kompetenca e të nxënit • Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori. Kompetenca digjitale Akseson një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime.

Tema mësimore:Veprimtari praktike:Monarkët e iluminuar në Evropë.

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me letërsinë; veprat e iluministëve.

Të qeverisurit e drejtë.

Reforma,

Monarkët iluministë,

Iluminizëm,

Situata e të nxënit: a) Monarkët e iluminuar të Evropës b) Reformat e ndërmarra në fusha të ndryshme nga monarkët iluministë. c) Të përbashkëtat dhe të veçantat në reformat e ndërmarra. Fjalët kyçe

Shkolla:

Historia 10 111

•

Organizimi i orës së mësimit: Për organizimin e kësaj veprimtarie praktike mësuesi ka udhëzuar dhe ka ndarë grupet dhe detyrat për secilin prej tyre që më parë. • Klasa ndahet në tre grupe përkatësisht: Grupi i parë:Hulumton dhe grumbullon informacion mbi jetën dhe veprimtarinë e Frederikut të Prusisë. Grupi i dytë: Hulumton dhe grumbullon informacion mbi jetën dhe veprimtarinë e Maria Terezës dhe Jozefit të II të Austrisë. Grupi i tretë: Hulumton dhe grumbullon informacion mbi jetën dhe veprimtarinë e Pjetrit të Madh dhe Katerinës së Madhe të Rusisë. Ndërtimi i njohurive: • Ora e mësimit fillon me një prezantim dhe diskutim të nxënësve sipas grupeve. Secili prej grupeve diskuton dhe analizon figurën e monarkut iluminist duke u bazuar në kërkesat e mëposhtme. -Vini në dukje faktorët që shtynë disa prej monarkëve absolutë evropianë, të përshtatnin politika të bazuara në idetë iluministe. -Hulumtoni lidhur me raportet direkte mes monarkëve të iluminuar dhe përfaqësuesve të doktrinës iluministe. - Duke hulumtuar burime të ndryshme, identifikoni disa prej veprave të iluministëve që kanë shërbyer si frymëzim për monarkët e iluminuar. -Identifikoni tiparet e sundimit të monarkëve të iluminuar. -Analizoni reformat kryesore të ndërmarra prej monarkëve të iluminuar: a) në fushën e legjislacionit; b) në marrëdhëniet me kishën; c) në fushën sociale; d) në centralizimin e burokracisë; e) në marrëdhëniet ekonomiko-shoqërore (bujkrobëria). -Identifikoni kufizimet e monarkëve të iluminuar (raporti shkak-pasojë mes reformave dhe pushtetit) • Pas prezantimit dhe njohjes së monarkëve Iluministë dhe reformave të tyre mësuesi/ja nxit debatin në klasë duke kërkuar nga nxënësit te realizojnë një analizë krahasimore (diagram Veni) rreth reformave të Frederikut të Prusisë dhe Maria Terezës dhe

Punë kërkimore në grupe/diskutim/diagram Veni.

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

112 Libër për mësuesin

Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë figurat , veprat kryesore të iluministëve si dhe monarkët që u ndikuan nga idetë e tyre në qeverisje. 2) Analizojnë reformat e monarkëve iluministë në fusha të ndryshme . 3) Krahasojnë reformat e monarkëve iluministë duke nxjerrë të përbashkëtat dhe të veçantat. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Pyetje për diskutim

Jozefit të Austrisë.

Historia 10 113

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - përcakton në hartë shtrirjen e kolonive spanjolle dhe portugeze në Amerikën Qendrore dhe Jugore; - analizon tiparet e ekonomisë së kolonive spanjolle dhe portugeze; - shpjegon marrëdhëniet kolonizatorë dhe vendas; - evidenton pasojat e kolonizimit spanjoll dhe portugez. Burimet: • Libri i nxënësit, interneti, harta të perandorive koloniale.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit • Analizon të dhënat për të kuptuar të shkuarën ,shkakun dhe pasojën vazhdimësinë dhe ndryshimin. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Diskuton individualisht për rëndësinë që ka e shkuara në kuptimin e të tashmes dhe perspektivat në të ardhmen. Kompetenca personale • Përdor aftësitë e komunikimit, për të prezantuar dhe argumentuar idetë e tij

Tema mësimore: Spanja dhe Portugalia shtetet e para koloniale

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme:Zbulimet e mëdha gjeografike. • Me gjeografinë :Shtrirja e perandorive koloniale Spanjolle dhe Portugeze.

Kastilja e Re

Spanja e Re,

Actekët ,

Inkasit,

Kolonizatorë

Perandori koloniale,

Situata e të nxënit: a) Shtrirja e Perandorisë portugeze. b) Faktorët e dobësimit të pozitës koloniale të Portugalisë. c) Shtrirja dhe organizimi i Perandorisë spanjolle, pasojat e kolonizimit mbi popullsinë vendase. Fjalët kyçe:

Shkolla:

114 Libër për mësuesin

II-Perandoria koloniale Spanjolle Shtrirja gjeografike Në Inditë Perëndimore ose në Amerikë. -K.Kolombi kolonizoi Antilet. -A.Vespuçi kolonizoi bregdetin Atlantik të Amerikës së Jugut. (1499-1501) Zbulimet -Balboa kolonizoi bregun e oq. Paqësor (1513) -H.Kortes pushtoi Meksikën. (1519-1521) -F,Pizarro pushtoi Perunë (1530-1535) Mëkëmbësi në Spanjën e Re mbështetej nga Audencia Administrimi bëhej nga Këshilli i Indive Mëkëmbësi në Kastiljen e Re mbështetej nga Audencia (në Madrid)

Organizimi i orës së mësimit: -Mësuesi/ja vendos në tabelë foto të: Kristofor Kolombit, të flamurit të Portugalisë,të flamurit të Spanjës,Hartë të perandorisë koloniale Spanjolle,hartë të perandorisë koloniale Portugeze. -Kërkon nga nxënësit të gjejnë se Ç”lidhje kanë këto figura njëra me tjetrën? Nga kush u financua udhëtimi i Kristofor Kolombit? Cilat rajone zbuloi ai? -Mësuesi/ja nëpërmjet hartës tregon se ku u shtrinë këto dy Perandori koloniale. Ndërtimi i njohurive: Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin dhe për çdo çështje të mbajnë shënime me pikat kyçe.P.sh: I-Perandoria koloniale portugeze Shtrirja gjeografike pikat bregdetare ne Afrikë,në Indi,në Cejlon,Sumatra, Java, Celebes, Moluke, Kanton, Japoni,Brazil -Perandori tregtare e drejtuar drejtpërdrejt nga kurora mbretërore. -mbeti një perandori e kufizuar enklavash. Veçoritë -përfituese e pasurive ishte kurora dhe tregtarët e përkrahur prej saj. -perandoria koloniale ishte mjaft e gjerë dhe Portugalia një shtet i vogël për ta administruar atë

Metodologjia: Parashikim me terma paraprakë/shkrim i lirë(ndërtim ditari)

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 115

U shkatërrua kultura vendase U masakrua dhe ra ndjeshëm numri i popullsisë vendase (inkasit, actekët) U morën shumë pasuri prej kolonive. Në koloni u fut teknologjia,kultura,gjuha,institucionet,dhe besimi fetar i Evropianëve

•

Nxënësve u jepet si detyrë rubrika “Hulumtoni dhe diskutoni”

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përcaktojnë në hartë shtrirjen gjeografike të perandorive koloniale. 2) Shpjegojnë veçori të kolonizimit portugez dhe spanjoll 3) Analizojnë pasojat e krijimit të perandorive koloniale. Vlerësimi:

Pasi nxënësit nxjerrin shënimet mësuesi/ja i nxit në diskutim duke drejtuar pyetje rreth mësimit,dhe duke kërkuar të gjejnë në hartë shtrirjen gjeografike të perandorive koloniale. Pyetje për diskutim

Pasojat e kolonizimit

Ekonomia kontrollohej nga Casa de la contraction

116 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

Klasa: 10

revolucion i lavdishëm,

restaurim,

protektorat,

luftë civile,

revolucion,

Puritanët,

Situata e të nxënit: a) Qeverisja e Elisabetës së I ardhja në pushtet e Stjuartëve. b) Lufta civile dhe protektorati. c) Revolucioni i Lavdishëm,triumfi i parlamentarizmit. Fjalët kyçe:

Shkolla:

Mbretëri e bashkuar. Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - përkufizon konceptin revolucion politik; - përcakton dhe shpjegon fazat e revolucionit anglez, duke argumentuar evolucionin politik të tij; - analizon përmbajtjen dhe vlerat e Aktit mbi të Drejtat e Njeriut; - shpjegon tiparet e qeverisjes pas revolucionit në Angli. Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Libri i nxënësit, interneti • Me temat e mëparshme:Monarkia Angleze

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të nxënit • Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një veprimtarie të përbashkët Kompetenca qytetare • Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe se si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet njerëzore

Tema mësimore: Anglia në shek XVII

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

Historia 10 117

-Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin duke e ndarë klasën në katër grupe ku secili grup lexon çështjen përkatëse. -Pasi nxënësit kanë lexuar mësimin mësuesja drejton pyetje dhe plotëson një skemë përmbledhëse të mësimit. Grupi i parë:Elizabeta Tudor dhe ardhja e Stjuartëve në fronin e Anglisë. 1-Kur sundoi dinastia Tudore? 2-Cilat ishin veçoritë e qeverisjes së Elizabetës së parë? 3-Cila ishte tabloja e Anglisë nën qeverisjen e Jakovit të parë Stjuart? Grupi i dytë:Sundimi i Stjuartëve 1-Cili ishte synimi i mbretërve të parë Stjuart? 2-Ç”farë përmbante peticioni mbi të drejtat? 3-Cilat ishin kundërshtarët politikë në Angli? Grupi i tretë:Lufta civile,Republika. Protektorati. Restaurimi i Stjuartëve 1-Pse u thirr”Parlamenti i Gjatë”? 2 Cilat ishin masat që mori ai? 3-Kur u zhvillua lufta civile? 4-Cilat ishin fazat që pasuan rënien e monarkisë? 5- Kur u rikthyen përsëri në pushtet Stjuartët? Grupi i katërt: 1-Çfarë përfaqëson revolucioni i lavdishëm për Anglinë? 2-Ç’përmbante Akti i Trashëgimit të Fronit dhe Akti i Bashkimit?

1. Organizimi i orës së mësimit: -Mësuesi/ja rikujton njohuri të nxënësve që kanë lidhje me temën e re. P.sh: Cilat ishin dinastitë kryesore që sunduan Anglinë në mesjetë? Si erdhi në pushtet dinasti e Tudorëve? Kur? Kush e di se cili ishte një ndër mbretërit më të shquar të dinastisë Tudor? Ndërtimi i njohurive:

Metodologjia: Pyetje –përgjigje/strukturë e mendjes

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

118 Libër për mësuesin

•

Nxënësve u jepet si detyrë të analizojnë në fletore përmbajtjen ,karakterin dhe vlerat e Aktit mbi të Drejtat e njeriut.

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Oliver Kromuelli Regjim i rreptë puritan Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përshkruajnë veçori të qeverisjes së Elizabetës së I dhe Jakovit dhe Karlit të I 2) Analizojnë fazat e revolucionit Anglez duke argumentuar ndryshimet që solli. 3) Shpjegon si u zhvillua revolucioni i lavdishëm dhe triumfi i parlamentit. Vlerësimi:

U rrit roli i parlamentit Pushteti gjyqësor ushtrohej nga gjykatat mbretërore -Largimi pa gjakderdhje i Jakovit II Elizabeta Tudor 1558-1603 -Ardhja në pushtet e U.Oranzhit (Fitore e parlamentit) -Bashkimi i Skocisë me Anglinë -Akti i Lirive -Synonte absolutizmin Jakovi I Stjuart Dhe të drejtave -U krijuan rrymat politiko-fetar Revolucioni (1689) (puritanët) Lavdishëm(1688 Anglia -synonte monarkinë absolute shek XVII Karli I Stjuart -Akti i Trashëgimit të Fronit -Peticioni mbi të drejtat (1701) Akti i Bashkimit të Fronit -shpërndau parlamentin në 1689 (1707) -Lufta civile në dy faza-fitorja -Rikthimi Stjuartëve e parlamentit(“42-“46/”48-“49) Restaurimi I Republika(1649-53) -Përpjekje për Stjuartëve të prishur ekuilbrin Protektorati fetar dhe politik Parlamenti një dhomë(komunave) 1653-1660 U emërua Këshilli i Shtetit

Historia 10 119

Lënda: Histori

Klasa: 10

konfederatë shtetesh.

republikë federale,

deklarata e pavarësisë,

revolucioni amerikan,

taksa pa përfaqësim,

Situata e të nxënit: a) Mosmarrëveshjet e kolonive amerikane me Britaninë b) Lufta për pavarësi dhe organizimi i shtetit të ri amerikan. c) Lufta civile në SH.B.A dhe pasojat e saj. Fjalët kyçe:

Shkolla:

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - shpjegon shkaqet e luftës për pavarësi të kolonive angleze të Amerikës së Veriut; - vlerëson rëndësinë e Deklaratës së Pavarësisë të kolonive angleze të Amerikës së Veriut; - analizon kushtetutën amerikane dhe argumenton rëndësinë e saj në demokracinë amerikane; - analizon shkaqet e luftës civile, si dhe rrjedhojat e saj. Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Burimet: • Me temat e mëparshme: Zbulimet gjeografike • Libri i nxënësit. • Me gjeografinë:Shtrirja e kolonive Evropiane në Amerikën e Veriut.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të nxënit • Kupton konceptet historike dhe shoqërore dhe i prezanton nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin• Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një veprimtarie të përbashkët Kompetenca personale• Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar dhe argumentuar idetë e tij

Tema mësimore: Lufta për pavarësi dhe lufta civile në Amerikën Veriore

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

120 Libër për mësuesin

Lufta

civile

në

Shtetet e

Bashkuar të

Amerikës

Pasi nxënësit bashkojnë copat dhe formojnë fjalitë mësuesja i shënon fjalitë në tabelë dhe u shpjegon se mësimi i ri ka të bëjë me këto dy ngjarje të rëndësishme që çuan në krijimin e një prej shteteve më të përparuara dhe më demokratike në botë. Ndërtimi i njohurive: • Mësuesi/ja ndan klasën në katër grupe dhe secilit grup i cakton një nga çështjet e mësimit për të lexuar si dhe të ndërtojë një përmbledhje për ngjarjen përkatëse.(ose mësuesi mund të ndërtojë një skemë orientuese që plotësohet nga grupet) Grupi I:Amerika Veriore në fillim të shek. XVII Veriut(Anglia e re) kishin ekonomi te bazuar te industria 1-Ndaheshin në të Qendrës të cilat eksportonin grurë dhe lëndë drusore Kolonitë angleze Jugut merreshin me bujqësi (plantacione të mëdha-shfrytëzim i skllevërve) Kishin institucione vendase në qeverisje të nënshtruara ndaj kurorës britanike 2-Veçori të zhvillimit Kishin fituar një farë autonomie Kishin krijuar një bashkësi territoriale dhe -gjuhësore Njohën një zhvillim të madh ekonomik dhe demografik Morën pjesë në Luftën Shtatëvjeçare (1763 Kanadaja u bë zotërim i Anglisë) Grupi II:Revolucioni dhe pavarësia e kolonive -Vendosja e taksave të reja nga Britania mbi kolonitë -Bojkoti i importit të çajit, kundërshtimi i taksës. -Thirrja e Kongresit Kontinental në Filadelfia. -Ngjarja e 16 dhjetorit1773 në Boston Hapat që çuan në shpalljen e pavarësisë -Fillimi i luftës ndërmjet Britanisë dhe kolonive 1775.(beteja në Legsington)

2-

Metodologjia: Parashikim nëpërmjet fjalëve kryqe/ punë në grupe Organizimi i orës së mësimit: • Mesuesi/ja ndan klasën në dy grupe të mëdha dhe për secilin grup shpërndan fleta me fjalë të shkruara si më poshtë. 1Lufta për pavarësi në kolonitë anglez nw Amerikë e Veriut

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 121

Prerjen e një monedhe të re Krijimin e arkës shtetërore Krijimin e ushtrisë Kongresi në rolin e qeverisë

Grupi III:Revolucioni politik -U miratua në 17 shtator 1787(kushtetuta me demokratike e kohës) -forma shtetërore Republikë Federale/Forma qeverisëse Republikë Presidenciale Kushtetuta amerikane Ekzekutivi (Presidenti,qeveria federale) -Sanksiononte ndarjen e pushteteve Legjislativi (parlamenti që përbëhet nga dy dhoma) Gjyqësori (Gjykata e Lartë) Grupi IV:Lufta civile në SH.B.A. Çështjen e taksave doganore për mallrat Britanikë. -Shkaku ishte konflikti Veri-Jug për Mbrojtjen e të drejtave federale Për heqjen e skllavërisë. Lufta civile -Konflikti politik u shndërrua në luftë kur në postin e presidentit erdhi A.Linkoln. (1861-1865) -Shtetet e Jugut u shkëputën nga SH.B.A dhe krijuan “Konfederatën e Shteteve të Amerikës. -Dekreti i 22 shtatorit 1862 shfuqizoi skllavërinë.(Ligji i emancipimit) -Humbja e ushtrisë së Jugut ne 9 Prill1865 shënoi fundin e luftës. -Amendamenti 14 i kushtetutës sanksionoi se SH.B.A ishin një shtet kombëtar i përbërë prej një populli. Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë disa veçori te organizimit te kolonive angleze 2) Shpjegojnë hapat që çuan në pavarësinë e kolonive angleze në Amerikën e Veriut 3) Analizojnë shkaqet dhe pasojat e luftës civile në SH.B.A. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet si detyrë rubrika”Hulumtoni dhe diskutoni”

-“Deklarata e pavarësisë” 4 korrik 1776 -Aleanca me francezët,fitoret mbi ushtrinë britanike -Traktati i paqes në Paris(1783)njohja nga Britania e pavarësisë së kolonive

-Thirrja e Kongresi të II Kontinental që vendosi

122 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

Klasa: 10

zhirondinët

jakobinët

Asambleja Kombëtare

Deklarata e të Drejtave të Njeriut dhe Qytetarit

Përfaqësitë e përgjithshme,

revolucion,

Situata e të nxënit: a) Shkaqet e revolucionit Francez b) Fazat e zhvillimit të revolucionit në Francë. c) Ndikimi i revolucionit francez në qytetërimin botëror Fjalët kyçe:

Shkolla:

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - Analizon shkaqet e shpërthimit të Revolucionit në Francë; - Përcakton dhe shpjegon fazat e Revolucionit Francez; - Argumenton vlerat e Deklaratës mbi të “Drejtat e Njeriut dhe Qytetarit”; - Analizon idetë e reja të revolucionit francez dhe ndikimin e tyre në qytetërimin botëror; Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Libri i nxënësit, interneti. • Me temat e mëparshme: -Monarkia franceze në mesjetë. -Monarkia absolute në Francë.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit • Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet,për të analizuar të shkuarën nëpërmjet informacionit. Kompetenca qytetare • Shqyrton burimet historike për të kuptuar se si çështjet shoqërore dhe parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet njerëzore. Kompetenca digjitale Akseson një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burim.

Tema mësimore: Revolucioni Francez i shek XVIII.

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

Historia 10 123

Organizimi i orës së mësimit: • Mësuesi /ja u ka caktuar nxënësve që më parë duke i ndarë në grupe të krijojnë një ekspozitë me pamje nga revolucioni francez, foto të Robespierit, Dantonit, Maria Antuanetës, Luigjit të XVI, Deklaratës së të drejtave të Njeriut. (Shih https://www.google.al/search?q=revolucioni+francez) • Pasi nxënësit shohin fotot mësuesi/ja drejton pyetjet për të rikujtuar njohuri dhe për të nxitur diskutimin rreth fotove. -Cila dinasti sundonte në Francë? -Ç’formë qeverisje ishte konsoliduar në Francë? -Ç’kuptoni ju me absolutizëm? Cili mbret sundoi në mënyrë të absolute në Francë? -Ç’ishin Përfaqësitë e përgjithshme? -Duke u nisur nga fotot si mund ta përshkruani revolucionin francez? (nxënës të ndryshëm shfaqin mendimet e tyre.) Ndërtimi i njohurive: Hapi I-Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë pjesën e parë të mësimit dhe evidentojnë se cilat ishin shkaqet e revolucionit . -Pasi pyet disa nxënës mësuesja shënon në dërrasë të zezë: 1-Përhapja e ideve iluministe (mësuesi/ja pyet: Cilat ishin këto ide?) 2-Problemet ekonomike (mësuesi/ja pyet cilat ishin shkaqet e krizës ekonomike) Nxënësit duke menduar në mënyrë kritike mund të rendisin: Shkaqet e Revolucionit Shpenzimet në luftëra (lufta shtatëvjeçare) Shkaqet Jeta luksoze e oborrit mbretëror Shpenzimet për të ndihmuar luftën për pavarësi në Amerikë etj. 3-Pabarazia ekonomike dhe politike ndërmjet shtresave të shoqërisë franceze. (Mësuesi/ja pyet cilat ishin shtresat dhe çfarë të drejtash ekonomike dhe politike kishin) Hapi II -Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë pjesën e dytë të mësimit dhe drejton pyetjen? -Si filloi revolucioni në Francë? (Përgjigjet e nxënësve i paraqet në dërrasë.) Mbreti thirri përfaqësitë e përgjithshme për të vendosur taksa të reja. Fillimi i revolucionit Shtresa e tretë u vetëshpall Asamble Kombëtare (veprimi i parë revolucionar) Përpjekjet e mbretit për të shpërndarë Asamblenë dështuan. Marrja e Bastijës 14 Korrik 1789.

Punë kërkimore/diskutim/të menduarit kritik përmes leximit.

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

124 Libër për mësuesin

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë dhe analizojnë shkaqet e Revolucionit francez. 2) Shpjegojnë fazat e revolucionit francez. 3) Analizojnë idetë e reja të revolucionit Francez dhe ndikimin e tyre në qytetërimin botëror. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet detyrë pyetja e fundit në rubrikën “Verifikoni njohuritë”

Hapi V: Mësuesi/ja nxit të menduarit kritik nëpërmjet pyetjes: Cili ishte ndikimi i Revolucionit në qytetërimin botëror?

Hapi IV- Pasi nxënësit lexojnë pjesën e katërt të mësimit mësuesi/ja drejton pyetjet e mëposhtme dhe shënon në dërrasë. -Si u zhvillua faza e dytë e revolucionit?/Si ishin grupuar forcat revolucionare? -A ishin veprimet e revolucionareve të nxitura nga idetë iluministe apo u kalua në veprime ekstreme nga ana e tyre? Jakobinë (grupi radikal i Revolucionit) Forcat revolucionare ndaheshin në Zhirondinë (përfaqësues të borgjezisë tregtare industriale, të moderuarit) Sankylotë (populli i thjeshtë) Grupi i “Malit (grup radikal që luajti rolin kryesor në përmbysjen e monarkisë) Përmbysja e monarkisë në 10 gusht 1972 shpallja e Republikës Faza e dytë e Revolucionit Monarkitë evropiane kundër revolucionit, i shpallën luftë Francës (Pse?) U krijua Gjyqi i Jashtëzakonshëm, dënimi i mbretit në gijotinë. Në 31 maj 1793 u pushtua Konventa nga grupi radikal, u dënuan me vdekje zhirondinët. U krijuan si organe drejtuese Komiteti i shpëtimit publik dhe Komiteti i sigurimit të përgjithshëm. Grushti i shtetit 24 korrik 1774 i dha fund terrorit jakobin, periudha deri në 1779 quhet Direktorat.

Hapi III-Pasi lexohet pjesa e tretë e mësimit mësuesja pyet:Cilat ishin reformat e Asamblesë Kombëtare? 1-U shfuqizua feudalizmi,u hoqën pronat dhe titujt e fisnikërisë. 2- U miratua Deklarata e të Drejtave të Njeriut dhe Qytetarit (barazi para ligjit, sovraniteti kolektiv i popullit.) Reformat 3- U shfuqizuan ligjet normat dhe vendimet e vjetra me karakter qeveritar, ekonomik, juridik dhe administrativ. 4- U miratua kushtetuta civile e klerit.

Historia 10 125

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: -Shpjegon faktorët e ardhjes në pushtet të N. Bonapartit; - Shpjegon karakterin e reformave të Napoleonit, duke analizuar ndikimin e tyre në qytetërimin botëror - Përcakton në hartë fazat e zgjerimit të territorit francez në periudhën e Napoleonit; - Evidenton ndryshimet politike që pësoi Evropa pas rënies së Napoleonit dhe Kongresit të Vjenës. Burimet: • Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike, duke përfshirë fjalorin historik, fjali të ndërtuara saktë për përshkrimin e ngjarjeve. Kompetenca e të menduarit • Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkuarës. Kompetenca personale • Përdor aftësitë e komunikimit, për të prezantuar dhe argumentuar idetë e tij.

Tema mësimore: Epoka e Napoleonit dhe epoka e restaurimit.

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme: “Revolucioni Francez” • Me gjeografinë: Perandoria e Napoleonit, ndryshimet pas 1815.

legjitimitet

Epoka e restaurimit

Legjitimitet,

Kodi civil,

Konsull,

Situata e të nxënit: a) Ardhja në pushtet e Napoleonit, politika e ndjekur prej tij. b) Vitet e perandorisë dhe synimet për hegjemoni në Evropë. c) Kongresi i Vjenës ndryshimet politike në Evropë. Fjalët kyçe:

Shkolla:

126 Libër për mësuesin

-Në fazën e parë të qeverisjes -Sundoi me pushtet absolut synoi të vendoste paqen: -U kurorëzua në katedralen e 1-Paqja e Lunvijës me Austrinë Parisit në 2 dhjetor 1804 në vitin 1801 -Franca merrte Belgjikën,lug.Renit -U burgos në 11 prill 1815 -Venediku mbikqyrej nga Austria -U njohën të pavarura republikat -U rikthye në mars 1815 Helvetike, Ligure, Batave, Cisalpine 2-Paqja me Rusinë(1801) -U mund në betejënVaterlos 3-Paqja e Amienit me Anglinë (Qershor 1815 ) -Njohja e republikës Franceze -U internua në Shën Elenë. -Rikthimin e kolonive .....etj

e

-Synonte të vendoste stabilitetin 1-Miratoi kushtetutën në 1800 barazi para ligjit..............etj 2-Reforma në ekonomi: Sistem te ri taksash Stabilizoi monedhën ......etj 3-Reforma në drejtësi Kodi civil, tregtar, penal......etj 4-Reforma administrative 5-Arritja e Konkordatit me Papën. 6-Reforma në arsim..... 7-Reforma në shëndetësi.......

Politika brëndshme

-Synoi vendosjen e hegjemonisë në Evropë -Pushtoi Hollandën, Napolin, Hanoverin. -Pësoi humbje nga Anglezët -Luftoi me Austrinë, Perandorinë Gjermane. -Organizoi Bllokadën kontinentale ndaj Anglisë -Luftoi dhe humbi kundër Rusisë në Borodino. (1814)

Politika e jashtme

Faza e II: Perandoria (1804-1814)

Politika e jashtme

Erdhi në pushtet në sajë të: 1-Gjendjes së vështirë që po kalonte Franca 2-Arritjeve dhe fitoreve të tij ushtarake

Politika e brendshme

Faza e I:Konsullati (1799-1804) (grushti i shtetit në 10 nëntor 1799)

Ndërtimi i njohurive: Pasi nxënësit kanë lexuar mësimin mësuesja ndërton në tabelë skemën e cila plotësohet nga nxënësit. Napoleon Bonaparti

Organizimi i orës së mësimit: -Për të ngjallur kureshtjen e nxënësve mësuesi/ja pyet; A e dini ju pse makinat angleze e kanë drejtimin nga e majta? Mësuesi cakton një nxënës të lexojë rubrikën “grimcë historike “në tekst dhe u shpjegon nxënësve si periudha e N.Bonapartit solli dhe ndryshime te tjera në Francë dhe Evropë me të cila do të njiheni në temën e re.

Diskutim/hartë e mendjes

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 127

Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë faktorët që sollën në pushtet Napoleon Bonapartin. 2) Shpjegojnë drejtimin e politikës së brëndshme dhe të jashtme të N.Bonapartit. 3) Evidentojnë ndryshimet politike dhe territoriale në Evropë pas Kongresit të Vjenës. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet si detyrë rubrika “Hulumtoni dhe diskutoni”

Pyetje për diskutim

3-Kriterin e ndërhyrjes:

Ndryshimet territoriale -Franca-u rikthye në kufijtë e 1792. -U krijua Mbretëria e Vëndeve të Ulëta. -U shpërbë Perandoria e Shenjtë Gjermane. U krijua Perandoria Austriake, Konfeserata Gjermane -u bashkua Norvegjia me Suedinë. -Rusia mori Finlandën, Besarabinë, Varshavën.

2-Kriterin e sigurimit të përgjithshëm (krijimi i disa shteteve kuzhinetë)

Ndryshimet politiko-territoriale u mbështetën në:

Ndryshimet politike:Krijimi i shteteve të reja-qeverisja -Francë –Luigji XVII Burbon -Portugali-Gjoni IV i Bragancës -Spanjë-Ferdinanti VII Burbon -Vendet e Ulëta-Vilhelm Oranzhi -Austri-Franci Ihabsburg -Suedi dhe Norvegji-Karli XIII Holshtein

1-Kriterin ie legjitimitetit: (qeveritë e vjetra në pushtet)

Kongresi i Vjenës (Shtator 1814-9 Qershor 1815)

128 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të nxënit • Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet Kompetenca personale • Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, ndryshimet që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave. Kompetenca qytetare • Kupton perspektivat dhe qëndrimet e njerëzve në të shkuarën e në të tashmen dhe rëndësinë së historisë së tyre dhe të tjerëve; Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - Përkufizon konceptin Revolucion Industrial; - Shpjegon arsyet përse Anglia u bë atdheu i Revolucionit të Parë Industrial; - Evidenton arritjet e këtij revolucioni në industri. - Shpjegon ndryshimet sociale që solli ky revolucion; - Argumenton ndikimin e Revolucionit të Dytë industrial me zhvillimin e industrisë dhe urbanizimit; Burimet: • Libri i nxënësit, interneti.

Tema mësimore:Revolucioni industrial dhe ndikimi i tij në shoqërinë Evropiane

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me teknologjinë dhe shkencat: - Shpikjet e reja

Revolucion shkencor,

Liberalizmi ekonomik,

Procesi i gardhimit,

Motorri me avull

Industri tekstile

Përparim teknologjik,

Situata e të nxënit: a) Anglia atdheu i Revolucionit Industrial b) Pasojat e revolucionit industrial. c) Revolucioni i dytë industrial. Fjalët kyçe:

Shkolla:

Historia 10 129

Makina me avull

Revolucion Industrial

Shpikje të reja

U zëvëndësua puna me dorë me makineri

Ndryshime thelbësore në industri

Informacion i ri

™ Revolucioni industrial (shek XVIII-XIX) solli: -ndryshime thelbësore në mënyrën e jetesës së njerëzve. 2-Anglia -në mënyrën e organizimit të prodhimit. vendi ku filloi ™ Arsyet që Revolucioni filloi në Angli Revolucioni 1-Anglia kishte krah të lirë pune (Gardhimi) 2-Kishte pasuri nëntokësore (hekur, qymyr) 3-U bënë shpikje 3-Zotëronte tregun në koloni dhe kontinent. të reja. 4-Kishte një flotë të fuqishme tregtare. 5-Kishte kapitalin e nevojshëm që nevojitej për financim. 6-Rrjeti lumor dhe transporti ,ndihmuan në komunikim. ™ Shpikje të rëndësishme

1-Revolucion

Informacion i njohur

-Revolucioni Industrial U parapri nga ai bujqësor

-Nxënësit mund të mos dinë si u zhvillua gardhimi

Informacion që dihej ndryshe

-Cilat ishin ndryshimet ne tregun boteror pas revolucionit industrial? -Si e pritën punëtorët përdorimin e makinave? (mësuesi/ja

Informacion shtesë

Ndërtimi i njohurive: -Mësuesi/ja udhëzon të lexohet mësimi duke plotësuar secili në fletore tabelën që do të ndërtojë në dërrasë, pas leximit nxënës të ndryshëm marrin pjesë në plotësimin e tabelës të ndërtuar nga mësuesi/ja. + ?

Industia tekstile

Filloi në Angli

Organizimi i orës së mësimit: Mësuesi shkruan në tabelë “Revolucion industrial” dhe kërkon nga nxënësit të thonë se çfarë kuptojnë me të.

Stuhi mendimesh/INSERT

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

130 Libër për mësuesin

•

mund të tregojë për Lëvizjen Ludiste)

Nxënësve u jepet detyrë të ndërtojnë postera ose albume me foto për shpikjet e reja gjatë Revolucionit Industrial.

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përkufizojnë konceptin revolucion industrial. 2) Shpjegojnë arsyet pse revolucioni industrial i ka fillesat në Angli. 3) Identifikojnë shpikjet e reja dhe degët e industrisë që njohën zhvillim në gjatë dy revolucioneve industriale. 4) Analizojnë pasojat e Revolucionit Industrial. Vlerësimi:

-Faza e I-Në industrinë tekstile: çikriku fluturues Xhon Kej.(1733), Makina Xheni (1764),tezgjahu mekanik, makina për zhveshjen e pambukut etj -Faza II -Në transport: motori, lokomotiva ,anija me avull. ™ Revolucioni i dytë industrial (fundi i shek XIX-shek XX) -nënkupton kalimin drejt shoqërisë industriale -triumfin e revolucionit shkencor -u zbuluan burime të reja energjie si nafta, gazi natyror, elektriciteti. U zhvilluan degë të industrisë si:industria metalurgjike, kimike ,elektrike etj ™ Pasojat e revolucionit industrial: 1- U zhvillua klasa borgjeze, proletariati i ri qytetar. 2-Rritje të jashtëzakonshme të qyteteve. 3-Ndryshoi struktura e popullsisë, rritje të popullsisë urbane. 4-Ndikimi në rritje i doktrinës së liberalizmit ekonomik. 5-Ndarja e botës në dy hapësira të mëdha: vendet që zotëronin koloni dhe vendet koloniale. Pyetje për diskutim

Historia 10 131

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: -shpjegon faktorët e krizës së Perandorisë Osmane; - shpjegon përpjekjet e Perandorisë Osmane për daljen e saj nga kriza dhe faktorët e dështimit të këtyre përpjekjeve; - evidenton ndikimin e lëvizjeve nacionale në Ballkan në shpërbërjen e Perandorisë Osmane; - paraqet skematikisht hartën e re të Ballkanit, duke përcaktuar në të shtetet e reja të krijuara në shek. XIX – XX. Burimet: • Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit • Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet,për të analizuar të shkuarën nëpërmjet informacionit. Kompetenca e të nxënit • Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet. Kompetenca digjitale • Akseson një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike ato.

Tema mësimore:Perandoria Osmane si model i shpërbërjes së perandorive shumëkombëshe.

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme : -Perandoria osmane dhe Ballkani shek XVI-XVIII. • Me gjeografinë: Perandoria Osmane, Harta e re e Ballkanit.

Kongresi i Berlinit

lëvizje separatiste,

lëvizje kombëtare,

Tanzimat,

Sistem i timarit,

Situata e të nxënit: a) Situata në Perandorinë osmane në shek .XVI-XX. b) Përpjekjet për rimëkëmbje nga Perandoria Osmane. c) Shpërbërja e perandorisë Osmane. Fjalët kyçe:

Shkolla:

132 Libër për mësuesin

Pengesat

-Në ushtri-mungesë te forcave -Në ekonomi-shtim të taksave

-Në pronësi-shthurjen e timarit

Filluan te shfaqen shënjat e krizës

-Revoltat dhe kryengritjet si ajo e Stambollit -Humbja e territoreve në favor të shteteve evropiane -Lëvizjet separatiste me elementë nacional.

-Në pjesën e dytë nevojitet harta ku nxënësit të përcaktojnë shtetet e formuara .

-Reformat e Tanzimatit (1839-1870) -Kushtetuta (23 dhjetor 1876)

-Evropianizimi i ushtrisë.

Përpjekje për të dalë nga kriza

-Kombësitë -turke, arabe, irakiane, palestineze, siriane, bullgare, serbe, greke, shqiptare etj

Sipërfaqe-6 milion km² popullsi -25 milion banorë

Reformat

Përbërje kombëtare dhe fetare të ndryshme

Shtrirje të gjerë, popullsi të madhe

Organizimi i orës së mësimit: -Mësuesi/ja ka udhëzuar më parë nxënësit për zhvillimin e kësaj ore mësimi duke kërkuar të sjellin në klasë foto të figurave historike si: Kolokotroni, Marko Boçari, Bubulina, Karagjeorgjeviç, Millosh Obrenoviç, Petar Negoshi, I.Qemali, A.Ipsilante etj. -Disa nxënës kanë përgatitur material të shkurtër lidhur me veprimtarinë patriotike të tyre të cilin e lexojnë në klasë. - Mësuesi/ja nëpërmjet pyetjeve rikujton njohuri mbi Perandorinë osmane në shek XVI-XVIII . Ndërtimi i njohurive: Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin duke nënvizuar ose mbajtur shënim pjesët kryesore. - Për të ndërtuar skicën e mësimit në tabelë mësuesja drejton pyetje të ndryshme dhe pret përgjigjet e nxënësve. P.sh -Cila ishte gjendja e Perandorisë Osmane në shek XVI?/ Cilat ishin shenjat e krizës?/Cilat ishin reformat dhe pengesat që hasën? . P.Osmane shek.XVI

Punë kërkimore/ harta e mendjes

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 133

Rumania

-Qeverisja nga Vlladika(peshkopi i Cetinjës) -Perpjekjet e P.Negoshit dhe Danillos së II për pavarësi -Kongresi i Berlinit 1878 njohu pavarësinë.

Mali i Zi

Shpërbërja e Perandorisë Osmane

Serbia

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

•

Nxënësve u jepet detyrë të plotësojnë një hartë skicë me shtetet e pavarura të Ballkanit.

Detyrat dhe puna e pavarur:

-Udhëheqësi Mehmet Aliu. -1841 u shpall i pavarur.

-Konflikti me Osmanët

-Kryengritja filloi në 1841. Udhëheqësit:T.Vladimiresku, A.Ipsilante .-U shpall e pavarur në 1878.

Egjipti

Bullgaria

-Lëvizja filloi në 1876. -1878 u njoh autonomia -1908 u njoh pavarësia

-Revolucioni filloi në 1804. Udhëheqësit: Karagjeorgjeviç, M.Obrenoviç

Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Shpjegojnë situatën e krijuar në Perandorinë Osmane. 2) Analizojnë përpjekjet që bëri Perandoria Osmane për të dalë nga kriza. 3) Përcaktojnë në hartë shtetet e reja që u formuan si rezultat i lëvizjeve për pavarësi të popujve. Vlerësimi:

Pyetje për diskutim

në mesin e shek.XIX -Udhëheqësi G.Dolçev

Maqedonia

Bosnja

-Lëvizja për pavarësi filloi

-Bosnje –Hercegovina në 1878 u bë pjesë e Austo- Hungarisë

-Revolta e vitit 1875

Greqia

Udhëheqësit: Kolokotroni, M.Bocari, A.Ipsilante

- Lëvizja u drejtua nga Shoqëria e Miqve

Shqipëria

-E pavarur në 28 nëntor 1912. -Vonesa lidhej me faktorë të jashtëm dhe të brendshëm.

134 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

•

Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore -shpjegon ndikimin e iluminizmit dhe të romantizmit në lindjen e nacionalizmit; - përcakton në hartë fazat e realizimit të bashkimit të Italisë; - shpjegon faktorët e krijimit të shtetit të bashkuar italian; - gjykon mbi shprehjen “ Italinë e bëmë, tani të bëjmë italianët”. Burimet:

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Kompetenca e të menduarit Zhvillon të menduarit për realizimin e kërkimit historik. Kompetenca e të nxënit Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike dhe shoqërore. Kompetenca për jetën sipërmarrjen dhe mjedisin Diskuton individualisht ose në grup për rëndësinë që ka e shkuara në kuptimin e të tashmes dhe perspektivën e të ardhmes.

Tema mësimore: Bashkimi i Italisë

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme : -Epoka e Napoleonit dhe epoka e restaurimit. • Me gjeografinë:Harta e Italisë pas kongresit të Vjenës.

Neoguelfizmi.,

Reformizmi liberal,

Prirje unitare,

“Ekspedita e të njëmijëve”,

Mbretëria e Sardenjë Piemontit,

Rilindje,

Situata e të nxënit: a) Gjendja e Italisë pas Kongresit të Vjenës b)Rrymat politike dhe idetë e tyre për bashkimin e Italisë. c)Etapat në të cilat kaloi procesi i bashkimit të Italisë. Fjalët kyçe:

Shkolla:

Historia 10 135

• Hapi i dytë :Pasi nxënësit lexojnë pjesën e dytë të mësimi mësuesi/ja pyet: Cilat janë tre etapat në të cilat kaloi lëvizja për bashkimin e Italisë?/Si u zhvillua secila prej tyre?/Cilat ishin problemet e Italisë? -Lidhet me lëvizjen revolucionare te viteve 1848-1849 Etapa e parë - Këto lëvizje dështuan,por treguan se revolucioni kërkonte organizim të brendshëm dhe aleatë te jashtëm -Në ketë fazë krahas figurave të tjera spikati ajo e kontit Kavur kryeministër i mbretërisë së Piemontit -Kavuri mendonte se Mbretëria a Sardenjë–Piemonti duhet të udhëhiqte bashkimin (ai ngriti ekonominë, forcoi ushtrinë etj Krijoi aleanca:me Britaninë me Francën në 1858 në shkëmbim të Nicës dhe Savojës.

Ndërtimi i njohurive: • Hapi i parë:Pasi nxënësit lexojnë pjesën e parë të mësimit mësuesi/ja drejton pyetjet: -Cila ishte gjendja në Itali pas Kongresit të Vjenës?/Cilat ide ndikuan në rritjen e ndërgjegjes kombëtare italiane? Cilat ishin rrymat politike në gjirin e Rilindjes Italiane? (nxënësit identifikojnë dhe figurat kryesore të secilës rrymë) Austria kontrollonte Venetinë, Lombardinë, shtëpia Habsburgase Modenën dhe Toskanën. Italia pas Kongresit të Vjenës Burbonët Mbretrinë e Dy Siçilive. Papati qeveriste shtetet qendrore. Shtetet e tjera ishin të ndara në mbretëri,shtete te vogla Idetë iluministe(nxënësit mund të kujtojnë disa prej tyre) Idetë që frymëzuan nacionalizmin italian Idetë e revolucionit francez 1-Rryma unitariste, republikane që synonte krijimin e një republike Italiane të pavarur,demokratike,të bashkuar. Rrymat politike Prirja e I: Shkolla e Moderuar ,ishte për federatë në marrëveshje me sovranët në gjirin 2-Rryma liberale e moderuar Prirja e II: Neoguelfizmi.ishte për një konfederatë nën kryesinë e Papës e Rilindjes Italiane e cila u shfaq në tre prirje . Prirja e III: Liberalizmi demokratik lombard,ishte për republikë federale

Organizimi i orës së mësimit: -Faza e parë e mësimit mund të zhvillohet nëpërmjet një prezantimi që bën mësuesi/ja në projektor( ose edhe duke përdorur hartën) të gjendjes së Italisë pas Kongresit të Vjenës. - Shih https://it.wikipedia.org/wiki/Storia_d%27Italia#/media/File:Italia_1843.svg

Shpjegim/të kuptuarit përmes leximit

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

136 Libër për mësuesin

Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet si detyrë rubrika “Hulumtoni dhe diskutoni”

Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përcaktojnë në hartë gjendjen e Italisë pas Kongresit të Vjenës. 2)Identifikojnë rrymat politike që përgatitën Bashkimin e Italisë dhe idetë e tyre se si do të arrihej ky bashkim. 3)Analizojnë fazat nëpër të cilat kaloi procesi i bashkimit të Italisë në një komb të vetëm.

Pyetje për diskutim

-ndërtimi i shtetit krijimi i identitetit kombëtar -problemet ekonomike (kriza agrare,industrializimi) -përplasjet shoqërore (kriza e vitit1898,vrasja e Umbertos së I)

-Fillon me aneksimin e Venetos pas luftës Austo- Prusiane 1866. -Përfundon në 20 shtator 1870 kur u aneksua Roma dhe në 1871 u bë kryeqytet i Mbretërisë Italiane.

Problemet me të cilat u përball shteti i ri Italian

Etapa e tretë

Etapa e dytë

-Filloi në 26 prill 1859 me luftën e Mbretërisë së Sardenjës me aleate Francën kundër Austrisë. -Pas fitores mbretëria e Sardenjës shtriu pushtetin në Lombardi, Parmë, Modena, Toskanë dhe Romanjë. -Në 11 maj 1860 në jug nisi “ Ekspedita e të Njëmijëve” me në krye Xh. Garibaldi e cila çliroi Sicilinë. -Territoret e çliruara u bashkuan me Mbretërinë e Sardenjë –Piemontit. -Në nëntor 1860 krahinat papale të Umbrias dhe Marke votuan për bashkimin me Mbretërinë e Sardenjës -Në 17 mars 1861 Viktor Emanueli i dinastisë së Savojës u shpall mbret i Italisë.

Historia 10 137

Lënda: Histori

•

Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore - analizon rolin e Bismarkut në bashkimin e Gjermanisë; - evidenton strukturën e organizimit shtetëror në Gjermani; - shpjegon reformat sociale të Bismarkut në Gjermani, si fillesë e shtetit të mirëqenies sociale; - shpjegon tiparet e lëvizjeve punëtore në Gjermani duke evidentuar krijimin e grupimeve politike punëtore. Burimet:

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit -Zhvillon komunikimin për të kuptuar informacionin dhe ndërtuar njohuritë historike. Kompetenca e të menduarit -Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të analizuar të shkuarën nëpërmjet informacionit. Kompetenca e të nxënit • Zbaton në mënyrë të pavarur ose në grup udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.

Tema mësimore: Bashkimi Gjermanisë

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme: Epoka e Napoleonit, epoka e restaurimit. • Me gjeografinë: Shtrirja e konfederatës dhe perandorisë Gjermane.

Lëvizja socialiste

Rajhu i II,

Mbretëria e Prusisë,

Zollverein,

Konfederata gjermane,

Situata e të nxënit: a) Gjermania pas kongresit të Vjenës b) Roli i Bismarkut në bashkimin e Gjermanisë c) Organizimi i Gjermanisë së bashkuar dhe lëvizja socialiste. Fjalët kyçe:

Shkolla:

138 Libër për mësuesin

Ndërtimi i njohurive: - Për zhvillimin e kësaj ore mësimi nevojitet punë përgatitore nga mësuesi/ja ,ku ai/ajo ndan mësimin në katër pjesë kryesore dhe përgatit po aq fleta të bardha ku të jetë shkruar pyetja ose çështja që do të trajtojë secili grup. -Pasi ndan klasën në katër grupe mësuesi/ja kërkon të lexohet mësimi dhe secili grup të shkruajë në fletë përgjigjen e kërkesës përkatëse dhe të përgatiten për ta prezantuar përpara klasës. Grupi I:Renditni dhe shpjegoni hapat që u ndoqën për të krijuar Gjermaninë e bashkuar. Mësuesi /ja bën kujdes që nxënësit të radhisin në fletën e dhënë paraprakisht hapat dhe më pas aktivizon gjithë nxënësit e grupit për të shpjeguar secilin prej tyre. 1-Bashkimi ekonomik, Zollverein në vitin 1834. 2- Revolucioni i vitit 1848 i cili dështoi në përpjekjet për të arritur bashkimin e vendit. 3-Krijimi i organizatës “Bashkimi Gjerman” e cila përkrahte rolin e Prusisë si drejtuese të procesit të bashkimit të Gjermanisë. Bashkimi i Gjermanisë u 4-Lufta me Danimarkën e vitit 1864 ku pas fitores Prusia dhe Austria nuk arritën në marrëveshje realizua nëpërmjet: për ndarjen e territoreve. 5-Lufta shtatë javore e vitit 1866 me Austrinë e cila përfundoi me fitoren e Prusisë. 6-Krijimi i Konfederatës së Gjermanisë veriore në të cilën nuk u përfshi Austria dhe shtetet katolike të Gjermanisë Jugore. 7-Lufta Franko-Prusiane (15 korrik-2 shtator 1870)shtetet e jugut mbështetën Prusinë. 8-Përfshirja e shteteve të Jugut në Konfederatë ,kurorëzimi më 18 janar 1871 i Vilhelmit I Perandor i Rajhut të II.

Organizimi i orës së mësimit: Mësuesi/ja e fillon mësimin duke rikujtuar njohuri te nxënësve nëpërmjet pyetjeve: 1-Ju kujtohet se cilat ishin dy mbretëritë që lindën nga shpërbërja e perandorisë Karolinge në traktatin e Verdunit të vitit 843? 2- Kur u shpërbë Perandoria e Shenjtë Gjermane? (Kujto fitoren e N.Bonaparti, paqen e Presburgut dhe shpërbërjen në 1806) 3-Cilat ishin vendimet e Kongresit të Vjenës lidhur me shtetet Gjermane? 4-Nga kush udhëhiqej Konfederata Gjermane? (këtu mësuesi/ja mund të ndërhyjë duke shpjeguar si funksiononte kjo konfederatë.)

Pyetje –përgjigje/punë në grupe/ të menduarit kritik.

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 139

U bashkuan në programin e Gotes.

Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet si detyrë të hulumtojnë rreth rolit të Oto Fon Bismark në bashkimin dhe forcimin e Gjermanisë.

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Rendisin dhe shpjegojnë hapat që u ndoqën për bashkimin e Gjermanisë. 2)Analizojnë tiparet e Perandorisë Gjermane. 3)Shpjegojnë disa tipare të lëvizjes socialiste dhe identifikojnë përfaqësuesit e tyre. Vlerësimi:

1-Nëpërmjet vendosjes së një legjislacioni antisocialist mjaft të rreptë detyroi socialistët të kalonin në ilegalitet. 2-Duke zgjeruar legjislacionin social,ligjin për sigurimet,pension,të sëmurët etj.

Grupi IV :Shpjegoni si e mposhti Bismarku lëvizjen socialiste .

Grupi i III:Shpjegoni tipare të lëvizjes socialiste në Gjermani. -U përfaqësua nga partia Social-Demokrate ,filloi me aktivitetin e F.Lasalit. Lëvizja socialiste -Dy drejtimet kryesore ishin 1-Pasuesit e Lasalit 2-Marksistët me Libkhneht dhe Bebel -Arriti te siguronte 12 vende në Rajshtag në 1877.

Tiparet e peandorisë Gjermane

-Në 14 prill 1871 u miratua kushtetuta. -Pushteti legjislativ ushtrohej nga Rajshtagu. -U krijua një qeveri perandorake pa pushtet. -Perandoria Gjermane ishte një shtet federal,federalizmi i së cilës pengohej nga pozicioni i veçantë që kishte Prusia në të. -Perandori ishte sovran i shtetit. -Qeveritë e shteteve administronin,arsimin,rendin,gjykatat,çështjet fiskale etj. -Njohu zhvillim të shpejtë të industrisë dhe urbanizimit.(Faktorët që ndihmuan zhvillimin)

Grupi II:Shpjegoni tiparet e perandorisë së re Gjermane.

140 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

•

Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore - Shpjegon përpjekjet e shoqërisë angleze për reformimin e sistemit elektoral; - Analizon tiparet e lëvizjeve politike dhe sociale në Angli; - Evidenton kërkesat e lëvizjes feministe në Angli. Burimet:

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit -Përdor funksionet gjuhësore , fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë. Kompetenca e të nxënit -Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën. Kompetenca personale -Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave. Kompetenca digjitale • Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë, aftësitë dhe qëndrimet.

Tema mësimore:Britania e Madhe nga konservatorizmi drejt liberalizmit

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme :Anglia në shek XVII.

Laburistët.

Lëvizja feministe,

Epoka Viktoriane,

Lëvizja Çartiste,

Torët,

Vigët,

Situata e të nxënit: a) Reforma elektorale në Angli. b) Organizimi politik dhe social në Angli . c) Lëvizja punëtore dhe feministe në Angli Fjalët kyçe:

Shkolla:

Historia 10 141

Reformat elektorale

Lëvizja Çartiste

Reforma parlamentare

Koncepti Forcat politike në fillim të shek të XIX

Komenti 1-Torët ose konservatorët 2-Vigët ose liberalët -U miratua në vitin 1832. -Njohu ndryshimet që solli Revolucioni Industrial. -Mundësoi triumfin e liberalizmit ekonomik. -Dhoma e komunave mori tiparet e një parlamenti të zgjedhur. -Kërkonte zgjerim të se drejtës së votës, votim te fshehtë. -Në pranverë të 1839 thirri një Konventë Kombëtare dhe i drejtoi parlamentit një peticion gjigand. -Kërkesat e saj u plotësuan në harkun kohor1858-1918 Të drejtën e votës pa vënë kusht pronësinë. -Vendosën Fshehtësinë në votim. Njësimin e votimit në të gjithë mbretërinë. Rriti numrin e deputetëve të zgjedhur në dhomën e komunave, -Nuk u arrit deri në votimin e përgjithshëm ,dhe të drejtën për të votuar të grave.

-Mësuesi/ja ndërton një tabelë në formën e ditarit dypjesësh dhe udhëzon nxënësit ta plotësojnë në fletore. -Pas përfundimit të punës nga nxënësit mësuesja drejton pyetje dhe plotëson tabelën.

Ndërtimi i njohurive

Organizimi i orës së mësimit: -Mësuesi/ja ka udhëzuar që më parë nxënësit të hulumtojnë dhe grumbullojnë fakte,informacion rreth: Lëvizjes Çartiste, Epokës Viktoriane dhe Lëvizjes Feministe (materiali mund të prezantohet në Powerpoint nga nxënësit) Nxënësit mund të referohen në adresat e shënuara ose burime të tjera: https://en.Wikipedia.org/Wiki/Suffragette/ https://en.Wikipedia.org/Wiki/Queen_Victoria / https://en.Wikipedia.org/Wiki/Chartism#People.27s_Charter_of_1838 -Pas paraqitjes se punës së përgatitur nga nxënësit mësuesja udhëzon të lexohet mësimi

Punë kërkimore /ditar dypjesësh

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

142 Libër për mësuesin

-Epokë e pasur dhe e zhvilluar për Anglinë. -Triumfoi ekonomia dhe tregtia e lirë,për rrjedhojë Anglia u bë qendra tregtare dhe financiare e botës. -Sistem të hapur qeverisje ndaj reformave demokratike,alternim te liberalëve dhe konservatorëve. -Zhvillim të vrullshëm të qyteteve, industrisë, sistemit bankar dhe transportit etj. -Dy ishin partitë në qeverisje: Konservatorët drejtuar nga Dizraeli Jeta politike në fundin Liberalët drejtuar nga Gledstoun. e shek të XIX -Reformat gjatë qeverisjes se Gledstoun: Reforma e shërbimit civil (caktimi i nëpunësve mbi bazën e konkurimit dhe të përgatitjes profesionale) Ligji për arsimin(u ngritën shkolla vendore me përkrahjen e qeverisë,subvencionoi shkollat private) - Vetëqeverisja e Irlandës nëpërmjet parlamentit Irlandez dhe qeverisë së Dublinit.(ligji i1914) -Mospranimi i vetëqeverisjes nga Irlandezët ,kryengritja e Pashkëve e vitit 1916 në Dublin. Partia Laburiste -Përfaqësonte masat popullore,lindi prej shoqërisë fabiane, partisë së pavarur laburiste dhe sindikatave. -E vunë theksin në riorganizimin e shoqërisë Anglezesi si: një demokraci e pakufizuar në politike socializimin në sferën ekonomike -Fabianët ishin gadualistë jo revolucionarë. Demokracia e 1914 -U zgjerua e drejta e votës,u dobësuan kompetencat e Dhomës së Lordëve. -U zgjeruan shërbimet sociale ,kujdesi mjekësor dhe arsimi publik. -Tensionet në qeverisjen e Xhorxhit të V, skandali Markoni, lëvizja punëtore, feministe (kërkesat) -Tronditje e besimit te ligji,arsyeja,kompromisi.

Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë forcat kryesore politike në Britani ,kërkesat dhe programin e tyre. 2) Shpjegojnë reformat e ndërmarra në planin politik,social dhe ekonomik në Britaninë e shek XIX dhe fillimit të shek .XX. 3) Analizojnë kërkesat e Lëvizjes Çartiste, feministe, punëtore. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet detyrë kërkojnë dhë hulumtojnë rreth çështjes Irlandeze dhe zgjidhjes së saj.

Pyetje për diskutim

Epoka Viktoriane (1837-1901)

Historia 10 143

Lënda: Histori

•

mësuesi

Libri i nxënësit, interneti, harta, libri i mësuesit, skeda përgatitura nga

Burimet:

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë. Kompetenca qytetare • Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkuarën e në të tashmen dhe rëndësinë së historisë së tyre dhe të tjerëve; Rezultatet e të nxënit të kompetencave të sipas tematikave mësimore - Demonstron njohuri, aftësi/shkathtësi,mbi kthesën e madhe që morën qytetërimet botërore pas Rilindjes Evropiane,ndryshimet rrënjësore, që shkaktuan revolucionet politike, industriale . -Shpjegon lindjen e nacionalizmit i cili çoi në krijimin e shteteve nacionale ne Evropën Qendrore dhe Ballkan. -Analizon fillimet e liberalizmit në jetën politike dhe ekonomike që i siguroi qytetarit të drejtat sociale dhe politike

Tema mësimore:Përsëritje. Tematika 3: Humanizmi dhe Rilindja Tematika 4: Koha e ndryshimeve thelbësore

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme:tematika 3-4 • me letërsinë:vepra të iluministëve dhe rilindjes.

Revolucion Industrial,

Revolucion Politik,

federatë konfederatë,

protektorat,

revolucion,

merkantilizëm,

absolutizëm,

Rilindje Evropiane,

humanizëm,

Situata e të nxënit: -Ndryshimet që ndodhen ne fusha të ndryshme pas Rilindjes Evropiane -Krijimi i shteteve kombëtare në Evropën qendrore dhe Ballkan. -Liberalizmi në jetën ekonomike dhe politike, të drejtat sociale. iluminizëm,

Shkolla:

144 Libër për mësuesin

me gjeografinë: territore të shteteve etj

Hapi i parë: Puna me teksti . Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të punojnë në fletën e përsëritjes në tekst pyetjet 3,5,12,16,18,23, Dhe më pas aktivizohen nxënësit për të dhënë përgjigjet e sakta • Hapi i dytë; Identifiko dhe shpjego termat shprehjet dhe figurat historike. P.sh:Identifiko:iluminizëm, humanizëm, Rilindje Evropiane, zbulimet e mëdha gjeografike, absolutizëm, merkantilizëm, koloni,revolucion, luftë civile,protektorat,federatë konfederatë, barazi,Revolucion i Lavdishëm, Revolucion Politik, Revolucion Industrial,nacionalizëm, komb-shtet,lëvizje feministe, e drejta elektorale ,protestante,reforma katolike, konti Kavur, Bismarku etj • Hapi i tretë:Të menduarit logjik Mësuesi/ja drejton pyetje me qëllim që të nxisë të menduarit logjik te nxënësit. P.sh. 1-Evidentoni dhe analizoni faktorët që ndikuan në zhvillimin e Rilindjes Italiane. 2- Identifikoni shkaqet që ndikuan në realizimin e zbulimeve të mëdha gjeografike. 3-Shpjegoni rrethanat historike në të cilat lindi Reformacioni dhe ilustroni me shembuj përhapjen e tij . 4-Krahasoni pozitën e Kishës Katolike në Evropë para dhe pas Reformacionit, duke e ilustruar me shembuj konkretë. 5-Analizoni dhe jepni shembuj të dallimeve të politikës osmane në vende të ndryshme të Ballkanit. Renditni reformat e Kolbertit për nxitjen e ekonomisë së Francës dhe analizoni thelbin e tyre. 6-Argumentoni përse Franca, një vend katolik, në Luftën 30-vjeçare, u rendit në krahun e vendeve protestante. 7-Vlerësoni arritjet dhe pasojat e Luftës Civile në Angli. 8-Renditni disa prej pikave të përmbajtjes së Aktit të Lirive dhe të Drejtave të vitit 1689, në Angli. 9-Analizoni tri parimet mbi të cilat u bazua rregullimi gjeopolitik i Evropës pas periudhës së Napoleon Bonapartit. 10-Analizoni përbërjen dhe pikëpamjet respektive të Jakobinëve dhe Zhirondinëve lidhur me dinamikën e Revolucionit Francez. 11-Shpjegoni përse Revolucioni Industrial u krye pikërisht në Angli dhe jo në një shtet tjetër dhe sillni fakte konkrete për ilustrim. • .Hapi i katërt:Punë individuale

•

Organizimi i orës së mësimit: Mësuesi/ja ndërthur disa metoda në hapat e ndryshëm gjatë të cilave do te kalojë ora e përsëritjes. Nxënësit nxiten të marrin pjesë nëpërmjet pyetjeve ,diskutimit dhe veprimtarive individuale të zhvilluara në këtë orë përsëritje. Ndërtimi i njohurive

Hap pas hapi /stuhi mendimi

Metodologjia:

• Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 145

Dekreti i Fontenëblo -hoqi lirinë e besimit për Hygenotët. -u morën masa për shkatërrimin e kishave hygenote. -mbylli shkollat hygenote.

1)Njohin dhe shpjegojnë ndryshimet që ndodhën si rrjedhim ideve iluministe dhe të rilindjes evropiane 2)Analizojnë lindjen e nacionalizmit i cili çoi në krijimin e shteteve nacionale ne Evropën Qendrore dhe Ballkan. 3) Analizojnë fillimet e liberalizmit në jetën politike dhe ekonomike që i siguroi qytetarit të drejtat sociale dhe politike. Vlerësimi: • Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

-Krahasoni procesin e bashkimit të Italisë me atë të Gjermanisë dhe vini në dukje të përbashkëtat dhe veçoritë e tyre. Bashkimi i Italisë Tiparet e përbashkëta Bashkimi i Gjermanisë - Bashkimi i Italisë lindi fillimisht si ide -Në të dy shtetet : - Bashkimi i Gjermanisë filloi me dhe program politik dhe më vonë si -bashkimi u arit me luftë. bashkimin ekonomik “Zollverein”. bashkim ekonomik. -rolin drejtues në bashkim e morën shtete të fuqishme si Prusia dhe Mbretëria e -Bashkimi në Gjermani u realizua -Në Itali procesit të bashkimit i parapriu Sardenjë –Piemontit dhe kyeministrat nëpërmjet luftës ku përveç austriakëve Lufta për çlirim nga francezët dhe përkatës të tyre. dhe francezëve Prusia luftoi dhe me austriakët. -lufta për bashkim u ndërthur me Danimarkën . veprimtarinë diplomatike dhe krijimin e -Procesi i bashkimit në Itali u realizua aleancave. -Në Gjermani ishte vetëm Prusia që Si një ndërthurje e lëvizjes popullore -u luftua kundër Francës dhe Austrisë. udhëhoqi dhe realizoi bashkimin. çlirimtare me atë politiko-diplomatike. -Procesi i bashkimit kaloi në disa faza dhe -Në Gjermani u shpall Perandoria(shtet - Në Itali u shpall Mbretëria Italiane. përfundoi në 1871. federal) -U vendos regjim monarkik në qeverisje. Pyetje për diskutim: Situata quhet e realizuar nëse nxënësit

Dekreti i Nantës Hygenotët do të kishin : -trajtim të barabarte me katolikët para ligjit. -mundësi të barabarta në postet qeveritare. -liri në ushtrimin e besimit të tyre.

-Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të punojnë në fletore pyetjet 9dhe 20 te fletës për përsëritje në tekst. -Aktivizohen nxënësit në plotësimin e tabelave,diagrameve në dërrasë të zezë P.sh. -Renditni pikat kryesoret të Dekretit te Nantës përballë atij të Fontenëblosë.

146 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

•

Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore - analizon shkaqet që çuan në fillimin e Luftës së Parë Botërore; - përcakton në hartë frontet kryesore në të cilat u zhvillua Lufta e Parë Botërore -analizon faktorët që çuan na fitoren e Antantës në Luftën e Parë Botërore. Burimet:

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit -Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet,për të analizuar të shkuarën nëpërmjet informacionit,për të dhënë argumente bazuar në burime. Kompetenca e të nxënit - Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime Kompetenca personale - Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar dhe argumentuar idetë e tij.

Tema mësimore:Fillimet e krizave të shek. XX. Lufta e Parë Botërore

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me gjeografinë: Frontet e luftës, betejat kryesore.

militarizëm

Front,

Blloku qendror,

Antanta,

Nacionalizëm,

Situata e të nxënit: a) Shkaqet e Luftës së Parë Botërore b) Frontet kryesore të luftës. c) Përmasat e luftës dhe përfundimi i saj. Fjalët kyçe

Shkolla:

Historia 10 147

•

Si filloi dhe si u përshkallëzua lufta deri në rang botëror

-Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin dhe secili të mbajë shënime dhe të përgatitet ta paraqesë mësimin para klasës në mënyrë individuale (me qëllim që nxënësit të lexojnë mësimin mësuesi i cakton pas leximit nxënësit që do paraqesin informacionin në formën e një reportazhi në tabelë) -Mësuesi/ja drejton pyetjen dhe aktivizon disa nxënës të prezantojnë mësimin duke shkruar në tabelë pikat kyçe të mësimit. • Si paraqitej situata në Evropë në prag të Luftës së Parë Botërore?(faktorët që çuan drejt “Luftës së Madhe) Nxënësi paraqet në tabelë: Situatën e krijuar dhe faktorët që nxitën konfliktin botëror. -Rritje e nacionalizmit (epërsia etnike e një kombi ushtarakisht dhe ekonomikisht kundrejt kombeve të tjera ) Evropa në -Shtetet ishin militarizuar dhe ishin futur në një garë armatimesh. fillim të -Kërkesa për zgjerim territorial sidomos në vendet me burime natyrore. shek XX -Kërkesa për tu zgjeruar në koloni (në rajone ku siguronin lëndën e parë dhe tregje shitjeje) -Shtimi i rivalitetit ndërmjet shteteve dhe krijimi i aleancave dhe blloqeve ushtarake

Ndërtimi i njohurive

Blloku Qendror

Organizimi i orës së mësimit: Mësuesi/ja shkruan në tabelë “Lufta e parë Botërore” dhe kërkon nga nxënësit të rikujtojnë se ç’dinë për të,pra nxitet një diskutim paraprak lidhur me temën e re që do të zhvillohet nëpërmjet njohurive që nxënësit kanë për këtë ngjarje nga klasat e mëparshme Antanta Plani Shlifen Baraspeshë e vështirë Lufta e Parë Botërore Vrasja e 1914-1918 F.Ferdinantit

Stuhi mendimesh/reportazh

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

148 Libër për mësuesin

-Vrasja e F.Ferdinantit në 28 qershor 1914 nga një nacionalist serb (preteksi) - 28 korrik Austro-Hungaria i shpalli luftë Serbisë, të detyruara nga aleancat u përfshinë në luftë shtetet e tjera. -Në luftë u përfshinë dhe një pjesë e kolonive të shteteve evropiane. -Blloqet kundërshtare Blloku qendror (Gjermani, Austro-Hungari, Perandorinë Osmane dhe Bullgarinë) Antanta (Britani, Francë, Rusi). -Shtetet që u përfshinë më vonë në luftë: SH.B.A e cila u përfshi në luftë në 1917, Italia në 1915, Japonia, Shtetet e Ballkanit, Portugalia.

Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përcaktojnë shkaqet që çuan në fillimin e konfliktit të parë botëror. 2) Tregojnë në hartë shtrirjen e luftës frontet dhe betejat kryesore. 3) Analizojnë faktorët që kushtëzuan fitoren e Antantës në luftë. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet detyrë të kërkojnë dhë sjellin informacion rreth “Traktatit të fshehtë të Londrës”

Cilët ishin frontet kryesore në të cilat u zhvillua lufta?Po betejat kryesore? -Fronti Perëndimor(nga brigjet belge të Detit të Veriut deri në Alpe,luftonin forcat gjermane dhe franceze) Frontet e luftës -Fronti lindor (nga D.Balltik deri në D.e Zi,luftonin gjermanët dhe austro –hungarezët me rusët) -Fronti Ballkanik (nga l.Vjosa deri në Selanik, forcat Austriake, Bullgare dhe Turke me ato italiane, franceze Britanike, greke dhe rumune) -Fronte të tjera ishin ai Italian,i Palestinës,i Kaukazit dhe i Lindjes së Largme -Betejat kryesore ishin e Verdunit, e Marnës, e Somës, e Galipolit etj. • Si u zhvillua dhe si përfundoi lufta? Shtetet orientuan ekonominë drejt luftës propaganda për luftë ishte e fuqishme Përfundimi Arsyet e fitores së Antantës ishin: Largimi i Rusisë(1917), hyrja e SH.B.A –së në luftë) i Në 3 nëntor 1918 u nënshkrua armëpushimi me Austro-Hungarinë, Luftës Në 9 nëntor 1918 u shpall republika gjermane,në 11 nëntor 1918 u nënshkrua armëpushimi me Gjermaninë Pyetje për diskutim

•

Fillimi i luftës

Historia 10 149

Lënda: Histori

•

Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore - Analizon konceptin e planit të SHBA-së për paqen në botë - Gjykon mbi vendimet e Konferencës së Paqes. - Pasqyron hartën politike të Evropës pas Luftës . - Gjykon pasojat politike, ekonomike, sociale dhe psikologjike të Luftës së Parë Botërore dhe të traktateve në përfundim të saj Burimet:

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit Shqyrton,ndërton analizon dhe parashtron pyetje, për të argumentuar informacionin historik, konceptet dhe idetë. Kompetenca e të nxënit Vlerëson pikëpamjet e ndryshme si dhe menaxhon emocionet, ndjenjat, kohën, shfrytëzimin e burimeve dhe mjeteve gjatë kryerjes së një detyre në histori . Kompetenca qytetare Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkuarën e në të tashmen .

Tema mësimore: Bota pas Luftës së Parë Botërore

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me gjeografinë:harta e re e Evropës • Me temat e tjera: Fillimet e krizave të shek. XX. Lufta e Parë Botërore

Lidhja e Kombeve

“katër të mëdhenjtë”

14 pikat e U.Willson

Traktatet e Versajës

Situata e të nxënit: a)Katërmbëdhjetë pikat e presidentit Uillson, kërkesat e shteteve. b)Vendimet për Gjermaninë në Konferencën e Paqes. c)Vendimet e tjera të Konferencës së Versajës. Fjalët kyçe

Shkolla:

150 Libër për mësuesin

14 pikat e Willsonit

Katër të mëdhenjtë

Harta e re e Evropës

Ndëshkimi i Gjermanisë

Zh.Klemanso kërkonte: -dobësimin e Gjermanisë -zona e Renit të ishte nën kotrollin e Francës. -ndëshkimin financiar -ndarjen e kolonive të Gjermanisë me Anglinë

Nuk morën pjesë shtetet e humbura as Rusia.

U mblodh në janar të 1919

fuqizonte Francën as të rrënonte Gjermaninë

SH.B.A

të vogla prekeshin

-të zhvillohej diplomaci e hapur, -të njihej e drejta për vetvendosje, -të zgjidhej çështja e kolonive, -të kufizoheshin armatimet, -të krijohej një organizatë për paqen -të hiqeshin kufizimet në tregti

-Në 14 pikat e Willson kërkohej:

Delegacionet e vendeve konsultoheshin kur u interesat

Do të vendoste mbi fatin e humbësve

Orlando kërkoi:zbatimin e “Traktatit të fshehtë të Londrës

Italia -Kryeministri

Qëndrimet mbi paqen

-LL.Xhorx nuk donte të

Anglia

Franca

Vendimet nga” katër të mëdhenjtë”

Konferenca e Paqes

-Mësuesi/ja drejton pyetje për të nxitur kureshtjen:Ku u mblodh konferenca e paqes?/ Si mendoni ju cilët do të vendosnin në konferencë? A do të ndryshonte harta e Evropës?/ Cili do të ishte ndëshkimi për vendet e Bllokut Qendror? Ndërtimi i njohurive: Mësuesi /ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin dhe ndërkohë ndërton një skicë në tabelë e cila plotësohet pasi nxënësit të kenë mbaruar leximin. Punohet në hartë për të përcaktuar ndryshimet territoriale.

Lidhja e Kombeve

Konferenca e Versajës

Organizimi i orës së mësimit: Mësuesi/ja shkruan në tabelë fjalët e mëposhtme për të tërhequr vëmendjen e nxënësve rreth materialit të ri që do të mësohet

Parashikim me terma paraprakë/hartë e mendjes

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 151

Për ndryshimin e hartës politike -U shpërbënë perandoria Austro-Hungareze, ruse dhe osmane. -U krijuan shtete si Çekosllovakia, Mbretëria SKS, Polonia, Hungaria. -Italia mori Triesten dhe Tirolin e jugut. -Hungaria, Austria, Bullgaria, P.Osmane humbën territore në dobi të Greqisë Jugosllavisë dhe Rumanisë. (tregohen në hartë) -Armenia u shpall e pavarur. -Rajonet në Lindjen e Mesme u vunë në administrimin e Francës dhe Anglisë. (Siria, Iraku, Palestina, Jordania)

Për krijimin e “Lidhjes së Kombeve ruajtja e Paqes -Qëllimi çarmatimi i shteteve bashkëpunimi i shteteve -Selia në Gjenevë. Asambleja -Institucionet Këshilli Sekretariati SH.B.A -Nuk bënte pjesë Rusia

Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet si detyrë të mendojnë në mënyrë kritike dhe të gjykojnë mbi pasojat politike, ekonomike, sociale dhe psikologjike të Luftës së Parë Botërore

Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Evidentojnë qëndrimin e Fuqive të Mëdha në Konferencën e Paqes. 2) Analizojnë vendimet e Konferencës Paqes për Gjermaninë. 3) Shpjegojnë ndryshimet territoriale pas Luftës së Parë Botërore.

Pyetje për diskutim

Ndaj Gjermanisë -Gjermania humbi 10 ̃ të popullsisë dhe sipërfaqes -Alsasë –Lorenën e mori Franca, -Sara, Reni, Danzingut kontrollohej nga ndërkombëtarët. -U ndanë kolonitë gjermane. -U kufizua ushtria në 1000 trupa. -U kufizua flota në 6 luftanije,nuk duhej të kishte artileri, aeroplanë etj. -Do të paguante dëmshpërblime në shumën 33 miliardë dollar.

Vendimet e Konferencës të Paqes

152 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

•

Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore -shpjegon shkaqet dhe rrjedhojat e revolucionit të 1917. - analizon tiparet e sistemit politik në BRSS; - analizojë politikën e Stalinit si pika kulmore e zbatimit të diktaturës së proletariatit dhe të luftës së klasave; - gjykon mbi tiparet ekonomike dhe të jetës social-kulturore në në BRSS; Burimet:

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit -Shqyrton,ndërton analizon dhe parashtron pyetje, për të argumentuar, për të diskutuar informacionin historik. Kompetenca e të nxënit - Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime. Kompetenca qytetare • Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe se si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet njerëzore.

Tema mësimore: Bashkimi Sovjetik

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e tjera:Fillimet e krizave të shek. XX. Lufta e Parë Botërore.

kolektivizim.

kulti i udhëheqësit,

Sovjetët,

Bolshevik,

Totalitarizëm,

Situata e të nxënit: a) Revolucioni Bolshevik i vitit 1917. b) Tiparet e regjimeve totalitare ,qeverisja e Leninit. c) Qeverisja e Stalinit. Fjalët kyçe

Shkolla:

Historia 10 153

Tiparet e bolshevikëve

–Cari abdikoi nga froni. –U krijua një qeveri demokratike –Duma mori më tepër pushtet. -Qeveria përbëhej nga forca të djathta dhe të majta politike.

-Bazoheshin në ideologjinë Marksiste. Udhëheqësit kryesorë ishin Lenini, L.Trocki. -Kërkonin:daljen e Rusisë nga lufta./shpërndarjen e tokës fshatarësisë./pushteti ti kalonte sovjetëve. -Erdhën në pushtet me dhunë /duke përdorur demagogjinë dhe ideologjinë komuniste.(7 nëntor 1917) -U mbështetën në klasën punëtore dhe fshatarësinë, këshillat e sovjetëve.

-Carët rusë ushtronin një pushtet autoritar. - Pronarë e tokave kishin pushtet mbi fshatarësinë. Në shkurt 1917 u Pakënaqësitë -Shoqëria e prapambetur pothuajse në rendin feudal. Zhvillua revolucioni -Pakicat kombëtare diskriminoheshin. demokratik -Industria ishte e pa zhvilluar -U rritën shpenzimet ushtarake me futjen në luftë . -Kishte humbje të mëdha njerëzore dhe ekonomike nga lufta.

Metodologjia: Diskutim/pyet sërish Organizimi i orës së mësimit: • Mësuesi/ja drejton pyetje për të hapur diskutim në klasë duke nxitur të gjithë nxënësit të marrin pjesë në të. -Kush më thotë se çfarë regjimi ishte vendosur në vendin tonë nga viti 1945-1990? -Cili ishte modeli ku u mbështet regjimi komunist në Shqipëri? -Cili nga ju mund të rendisë disa tipare të regjimit komunist? -Në cilin shtet u vendos për herë të parë ky regjim? -Cila ishte ideologjia ku u mbështet ky regjim?Cilët ishin udhëheqësit kryesorë të këtij regjimi në B.S? Ndërtimi i njohurive: • Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin. • Për secilën prej pjesëve të mësimit cakton dy nxënës .Një nxënës përgatit pyetjet që do ja drejtojë shokut kurse tjetri përgatitet për të zbërthyer pjesën. pasi mësuesi/ja kupton se është kuptuar pjesa kërkon nga nxënësit e tjerë të bëjnë pyetje P.sh : • Pjesa e parë: -Cilat ishin pakënaqësitë që po kalonte popullsia Ruse në fillim të shek.XX? -Cilat ishin tiparet e qeverisjes demokratike në Rusi? -Cilat ishin tiparet e bolshevikëve? -Mësuesja ndërhyn për të drejtuar nxënësit drejt përgjigjes së saktë ,dhe përmbledh në tabelë përgjigjen p.sh.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

154 Libër për mësuesin

-Erdhi në pushtet duke eliminuar kundërshtarët,vuri policinë sekrete nen kontrollin e tij. -Mbizotëronte frika në B.R.S.S.Krijoi kampet e punës (Gulag), shoqëria sovjetike ishte e izoluar e censuruar. -Ngriti kultin e udhëheqësit. -Zbatoi ekonominë shtetërore të centralizuar dhe të planifikuar. -Krijoi kooperativat bujqësore në fshat. -E vuri theksin në zhvillimin e Industrisë(B.R.S.S u shndërrua në vend të zhvilluar industrial) -Shoqëria sovjetike ishte një shoqëri e izoluar nga bota perëndimore.

-Sapo erdhi në pushtet largoi Rusinë nga lufta. -Shtetëzoi disa prej industrive më të rëndësishme në vend. Ndau tokën për fshatarët. -Në vitet 1918-1920 u zhvillua lufta civile me kundërshtarët e bolshevikëve të mbështetur nga Antanta. -Në 1922 u krijua B.R.S.S -Në fushën ekonomike zbatoi Politikën e Re Ekonomike(NEP).

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Shpjegojnë se si u zhvillua revolucioni demokratik dhe shkaqet e ardhjes në pushtet të bolshevikëve. 2) Evidentojnë dhe analizojnë tiparet e regjimeve totalitare. 3) Shpjegojnë masat e marra gjatë qeverisjes së Leninit dhe Stalinit. 4) Krahasojnë dhe gjejnë ndryshimet në qeverisjen e Leninit me Stalinin. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet detyrë rubrika “Hulumtoni dhe diskutoni”, si dhe të gjejnë dallimet në qeverisjen e Leninit dhe Stalinit.

Qeverisja e Stalinit

Qeverisja e Leninit (1917-1924)

• Pjesa e dytë: Cilat janë tiparet e sistemeve totalitare?/Shpjegoni disa veçori të qeverisjes së Leninit?(nxënësi duhet të përgjigjet si më poshtë) 1-Ekzistenca e një ideologjie të vetme. 2-Sistem monopartiak. Tiparet e sistemeve 3-Krijimi i kultit të individit. totalitare 4-Përdorimi i dhunës dhe terrorit. 5-Ngritja e nacionalizmit dhe rritja e madhështisë se kombit shtet.

Historia 10 155

Lënda: Histori

•

Libri i nxënësit, interneti.

Burimet:

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore -shpjegon kushtet historike të ardhjes në pushtet të Musolinit; - analizon tiparet e sistemit politik në Italinë fashiste; - shpjegojë tiparet e politikës së jashtme dhe të brendshme të fashizmit në Itali; - analizon tiparet e sistemit ekonomik në Italinë fashiste; - analizon tiparet social-kulturore të shoqërisë në Itali

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit - Ndërton dhe interpreton grafikë, diagrame, tabela për paraqitjen e të dhënave historike. Kompetenca e të nxënit • Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët për realizimin e një veprimtarie të përbashkët.

Tema mësimore:Fashizmi në Itali.

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme: Bota në Luftën e Parë Botërore • Me letërsinë: Botime të periudhës në fjalë.

Korporatizmi fashist.

Këmishëzinjtë.

Fashizëm

Traktati i fshehtë i Londrës

Situata e të nxënit: a) Situata e krijuar në Itali pas Luftës së Parë Botërore. b) Forcat politike dhe ardhja në pushtet e fashistëve. c) Tiparet e qeverisjes fashiste në aspekte të ndryshme. Fjalët kyçe

Shkolla:

156 Libër për mësuesin

•

Tipare te fashistëve

Gjendja në Itali pas Luftës së Parë Botërore

-Zhgënjim i madh lidhur me vendimet e Konferencës së Versajës sidomos në radhët e nacionalistëve. -Pasoja të rënda nga lufta, si humbje njerëzore dhe dëme ekonomike. -Inflacion dhe papunësi masive të shoqëruara me trazira shoqërore. Fshatarët kërkonin zbatimin e reformës agrare. -Kërkesat e shtresave të ndryshme Borgjezët kërkonin poste dhe vende të rëndësishme në shoqëri Punëtorët e Veriut kërkonin kushte dhe pagë më të mirë. Partia Komuniste drejtuar nga A.Gramshi -U krijua grupime ekstremiste të dy krahëve si: Partia Fashiste nga B.Musolini. -U krijua nga B.Musolini dhe një grup veteranësh të pakënaqur në Milano. -Kishin disiplinë të rreptë visheshin me uniforma të zeza. Të rikthenin rregullin. -Premtonin Të nxisnin zhvillimin ekonomik të vendit Të luftonin komunizmin Të rikthenin lavdinë e Romës antike. -U mbështetën nga shtresa të ndryshme të shoqërisë italiane. -Erdhën në pushtet (1922) nëpërmjet presionit dhe me kompromisin e monarkisë (Viktor Emanuelit)

Organizimi i orës së mësimit: Mësuesi /ja drejton pyetje me qëllim rikujtimin e njohurive të marra në temat e mëparshme dhe prezantimin e temës së re. Në cilin prej blloqeve ushtarake bënte pjesë Italia në Luftën e Parë Botërore? Ç’përmbante Traktati i Fshehtë i Londrës? Cilat ishin kërkesat e Italisë në Konferencën e Paqes?/ A doli e kënaqur Italia nga vendimet e Konferencës së Versajës? Ndërtimi i njohurive • Mësuesi/ja u shpjegon nxënësve se si do të zhvillohet kjo orë mësimi,kërkon nga nxënësit që gjatë leximit të mësimit të përcaktojnë individualisht konceptet kryesore rreth të cilave do të ndërtohet mësimi dhe pasi diskutojnë rreth tyre të ndërtojnë një tabelë në formën e ditarit dypjesësh dhe ta plotësojnë atë (tabela ndërtohet në dërrasë nga një nxënës dhe pasi nxënësit kanë punuar në fletoret e tyre, bëhet plotësimi i saj në dërrasë nga nxënës të ndryshëm.) Koncepti Komenti

Pyetje përgjigje/parashikim me terma paraprake/ditar dypjesësh.

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 157

-Qeveria liberale në Itali ishte e dobët për të kontrolluar situatën në vend. -Konservatorët kërkonin rikthim të rregullit dhe ligjeve. -Partitë e tjera kërkonin ndryshime të mëdha shoqërore. -Në tetor 1922 u organizua një marshim në Romë. - Viktor Emanueli i III ngarkoi Musolinin të formonte një qeveri me pjesëmarrjen e partive të tjera. -Në vitin 1924 fashistët fituan shumicën në parlament dhe vendosën regjimin fashist në Itali. -u shpërndanë partitë politike,u vendos sistem monopartiak. -u vendos censura në shtyp,u ndalua liria e fjalës, veprimit. -u krijuan gjykata speciale për të dalluar krimet ndaj shtetit -institucionet shtetërore u zëvendësuan me ato fashiste. Politika e brendshme -ndryshoi kushtetutën (parlamenti nuk mund të kontrollonte qeverinë) -si organ këshillues i qeverisë u krijua Këshilli i Lartë Fashist -Eliminoi votimin e përgjithshëm. -u krijua policia sekrete, u formua milicia vullnetare për sigurinë kombëtare -në shkolla u vendos edukimi fashist i rinisë. - u ruajt prona private por u ndoq politika e planifikimit dhe ndërhyrjes shtetërore në ekonomi Ekonomia -u krijua modeli i koorporatizmit fashist. -në fshat u rrit sipërfaqja e punueshme e tokës, prodhimtaria e grurit, u bënë bonifikime. -u ul papunësia edhe nëpërmjet nisjes së punimeve publike Politika e jashtme -politikë agresive, zgjerim në koloni dhe pushtim të vendeve të tjera. -Musolini hartoi një plan pushtimesh që nisi me pushtimin e Etiopisë dhe Shqipërisë.

•

Nxënësve u jepet detyrë të hulumtojnë dhe të sjellin fakte rreth pushtimit të Shqipërisë nga Italia fashiste.

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përcaktojnë gjendjen në Itali pas Luftës së I Botërore 2) Evidentojnë faktorët që sollën në pushtet fashistët. 3) Analizojnë reformat e ndërmarra në Itali gjatë qeverisjes fashiste. Vlerësimi:

Qeverisja fashiste

pushtet fashistët

Kushtet që sollën në

158 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

Burimet: • Libri i nxënësit, interneti.

- shpjegon kushtet historike të ardhjes në pushtet të Hitlerit; - analizon tiparet e politikës së jashtme dhe të brendshme të nazizmit në Gjermani; - gjykon antisemitizmin e Hitlerit, që solli holokaustin, duke gjykuar për rrjedhojat e tij; - analizon arsyet e militarizimit të ekonomisë si faktor për daljen nga kriza ekonomike

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit Zhvillon të menduarit për realizimin e kërkimit historik. Kompetenca e të nxënit Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet Kompetenca qytetare Shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe zhvillimet që kanë ndikuar në shoqëri dhe grupe të ndryshme kulturore në kohëra të ndryshme dhe shpjegon natyrën, shkaqet dhe pasojat e konflikteve dhe ndërvarësive kulturore

Tema mësimore: Gjermania

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e tjera: Bota pas Luftës së Parë Botërore. • Me letërsinë: Botime të periudhës në fjalë.

Racë superiore.

Antisemitizëm,

Nazistët,

Republika e Vajmarit

Situata e të nxënit: a) Gjendja në Gjermani pas Luftës së Parë Botërore. b) Qeverisja e nazistëve. c) Politika e jashtme e nazistëve. Fjalët kyçe

Shkolla:

Historia 10 159

Faktorët që sollën në pushtet nazistët

-Pakënaqësia nga qeverisja e republikës së Vajmarit -Kërkesa për një shtet të fortë. -Pakënaqësitë e shkaktuara nga kriza ekonomike. -Propaganda nacionaliste dhe premtimet e bëra nga nazistët si dhe demonstrimi i forcës. -U mbështetën nga konservatorët(në 1933 ku Hitleri u bë kancelar i Gjermanisë dhe në zgjedhjet e parakohshme ku nazistët bënë aleancë me konservatorët) Fleta e tretë: (Analizo) Analizo masat e marra gjatë qeverisjes naziste.

-Institucioni kryesor ishte presidenca. -Në parlament përfaqësoheshin shumë parti gjë që çoi në paqëndrueshmëri politike Republika e Vajmarit -Situata politike ishte e trazuar (1919 pati një përpjekje të komunistëve dhe në 1923 të nacionalistëve për të marrë pushtetin. -Kishte probleme financiare (pagesat e dëmshpërblimeve), inflacion, rritje të çmimeve. -Nga gjendja e vështirë ekonomike ishte tronditur besimi tek republika. Fleta e dytë:(Argumento)Argumento faktorët që ndikuan në ardhjen në pushtet të nazistëve.

Në këtë orë mësimi do të ndiqet e njëjta teknikë e ndjekur në temën “Reforma protestante” me specifikat të paraqitura më poshtë.(kujtojmë që mësuesi/ja duhet të ketë parapërgatitur kubin (kutinë) dhe gjashtë fletët me kërkesat). Fleta e parë: (Përshkruaj) Përshkruaj gjendjen në Gjermani gjatë qeverisjes së Republikës së Vajmarit.

Ndërtimi i njohurive

Organizimi i orës së mësimit: • Mësuesi/ja ka udhëzuar që më parë nxënësit të hulumtojnë dhe grumbullojnë foto të ndryshme të Gjermanisë gjatë viteve të nazizmit, Hitlerit, ushtrisë naziste, përndjekjes së hebrenjve etj., të cilat vendosen në tabelë dhe komentohen nga nxënësit në bazë të kërkimit dhe hulumtimit që kanë bërë. • Për të ndërtuar një pamje më të qartë të antisemitizit të ndjekur nga nazistët mësuesi/ja shfrytëzon projektorin dhe shfaq sekuenca të shkurtra nga filmat artistikë “Pianisti” “Lista e Shlidenit” “Djali me pizhama me vija”.

Punë kërkimore/kubimi

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

160 Libër për mësuesin

-Ideologjia komuniste totalitare. -Erdhën në pushtet me revolucion -Eliminuan pronën private në ekonomi. -U mbështet kryesisht te shtresa punëtore dhe fshatare. -Qëndruan në pushtet afër një shekull.

Politika e jashtme

Të përbashkëtat

Të djathta

1-Kishin një ideologji të vetme. 2-Sistem monopartiak dhe antidemokratik. 3- Kultin e udhëheqësit (Fyrher, Duçe, Vozhd) 4-Dhuna,terrori, censura ishin tipar i këtyre regjimeve. 5-Ngritja e madheështisë së kombit shtët nëpërmjet agresivitetit. 6-U krijua një sistem burokratik

Të majta

-Ideologjia e nacionalizmit të skajshëm. -Erdhën në pushtet me kompromis. -Ruajtën pronën private por rritën kontrollin e shtetit mbi të. -U mbështet në shtresa të ndryshme të shoqërisë. -Qëndruan pak kohë në pushtet

-Në politikën e jashtme riarmatosi Gjermaninë dhe nxiti nacionalizmin e skajshëm (Rajhu i III) -Objektivi i parë ishte bashkimi i vendeve me kulturë Gjermane.(në Austri, Çekosllovaki, Poloni) -Objektivi tjetër ishte pushtimi i territoreve sllave ndërmjet Polonisë dhe Rusisë. -Hodhi poshtë vendimet e Versajës duke ndaluar pagesat e dëmshpërblimeve. Fleta e katërt:(Shoqëro)ku tjetër kemi hasur tipare të ngjashme me atë nazist.(pra sisteme totalitare) Sistemet totalitare Të djathta: Në Itali (fashist), në Gjermani (nazist) Të majta: Në B.R.S.S regjimi komunist Fleta e pestë(Krahaso)Krahasoni duke evidentuar të përbashkëtat dhe dallimet ndërmjet regjimeve të djathta dhe majta totalitare.

naziste

Politika e brendshme

-Hitleri mori të drejtën e fuqive diktatoriale për 5 vjet (ndryshonte kushtetutën, shpallte ligje) -Krijoi policinë sekrete Gestapon institucionin e dhunës në Gjermaninë naziste -Miratoi një ligj që lejonte arrestimin e kundërshtarëve politikë,krijoi kampet e përqendrimit. -Pushteti lokal dhoma e lartë e parlamentit, presidenti,të drejtat e njeriut dolën jashtë ligjit. -Doktrina naziste ishte antisemitike, antikomuniste, antiliberale dhe diskriminuese ndaj racave të tjera. -Miratuan ligjet e Nurembergut nëpërmjet të cilave rritën numrin e të përndjekurve. -Ekonomi e kontrolluar nga shteti,pa prekur pronën private e lidhur me militarizimin në shërbim të luftës. -U investua nga shteti në punët publike u ul papunësia.

Historia 10 161

Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Identifikojnë kushtet historike që ndikuan në ardhjen në pushtet të nazistëve. 2) Analizon tipare të politikës së jashtme dhe të brendshme të nazistëve. 3) Gjykon mbi antisemitizmin dhe holokaustin ndaj hebrenjve. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet detyrë të shkruajnë një ese me temë “Holokausti mbi hebrenjtë ngjarje që edhe sot trondisin njerëzimin.

Pyetje për diskutim

Pika përfundimtare mund të jepet si detyrë shtëpie dhe të ngjitet në kub orën e ardhshme.)

Fleta e gjashtë (Zbato) shkruaj një ese me temë “Holokausti mbi hebrenjtë ngjarje që edhe sot trondisin njerëzimin”

162 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

•

Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: -analizon tiparet e sistemit politik në SHBA; - analizon shkaqet dhe tiparet e krizës në SHBA; - gjykon mbi “Kursin e Ri të Rusveltit si model për të dalë nga kriza ekonomike; - analizon strukturën e shoqërisë amerikane. - analizon shkaqet dhe arritjet e lëvizjeve feministe në SHBA Burimet:

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Shqyrton, ndërton analizon dhe parashtron pyetje, për të argumentuar, informacionin, konceptet historike Kompetenca e të nxënit Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet Kompetenca qytetare Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe se si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet njerëzore.

Tema mësimore: ShBA modeli i një shteti liberal

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme: Bota në Luftën e Parë Botërore • Me letërsinë: Botime të periudhës në fjalë. • Me ekonominë: Konceptet ekonomike,teoritë ekonomike.

Kursi i ri.

Teoria ekonomike e Kejnsit,

Liberalizmi ekonomik,

Ekonomi e konsumit,

“E Marta e Zezë”,

Sistem demokratik,

Situata e të nxënit: a) Tiparet e zhvillimit të SHBA gjatë viteve të Luftës. b) Shkaqet e “Depresionit të madh” c) Kursi i Ri i Ruzveltit. Fjalët kyçe

Shkolla:

Historia 10 163

Hyri në Luftë në 1917

ShBA

E pavarur në 4 korrik 1776

Lufta civile 1861-1865

Xh.Uashington

Republikë federale

Ndërtimi i njohurive • Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë pjesën e parë të mësimit dhe të përshkruajnë gjendjen në ShBA pas Luftës së Parë. • -Pasi pyet disa nxënës mësuesja shënon në dërrasë të zezë: Shtet i fuqishëm, me ndikim në politikën botërore (14 pikat e Uillsonit) Regjim demokratik i përparuar. ShBA pas luftës Zhvillim i vrullshëm ekonomik (ekonomia e konsumit) Shtim të eksporteve, zhvillim të tregtisë së brendshme. Zhvillimi kulturës, radios, sporteve, muzikës. Përdorim i teknologjisë së avancuar. • Mësuesi/ja pyet: Cilët ishin shkaqet që çuan në “Depresionin e Madh”?Pas përgjigjeve mësuesi/ja shënon në dërrasë. 1-Dhënia e kredive pa kriter për bizneset dhe individët, për të investuar në bursë Shkaqet kryesore të 2-Politika e mosndërhyrjes së shtetit në ekonomi (vetërregullimi sipas kërkesë ofertës) krizës ekonomike 3-Shtimi i prodhimit në ShBA dhe dëmi që i solli tregut amerikan rikthimi i shteteve të Evropës si prodhuese 4-Spekulimet në bursë.

Përfitime nga lufta

14 pikat e Ëillson

Demokraci

Organizimi i orës së mësimit: -Mësuesi/ja shkruan në tabelë SHBA dhe kërkon nga nxënësit të rikujtojnë njohuritë që kanë mësuar rreth këtij shteti për t’i orientuar mësuesi/ja drejton pyetje të ndryshme. -Përgjigjet e nxënësve mund të shënohen në dërrasë si më poshtë:

Stuhi mendimesh/ të menduarit kritik përmes leximit

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

164 Libër për mësuesin

Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përshkruajnë gjendjen në ShBA pas luftës së Parë botërore. 2) Analizojnë shkaqet dhe treguesit e “Depresionit të Madh” 3) Shpjegojnë masat që mori F.Ruzvelt për të nxjerrë vendin nga kriza ekonomike. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet detyrë të rubrika “Hulumtoni dhe diskutoni” në tekst.

Pasi lexojnë pjesën e dytë mësuesi/ja pyet nxënësit: Cilët ishin treguesit e krizës ekonomike në ShBA dhe Evropë? Ra kërkesa për mallrat bujqësore dhe industriale.(kërkesa dhe oferta në proporcion të zhdrejtë) Treguesit e krizës Falimentim të ndërmarrjeve ,fabrikave dhe bankave. në ShBA dhe Rënia drastike në bursën e Nju Jorkut. Evropë Miliona amerikanë humbën kursimet dhe pasuritë e tyre. Zhvlerësim të monedhës,varfëri. Humbjen e besimit tek amerikanët në zhvillimin e madh te dhjetë viteve të fundit. Në Evropë zhvillimi ekonomik ra për arsye të pakësimit të kredive amerikane dhe të faktit se tregu Evropian ishte lidhur ngushtë me atë amerikan. • Cilat ishin masat kryesore të ndërmarra nga presidenti F.Ruzvelt për të nxjerrë vendin nga kriza. Kursi i Ri i Ruzveltit u zbatua nëpërmjet masave lehtësuese dhe ripërtëritëse. Kursi i RI U afrua ndihmë për të lehtësuar papunësinë, U hapën agjenci kombëtare që siguronin punë U zgjeruan shpenzimet shtetërore për të rritur punësimin sidomos nëpërmjet ndërtimeve publike. U hartua nga Bankat u mbyllën dhe ju nënshtruan kontrolleve. “Trusti i trurit” Qeveria zhvlerësoi dollarin dhe rriti kontrollin në bursë. Shteti ndihmoi fermerët financiarisht dhe i orientoi drejt kulturave që duhet të mbillnin. • Për të nxitur mendimin kritik por edhe për të kuptuar se mësimi është përvetësuar nga nxënësit mësuesi/ja pyet: Si ndryshoi roli i shtetit në ShBA para dhe pas krizës ekonomike?Cilat ishin teoritë ekonomike që u përballën me njëra –tjetrën? • Nxënësit tregojnë si u rrit roli i shtetit në ekonomi dhe se ai do të luante rolin e drejtuesit dhe kontrolluesit pa prekur bazat e ekonomisë të tregut dhe sistemit kapitalist. Dy teoritë ekonomike më të njohura ishin ajo e liberalizmit ekonomik e A .Smithit (laissait faire) dhe kejnsianizmi, i cili mbështeste rritjen e rolit të shtetit në ekonomi me funksion nxitës dhe kontrollues. Pyetje për diskutim

•

Historia 10 165

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: -analizon tiparet e sistemit politik në Francë; - analizon tiparet e sistemit ekonomik në Francë; - analizon shkaqet, tiparet e krizës së viteve 1929 – 1933 në Francë dhe rrugët e daljes nga kriza; - analizon tiparet social-kulturore të shoqërisë në Francë. Burimet: • Libri i nxënësit, interneti, biblioteka e shkollës.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit • Zhvillon të menduarit për realizimin e kërkimit historik. Kompetenca e të nxënit • Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Diskuton individualisht ose në grup për rëndësinë që ka e shkuara në kuptimin e të tashmes dhe perspektivat në të ardhmen. Kompetenca qytetare • Shqyrton burimet historike për të kuptuar ndikimin e tyre në çështjet shoqërore dhe njerëzore.

Tema mësimore: ShBA modeli i një shteti liberal.

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme: Bota në Luftën e Parë Botërore • Me letërsinë: Botime të periudhës në fjalë.

Kursi i ri francez,

Kriza ekonomike,

Ekstremi i majtë,

Konservatorët,

Situata e të nxënit: a) Gjendja në Francë pas Luftës së Parë Botërore. b) Kriza ekonomike në Francë. c) Qeverisja e Leon Blumit. Fjalët kyçe

Shkolla:

166 Libër për mësuesin

Mësuesi/ja rikujton njohuri të nxënësve që kanë lidhje me temën e re, duke drejtuar pyetje të ndryshme. P.sh:

Ndërtimi i njohurive • Mësuesi/ja pasi nxënësit lexojnë mësimin e ndan klasën në tre grupe dhe shkruan në tabelë tre konceptet kryesore rreth të cilave do të ndërtohet mësimi dhe kërkon nga nxënësit të ndërtojnë hartën e secilit prej koncepteve sipas grupeve. • Pasi nxënësit punojnë në grupe mësuesi/ja cakton dy anëtarë të grupit për të prezantuar informacionin në dërrasë njeri prej tyre dhe nëpërmjet shpjegimit nxënësi tjetër. harta e koncepteve mund të paraqitën si më poshtë: -Politika e Jashtme Humbje të shumta njerëzore Pasojat Shkatërrime dëme ekonomike -Ndërhyri në krahinën e Ruhrit, mori Përfituan krahinat e AlsasëQeverisja Përfitimet nga Franca pas Luftës dëmshpërblimet Lorenës konservatore Konferenca e së I Botërore Dëmshpërblime nga Gjermania e Punkuaresë Paqes Politika e brendshme Forcat politike -kufizoi shpenzimet shtetërore -Rriti taksat -Përmirësim të ekonomisë Të majta Të djathta -Partia Socialiste e socialistëve radikale -Konservatorët të cilët ishin në pushtet -ekstremi i majtë Partia Komuniste -Ekstremi i djathtë “Aksioni Francez”

- Në cilin prej blloqeve kundërshtare bënte pjesë Franca në Luftën e Parë Botërore? -Cilat ishin kërkesat e Francës pas luftës? Pse? -Si mendoni ju pati pasoja të rënda Lufta në Francë? Pse? • Pasi dëgjon mendimet e nxënësve mësuesi/ja udhëzon të lexohet mësimi.

•

Organizimi i orës së mësimit:

Pyetje –përgjigje/ punë në grupe/hartë e mendjes

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 167

-U pasua nga qeveria konservatore e E.Deladie.

-Politika e ndjekur u quajt: “Kursi i ri Francez”

-Drejtohej nga L.Blumi. -Qeverisi më pak se 1vit

Fronti Popullor

-Në kushtet e rrezikut fashist u krijua një koalicion i partive të majta që erdhi në pushtet në 1936

E preku më vonë se vendet e tjera

Kriza ekonomike Botërore

-U quajt si qeveri e cila po përgatiste terrenin për regjimin bolshevik. -U akuzua se polinte pas dore armatimin. -Pakënaqësi nga industrialistët . -Komunistët kundërshtuan qëndrimin ndaj Luftës Civile në Spanjë.

Kundërshtitë

-Paqëndrueshmëri politike -Fuqizimi i partive antidemokratike -Lëvizjet fashiste (19345-1936)

Rrjedhojat e krizës

Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përshkruajnë gjendjen e Francës pas Luftës së I Botërore. 2) Identifikojnë treguesit dhe pasojat e Krizës Ekonomike Botërore. 3) Analizon reformat e qeverisë së L.Blumit. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet detyrë të argumentojnë nëse qëndronin akuzat e konservatorëve ndaj qeverisë së L.Blumit.

Pyetje për diskutim

-U vendos java 40-orëshe e punës -Pushimet të paguara . -U shtetëzua industria e armëve dhe aviacioni. -U shpërndanë organizatat fashiste -U riorganizua banka e Francës. -U vendosën çmime fikse në bujqësi

Reformat

-Papunësi -Rënie të tregtisë -Qeveritë nuk arrinin zgjidhnin problemet.

Treguesit e krizës

168 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Kompetenca e të nxënit • Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet. Kompetenca personale • Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar dhe argumentuar idetë e tij;. Kompetenca qytetare • Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkuarën e në të tashmen dhe rëndësinë së historisë së tyre dhe të tjerëve; Kompetencat digjitale Akseson një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime. Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: -Vlerëson rolin e Qemal Ataturkut në krijimin e shtetit laik kombëtar turk; - Analizon reformat e Ataturkut në evropianizimin e Turqisë; - Analizon strukturën e shoqërisë turke në periudhën midis dy luftërave dhe ndryshimet që ajo pësoi. Burimet: • Libri i nxënësit, interneti, harta, foto, Video-projektor

Tema mësimore: Turqia:krijimi i një shteti laik kombëtar

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me temat e mëparshme: Bota pas Luftës së Parë Botërore. • Me Gjeografinë: Ndryshimet territoriale të shtetit turk.

“Babai i Turqve”

Shtet kombëtar laik,

Paqja e Sevrës,

Asambleja e Madhe,

Situata e të nxënit: a) Roli i Ataturkut në Luftën Çlirimtare b) Paqja e Sevrës dhe organizimi i nacionalistëve turq c) Masat e marra për krijimin e shtetit kombëtar laik Turk. Fjalët kyçe

Shkolla:

Historia 10 169

Mësuesi/ja ka informuar më parë nxënësit rreth kësaj teme duke i kërkuar të sjellin informacion mbi jetën dhe veprimtarinë e M. Qemalit. Pasi nxënësit prezantojnë informacionin që kanë përgatitur mësuesi/ja udhëzon të lexohet mësimi.

Lufta çlirimtare në Turqi

-M.Qemali organizoi një ushtri të rregullt. -Ushtria u rezistoi francezëve dhe detyroi italianët të largohen nga Antalia. -U thyen forcat greke në frontim perëndimor. -U nënshkrua paqja e Lozanës ku u njoh shteti i pavarur Turk me kufijtë që ka edhe sot Turqia. -Më 29 tetor 1922 u shpall Republika e Turqisë. -Më 1 nëntor 1922 u suprimua monarkia.

Ndërtimi i njohurive • Mësuesi/ja ndërton në dërrasë një tabelë në formën e ditarit dypjesësh dhe e plotëson atë nëpërmjet përgjigjeve të nxënësve. • Për të konkretizuar mësimin mësuesi/ja përdor hartën dhe tregon territoret që humbi Turqia pas Luftës së Dytë Botërore. Koncepti Komenti -Më 30 tetor 1918 Turqia kapitulloi, kjo ngjarje shkaktoi pakënaqësi në radhët e nacionalistëve . -Nacionalistët krijuan në Ankara “Asamblenë e Madhe të Turqisë”, akuzuan për tradhti qeverinë dhe Turqia pas luftës së Parë kryetarin e fesë islame. Botërore -Pushtimi grek i Bursës dhë Thrakës Lindore. Shteti turk u kufizua në Stamboll dhe në një rrip në Anadoll. -Paqja e Sevrës vendosi: Greqia merrte Izmirin dhe një pjesë e Trakisë. (10 gusht 1920) Në Anadollin Lindor do të krijoheshin dy shtete. Italianë do të kishin nën ndikim Antalian. Francezët do të kishin në ndikimin e tyre Malatjan, Sivasin dhe Adanën. -Asambleja në Ankara hodhi poshtë marrëveshjen e Sevrës dhe nisi Luftën Çlirimtare.

•

•

Organizimi i orës së mësimit:

Punë kërkimore/ditari dypjesësh.

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

170 Libër për mësuesin

Në fushën sociale

Në arsim

1-U njohën të drejtat e gruas turke në familje dhe në shoqëri. 2-U njoh e drejta e zgjedhjes në organizmat shtetërorë.

1-Ideja ishte zhvillimi i arsimit larg besëtytnive por edhe larg ideve të huaja. 2-Shkollat u vunë nën varësinë e ministrisë të arsimit. 3-Ndarja e institucioneve fetare nga shteti. 4-U zëvendësua alfabeti arab me atë turk.

-U krijuan institucione të zgjedhura nga populli.(regjim parlamentar) -Forma e regjimit Republikë kombëtare. -Sistem demokratik dhe laik. -Organizim bashkëkohor i ligjeve dhe rregullave të shtetit të ri Turk. 1-U morën masa për krijimin e industrisë kombëtare. 2-U zhvilluan ato degë të industrisë që siguronin lëndën e parë në vend. 3-U adoptua politika e kapitalit shtetëror Në ekonomi 4-U krijuan banka dhe institucionet e kreditimit. 5-U kufizuan monopolet e huaja. 6-U morën masa për përmirësimin e infrastrukturës. 7-U shtuan sipërfaqet e mbjella. 8-U dhanë kredi nga bankat bujqësore për mekanizimin e bujqësisë.

Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përcaktojnë situatën në Turqi pas Luftës së Parë Botërore. 2) Vlerësojnë rolin e M.Qemalit në modernizimin e shtetit Turk. 3) Analizojnë reformat e ndërmara në fusha të ndryshme për modernizimin e shtetit turk. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: • Nxënësve u jepet detyrë rubrika “Hulumtoni dhe diskutoni”

Pyetje për diskutim

Reformat për modernizimin e Turqisë

Organizimi i shtetit

Historia 10 171

Lënda: Histori

Klasa: 10

-diktaturë mbretërore,

-reformë agrare,

-“Internacionalja e gjelbër”

-lufta Greko-Turke.

-probleme etnike,

.-pakica kombëtare,

Situata e të nxënit a) Rrethanat historike në Ballkan pas Luftës së Parë Botërore b) Zhvillimet politike në Ballkan dhe roli i Fuqive të Mëdha. c) Problemet ekonomike dhe sociale në Ballkan. Fjalët kyçe

Shkolla:

-diktaturë ushtarake, Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore - Diskuton mbi tiparet e jetës politike në Ballkan në periudhën midis dy luftërave, duke evidencuar të përbashkëtat dhe veçantitë; - Krahason zhvillimet ekonomike, politike, shoqërore ndërmjet Ballkanit dhe Evropës Perëndimore. Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Libri i nxënësit, interneti,foto,video,P.Point,literaturë • Me gjeografinë: harta e Ballkanit. historike “Historia e Ballkanit” ZH.Castellan, • Me temat e mëparshme: “Bota pas Luftës se Parë Botërore” videoprojektor. “Turqia, krijimi i një shteti laik kombëtar”

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të nxënit • Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori. Kompetenca digjitale • Akseson një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime.

Tema mësimore: Veprimtari praktike: Ballkani në periudhën midis dy luftërave

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE

172 Libër për mësuesin

Metodologjia: Punë kërkimore në grupe/diskutim Organizimi i orës së mësimit: Mësuesi/ja ka njoftuar më parë nxënësit për zhvillimin e veprimtarisë praktike dhe i ka organizuar për punën kërkimore që do të realizojnë si më poshtë: Nxënësit ndahen në dy grupe me qëllim trajtimin e tematikave te ndryshme lidhur me situatën politike, ekonomike dhe sociale në vendet e Ballkanit. Grupi I ka si objektiv trajtimin e çështjeve që lidhen me një grup vendesh të Ballkanit Lindor Grupi II do të përqendrohet në çështjet e zhvillimit të vendeve të Ballkanit Perëndimor Ndërtimi i njohurive: • Ora e mësimit fillon me një prezantim dhe diskutim të nxënësve sipas grupeve. Grupi I: • Analiza e situatës politike në Rumani, Turqi dhe Bullgari. • Evidentimi i problemeve të shoqërive të këtyre vendeve. • Format e autoritarizmit të personifikuara nga udhëheqës të veçantë. • Problemet ekonomike të këtyre vendeve. Grupi II: • Evidentimi i zhvillimeve kryesore politike në Shqipëri, Jugosllavi dhe Greqi. • Analizë e problemeve të shoqërive të këtyre vendeve, duke pasur parasysh edhe elementet e veçanta të secilit shtet. • Trajtimi i zhvillimit ekonomik dhe rritja e varësisë nga vendet e tjera. • Pas prezantimit në klasë mund të zhvillohet një diskutim i nxitur nga mësuesi/ja nëpërmjet pyetjeve të mëposhtme ose nëse është e mundur të ftohet një historian për të zhvilluar një bisedë mbi periudhën në fjalë. -Si mendoni ju pse problemet etnike dhe fetare ishin ato që shoqëronin historinë e Ballkanit? Lidheni këtë fakt me zhvillimet në ditët e sotme. -Pse Ballkani ishte i prirur drejt qeverisjeve autoritare? Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1)Analizon rrethanat historike dhe situatën ndërkombëtare në të cilën gjendej Ballkani pas Luftës së Parë Botërore; 2)Analizon ndikimin e ideve perëndimore në politikat ballkanike dhe rolin e Fuqive të Mëdha; 3)Përcakton zhvillimin e jetës politike në vendet e Ballkanit, duke i krahasuar dhe evidentuar të përbashkëtat e të veçantat; Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 173

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore -Vlerëson kontributin e shqiptarëve në mbrojtjen e popullsisë hebraike gjatë Luftës së Dytë Botërore -Analizon arsyet e mbrojtjes së hebrenjve në Shqipëri duke evidentuar besën, tolerancën dhe mikpritjen Burimet: • Libri i nxënësit, interneti, foto, dëshmi të familjarëve që strehuan hebrenjtë, literaturë historike etj.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë. Kompetenca e të nxënit • Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori. Kompetenca digjitale Akseson një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime.

Tema mësimore:Veprimtari praktike: Kontributi i shqiptarëve në mbrojtjen e hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore

Fusha: Shkenca shoqërore

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: • Me letërsinë, qytetarinë.

Nazizmi,

Holokausti,

Tradita e besës,mikpritjes,

Antisemitizëm,

Hebrenj,

Situata e të nxënit: -Politikat antisemitike të nazistëve gjermanë. -Rrethanat historike në të cilat vepruan shqiptarët. -Roli i shqiptarëve në grupin e popujve që shpëtuan hebrenjtë. Fjalët kyçe

Shkolla:

174 Libër për mësuesin

•

Organizimi i orës së mësimit: Për organizimin e kësaj veprimtarie praktike mësuesi ka udhëzuar dhe ka ndarë grupet dhe detyrat për secilin prej tyre që më parë. -Grupi I ka si objektiv trajtimin e çështjeve që lidhen me historinë e hebrenjve dhe antisemitizmin në periudhën naziste. -Grupi II do të shqyrtojë çështjen e reagimit të shqiptarëve në mbrojtje të hebrenjve. Ndërtimi i njohurive: • Nxënësit prezantojnë dhe diskutojnë sipas grupeve dhe tematikave rreth të cilave kanë hulumtuar. -Grupi I: Përqendrohet në: -evidentimin e momenteve kryesore në historinë e hebrenjve; -situatën e krijuar në Gjermani gjatë qeverisjes naziste në vitet 1933-1939; -përkeqësimin e situatës së hebrenjve pas fillimit të Luftës së Dytë Botërore; -analizën e projektit nazist të “zgjidhjes finale” dhe hapat konkretë të ndjekur për realizimin e tij. Grupi II: Përqendrohet në: -marrëdhëniet historike mes hebrenjve dhe shqiptarëve; -rolin e individëve dhe familjeve shqiptare në mbrojtjen e hebrenjve; shqiptarëve ne mbrojtjen e Hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore. -rolin e institucioneve shqiptare gjatë pushtimit fashist dhe nazist në mbrojtjen e hebrenjve; -evidentimin e arsyeve të sjelljes së shqiptarëve ndaj hebrenjve dhe rolin e traditës si besa, mikpritja, toleranca fetare etj. -Pas prezantimit te nxënësve organizohet në klasë një bisedë rreth fakteve dhe dëshmive të sjella rreth kontributit të shqiptarëve . Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Evidentojnë rrethanat historike në të cilat vepruan shqiptarët; 2) Analizon politikat antisemitike të nazistëve gjermanë dhe në mënyrë specifike, përshkallëzimin e këtyre politikave nga ardhja e nazistëve në pushtet deri në fundin e Luftës së Dytë Botërore; 3) Vlerëson rolin e shqiptarëve në grupin e popujve që shpëtuan hebrenjtë. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Punë kërkimore në grupe/bisedë.

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Historia 10 175

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - Evidenton konferencat ndërkombëtare gjatë Luftës II Botërore dhe shpjegon vendimet e tyre. - Vë në dukje procesin e krijimit të OKB-së dhe organizmat përbërëse të saj, si dhe ndikimin e saj në politikën ndërkombëtare. - Analizon konceptin “Luftë e Ftohtë” dhe rolin e organizatave ushtarako-politike si: NATO dhe Traktati i

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Kompetenca e të nxënit • Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet. Kompetenca e të menduarit • Zhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin e kërkimit historik. Kompetenca qytetare • Zhvillon kompetencën qytetare për të shqyrtuar në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qëndrimeve shoqërore.

Tema mësimore: Bota menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore (1945-1946).

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Traktati i Varshavës

NATO,

OKB,

denazifikim,

konferencë ndërkombëtare,

Luftë e ftohtë,

Situata e të nxënit: a) Procesi i përcaktimit të kuadrit ndërkombëtar dhe fatit të vendeve humbëse. b) Krijimi dhe roli i OKB-së në infrastrukturën e marrëdhënieve ndërkombëtare. c) Lufta e ftohtë dhe ndarja në dy kampe kundërshtare. Fjalët kyçe:

Shkolla:

176 Libër për mësuesin

Tregu i Përbashkët

NATO

Traktati i Varshavës

Mësuesi/ja shkruan në tabelë çështjet kryesore ku do të përqendrohet gjatë shpjegimit.

KNER

Mësuesi/ja paraqet një hartë të Evropës dhe fton nxënësit të përcaktojnë ndryshimet territoriale gjatë Luftës II Botërore dhe më pas ato të ndodhura pas përfundimit të Luftës. Tregon një foto nga gjyqi i Nurembergut dhe nxit nxënësit që të komentojnë konceptin e denazifikimit. Mësuesi/ja shkruan në tabelë emrat e organizatave të mëposhtme dhe kërkon nga nxënësit të thonë se çfarë dinë për to.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x Me letërsinë: veprat letrare që trajtojnë tematikat historike të periudhës në fjalë. x Me gjeografinë: ndryshimet territoriale të pasluftës.

Konferencat ndërkombëtare

- Datat e zhvillimit të tyre. - Pjesëmarrësit në to. - Vendimet e tyre

Ndërtimi i njohurive: x Gjatë shpjegimit aktivizohen nxënësit nëpërmjet pyetjeve të ndryshme, duke i nxitur ata në diskutim. Mësuesi e paraqet mësimin të përmbledhur në tabelë p.sh.:

x

x x

x

Organizimi i orës së mësimit:

Shpjegim/stuhi mendimesh

Metodologjia:

-

www.zeriamerikes.com/a/lufta-e-ftohte-dhemarredheniet-midis-dy.../518867.html www.history.com/topics/cold-war/cold-war-history

Interneti

x

-

Libri i nxënësit

x

Varshavës. Burimet:

Historia 10 177

Lufta e Ftohtë

OKB

Sekretariati

Agjenci të specializuara UNICEF, OBSH, UNESCO

Këshilli i Sigurimit Gjykata Ndërkombëtare

- Baza ideologjike dhe përplasja e interesave të superfuqive. - Blloqet kundërshtare dhe organizmat e tyre. - Konfliktet ndërkombëtare ku manifestohet Lufta e Ftohtë.

Asambleja e Përgjithshme

Përpjekjet për -konferencat ndërkombëtare (Jaltë, Potsdam, vendimet). vendosjen e një - krijimi i OKB-së (Karta e Atlantikut, konferenca e San Franciskos, rregullat e funksionimit). paqeje të qëndrueshme - organizmat e OKB-së

- Pozita ndërkombëtare e vendeve humbëse të luftës. Trajtimi i - Ndryshimet territoriale (territoret që ndërrojnë sovranitet). vendeve humbëse - Proceset e brendshme (denazifikim, defashistizim, dënim i krimeve të luftës).

178 Libër për mësuesin

x

Nxënësve u jepet si detyrë të shpjegojnë përse paqja e arritur në Konferencën e Parisit quhet edhe “paqe e papërfunduar”.

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Vlerësimi:

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: 1) Identifikon përpjekjet për krijimin e një rendi të ri ndërkombëtar. 2) Njeh ndryshimet territoriale të bëra pas Luftës II Botërore. 3) Interpreton konceptin “Luftë e Ftohtë” dhe evidenton blloqet kundërshtare dhe organizmat e tyre.

Historia 10 179

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore - shpjegon rolin e BRSS në vitet e para të pasluftës. - vë në dukje rolin e Hrushovit në procesin e destalinizimit dhe reformave liberalizuese dhe reagimin e pjesës konservatore në udhëheqjen sovjetike; - analizon rolin e BRSS kundrejt vendeve të kampit komunist; - gjykon mbi reformat e Gorbaçovit në drejtim të politikës dhe ekonomisë për reformimin e sistemit socialist sovjetik.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit - Shqyrton, ndërton analizon dhe parashtron pyetje, për të argumentuar, për të diskutuar informacionin historik. Kompetenca e të nxënit - Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime. Kompetenca qytetare • Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe se si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet njerëzore.

Tema mësimore: Bashkimi Sovjetik (1945-1990)

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

gllasnost dhe perestrojka.

nomenklaturë,

burokraci,

bashkekzistencë paqësore,

Kampi socialist,

Punë vullnetare,

Situata e të nxënit: a) Roli i Bashkimit Sovjetik në botën e pasluftës. b) Ndryshimi i klimës së brendshme dhe të jashtme në Bashkimin Sovjetik nën Hrushovin. c) Kriza e sistemit sovjetik dhe përpjekja për reformimin e Gorbaçovit. Fjalët kyçe

Shkolla:

180 Libër për mësuesin

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x Me temat e tjera: Blloku Lindor gjatë viteve 1945-1989.

Ndërtimi i njohurive: x Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin. x Për secilën prej pjesëve të mësimit cakton një grup nxënësish. Një pjesë e grupit përgatit pyetjet që do t’ia drejtojë pjesës tjetër me qëllim zbërthimin e pjesës. x Më pas, mësuesi vazhdon me shpjegimin duke u përqendruar në drejtimet e mëposhtme: x Rëndimi i situatës ekonomike dhe politike në vitet e fundit të sundimit të Stalinit: - Gjendja ekonomike e pasluftës. - Rritja e terrorit të shtetit totalitar. - Shtrirja e influencës sovjetike në Evropën Lindore. x Nevoja për reformim e shtetit dhe e ekonomisë sovjetike. - Kongresi 20 dhe denoncimi i “kultit të Stalinit” nga ana e Nikita Hrushovit. - Klima liberalizuese dhe lirimi masiv i të burgosurve politikë. - Politika e jashtme e bashkekzistencës paqësore x Reaksioni i brendshëm ndaj reformave të Hrushovit.

Metodologjia: Diskutim/stuhi mendimi Organizimi i orës së mësimit: x Mësuesi/ja drejton pyetje për të hapur diskutim në klasë duke nxitur të gjithë nxënësit të marrin pjesë në të. - Cila ishte baza ideologjike e ekzistencës së BRSS? - Cilat ishin tiparet politike dhe ekonomike të BRSS? - Në çfarë pozitash të brendshme dhe të jashtme doli BRSS nga Lufta II Botërore? - A mendoni se sistemi sovjetik kishte nevojë për reforma dhe në ç’drejtime?

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005506 www.shsu.edu/~his_ncp/Soviet2.html www.history.com/topics/cold-war/perestroika-and-glasnost

Interneti

x

-

Libri i nxënësit,

x

Burimet:

Historia 10 181

Detyrat dhe puna e pavarur: x Nxënësve u jepet detyrë të identifikojnë disa ngjarje ndërkombëtare që erdhën si pasojë e Kongresit XX dhe procesit të destalinizimit nga ana e Hrushovit. x

Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: 1) Evidenton gjendjen ekonomike, shoqërore dhe politike në BRSS pas Luftës II Botërore. 2) Shpjegon procesin e destalinizimit dhe liberalizimit në periudhën e Hrushovit. 3) Vë në dukje hapat prapa të ndërmarra pas rrëzimit të Hrushovit dhe ardhjes në pushtet të Brezhnjevit. 4) Analizon reformat liberalizuese të Gorbaçovit dhe efektet e tyre mbi shoqërinë, politikën dhe ekonominë sovjetike. 4) Krahason reformat e Hrushovit dhe Gorbaçovit, duke vënë në dukje të përbashkëtat dhe dallimet mes tyre.

- Cili ishte kuptimi i termit “Restaurimi brezhnjevian”? - Stanjacioni ekonomik dhe politik që thellon krizën ekonomike sovjetike. x Reformat e Gorbaçovit. - Situata ekonomike në BRSS - Mungesa e stabilitetit në udhëheqjen sovjetike. - Hapat e ndërmarra nga Gorbaçovi për reformimin e sistemit sovjetik në planin politiko-shoqëror (gllasnost); në planin ekonomik (perestrojka); në fushën e politikës së jashtme.

182 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Shqyrton, ndërton, analizon dhe parashtron pyetje për të argumentuar, informacionin, konceptet historike. Kompetenca e të nxënit Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet Kompetenca qytetare Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe se si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet njerëzore. Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - evidenton situatën e SHBA-së pas Luftës II Botërore; - analizon rolin e ri politik të SHBA-së si pengesë për përhapjen e ndikimit sovjetik. - shpjegon politikat reformiste të Kenedit dhe Xhonsonit dhe ndikimin e luftës së Vietnamit në gjendjen e brendshme të SHBA-së; - gjykon mbi tensionet dhe përplasjet sociale dhe raciale në

Tema mësimore: SHBA (1945-2000)

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

“Lufta e yjeve”

hippie,

lëvizje feministe,

neokonservatorizëm,

Kursi i “Kufirit të Ri”,

Situata e të nxënit: a) SHBA pas Luftës II Botërore dhe rritja e rolit politik dhe ekonomik të saj në marrëdhëniet ndërkombëtare. b) Kursi i “Kufirit të Ri”, periudha e tensioneve sociale dhe raciale, lufta e Vietnamit. c) Reformat neokonservatore të Reganit, përfundimi i “Luftës së Ftohtë”. d) Rritja ekonomike dhe reformat progresiste të Klintonit. Fjalët kyçe

Shkolla:

Historia 10 183

Libri i nxënësit, interneti.

Investime publike

SHBA

“E Marta e Zezë”

kejsianizëm

Bursa e Nju-Jorkut

Ndërtimi i njohurive x Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë pjesën e parë të mësimit dhe të përshkruajnë gjendjen në ShBA pas Luftës II Botërore. x Pasi pyet disa nxënës, mësuesja shënon në dërrasë të zezë: Rritje e ndikimit në arenën ndërkombëtare, kthimi në “superfuqi”. Kundërvënie ndaj përhapjes së komunizmit dhe ndikimit sovjetik, “doktrina Truman”, “plani Marshall”. ShBA pas luftës Zhvillim i vrullshëm ekonomik.

Kursi i Ri

Depresioni ekonomik

- Mësuesi/ja shkruan në tabelë SHBA dhe kërkon nga nxënësit të rikujtojnë njohuritë që kanë mësuar rreth këtij shteti. Për t’i orientuar mësuesi/ja drejton pyetje të ndryshme. - Përgjigjet e nxënësve mund të shënohen në dërrasë si më poshtë:

Organizimi i orës së mësimit:

Stuhi mendimesh/ të menduarit kritik përmes leximit

Metodologjia:

x

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x Me temat e mëparshme: Bota menjëherë pas Luftës II Botërore (1945-1946). x Me letërsinë: Botime të periudhës në fjalë. x Me ekonominë: Konceptet ekonomike, teoritë ekonomike. Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

SHBA. - krahason kursin neokonservator të Reganit dhe kursin reformist progresist të Klintonit. Burimet:

184 Libër për mësuesin

Politikat neokonservatore të Reganit. Përplasja me BRSS, kundërvënia aktive, “Lufta e yjeve”. Presidenca Klinton, reformat progresive, rritje ekonomike e qëndrueshme. Roli i SHBA-së në pavarësinë e Kosovës.

Detyrat dhe puna e pavarur: x Nxënësve u jepet detyrë rubrika “Provoni veten duke shkruar”, në tekst.

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: 1) Përshkruan gjendjen në ShBA pas Luftës II Botërore. 2) Evidenton rolin e SHBA vs. BRSS dhe përhapjes së doktrinës komuniste në botë. 3) Shpjegon synimet e programit “Kufiri i Ri” dhe reformat e presidentit Xhonson si vazhdim i këtij programi. 4) Analizon politikat neokonservatore të Reganit. 5) Gjykon mbi politikat liberale progresive të presidentit Klinton. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështetetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Pyetje për diskutim

x Mësuesi/ja pyet në mënyrë specifike: Cilat ishin shkaqet e problemeve raciale në SHBA dhe përpjekjet për tejkalimin e tyre? Pas përgjigjeve mësuesi/ja shënon në dërrasë. 1-Rrënjët historike të diskriminimit. Diskriminimi racial 2-Ndarja Veri-Jug lidhur me problemin racial ende e pranishme në shek. XX. në SHBA 3-Përpjekjet e popullsisë me ngjyrë për përparim dhe emancipim (Martin Luther King). 4-Politikat publike për zhdukjen e segregacionit dhe diskriminimit racial.

Vitet ’80-‘2000

Vitet ’60-‘70

reforma liberale të presidentit Kenedi (“Kursi i Kufirit të Ri”). Përpjekjet për zgjidhjen e problemeve shoqërore dhe raciale, lëvizjet studentore dhe feministe. ndikimi i luftës së Vietnamit në politikën dhe shoqërinë amerikane.

Historia 10 185

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - vë në dukje situatën e vendeve koloniale pas përfundimit të Luftës II Botërore; - vlerëson rolin e elitave kombëtare në lëvizjen për dekolonizim; - analizon krijimin e kushteve për lindjen dhe rritjen e lëvizjeve antikoloniale në botë; - krahason rrugët e ndryshme të ndjekura për fitimin e pavarësisë nga ana e vendeve të ndryshme koloniale.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit • Zhvillon të menduarit për realizimin e kërkimit historik. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Harton hapat që duhet të ndjekë për realizimin e një kërkimi historik për një ngjarje të dhënë. Kompetenca personale • Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, ndryshimet që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.

Tema mësimore: Dekolonizimi

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

referendum

sovranitet

rezistencë paqësore

dekolonizim

metropol

sistem kolonial

Situata e të nxënit: a) Situata koloniale pas Luftës II Botërore. b) Faktorët që ndikojnë në ngritjen e frymës antikoloniale në botë. c) Rrugët e ndryshme për fitimin e pavarësisë nga vendet koloniale. Fjalët kyçe:

Shkolla:

186 Libër për mësuesin

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x Me gjeografinë: Shtrirja territoriale e kolonive dhe krijimi i vendeve të reja gjatë progresit të procesit të kolonizimit. Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Grupi i tretë : - Analizoni tiparet e lëvizjeve të armatosura për pavarësi.

Grupi i dytë: - Evidentoni vendet që arritën pavarësinë në rrugë paqësore dhe analizoni hapat kryesorë të këtij procesi. - Cilat ishin kushtet që bënë të mundur suksesin e rrugës paqësore për pavarësi? - Çfarë kuptohet më termin “gandizëm”? - Cili ishte raporti mes ish-kolonive dhe metropoleve të tyre në periudhën post-koloniale? - Flisni për figurën e Nelson Mandelës dhe rolin e tij si simbol i luftës kundër diskriminimit racial.

- Rënia e ndikimit të vendeve kryesore kolonizatore pas Luftës II Botërore. - Rritja e ndërgjegjësimit në radhët e popullsive të kolonizuara. - Roli i superfuqive (SHBA dhe BRSS)

Grupi parë: - Cilat ishin kushtet që nxitën rritjen e lëvizjeve anti-kolonialiste?

Mësuesi/ja ndan klasën në grupe duke caktuar për secilin grup kërkesat që duhet të plotësojë pas leximit të mësimit.

Ndërtimi i njohurive:

Organizimi i orës së mësimit: x Mësuesi/ja tërheq vëmendjen e nxënësve, duke i futur ata në brendësi të temës. - Cili ishte procesi i formimit dhe roli i perandorive koloniale? - A ishte kolonizimi një proces pozitiv apo negativ për popullsitë e vendeve të kolonizuara? - Cila ishte rëndësia e kolonive për ekonomitë e metropoleve? - Cilat ishin politikat e ndjekura nga kolonizatorët në drejtim të popullsive të vendeve të kolonizuara?

Të menduarit logjik/hap pas hapi/punë në grupe

Metodologjia:

Burimet: x Libri i nxënësit, interneti. Historia 10 187

x

Nxënësve u jepet detyrë rubrika “Mendo si historian” në tekst.

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Vlerësimi:

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: 1) Shpjegon situatën e vendeve koloniale pas Luftës II Botërore. 2) Analizon kushtet dhe rrethanat që nxitën lëvizjet anti-kolonialiste. 3) Argumenton rrugët e ndjekura nga vende të ndryshme për fitoren e pavarësisë.

- Cilat ishin disa prej lëvizjeve kryesore të armatosura anti-koloniale? - Cili ishte qëndrimi i shteteve kolonizatore ndaj aspiratave të popullsive vendase? - Krahasoni lëvizjet çlirimtare në Algjeri dhe Vietnam duke vënë në dukje të përbashkëtat dhe dallimet mes tyre?

188 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore - përcakton hapat e tranzicionit politik dhe institucional në Itali në vitet e para të pasluftës; - shpjegon ecurinë e zhvillimit ekonomik të vrullshëm në Itali; - analizon faktorët që e mundësuan “mrekullinë ekonomike italiane”; - shpjegon veçoritë e skenës politike italiane; - gjykon mbi ndryshimet politike në Itali në vitet ’90 të shek. XX.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Kompetenca për jetën sipërmarrjen dhe mjedisin Diskuton individualisht ose në grup për rëndësinë që ka e shkuara në kuptimin e të tashmes dhe perspektivën e të ardhmes. Kompetenca e të menduarit Zhvillon të menduarit për realizimin e kërkimit historik. Kompetenca e të nxënit Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike dhe shoqërore.

Tema mësimore: Italia (1945-2000)

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

qeverisje me koalicion

privatizim,

“mrekullia ekonomike italiane”,

Traktati i Romës

plani Marshall,

republikë,

Situata e të nxënit: a) Rivendosja e regjimit demokratik dhe ndryshimi i formës së regjimit në Itali pas Luftës II Botërore. b) Veçoritë e zhvillimit ekonomik italian. c) Jeta politike në Itali dhe tiparet e saj. Fjalët kyçe:

Shkolla:

Historia 10 189

Libri i nxënësit, interneti.

Mrekulli ekonomike italiane

korrupsion

Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të thonë se çfarë dinë për këto fjalë dhe pasi nxit një diskutim të shkurtër, udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin.

Koalicion politik

x

Hapi i dytë: Pasi nxënësit lexojnë pjesën e dytë të mësimit, mësuesi/ja pyet: - Cilat janë veçoritë e zhvillimit të ekonomisë italiane në vitet ’50 – ’70 të shek. XX? - Përse kjo periudhe quhet “mrekullia ekonomike italiane”? - Cilat janë politikat ekonomike të ndjekura nga autoritetet italiane pas Luftës II Botërore?

Ndërtimi i njohurive: x Hapi i parë: Pasi nxënësit lexojnë pjesën e parë të mësimit mësuesi/ja drejton pyetjet: - Cila ishte gjendja në Itali pas përfundimit të Luftës II Botërore? Si u administrua kalimi nga diktatura në demokraci? - Cilat ishin rrymat politike në Italinë e pasluftës? Vend humbës, humbi territore, paguan dëmshpërblime, nën kontrollin aleat. Italia menjëherë pas Luftës Ndryshimi i formës së qeverisjes nga monarki në republikë. II Botërore Partia Komuniste Italiane kishte influencë të madhe në vend. Italia rreshtohet në kuadrin e aleancave perëndimore.

x

Republikë

Organizimi i orës së mësimit: x - Mësuesi/ja shkruan në tabelë (ose vendos figura):

Referendum

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x Me temat e mëparshme: Bota menjëherë pas Luftës II Botërore (1945-1946). x Me ekonominë: Konceptet ekonomike, teoritë ekonomike. Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Parashikim me terma paraprakë /të kuptuarit përmes leximit

Metodologjia:

x

Burimet:

190 Libër për mësuesin

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: 1) Përcakton hapat e procesit të tranzicionit të Italisë nga diktatura në demokraci. 2) Identifikon forcat kryesore politike në Italinë e pasluftës II Botërore. 3) Analizon ecurinë e ekonomisë italiane, duke u përqendruar në faktorët e saj të suksesit, në rimëkëmbjen nga lufta dhe ritmet e saj të zhvillimit. 4) Gjykon mbi zhvillimet në skenën politike italiane në periudhën e pasluftës. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: x Nxënësve u jepet si detyrë rubrika “Hulumtoni dhe diskutoni”.

Pyetje për diskutim

Politika italiane

- Një numër relativisht i madh partish politike. - Dominim i Partisë Demokristiane (për shkak edhe të mbështetjes nga Kisha Katolike). - Sistem elektoral proporcional i pastër. - Mbajtja e Partisë Komuniste jashtë pushtetit. - Qeverisja me koalicione të gjera politike, qeveri përgjithësisht me jetë të shkurtër. - Skandale korrupsioni që përfshinë një pjesë të madhe të klasës politike italiane. - Ndryshime politike me parti historike që zhduken dhe parti të reja që hyjnë në skenën politike.

- rimëkëmbja në vitet e pasluftës, ndihma nëpërmjet planit Marshall. - orientim drejt nxitjes së iniciativës private dhe ekonomisë së tregut. Ekonomia italiane - ritme të larta të rritjes ekonomike. - modernizim i bazës ekonomike. - sektorët kryesorë: industria, turizmi, infrastruktura. - anëtarësimi në Tregun e Përbashkët Evropian. x Hapi i tretë: Pasi nxënësit lexojnë pjesën e dytë të mësimit, mësuesi/ja pyet: - Cili është konfigurimi i skenës politike italiane pas Luftës II Botërore? - Cili është modeli i qeverisjes në Italinë e pasluftës II Botërore? - Sipas mendimit tuaj, cilat janë shkaqet e mungesës së stabilitetit në qeverisje? - Si ndryshoi politika italiane në fillim të viteve ’90 të shek. XX? Cilët ishin faktorët që ndikuan në këto ndryshime?

Historia 10 191

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - evidenton tiparet e sistemit politik në Francën e pasluftës; - shpjegon situatën e Francës me kolonitë e saj; - gjykon mbi tensionet sociale dhe protestat studentore në Francë; - argumenton nevojën për ndryshime politike dhe institucionale si përgjigje ndaj tensioneve sociale dhe ekonomike; - analizon tiparet e sistemit ekonomik francez. Burimet: x Libri i nxënësit, interneti, biblioteka e shkollës.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit • Zhvillon të menduarit për realizimin e kërkimit historik. Kompetenca e të nxënit • Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake. Kompetenca qytetare • Shqyrton burimet historike për të kuptuar ndikimin e tyre në çështjet shoqërore dhe njerëzore.

Tema mësimore: Franca 1945-2000

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x Me temat e mëparshme: Bota menjëherë pas Luftës II Botërore.

integrim evropian.

pragmatizëm,

demonstrata studentore,

republikë presidenciale,

republikë parlamentare,

Situata e të nxënit: a) Gjendja në Francë pas Luftës II Botërore. b) Ndryshimet politike dhe institucionale në Francë. c) Tensionet sociale dhe kriza e kolonive franceze. d) Zhvillimi ekonomik i Francës. Fjalët kyçe

Shkolla:

192 Libër për mësuesin

Mësuesi/ja rikujton njohuri të nxënësve që kanë lidhje me temën e re, duke drejtuar pyetje të ndryshme si p.sh.:

- gjenerali De Gol ishte personaliteti kryesor; - republikë parlamentare; - probleme të stabilitetit të politikës së - brendshme; - protesta studentore dhe të punëtorëve.

-Situata politike dhe sociale në Francë

kriza me kolonitë; lufta e Indokinës; lëvizja çlirimtare në Algjeri; qëndrimi politik kundër pavarësisë të kolonive; - ndikimi në politikën e brendshme.

-

Problemet me kolonitë

Ndërtimi i njohurive x Mësuesi/ja pasi nxënësit lexojnë mësimin, e ndan klasën në tre grupe dhe shkruan në tabelë tri konceptet kryesore rreth të cilave do të ndërtohet mësimi, si dhe u kërkon nxënësve të ndërtojnë hartën e secilit prej koncepteve sipas grupeve. x Pasi nxënësit punojnë në grupe, mësuesi/ja cakton dy anëtarë të grupit për të prezantuar informacionin në dërrasë, nëpërmjet hartave të konceptit, të cilat mund të paraqiten si më poshtë:

- Cila ishte situata në Francë pas përfundimit të Luftës II Botërore? - Cilat ishin problemet e Francës me kolonitë e saj? Si reflektohet kjo në zhvillimet e politikës së saj të brendshme? - A mendoni se lufta në Francë pati pasoja të rënda? x Pasi dëgjon mendimet e nxënësve, mësuesi/ja udhëzon të lexohet mësimi.

x

Organizimi i orës së mësimit:

Pyetje –përgjigje/ punë në grupe/hartë e koncepteve

Metodologjia:

Me letërsinë: Botime të periudhës në fjalë.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

x

Historia 10 193

Republika e Katërt Ligji elektoral maxhoritar

Republika presidenciale Republika e Pestë

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: 1) Përshkruan gjendjen e Francës pas Luftës së II Botërore. 2) Identifikon problematikat e politikës së brendshme në vitet e pasluftës dhe më pas. 3) Analizon përpjekjet për rritjen e stabilitetit politik dhe social. 4) Argumenton tiparet e veçanta të ekonomisë franceze, sidomos në lidhje me rolin e shtetit në ekonomi. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: x Nxënësve u jepet detyrë të argumentojnë politikat ekonomike të qeverive franceze pas Luftës II Botërore.

Pyetje për diskutim

- Politika dirizhiste në ekonomi - planifikim në fomën e bashkëpunimit mes aktorëve ekonomikë - Plani Marshall - integrimi evropian - luhatje mes shtetëzimeve dhe privatizimeve në ekonomi

Zhvillimi ekonomik i Francës

Ligji elektoral proporcional

Republika parlamentare

Ndryshimet institucionale

194 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

x

Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore - Shpjegon përpjekjet e shoqërisë angleze për reformimin e sistemit elektoral. - Analizon tiparet e lëvizjeve politike dhe sociale në Angli. - Evidenton kërkesat e lëvizjes feministe në Angli. Burimet:

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit - Përdor funksionet gjuhësore, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë. Kompetenca e të nxënit - Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën. Kompetenca personale - Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.

Tema mësimore: Britania e Madhe (1945-2000)

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x Me temat e mëparshme: Britania e madhe nga konservatorizmi drejt liberalizmit. x Me ekonominë: Konceptet ekonomike, teoritë ekonomike.

trade unions.

ekonomi mikse,

roli i shtetit në ekonomi,

Komonuelth,

welfare state,

Situata e të nxënit: a) Tronditja e rolit të Britanisë së Madhe si fuqi e madhe botërore në vitet e pasluftës. b) Reformat me karakter social-ekonomik në vitet e para pasluftës. c) Dinamikat e politikat britanike dhe ndikimi i tyre në jetën shoqërore dhe ekonomike të vendit. Fjalët kyçe:

Shkolla:

Historia 10 195

Komenti 1- Partia konservatore 2- Partia laburiste - sistemi shëndetësor publik. Sociale - sistemi i sigurimeve shoqërore dhe në rast papunësie. - ndërtim banesash sociale.

- forcim i rolit të shtetit në ekonomi, Ekonomike - rritje taksash dhe bllokim i rritjes së pensioneve dhe pagave, - financime ndërkombëtare sidomos nga SHBA-ja. - dobësi e Britanisë për shkak të pasojave të luftës, - politikë paqësore e qeverisë laburiste, - tërheqje përgjithësisht paqësore nga kolonitë britanike, - marrëdhënie e re me ish-kolonitë nëpërmjet Komonuelthit.

Reformat e qeverisë Atli

Britania dhe procesi i dekolonizimit

Koncepti Forcat politike në fillim të shek. XX

- Mësuesi/ja ndërton një tabelë në formën e ditarit dypjesësh dhe udhëzon nxënësit ta plotësojnë në fletore. - Pas përfundimit të punës nga nxënësit, mësuesja drejton pyetje dhe plotëson tabelën.

Ndërtimi i njohurive

Organizimi i orës së mësimit: x Mësuesi/ja tërheq vëmendjen e nxënësve, duke i futur ata në brendësi të temës: - Cilat janë forcat kryesore politike në Britaninë e Madhe? - Cili ishte roli i Britanisë në marrëdhëniet ndërkombëtare para Luftës II Botërore? - Cili ishte modeli ekonomik tradicional i Britanisë së Madhe? - Në cilin bllok ndërluftues ishte e rreshtuar Britania gjatë Luftës II Botërore?

Stuhi mendimesh /Ditar dypjesësh

Metodologjia:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

196 Libër për mësuesin

Detyrat dhe puna e pavarur: x Nxënësve u jepet detyrë të hulumtojnë lidhur me marrëdhëniet mes Britanisë së Madhe dhe Bashkimit Evropian sidomos nën dritën e referendumit për daljen nga kjo organizatë.

Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: 1) Identifikon sfidat e Britanisë së Madhe në periudhën e pasluftës dhe rrugët për kapërcimin e tyre. 2) Analizon tiparet kryesore të “Shtetit të Mirëqenies Sociale”. 3) Gjykon mbi masat e programit konservator të Theçerit. 4) Interpreton thelbin e “Rrugës së Tretë” të Blerit.

Pyetje për diskutim

“Rruga e Tretë” e kryeministrit Bler

- një alternativë e ndryshme nga kursi konservator dhe ai tradicional laburist, - politika social-demokrate me një sens modernizimi nëpërmjet: x nxitjes e iniciativës private, x vëmendje më e madhe në lidhje me problemet sociale.

- rritje e konsumit dhe dyfishim i pagave, - ndryshime sektoriale në ekonomi me rritjen e sektorëve të rinj kundrejt atyre më tradicionalë, - qëndrim i ftohtë kundrejt integrimit evropian. - reduktim i rolit të shtetit në ekonomi, privatizime, Kursi neokonservator i - reduktim i borxhit publik, Theçerit - nxitje e iniciativës private dhe sipërmarrjes, - konflikte të forta me sindikatat, - efekte pozitive në ekonomi, por e shoqëruar me rritje të nivelit të papunësisë.

Zhvillimi i ekonomisë britanike

Historia 10 197

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore - evidenton pozitën e Gjermanisë në përfundim të Luftës II Botërore; - shpjegon drejtimet e ndryshme që morën dy shtetet gjermane me sisteme politiko-ekonomike të ndryshme; - analizon politikat e brendshme dhe të jashtme të RFGJ-së; - paraqet procesin e bashkimit të Gjermanisë dhe argumenton rolin udhëheqës të Gjermanisë së Bashkuar në kuadrin evropian.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit - Zhvillon komunikimin për të kuptuar informacionin dhe ndërtuar njohuritë historike. Kompetenca e të menduarit - Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të analizuar të shkuarën nëpërmjet informacionit. Kompetenca e të nxënit - Zbaton në mënyrë të pavarur ose në grup udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.

Tema mësimore: Gjermania (1945-2000)

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Gjermania e bashkuar.

Ostpolitik,

Muri i Berlinit,

denazifikim,

dëmshpërblime lufte,

Situata e të nxënit: a) Gjermania si shtet humbës i Luftës II Botërore. b) Ndarja e Gjermanisë në dy shtete kundërshtare ideologjike. c) Roli i RFGJ-së në ekonominë dhe politikën evropiane. d) Bashkimi i Gjermanisë pas shpërbërjes së Bllokut Komunist. Fjalët kyçe:

Shkolla:

198 Libër për mësuesin

Libri i nxënësit, interneti. x

Me gjeografinë: kufijtë e RFGJ-së dhe RDGJ-së, si dhe të Gjermanisë së Bashkuar.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

- Gjermania vend humbës (nën administrimin e fuqive aleate, dëmshpërblime, humbje territoresh, denazifikim); - Gjermania – vend i ndarë si pasojë e përplasjeve mes Fuqive të Mëdha. - RFGJ – shtet demokratik (pjesë e Evropës së Bashkuar); RDGJ – vend komunist diktatorial (pjesë e Bllokut Komunist) - Berlini – vend ku materializohet konflikti mes SHB-së dhe BRSS-së.

Ndërtimi i njohurive: - Për zhvillimin e kësaj ore mësimi nevojitet punë përgatitore nga mësuesi/ja, ku ai/ajo ndan mësimin në tri pjesë kryesore dhe përgatit po aq fletë të bardha, ku të jetë shkruar pyetja ose çështja që do të trajtojë secili grup. - Pasi ndan klasën në katër grupe, mësuesi/ja kërkon të lexohet mësimi dhe secili grup të shkruajë në fletë përgjigjen e kërkesës përkatëse dhe të përgatiten për ta prezantuar përpara klasës. Grupi I: Evidentoni dhe shpjegoni qëndrimin e Fuqive fituese të luftës kundrejt Gjermanisë. Mësuesi /ja bën kujdes që nxënësit të radhitin në fletën e dhënë paraprakisht hapat dhe më pas aktivizon gjithë nxënësit e grupit për të shpjeguar secilin prej tyre.

Organizimi i orës së mësimit: Mësuesi/ja e fillon mësimin duke rikujtuar njohuri të nxënësve nëpërmjet pyetjeve: 1- Në cilin bllok ishte e rreshtuar Gjermania gjatë Luftës II Botërore? 2- Cili ishte trajtimi që iu rezervua Gjermanisë pas Luftës I Botërore? 3- Cilat ishin pasojat e këtij trajtimi? 4- A mendoni se pati ndryshim në konsiderimin e Gjermanisë në përfundim të Luftës II Botërore?

Pyetje - përgjigje/punë në grupe/ të menduarit kritik.

Metodologjia:

x

Burimet:

Historia 10 199

RFGJ tejkalon pasojat e luftës dhe hyn në rrugën e rritjes së shpejtë ekonomike (Plani Marshall); Konsolidim i shtetit demokratik të së drejtës dhe ekonomisë së tregut; Modeli i bashkëpunimit shtet-punëdhënës-punëmarrës, çelës i suksesit ekonomik gjerman; Orientim nga perëndimi, vend protagonist i proceseve integruese evropiane; Vëmendje ndaj marrëdhënieve me vendet e Bllokut Komunist (BRSS, RDGJ) - “Ostpolitik”

Detyrat dhe puna e pavarur: x Nxënësve u jepet si detyrë një kërkim lidhur me mënyrat e përdorura prej shtetasve të Republikës Demokratike Gjermane (komuniste) për t’u arratisur nga vendi drejt lirisë.

Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Vlerësimi:

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: 1) Evidenton pozitën e Gjermanisë në përfundim të Luftës II Botërore dhe trajtimin e saj nga Aleatët fitues. 2) Analizon shkaqet dhe pasojat e ndarjes së Gjermanisë. 3) Shpjegon tiparet e zhvillimit ekonomik të RFGJ-së dhe pjesëmarrjen e saj në proceset integruese evropiane. 4) Analizon kushtet dhe procesin e ribashkimit të Gjermanisë, si dhe rolin e saj udhëheqës në kuadrin evropian dhe më gjerë.

Grupi III: Shpjegon procesin e ribashkimit të Gjermanisë dhe rritjen e rolit të Gjermanisë së Bashkuar në Evropë dhe botë - Revolucionet demokratike në Evropën lindore, specifikisht në RDGJ. - Shpërbërja e Bllokut Lindor. - Shembja e Murit të Berlinit dhe ribashkimi i Gjermanisë. - Gjermania e bashkuar – lokomotiva politike dhe ekonomike e Evropës së Bashkuar.

-

Grupi II: Shpjegon tiparet e zhvillimit politiko-ekonomik të RFGJ-së dhe drejtimet e politikës së saj të jashtme.

200 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - shpjegon krijimin dhe organizimin shtetëror të Federatës Jugosllave; - analizon shkaqet e konfliktit Jugosllavi-BRSS dhe pozicionin e veçantë në marrëdhëniet ndërkombëtare; - analizon karakteristikat e sistemit ekonomik jugosllav; - shpjegon shkaqet e krizës së sistemit ekonomik dhe politik jugosllav. Burimet: x Libri i nxënësit, interneti.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit • Zhvillon të menduarit për realizimin e kërkimit historik. Kompetenca digjitale • Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë, aftësitë dhe qëndrimet. Kompetenca personale x Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike dhe ndryshimet e shoqërisë përgjatë kohërave.

Tema mësimore: Jugosllavia gjatë viteve 1945-1990

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x Me temat e mëparshme: -Bota menjëherë pas Luftës II Botërore (1945-1946)

nacionalizëm.

vendet e paangazhuara,

vetadministrim,

komintern,

shtet federativ,

Situata e të nxënit: a) Themelimi dhe parimet bazë të ndërtimit të Federatës Jugosllave. b) Tiparet e politikës së jashtme të Jugosllavisë komuniste. c) Veçoritë e sistemit ekonomik jugosllav. d) Kriza ekonomike dhe politike jugosllave. Fjalët kyçe:

Shkolla:

Historia 10 201

Mbështetur në parimin e “vetadministrimit” Rritje e kompetencave të ndërmarrjeve Shkrirje e kooperativave bujqësore Rritje ekonomike e shpejtë

6 republika 2 krahina autonome Shtet federativ komunist

Sistemi ekonomik

Struktura shtetërore

Avancimi i pozitës kushtetuese të Kosovës në kuadër të federatës

Jugosllavia Federative

Krijimi

Në vitin 1945

Oganizimi politik

-Marrëdhëniet Jugosllavi-Blloku Komunist; -politika e jashtme

Parti komuniste kontroll njëpartiak rishikim i rolit të partisë hapësira më të mëdha debati

Lëvizja e Vendeve të Paangazhuara

Fillimisht marrëdhënie aleance Konflikt me vendet e Bllokut Komunist Pozicionim jashtë blloqeve të mëdha

Ndërtimi i njohurive: Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin dhe ndërton skemën e mëposhtme, duke sqaruar nxënësit si ta plotësojnë atë.

Metodologjia: Punë kërkimore /hartë e koncepteve Organizimi i orës së mësimit: - Mësuesi/ja ka udhëzuar që më parë nxënësit të hulumtojnë dhe grumbullojnë fakte, informacion rreth ndërtimit të shtetit jugosllav pas përfundimit të Luftës I Botërore dhe ngjarjeve të tij kryesore historike, deri në fillimin e Luftës II Botërore (materiali mund të prezantohet në Powerpoint nga nxënësit).

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

202 Libër për mësuesin

Kriza ekonomike dhe politike pati ndikim të drejtpërdrejtë në shpërbërjen e Jugosllavisë Federative në fillim të viteve ’90 të shek. XX.

konflikte mes njësive përbërëse (republika dhe krahina autonome) diferenca të theksuara në nivelin e jetesës mes njësive përbërëse keqmenaxhim i financave të shtetit (borxhe shumë të mëdha) tensione etnike

Nxënësve u jepet detyrë rubrika në librin e nxënësit “Provoni veten duke shkruar”.

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Vlerësimi:

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: 1) Përshkruan organizimin e brendshëm të Federatës Jugosllave. 2) Analizon shkaqet e shkëputjes së Jugosllavisë nga Blloku Komunist. 3) Shpjegon tiparet e sistemit të “vetadministrimit socialist”. 4) Analizon shkaqet e krizës së sistemit jugosllav dhe pasojat e saj afatgjata.

-

Kriza e sistemit jugosllav

Historia 10 203

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të nxënit • Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Diskuton individualisht ose në grup për rëndësinë që ka e shkuara në të tashmen dhe perspektivat në të ardhmen. Kompetenca qytetare • Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor, duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme. Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - evidenton hapat e ndjekura në procesin e vendosjes së regjimeve komuniste në vendet e Evropës Lindore; - demonstron në hartë shtrirjen e Bllokut Komunist; - shpjegon tiparet e politikës, ekonomisë dhe shoqërisë në vendet komuniste; - analizon situatat që çuan në nxitjen e lëvizjeve antikomuniste në vendet e Bllokut Komunist; - krahason të përbashkëtat dhe dallimet mes lëvizjeve antikomuniste në vende të ndryshme.

Tema mësimore: Blloku Lindor gjatë viteve 1945 - 1989

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

revoltë e armatosur.

demonstrata,

“Solidarnost”,

KNER,

ekonomi e planifikuar,

zgjedhje,

Situata e të nxënit: a) Ngjarjet e pasluftës në vendet e Evropës Lindore dhe vendosja e regjimeve komuniste. b) Karakteristikat e regjimeve komuniste dhe organizmat e Bllokut Komunist. c) Lëvizjet (shkaqet, ecuria) kundër regjimeve komuniste diktatoriale në vendet e Bllokut Lindor. Fjalët kyçe:

Shkolla:

204 Libër për mësuesin

Libri i nxënësit

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x Me letërsinë: veprat letrare që trajtojnë tematikat historike të periudhës në fjalë. x Me gjeografinë: shtrirja e Bllokut Komunist Me temat e mëparshme: Bota menjëherë pas Luftës II Botërore (1945-1946) Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

x

Përkrahje popullore

Kisha Katolike

Lëvizje sindikale Solidarnost

Poloni

Gjendje e jashtëzakonshme

Rezistencë paqësore

Mësuesi vendos në tabelë pamje nga krimet e regjimeve komuniste, si dhe nga revoltat dhe demonstratat kundër këtyre regjimeve. Duke treguar fotot, i nxit ata të zbulojnë se për çfarë flet tema e re. Mësuesi/ja shkruan në tabelë “Solidarnost” dhe u kërkon nxënësve të thonë se çfarë dinë për të, mendimet e tyre i paraqit në tabelë.

Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin dhe ndërkohë shkruan në tabelë çështjet kryesore ku do të përqendrohet gjatë shpjegimit.

x x

x

Organizimi i orës së mësimit:

Parashikim me terma paraprakë/stuhi mendimesh/shpjegim.

Metodologjia:

x

Burimet:

Historia 10 205

Revolta popullore kundër regjimeve komuniste

Organet e Bllokut Komunist

Tiparet e regjimeve komuniste

terrori dhe përndjekja e kundërshtarëve politikë, në çdo aspekt jetësor; mosrespektimi i të drejtave bazë të njeriut si: liria e shprehjes, e organizimit etj.;

x x

shtetëzim dhe shoqërizim i ekonomisë (prona shtetërore dhe ajo e grupit u bë thuajse

x

Informbyroja Traktati i Varshavës KNER Roli i liberalizimit hrushovian Protesta të punëtorëve (Poloni) Kryengritje e armatosur (Hungari) Opozita intelektuale (Çekosllovaki)

-

Disa lëshime nga ana e regjimeve komuniste

forma e vetme e pronësisë, duke e lënë pronën private në një rol të papërfillshëm)

centralizim dhe planifikim shtetëror që kufizonte iniciativën private ekonomike;

x

në planin ekonomik:

roli sundues i partive komuniste në të gjitha fushat e jetës, private dhe publike;

x

në planin politik:

- proces gradual - në fillim koalicion me partitë jokomuniste - roli i Ushtrisë së Kuqe - marrje e pushtetit pjesë-pjesë

Gjatë shpjegimit aktivizohen nxënësit nëpërmjet pyetjeve të ndryshme, duke i nxitur ata në diskutim, mësuesi e paraqet mësimin të përmbledhur në tabelë, p.sh.:

Vendosja e regjimeve komuniste

x

Ndërtimi i njohurive:

206 Libër për mësuesin

x

Evropës Lindore dhe Qendrore, pjesë e Bllokut Komunist.

Nxënësve u jepet si detyrë të përgatisin një vështrim krahasues mes lëvizjeve antikomuniste në disa prej vendeve të

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Vlerësimi:

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: 1) Identifikon kushtet historike në të cilat u vendosën regjimet komuniste në vendet e Evropës Lindore. 2) Njeh shtrirjen gjeografike të Bllokut Komunist. 3) Analizon lëvizjet me karakter antikomunist në vendet e Bllokut Komunist.

Historia 10 207

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - analizon shkaqet që çuan në fillimin e Luftës së Parë Botërore; - përcakton në hartë frontet kryesore në të cilat u zhvillua Lufta e Parë Botërore; - analizon faktorët që çuan në fitoren e Antantës në Luftën e Parë Botërore.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e të menduarit - Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të analizuar të shkuarën nëpërmjet informacionit, për të dhënë argumente bazuar në burime. Kompetenca e të nxënit - Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet, duke u bazuar në argumente dhe burime. Kompetenca personale - Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj., për të prezantuar dhe argumentuar idetë e tij.

Tema mësimore: Fillimet e krizave të shek. XX. Lufta e Parë Botërore

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

rënia e Murit të Berlinit.

pluralizëm politik,

sindikata të lira,

reforma,

demokratizim i shoqërisë,

Situata e të nxënit: a) Proceset e përmbysjes së regjimeve komuniste në vendet e Evropës Lindore dhe Qendrore. b) Figurat dhe ngjarjet historike të këtyre proceseve. c) Fenomenet e periudhës postkomuniste. Fjalët kyçe

Shkolla:

208 Libër për mësuesin

Libri i nxënësit, interneti.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x Me temat e mëparshme: - Bota menjëherë pas Luftës II Botërore; - Blloku Lindor gjatë viteve 1945-1989. Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

d

Pluralizëm politik

Revolucion demokratik

Liberalizim

Rezistencë paqësore

- Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin dhe secili të mbajë shënime dhe të përgatitet ta paraqesë mësimin para klasës në mënyrë individuale (me qëllim që nxënësit të lexojnë mësimin, mësuesi i cakton pas leximit ata që do paraqesin informacionin në formën e një reportazhi në tabelë). - Mësuesi/ja drejton pyetjen dhe aktivizon disa nxënës të prezantojnë mësimin, duke shkruar në tabelë pikat kyçe të mësimit. x Si paraqitej situata në vendet komuniste të Evropës Lindore dhe Qendrore në fund të viteve ‘80?

Ndërtimi i njohurive

1989-1990

Opozitë demokratike

Evropa Lindore dhe Qendrore

Organizimi i orës së mësimit: Mësuesi/ja shkruan në tabelë “revolucion demokratik” dhe kërkon nga nxënësit të rikujtojnë se ç’dinë për të, pra nxitet një diskutim paraprak lidhur me temën e re që do të zhvillohet, nëpërmjet njohurive që kanë nxënësit për këtë ngjarje nga klasat e mëparshme:

Stuhi mendimesh/reportazh

Metodologjia:

x

Burimet:

Historia 10 209

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: 1) Përcakton shkaqet që çuan në pjekjen e klimës së protestës që solli përfundimisht rrëzimin e regjimeve komuniste. 2) Analizon faktorët e ndryshëm që kontribuuan në fitoren e lëvizjeve antikomuniste. 3) Krahason të përbashkëtat dhe dallimet e proceseve demokratike në vende të ndryshme ish-komuniste. Vlerësimi: Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. Detyrat dhe puna e pavarur: x Nxënësve u jepet detyrë rubrika “Mendoni në mënyrë kritike” në librin e historisë.

Pyetje për diskutim

x Proceset demokratike - Polonia në pararojë për shkak të traditës së protestës dhe masivitetit të saj. Qeveria e parë jokomuniste. - Hungaria, një miks mes reformatorëve në gjirin e partisë komuniste dhe sindikatave të lira jokomuniste. - Çekosllovakia, frymë më represive nga ana e regjimit. Protesta masive çuan në rënien e regjimit komunist dhe lejimin e pluralizmit politik. - Rumania, i vetmi vend ku pati gjakderdhje. Udhëheqësit komunistë u ekzekutuan. - RDGJ, rënia e Murit të Berlinit ishte hapi përfundimtar i proceseve të demokratizimit në vendet e ish-Bllokut Komunist. x Tiparet e periudhës së tranzicionit në shoqëritë postkomuniste - Reforma në të gjitha fushat e jetës; - Drejtimet kryesore; liberalizimi i ekonomisë, transformimi i ekonomisë nga planifikimi i centralizuar drejt ekonomisë së tregut. - Faza fillestare shënoi disa pasoja negative sidomos në fushën ekonomike (inflacion, papunësi, mbyllje fabrikash joeficiente). - Më pas, pati një periudhë rritjeje të shpejtë ekonomike. - Në këto vende u forcua shteti i së drejtës, zgjedhjet e lira, pluralizmi politik. - Shtetet e ish-Bllokut Komunist u bënë pjesë e proceseve integruese evropiane.

- rënie ekonomike dhe e nivelit të jetesës. Evropa komuniste në - shtypje politike dhe mungesë lirie. fund të viteve - klimë revolte në gjirin e shoqërisë së vendeve komuniste. ’80 të shek. XX - grupe reformatore në gjirin e partive komuniste në pushtet. - rënie e ndikimit sovjetik mbi vendet e Bllokut Komunist

Nxënësi paraqet në tabelë situatën e krijuar dhe faktorët që kushtëzojnë suksesin e lëvizjeve antikomuniste.

210 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë, përdorimin e emrave, ndajfoljeve dhe mbiemrave për të përshkruar vendet, njerëzit. Kompetenca e të nxënit • Ndërlidh temën me njohuritë dhe përvojat paraprake. Kompetenca personale • Përdor aftësitë e komunikimit për të argumentuar idetë e tij. Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - evidenton pikat e nxehta të tensioneve etnike në Evropën postkomuniste. - shpjegon dinamikën e proceseve të shpërbërjes së shteteve shumetnike; - përcakton konceptin “spastrim etnik”; - analizon pasojat e shpërbërjes së BRSS-së dhe Jugosllavisë.

Jugosllavisë

Tema mësimore: Shpërbërja e BRSS-së dhe e

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

spastrim etnik.

shpërbërje,

grusht shteti,

konflikte etnike,

nacionalizëm,

Situata e të nxënit: a) Tensionet me origjinë nacionaliste në Evropën postkomuniste. b) Efektet e padëshirueshme të reformave gorbaçoviane-shpërbërja e BRSS-së. c) Kriza e sistemit jugosllav çon në shpërbërjen mbi baza etnike të këtij shteti. Fjalët kyçe:

Shkolla:

Historia 10 211

BRSS dhe Jugosllavi

Millosheviç

tensione etnike

Shpërbërja e BRSS

-reformat liberalizuese të Gorbaçovit. -probleme të shumta ekonomike. -tensione etnike. -dalje e kombeve të ndryshme nga orbita e qeverisë qendrore. -grusht shteti për të frenuar proceset reformuese dhe dezintegruese.

Komenti -Rënia e regjimeve komuniste solli mungesë stabiliteti. -Pjesë të elitave politike u transformuan në nacionalistë, kryesisht për mbajtjen e pushtetit. -Shpërbërja herë në mënyrë paqësore e herë në mënyrë të dhunshme

Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin dhe ndërkohë ndërton tabelën duke vendosur në të edhe konceptet kryesore mbi të cilat do të ndërtohet mësimi i ri. Duke u drejtuar pyetje nxënësve, mësuesi/ja plotëson tabelën:

Koncepti Rritja e frymës nacionaliste

x

Ndërtimi i njohurive:

spastrim etnik

mungesë stabiliteti politik

Organizimi i orës së mësimit: - Mësuesi/ja shkruan në tabelë “BRSS dhe Jugosllavia” dhe kërkon nga nxënësit të shprehin lirshëm se ç’dinë për të. Në Evropën Lindore dhe Ballkan shtete shumetnike krizë ekonomike

Metodologjia: Stuhi mendimesh/ditari dypjesësh

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

212 Libër për mësuesin

x

dhune.

Nxënësve u jepet si detyrë të sqarojnë termin “spastrim etnik” dhe të japin shembuj të përdorimit të këtij instrumenti

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Pyetje për diskutim Situata quhet e realizuar nëse nxënësit: 1) Përshkruajnë tensionet etnike në rritje në Evropën postkomuniste. 2) Analizojnë shkaqet e procesit të shpërbërjes së BRSS-së. 3) Analizojnë dinamikën e shpërbërjes së Jugosllavisë dhe konfliktet etnike qe e shoqëruan këtë proces. 4) Vlerëson përpjekjet e popullsisë shqiptare të Kosovës dhe luftën çlirimtare që çoi në pavarësimin e saj nga Serbia. Vlerësimi:

Shpërbërja e -në vitet ’80, kriza ekonomike dhe politike shënoi një kulm. -pas vdekjes së Titos dolën në pah probleme të shumta. Jugosllavisë -kontradikta të forta mes republikave për arsye ekonomike dhe ndikimi në shtetin federal. -Konflikt mes: a) vizionit për një federatë të dobët dhe më shumë kompetenca për republika (Sllovenia, Kroacia); b) vizionit për një shtet federal të centralizuar (Serbia). -shpërbërja e shtetit federal solli konflikte të përgjakshme. -luftëra etnike me shumë humbje njerëzore dhe materiale (Bosnjë, Kroaci, Kosovë) -pavarësia e Kosovës

-25 dhjetori 1991 shënon fundin e BRSS-së.

Historia 10 213

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit • Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë. Kompetenca e të nxënit • Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën. Kompetenca personale • Përdor aftësitë e komunikimit, për të prezantuar idetë e tij. Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - evidenton hapat e ndjekur për intensifikimin e proceseve të integrimit evropian; - shpjegon organet kryesore dhe mënyrën e funksionimit të Bashkimit Evropian; - analizon shtyllat mbi të cilat mbështetet themelimi dhe veprimtaria e Bashkimit Evropian; - vlerëson rolin e Bashkimit Evropian për vendet evropiane dhe në politikën dhe ekonominë botërore.

Tema mësimore: Bashkimi Evropian

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

Euro

Traktati i Maastrihtit,

Akti Unik Evropian,

Bashkimi Evropian,

Situata e të nxënit: a) Procesi i integrimit evropian si një projekt shumëplanësh. b) Bashkimi Evropian si një aktor i rëndësishëm i politikës botërore. c) Elemente të ndërtimit të Bashkimit Evropian dhe roli i tij si model për vendet e afërta më të. Fjalët kyçe:

Shkolla:

214 Libër për mësuesin

Libri i nxënësit, interneti.

Legjislacioni i BE

euro Zgjerimi i BE-së

Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të thonë se ç’dinë për këto fjalë dhe pasi nxit një diskutim të shkurtër, udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin.

Tregu i Përbashkët Evropian

Komuniteti Ekonomik Evropian

Procesi i zgjerimit 6-9-12-15-27-28

Akti Unik Evropian (1987)

Traktati i Romës (1957)

Bashkimi Evropian

Traktati i Maastrihtit (1992)

- Mësuesi/ja bën pyetjen: A mund të tregoni si është zhvilluar procesi i krijimit dhe zgjerimit të Bashkimit Evropian?

- Duke u bazuar në termat kryesorë të mësimit, mësuesi/ja e ndërton orën e mësimit në formën e pyetje-përgjigjeve dhe shënimeve të skicuara në tabelë si më poshtë.

Ndërtimi i njohurive:

x

Bashkimi Evropian (BE)

Organizimi i orës së mësimit: x Mësuesi/ja shkruan në tabelë:

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x Gjeografi: Njohja e dinamikës së shtrirjes së Bashkimit Evropian në vite. Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Parashikim me terma paraprakë/pyetje përgjigje

Metodologjia:

x

Burimet:

Historia 10 215

Mësuesi/ja drejton pyetjet:

Parlamenti Evropian Këshilli i Bashkimit Evropian

x

Nxënësve u jepet detyrë rubrika e librit “Mendo si historian”.

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: 1) Përshkruan hapat e procesit të integrimit evropian. 2) Analizon shtyllat kryesore mbi të cilat mbështetet funksionimi i Bashkimit Evropian. 3) Shpjegon rolin dhe vendin që zë Bashkimi Evropian në skenën politike dhe ekonomike botërore. Vlerësimi:

Pyetje për diskutim

5 – Shpjegoni procesin e zgjerimit të Bashkimit Evropian.

4 - Cili është funksioni i Bankës Qendrore Evropiane?

3 - Cilat janë organet që përbëjnë pushtetin gjyqësor të Bashkimit Evropian? x Gjykata e Drejtësisë së Bashkimit Evropian

2 - Cilat janë organet ekzekutive të Bashkimit Evropian? x Këshilli Evropian x Komisioni Evropian x Komisionerët

x x

1 - Cilat janë organet legjislative të Bashkimit Evropian?

-

Mësuesi/ja sqaron si funksionon Bashkimi Evropian.

216 Libër për mësuesin

Lënda: Histori

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: - identifikon disa prej ndryshimeve kryesore në fushën ekonomike dhe shoqërore pas vitit 1945; - shpjegon procesin e globalizimit dhe analizon aspektet pozitive dhe negative të këtij procesi; - vlerëson ndikimin e ndryshimeve teknologjike mbi jetën e përditshme të njerëzve. - identifikon disa prej tendencave më kryesore në fushën e artit dhe kulturës.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin • Diskuton në grup për rëndësinë që ka e shkuara në kuptimin e të tashmes dhe perspektivat në të ardhmen. Kompetenca qytetare • Shqyrton në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit në shoqëri dhe standardeve të ndryshme. Kompetenca digjitale • Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë, aftësitë dhe qëndrimet.

Tema mësimore: Prirjet e reja të zhvillimit

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Klasa: 10

lëvizje studentore

ekzistencializëm,

kozmos,

ndotje e mjedisit,

globalizim,

emancipim,

Situata e të nxënit: a) Zhvillimet dhe ndryshimet e mëdha të ndodhura në shek. XX në ekonomi dhe shoqëri. b) Ecuria e zhvillimit të teknologjisë dhe shkencës në botën moderne. c) Tendencat e artit dhe të kulturës. Fjalët kyçe:

Shkolla:

Historia 10 217

Libri i nxënësit, interneti.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: x Me letërsinë: veprat letrare që trajtojnë tematikat në fjalë. x Historia e artit: analiza e tendencave artistike të pasluftës II Botërore. x TIK: njohuri lidhur me teknologjinë e informacionit. Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

x

Zhvillim i vrullshëm teknologjik;

Përmirësim i statusit shoqëror të masave punonjëse

-

-

Procesi i emancipimit të gruas mori një hov të konsiderueshëm (në planin politik dhe ekonomik).

Procesi i globalizimit

-

-

o Përmirësim i të ardhurave.

o Shkurtim i kohës së punës,

o Sigurime shoqërore,

Rritje e fortë ekonomike;

-

Pasi nxënësit lexojnë në grupe sipas çështjeve të mësimit, mësuesi /ja diskuton me ta konceptet kryesore dhe shkruan në tabelë një përmbledhje të mësimit p.sh.:

Ndërtimi i njohurive:

Organizimi i orës së mësimit: në grup - Mësuesi/ja ka udhëzuar që më parë nxënësit të hulumtojnë dhe grumbullojnë fakte, informacion rreth zhvillimeve teknologjike, ekonomike, shoqërore dhe kulturore (materiali mund të prezantohet në Powerpoint nga nxënësit).

Punë kërkimore në grup

Metodologjia:

x

Burimet:

218 Libër për mësuesin

Masivizimi i arsimit, demokratizim i shkollës dhe rinovim i praktikave të mësimdhënies.

-

Analizë e fenomenit të globalizimit, duke vlerësuar opinionin në favor dhe kundër këtij procesi.

Detyrat dhe puna e pavarur:

Vlerësimi i nxënësit mbështetet në rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore.

Vlerësimi:

1) Identifikon disa nga arritjet në fushën ekonomike dhe shoqërore pas vitit 1945. 2) Analizon lëvizjet për emancipimin e gruas, duke vënë në dukje disa prej arritjeve në këtë proces. 3) Evidenton tendencat e reja në fushën e artit dhe kulturës.

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja:

Pyetje për diskutim

Tendencat në kulturë dhe art (ekzistencializëm, realizëm magjik, shkrimtarët disidentë në vendet komuniste)

Kërcënim për identitetin kombëtar të popujve të ndryshëm

Probleme me ndotjen e mjedisit

Përfitime kryesisht për shoqëritë shumëkombëshe

Thellim i integrimit të tregjeve

Ndërveprim mes kulturave të ndryshme

Përhapje e njohurive dhe kulturave

-

o Kundër

o në favor

Përhapje e industrializimit në botë

Historia 10 219