ÖZEL KONU ANLATIMLI

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ SORU BANKASI

YAZAR Komisyon

ÖNERİ/ELEŞTİRİ 444 37 68 [email protected]

BASKI VE CİLT Ankara Özgür Web Ofset Matbaacılık Ostim Osb. 1250 Cd. No:24 Yenimahalle/ANKARA Tel: 0 (312) 385 70 77 Sertifika No: 34333

DİZGİ VE GRAFİK TASARIM Sınav Yayınları/Dizgi Ekibi Sınav Yayınları/Tasarım Ekibi

NEREDEN TEMİN EDERİM? www.kitapaktif.com TEL: 0 850 304 72 56

TEL: 0 312 385 40 03 WhatsApp: 0 538 574 96 85 FAX: 0 312 385 50 03

SERTİFİKA NO BASKI YILI 44095 2019 www.sinav.com.tr

ADRES/İLETİŞİM Alınteri Bulvarı Uzayçağı Caddesi 1249. Sokak No: 5 Ostim/ANKARA

1 Gün 2 Saat

8 Saat

2 Saat

1 Saat

4 Saat

3 Saat

1 Saat

1 Saat

4 Saat

2 Saat

1 Saat

1 Saat

2 Saat

1 Saat

30 Dakika

1 Saat 30 Dakika

2 Saat

1 Saat 30 Dakika

2 Saat

1 Saat

1 Saat 30 Dakika

40 Dakika

1 Saat 30 Dakika

1 Saat 15 Dakika

YA ZAR PEN CERE Sİ

Değerli Öğrenciler, Hazırlamış olduğumuz bu kitap, sizi başarıya ulaştıracak yeterliliğe sahip olabilmenizi sağlayacak şekilde planlandı ve donatıldı. 24 Adımda Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi kitabımız sayesinde hedeflediğiniz başarıyı yakalamak sizin için kolay olacaktır. Kitabımızdaki konu anlatımları kazanım odaklı hazırlanmış, etkinlikler, testler ve yazılıya hazırlık soruları içerik ve zorluk açısından yeni müfredatla yüzde yüz uyumludur. Dersimiz sözel mantıksal çözümlemeler gerektirdiğinden, anlaşılması güç paragraflar, ayetler ve hadisler önünüzdeki sınavda sık kullanılacaktır. Bu kitabımızda okuduğunuz metni kolay anlamlandırabilmeniz için gerekli konu anlatımı, pekiştirici etkinlikler ve beklenen soru tarzına uygun sorularla çok iyi şekilde kendinizi hazırlayacaksınız.

BİLGİ DEPOSU Üniteye ait konunun özetlendiği, hatırlatıcı bilgi ve şifreleri bulacağınız bölümdür.

ŞİMDİ SEN Özetlenen konuyu pekiştirmenizi sağlayacak etkinliklerin bulunduğu bölümdür.

ADIM TARAMA TESTİ Her bir adımdaki konuyu kavramanızı sağlayacak kazanım kazanım kavrama testleridir.

Konuyla ilgili geçmiş yıllarda çıkmış soruların yer aldığı bölümdür.

YAZILIYA HAZIRLIK Sizin için özel olarak seçilmiş, siKonuyu pekiştirebileceğiniz ve zi diğer adaylar karşısında bir adım kendinizi deneyeceğiniz bööne geçirecek, çıkması muhtemel lümdür. seçici soruların yer aldığı bölümdür. Kitabı bitirdiğinizde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi branşına dair kaygılarınızın ortadan kalktığını görecek ve özgüvenle soruları çözebileceksiniz. Geleceğinize katkıda bulunabilmek dileğiyle hepinize yürekten başarılar dileriz!

BİLGİ DEPOSU

ile konuları hatırlatmak için,

ÖNCE BEN ŞİMDİ SEN bölümünde bilgiyi anında farklı yöntemlerle denetlemek için,

YAZILIYA HAZIRLIK test tekniğinin ötesinde, bilginizi ve yorumlama kabiliyetinizi ölçen sorularla farklı bakış açıları kazanmak için,

analiz yeteneğini geliştirici “Çıkmış Soru ve Neden Çıkmasın?” etkinlikleriyle konuyu eğlenceli hâle getirmek için,

ADIM TARAMA TESTLERİ ile farklı soru tarzlarını görmek için,

YORUCU

bilgi yığınından kurtulmak için,

NOKTA ATIŞI bilgilerle konuyu akılda kalıcı hâle getirmek için,

VE

hangi seviyede olursanız olun 24 ADIM SERİSİ ile adım adım hedefinize ulaşmak için...

SADECE 1’er gününüzü ayırarak, yaklaşık 24 günde tüm eksiklerinizi tamamlamak için,

Ne DEN 24 ADIM da?

Kader İnancı 1. Adım: Kader ve Kaza İnancı...................................................................................................1 2. Adım: İnsanın İradesi ve Kader...............................................................................................7 3. Adım: Kaderle İlgili Kavramlar - I...........................................................................................13 4. Adım: Kaderle İlgili Kavramlar - II..........................................................................................19 5. Adım: Bir Peygamber Tanıyorum: Hz Musa (a.s.)

Bir Ayet Tanıyorum: Ayet el-Kürsi ve Anlamı.............................................................25

Zekât ve Sadaka 6. Adım: İslam’ın Paylaşmaya ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem.............................................31 7. Adım: Zekât ve Sadaka İbadeti.............................................................................................37 8. Adım: Zekât ve Sadakanın Bireysel ve Toplumsal Faydaları...............................................43 9. Adım: Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Şuayb (a.s.)

İÇİN DEKİ LER



Bir Sure Tanıyorum: Maûn Suresi ve Anlamı.............................................................49

Din ve Hayat 10. Adım: Din, Birey ve Toplum................................................................................................55 11. Adım: Dinin Temel Gayesi...................................................................................................63 12. Adım: Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Yusuf (a.s.)

Bir Sure Tanıyorum: Asr Suresi ve Anlamı...............................................................69

Hz. Muhammed’in (sav.) Örnekliği 13. Adım: Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Özellikleri, Görevleri, Örnekliği.......................................75 14. Adım: Hz. Muhammed’in (s.a.v) Doğruluğu ve Güvenilir Kişiliği.........................................81 15. Adım: Hz. Muhammed’in Merhameti ve Affedici Oluşu.......................................................87 16. Adım: Hz. Muhammed’in İstişareye Önem Vermesi...........................................................93 17. Adım: Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Davasındaki Cesaret ve Kararlılığı

Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Hakkı Gözetmesindeki Hassasiyeti................................99

18. Adım: Hz. Muhammed’in (s.a.v.) İnsanlara Değer Vermesi

Bir Sure Tanıyorum: Kureyş Suresi ve Anlamı.......................................................105

Kur’an-ı Kerim’in Özellikleri 19. Adım: İslam Dininin Temel Kaynakları..............................................................................111 20. Adım: Kur’an-ı Kerim’in Ana Konuları - I...........................................................................119 21. Adım: Kur’an-ı Kerim’in Ana Konuları - II..........................................................................125 22. Adım: Kur’an-ı Kerim’in Temel Özellikleri..........................................................................131 23. Adım: Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Nuh (a.s.).............................................................137 24. Adım: Genel Tekrar...........................................................................................................143 Cevap Anahtarı.......................................................................................................................161

KADER İNANCI (Kader ve Kaza İnancı)

1. ADIM aklın yolu bİr Kaza ve kader ünitesi, 8. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi’nin en soyut konularının içinde toplandığı ünitelerden biridir. Bu adımda kaza, kader, Allah’ın evrene koyduğu kanunlar ve Allah’ın sonsuz sıfatları üzerinde durularak, İslam dinindeki özellikle “KADER” kavramını doğru anlamlandırarak çıkacak olan ayet ve paragraf sorularını doğru yorumlamayı başaracaksınız. Kur’an-ı Kerim’de üzümün geçtiği 11 ayet bulunmaktadır; “Biz orada hurmalıklardan ve üzüm bağlarından bahçeler kıldık ve içlerinden pınarlar fışkırttık.” [Yâsin Sûresi (34. Ayet)]

BİLGİ DEPOSU

Kader İnancı (Kader ve Kaza İnancı)

ALLAH HER ŞEYİ BİR ÖLÇÜYE GÖRE YARATMIŞTIR Allah (c.c.) kainatta bulunan her şeyi bir plan ve ölçü içerisinde yaratmıştır. Bu ölçü, evrendeki varlıkların uyumlu bir sistem oluşturmalarını sağlamıştır. Canlılar nefes alabilmek için oksijene ihtiyaç duyarlar. Bazı canlılar oksijen tüketip karbondioksit açığa çıkarırlar. Bitkiler ise besin üretmek için karbondioksit kullanıp oksijen üretirler. Denizlerdeki tuz, orada yaşayan canlılar için uygun orandadır. Gezegen ve yıldızların arasındaki mesafe, evrendeki düzen ve dengeyi sarsmayacak şekilde Allah tarafından konulmuştur.

Evrendeki ölçü ve düzene vurgu yapan şu ayetlere dikkat edelim. ê “Biz her şeyi bir ölçüye (bir düzene, plâna) göre yarattık.” (Kamer suresi, 49. ayet) ê “Güneş ve Ay bir hesaba göre hareket etmektedir. Yıldızlar ve ağaçlar Allah’a secde ederler. Allah’ın koyduğu ölçülere göre hareket ederler. Göğü Allah yükseltti ve mizanı (dengeyi) O koydu. Sakın dengeyi bozmayın.” (Rahman suresi, 5 - 8. ayetler) ê “O Rabb ki seni yarattı. Sana düzgün ve ölçülü bir biçim verdi.” (İnfitar suresi, 7. ayet) ê “Gökten bir ölçüye göre suyu indiren O’dur. Biz onunla (kupkuru), ölü bir memlekete hayat veririz. İşte siz de böyle diriltilip çıkarılacaksınız. ” (Zuhruf suresi, 11. ayet)

Kader ve Evrendeki Yasalar

Fiziksel Yasalar Madde ve enerjinin oluşumu, değişimi, yapısı, hareketi ve maddeler arası ilişkilerle ilgili prensiplerdir.

Biyolojik Yasalar Canlıların yapısı, beslenmesi, korunması, gelişmesi ve üremesiyle ilgili yasalardır.

➠ Yer çekimi

➠ Canlıların çift olarak yaratılması

➠ Suyun kaldırma kuvveti

➠ Canlıların bir kısmının denizde, bir kısmının karada, bir kısmının da havada yaşayabilir özelliklerde olması

➠ Güneşin çekim kuvveti ve gezegenlerin hareketleri ➠ Sert cisimlerin hızlı ısınıp soğuması, sıvıların yavaş ısınıp soğuması ➠ Havanın kaldırma kuvveti Ayet: “Güneş de yörüngesinde akıp gitmektedir. Bu, üstün ve bilen Allah’ın kanunudur.” (Yasin suresi, 38. ayet)

➠ Kalbin çalışması, sindirim, boşaltım sistemleri ➠ Canlılardaki sindirim, boşaltım sistemleri ➠ İnsanın bayılması ➠ Burnun bir kokuya alışması Nur Suresi: 45 Allah her canlıyı sudan yarattı. İşte bunlardan kimi karın üstünde sürünür, kimi de iki ayağı üstünde yürür. Allah dilediğini yaratır.

Toplumsal Yasalar (Sünnetullah) Allah (c.c.) toplumsal olaylar arasında var olan sebep - sonuç ilişkisini gösteren yasalar koymuştur. Bunlara toplumsal yasalar denir. ➠ Adaletin olduğu toplumlarda huzur olur. ➠ İnsan kayırmanın olduğu toplumda huzursuzluk olur. ➠ Sevginin olduğu toplumda mutluluk olur. ➠ Düzenin olmadığı toplumda kargaşa olur. Örn: Sanayileşmenin artması ve tarımsal üretimin azalması ile köyden kente göçün hızlanması. ➠ Hırsızlığın yaygın olduğu toplumda korku ve endişe hâkim olur. Ayet: “Her toplumun belirlenmiş bir eceli vardır. Ecelleri geldiğinde onu ne bir an erteleyebilirler ve ne de bir an öne alabilirler.” (A’raf suresi, 34. ayet)

2

1. ADIM

ŞİMDİ SEN

Kader İnancı (Kader ve Kaza İnancı)

1. Murat : Isıtılan metaller genleşir.





Ayşe

: Su deniz seviyesinde ve belli basınç altında 100 °C’de kaynar. Sena : Gelir dağılımının adil olduğu toplumlarda yoksulluk azalır. Mustafa : Güneş, sahip olduğu çekim kuvvetiyle güneş sistemindeki gezegenleri yörüngelerinde tutar. Evrendeki yasalarla ilgili hangi öğrencinin verdiği örnek konusu bakımından diğerlerinden farklıdır? A) Murat B) Ayşe C) Sena D) Mustafa

1. Dünya, hem kendi ekseni etrafında, hem de Güneş’in etrafında dönmektedir. Bu

hareketler sayesinde gece, gündüz ve mevsimler oluşmaktadır. Galaksiler, yıldızlar ve gezegenler Allah’ın (c.c.) belirlemiş olduğu yörüngede düzen içerisinde varlıklarını sürdürmektedir.



A) “…Sizi yaratan, size kulaklar, gözler ve kalpler veren O’dur.” (Mülk, 23) B) “Biz her şeyi bir ölçüye göre yarattık…” (Kamer, 49) C) “Şüphesiz biz ona doğru yolu gösterdik…” (İnsan, 3) D) “Her can ölümü tadacaktır. Sonunda bize döndürüleceksiniz.” (Ankebut, 57)

2. • Güneşin doğup batması



• Mevsimlerin ard arda gelmesi • Dünyanın belirli bir hızla dönmesi Verilen bu bilgiler aşağıdaki ayetlerden hangisiyle ilişkilendirilebilir? A) “Sen af yolunu tut, iyiliği emret ve cahillerden yüz çevir.” (A’raf, 199) B) “Gökleri ve yeri yerli yerince yarattı. Sizi şekillendirdi ve şekillerinizi de güzel yaptı. Varış O’nadır.” (Teğabun, 3) C) “İman edip salih amel işleyenlere gelince, halkın en hayırlısı onlardır.” (Beyyine, 7) D) “Hakkında bilgi sahibi olmadığın şeyin peşine düşme. Çünkü kulak, göz ve kalp bunların hepsi ondan sorumludur.” (İsra, 36)

Bu koşulları, aşağıdaki ayetlerden hangisi güzel bir şekilde ifade etmektedir?

2. Toplumun sağlıklı bir şekilde varlığını sürdürebilmesi için uyması gereken yasala-

ra denir. Allah (c.c.) evrendeki düzen için çeşitli yasalar koyduğu gibi, toplumların düzeni için de yasalar koymuştur. Sevgi, kardeşlik, doğruluk, adalet, kul hakkı gibi ilkeler bu yasaların temelini oluşturur. Toplumun barışı ve huzuru bu ilkelere bağlılıkla sağlanır.



Bu yasalar aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilebilir? A) Fiziksel yasalar B) Biyolojik yasalar C) Toplumsal yasalar D) Psikolojik yasalar

3. Yüce Allah; balıkları suda solunum



yapabilmeleri için solungaçlı, kuşları uçabilmeleri için kanatlı yaratmıştır. Aynı şekilde etle beslenen hayvanların çene yapısı, otla beslenenlerin çene yapısından farklıdır. Bu parçada Allah’ın (c.c.) evrende koyduğu yasaların hangisinden söz edilmektedir? A) Fiziksel yasalardan B) Biyolojik yasalardan C) Kimyasal yasalardan D) Toplumsal yasalardan

3. Allah’ın koyduğu bu yasalara bağlı olarak yapılan araştırmalar neticesinde günü-

müzde kullandığımız buzdolabından ütüye, bilgisayardan telefona, otomobilden uçağa kadar pek çok ürün geliştirilmiştir. Bilim insanları, Allah’ın (c.c.) takdir ettiği bu yasaları inceleyerek yeni teknolojik tasarımlar ortaya koymaktadır.



Yukarıda açıklaması yapılan yasa aşağıdakilerden hangisidir? A) Teknolojik yasalar B) Fiziksel yasalar C) Biyolojik yasalar D) Toplumsal yasalar

1. ADIM

3

ADIM TARAMA TESTİ 1 1. Büyük çoğunluğu güvenlik sebebiyle olmak üzere Suriye’yi

terk etmek zorunda kalan sığınmacıların büyük bir kısmı Suriye’ye komşu ülkelerdeki kamplarda veya evlerde yaşarken bir kısmı da gittiği ülkede iş bulamadığından dolayı sokakta yaşamak zorunda kalıyor. Ülkelerinden göç etmek zorunda kalan Suriyeliler büyük oranda Türkiye, Lübnan, Ürdün, Irak ve Mısır’da ikamet ediyor.



4. Aşağıdakilerden hangisi biyolojik yasalarla ilgili bir kavram değildir?

A) Etki-tepki kanunu B) Dolaşım sistemi C) Kalp atımı D) Görme kalitesi

Yukarıdaki haber metnine bakıldığında Yüce Allah’ın evrene koyduğu hangi kural (kader) işlemektedir? A) Tabiat yasaları B) Fiziksel yasalar C) Toplumsal yasalar D) Biyolojik yasalar

5. “Güneş ve Ay bir hesaba göre hareket etmektedir. Otlar ve ağaçlar (Allah’a) boyun eğerler. Göğü Allah yükseltti ve ölçüyü (mizan) koydu. Ölçüde haddi aşmayın.”

2. Daldan kopan bir elma, pencereden dışarı doğru atılan bir

nesne neden aşağıya doğru düşüyor da, Güneş ve Ay gibi nesneler neden düşmüyor diye düşünmüş ve bu sorular üzerine yaptığı çalışmalar ve deneyler Newton’un bütün dünyada kabul gören ve evrensel olan yerçekimi kanununun formülünü bulmasının yolunu açmıştır.



Yukarıda yapılan açıklama aşağıdakilerden hangi kader alanının keşfiyle ilgilidir? A) Biyolojik yasa B) Fiziksel yasa C) Toplumsal yasa



“O, gökten bir ölçüye göre yağmur indirendir. Biz onunla ölü araziyi canlandırdık. İşte siz de, böyle diriltileceksiniz.”



(Rahman suresi, 5-8. ayetler)

(Zuhruf suresi, 11. ayet)

Yukarıdaki ayetlerden çıkarılabilecek ortak ve en kapsamlı sonuç aşağıdakilerden hangisidir? A) Güneş sistemi de hareket halindedir. B) Yaratılan varlıklar, Allah’a ibadet halindedir. C) Yağmur, toprağa can veren unsurdur. D) Allah, evrene kusursuz çalışan düzeni koymuştur.

D) Kimyasal yasa

3. Kaza, kelime olarak “hükmetmek, emretmek, muhkem ve

sağlam yapmak, ifa etmek” demektir. Kavram olarak kullanıldığında ezelde bilinen ve takdir edilen şeyin, zamanı ve yeri geldiğinde Allah tarafından ortaya çıkarılması, yaratılması, gerçekleşmesi anlamına gelir.



6. Aşağıdakilerden hangisi biyolojik kadere örnek teşkil etmez?

Aşağıdakilerden hangisi “kaza” olarak nitelendirilir?

A) Hapşırmak

A) Suyun kaldırma kuvvetindeki süreklilik

B) Suyun buharlaşması

B) Ateşin yakıcı olma kuralı

C) Esnemek

C) Bitki tohumundan yine bitkinin çıkma kuralı

D) Kanın pıhtılaşması

D) Bir koyunun vakti geldiğinde yavrulamış olması 4

1. ADIM

ADIM TARAMA TESTİ 1 7. Aynı toplumun bireyleri olan insanlar’ın her açıdan birbirle-

9. Kader ve kazaya iman Yüce Allah’ın ilim, irade, kudret ve





rine ihtiyaçları vardır. Karşılıklı ihtiyaçların giderilmesi toplum bilincini güçlendirir. Aynı zamanda bu yardımlaşma ve paylaşmalar toplumdaki ekonomik ve sosyal dengesizlikleri de önler. Malını fakir ve kimsesiz ile paylaşmak aradaki sevgiyi artırır, toplumsal dayanışmayı geliştirir. Başkasının acısını paylaşmak kadar insana huzur veren başka bir manevi haz yoktur.

Yukarıdaki paragrafta bulunan açıklamaya bakarak Allah’ın evrene koyduğu toplumsal yasalardan hangisine vurgu yapılmıştır?

tekvin sıfatlarına inanmak demektir. Bir başka deyişle bu sıfatlara inanan kimse, kader ve kazaya da inanmış olur. Bu durumda inanmak demek, hayır ve şer, iyi ve kötü, acı ve tatlı, canlı ve cansız, faydalı ve faydasız her ne varsa hepsini Allah’ın bilmesi, dilemesi, kudreti, takdiri ve yaratması ile olduğuna, Allah’tan başka yaratıcı bulunmadığına inanmak demektir. Kader ve kaza kavramları düşünüldüğünde aşağıdakilerden hangisinin Yüce Allah’ın bu sıfatıyla ilişkisi yoktur?

A) Boşluğa bırakılan cisim, yere düşer.

A) Allah’ın sınırsız isteme gücü

B) Soğuk hava şartlarında ince kıyafetlerin giyilmesi hasta yapar.

B) Allah’ın sınırsız yaratma gücü

C) Ailede bireylerin fikirlerini önemsemek, mutluluk getirir.

D) Allah’ın sınırsız görme gücü

C) Allah’ın sınırsız bilme gücü

D) Yardımlaşma ve paylaşma topluma huzur verir.

8. Baykuş Tilki

Gelincik

Fare Böcek



Tavşan

Yukarıda Yüce Allah’ın evrene koyduğu hangi yasaya işaret edilmektedir?

10. İnsanlardaki hapşırma ile hayvanlardaki hapşırma refleksi aşağıdaki hangi kanuna örnektir?

A) Biyolojik yasa

A) Biyolojik sistem

B) Zihinsel yasa

B) Solunum sistemi

C) Fiziksel yasa

C) Fiziksel sistem

D) Evrensel yasa

D) Kimyasal sistem

1. ADIM

5

YAZILIYA HAZIRLIK 1. Yerçekimi Yasası’nı; ayaklarımızın olmasıyla, hava-alanlarının olmasıyla yapılarda merdiven ve kapıların olmasıyla ilişki kurarak açıklayınız.



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...

3. Allah’ın (c.c.) evrene koyduğu toplumsal yasalara bağlı olarak bir toplumu huzurlu kılacak etmenler nelerdir?



I. …………………………………………………………… ……………………………………………………………..



II. …………………………………………………………… ……………………………………………………………..



III. …………………………………………………………… ……………………………………………………………..



IV. …………………………………………………………… ……………………………………………………………..



4. Aşağıda verilen kaza ve kader ile ilgili kavramları ta2. İnsanlar saatler, takvimler (gün, hafta ve ay sayıları) icat etmişlerdir. İnsanların bu icatlarının temelindeki yasa (kader) hangisidir?



Bu belirtilenlerle yasanın ilişkisini ayrı ayrı kurunuz.



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...



……………………………………………………………...

6

1. ADIM

nımlayınız ve birer örnek veriniz.

Kader: ………………………………………………………… ………………………………………………………………......

Örnek: ………………………………………………………… ……………………………………………………...…….……..



Kaza: ………………………………………………………… …………………………………………………...………….…..



Örnek: ………………………………………………………… ………………………………………………...………………...



Fiziksel Yasa: ……………………………………………… ………………………………………………………………......



Örnek: ………………………………………………………… ……………………………………………………...…………...



Biyolojik yasa: ……………………………………………… ………………………………………………………………......



Örnek: ………………………………………………………… ………………………………………………………………......



Toplumsal yasa: …………………………………………… ………………………………………………………………......



Örnek: ………………………………………………………… ………………………………………………………………......

KADER İNANCI (İnsanın İradesi ve Kader)

2. ADIM aklın yolu bİr Allah(c.c.) evrene neden-sonuç ilişkisi kuralları koymuştur. Bu adımdaki çalışmalarımızla dünya-ahiret, emek-rızık, akıl, özgürlük–sorumluluk kavramları arasındaki bağı çözümleyecek, hem hayatı daha doğru anlamlandıracak hem de mutlaka gelecek olan sorularda doğru cevaba kolaylıkla ulaşacaksınız. Kur’an-ı Kerim’de üzümün geçtiği 11 ayet bulunmaktadır; “Biz orada hurmalıklardan ve üzüm bağlarından bahçeler kıldık ve içlerinden pınarlar fışkırttık.” [Yâsin Sûresi (34. Ayet)]

BİLGİ DEPOSU

Kader İnancı (İnsanın İradesi ve Kader)

İnsan İradesi ve Kader İnsanın iradesi denildiğinde genel olarak en az iki seçenekten birini tercih etme gücü anlaşılır. Bu tercih gücü; insanı, diğer varlıklardan ayırır. İnsan, özgür irade ve aklı sayesinde iyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan ayırt edebilir. Bunun için insan yaptıklarından dolayı sorumlu tutulmuştur. Allah (c.c.)’ın gönderdiği peygamber ve kutsal kitabımız Kur’an sayesinde iyi - kötü, doğru - yanlış söz ve davranışların neler olduğu açıklanmıştır. Bunların seçimi ise insana bırakılmıştır. İslam dini akıl sahibi olmayı sorumluluğun şartı olarak görmüştür. Bu bakımdan akıllı ve özgür irade sahibi insan söylediği söz ve işlediği fiillerin sorumluluğunu başkasında aramaz. İnsanın kaderi, Allah (c.c.)’ın evrende belirlediği yasalarla düzenlenmiştir. Buna bağlı olarak insanın eylemleri, zorunlu ve seçime dayalı olmak üzere iki kısımdır.

Küllî irade: Ne zaman, hangi anne ve babadan dünyaya geleceğimiz, cinsiyetimizin ne olacağı, göz rengimizin ne olacağı, nerede ve ne zaman öleceğimiz gibi konular bizim tercihimiz dışındadır. Bu irade Allah (c.c.)’a aittir. İnsan ömrünün bazı alanları da bu küllî irade kapsamındadır. Cüz’î İrade: Seçimi bize kalmış alanlar ise insanın sahip olduğu iradedir. İnsanın çok çalışması, az çalışması, çirkin söz söylemesi ya da güzel söz söylemesi, çalışması ya da çalışarak hak etmesi gibi tercihler Cüz’î irade alanındadır. İnsanın Özgürlüğü ve Sorumluluğu İnsanın özgürlüğü, zorlama ve baskı olmadan kendi iradesiyle karar vermesidir. Sorumluluk ise verdiği karar sonrasında doğan sonuçları kabul etmesidir. İslam dini, sorumlu tutulmayı akıllı olmaya ve özgür irade sahibi olmaya bağlı kılmıştır. Akıl ve özgür irade sahibi olmayan tüm canlılar yaptıklarından sorumlu değildir. Örneğin; aklî dengesi olmayan insanlar, yaptıklarından sorumlu değildir. Bir bebek hep yutarak beslendiği için, bir aslan ceylanı avladığı için bir insan hristiyan bir anne - babadan dünyaya geldiği için sorumlu tutulmaz. İnsanın Çabası: Emek ve Rızık Emek, insanın gücü nispetinde kendisine, ailesine, topluma faydalı olmaya çalışmasına denir. Rızık, Allah’ın (c.c.) herkese ve tüm canlılara verdiği nimetlerdir. Yiyecektir, içecektir. Tüm canlılara rızık veren Allah (c.c.), insanları da rızıklandırır. İnsana düşen, rızkını temin etmek için çaba (emek) sarf etmesidir.

Ayetlerdeki ve hadislerdeki mesajı doğru okuyalım:

“Şüphesiz biz ona doğru yolu gösterdik, İster şükredici olsun ister nankör.” (İnsan suresi, 3. ayet) Mesaj: İnsan tercihlerinin sonuçlarına katlanır.

“Sizden herhangi birinizin sırtına bir bağ odun yüklenip satması, dilenmesinden hayırlıdır.” (Hadis-i Şerif) Mesaj: Çaba ve gayret göstermeden başkalarından bir şey beklemek uygun görülmez. “Hiçbir kimse başkasının günahını yüklenmez.” (Zümer suresi, 7. ayet) Mesaj: İnsan, sadece kendi yaptıklarından sorumlu tutulacaktır.

“Dinde zorlama yoktur. Artık doğrulukla eğrilik birbirinden ayrılmıştır.” (Bakara suresi, 256. ayet) Mesaj: Allah (c.c.) insanı din seçiminde özgür bırakmıştır.

8

2. ADIM

ŞİMDİ SEN

Kader İnancı (İnsanın İradesi ve Kader)

1. “Bilsin ki insan için kendi çalışmasın-

dan başka bir şey yoktur. Çalışması da ileride görülecektir. Sonra ona karşılığı tastamam verilecektir.” (Necm, 39 - 41)



Bu ayetler aşağıdaki kavramlardan hangileriyle ilgilidir?



A) Ecel - Ömür

B) Akıl - İrade



C) Emek - Rızık

D) Hayır - Şer

1. Kader, ezelden ebede kadar olmuş ve olacak şeylerin hepsinin Allah (c.c.) tarafın-

dan bilinmesi ve irade edilmesidir. Kaza ise; ezelde bilinen ve takdir edilen şeyin, yeri ve zamanı geldiğinde Allah (c.c.) tarafından ortaya çıkarılması anlamına gelir.



Aşağıdakilerden hangisinde kaza ve kadere iman doğru olarak tanımlanmıştır? A) İnsanın hiçbir sorumluluğunun olmadığına çünkü insanın rüzgâr önünde uçuşan yapraklar gibi etkisiz olduğuna inanmak demektir. B) Hayır ve şer, iyi ve kötü ne varsa tüm bunların Allah’ın (c.c.) bilgisi, dilemesi, kudreti ve yaratması ile mümkün olduğuna inanmak demektir. C) Şerleri yaratanın Allah (c.c.), iyilikleri yapanın insan olduğuna inanmak demektir. D) İyiliklerde kendimizle övünmek, kötü durumlarda suçu ve sorumluluğu kadere atmak demektir.

2. “Üç kişiden sorumluluk kaldırılmıştır: Aklı olmayandan, uyuyandan ve çocuktan.” (Hadis-i Şerif)



Bu hadiste verilmek istenen ana düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Bütün insanlar eşit haklara sahiptir. B) İnsan, sorumluluk bilinciyle hareket etmelidir. C) Allah (c.c.), her varlık için belli bir kader belirlemiştir.

2. Özgür irade sahibi insan, sorumluluğu başkasında aramaz. Yaptıklarının kendisine ait olduğu bilinciyle sonucuna katlanamayacağı davranışlardan uzak durur.



Buna göre dinimiz hangi özelliğe sahip olmayı öncelikle sorumluluğun şartlarından saymıştır? A) Akıl

D) Sorumluluk; akıllı ve irade sahibi olmayı gerektirir.

B) Ahlak

C) Erdem

D) İyilik

3. Zehra öğretmen; Hatay’da doğan,

I öğretmenlik mesleğini severek yapan,

II orta boylu ve esmer, üç yaşında III mavi gözlü bir kız çocuğuna sahip IV

çok sevdiğimiz bir öğretmenimizdir.



Bu cümlede altı çizili bölümlerden hangisi, Zehra öğretmenin iradesine örnek gösterilebilir?

A) I

B) II

C) III

D) IV

3. I. Yuvarlanan taş yosun tutmaz.

II. Çalışan demir pas tutmaz.



III. Emek olmazsa yemek olmaz.



IV. Su akar yolunu bulur.



Emek ve rızık konusuyla ilgili proje ödevi hazırlayan Leyla kaç numaralı bilgide konuyla ilgili olmayan bir atasözü kullanmıştır? A) I

B) II

C) III

D) IV 2. ADIM

9

ADIM TARAMA TESTİ 1 1. Sözlükte “istek, arzu, dilek, emir, sevk ve güç” gibi manalara gelmektedir. Bu özelliğin, insanların iş ve davranışlarını etkilemesi bakımından çeşitli tanımları yapılmıştır. Buna göre; bir şeyin yapılmasına da yapılmamasına da muktedir olan hayat sahibinin bu iki şıktan birine kendi isteğiyle hükmetmesidir.



Yukarıda açıklaması yapılan insana özgü yeti aşağıdakilerden hangisidir? A) Akıl B) İrade

4. - “Bir şeyi(n olmasını) dilediği zaman, O’nun emri, ona sadece “Ol!” demektir, (o da) hemen oluverir.” (Yâsin suresi, 82. ayet)



- “...Şüphesiz ki Allah, ne dilerse hükmeder.” (Mâide suresi, 1. ayet)



- “Gökler ve yer durdukça orada ebedî olarak kalıcıdırlar; ancak Rabbinin dilediği müstesnâ.Çünkü Rabbin, ne dilerse hakkıyla yapandır.” (Hûd suresi, 107. ayet)



Yukarıda verilmiş olan ayetler Alllah’a (c.c.) ait hangi sıfata işaret etmektedir?

C) Korku

A) Cüz’î irade

D) Sevgi

B) İlim C) Rahman D) Küllî irade

2. “Kim doğru yolu bulmuşsa ancak kendisi için bulmuştur;

kim de sapıtmışsa kendi aleyhine sapıtmıştır. Hiçbir günahkâr, başka bir günahkârın günah yükünü yüklenmez. Biz, bir peygamber göndermedikçe azap edici değiliz.” (İsra suresi, 15. ayet)



Yukarıdaki ayette aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

5. Ziraat Odası Başkanı Cengiz, AA muhabirine yaptığı açık-

lamada, il merkezinde 680 bin dönüm arazinin ekildiğini söyledi: Çiftçilerin yaklaşık 400 bin dönüm araziye buğday, 200 bin dönüme ayçiçeği, 50 bin dönüme çeltik ve geri kalan kısma da mısır ve bahçe ürünleri ektiğini belirten başkan, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Buğdayın artık son işlemleri yapılıyor. Ot ve mantar hastalıklarıyla ilgili mücadele yapılıyor. Bu yıl bölge, çok yağış aldı. Ocak, şubat ve mart aylarında metrekareye 300 kilogram yağış düştü. Buğdayın şu anki fiziki durumu çok güzel. Yağışlar nedeniyle ilaç ve gübrelemede bazı sıkıntılar yaşandı. Ancak çiftçimiz bu anlamda bütün hizmetlerini bitirmek üzere son gübrelerini atıyorlar. Kaliteyi artırmak ve Edirne buğdayını aranan hâle getirmek için çiftçimize sıfır faizle zararlılarla mücadele ilacı veriyoruz. Çiftçimiz tüm mücadeleyi layıkıyla yapmaktadır.”

A) Günahkar aile cezayı paylaşacaktır. B) İyilikler, karşılıksız kalmaz. C) Yaptığımız kötülüğün, günahı bizimdir. D) Bir insana atalarından günah gelmez.



3. Aşağıdakilerden hangisi insanoğlunun sorumlu sayıl-

Yukarıda anlatılan haber aşağıdaki ilişkili kavramlardan hangisine doğrudan örnektir ?

masındaki nedenlerden biri değildir?

A) Kader - Kaza

A) Akıl

B) Emek - Rızık

B) Özgürlük C) Eğitim D) İrade 10

2. ADIM

C) Özgürlük - Sorumluluk D) Ömür - Ecel

ADIM TARAMA TESTİ 1 6. Allah’ın( c.c.) insanlara örnek olarak gönderdiği peygam-

berler de hayatlarında mutlaka bir alan üzerine uzmanlık edinmişlerdir. Örneğin; Hz. Adem çiftçilik, Hz. Musa çobanlık, Hz. İdris terzilik, Hz. Davut demircilik, Hz. Muhammed ticaret yapmıştır.



Yukarıda verilen bilgilerden aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

8. “İnsan için yalnızca çalışmasının, gayretinin, hâlis niyetlerinin karşılığı vardır.”



(Necm suresi, 39. ayet)

Aşağıdaki ifadelerden hangisi yukarıda verilmiş ayet ile aynı doğrultudadır? A) “Sizden herhangi birinizin sırtına bir bağ odun yüklenip satması, herhangi bir kişiden dilenmesinden hayırlıdır.” (Hz. Muhammed)

A) Peygamberler, emekleriyle hayatta kalmışlardır. B) Peygamberler, çalışmanın karşılıksız kalmayacağına inanmış ve göstermişlerdir.

B) “Kuvvete dayanmayan adalet âcizdir. Adalete dayanmayan kuvvet ise zalimdir.” (Hz. Ebu Bekir)

C) Allah, bir insanı elçi seçtiyse onun hayatı ve ahireti garanti altındadır, emek sarf etmese de olur.

C) “Ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol.”

D) İnsan için çalışmasının karşılığından başka bir şey olmadığı görülmektedir.

D) “Hataları örtmede gece gibi ol, tevazuda toprak gibi ol.”

7. “Ve şüphesiz ki insan için kendi çalıştığından başkası yok-

9. Aşağıdakilerden hangisi evrendeki düzene dair bir

(Necm suresi, 39-42. ayet)

A) “Ayetlerimizi inkâr etmiş ve kâfir olarak ölmüşlere gelince, işte onlar, Allah’ın, meleklerin ve insanların hepsinin laneti onların üzerinedir.” (Bakara suresi, 161. ayet)

tur. Ve elbette ki, çalışmasını yakında görecektir. Sonra (onun çalışması) en tamam bir mükâfaat ile mükâfaatlandırılacaktır. Ve şüphe yok ki en son gidiş Rabbinedir.”



Yukarıdaki ayet dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisi bir Müslümana yakışmaz? A) Çalışıp ter dökmek B) Çalışıp didinmek C) Elinden geleni yapmak D) Bazen hazır beklemek

(Mevlana) (Mevlana)

ayettir?

B) “O, karanlığı yarıp sabahı çıkarandır. Geceyi dinlenme zamanı, Güneş’i ve Ay’ı da ince birer hesap ölçüsü kıldı. Bütün bunlar mutlak güç sahibinin, hakkıyla bilenin takdiridir.” (En’am suresi, 96. ayet) C) “İnkâr edenler, sakın kurtulduklarını sanmasınlar. Muhakkak ki onlar, (Allah’ı) aciz bırakamazlar.” (Enfal suresi, 59. ayet) D) “Sakın kâfirleri, yeryüzünde (Allah’ı) aciz bırakıcı zannetme. Ve onların barınacağı yer ateştir. Ve dönüş yerleri mutlaka kötü (bir yer)dir.” (Nur suresi, 57. ayet)

2. ADIM

11

YAZILIYA HAZIRLIK A. Bir insanın yaptıklarından sorumlu olması için sahip olması gereken şartları sıralayalım.

Cüz’î İrade 1. Konuşurken söylediklerimin gerçeği yansıtması. 2. ……………………………………………………………… 3. ……………………………………………………………… 4. ………………………………………………………………

1. Ergenlik çağına girmiş olmak.

5. ………………………………………………………………

2. ……………………………………………………………… ………………………………………………………….......

6. ……………………………………………………………… 7. ………………………………………………………………

3. ……………………………………………………………… …………………………………………………………....... 4. ……………………………………………………………… ………………………………………………………….......

B. “Allah, hiçbir kimseyi güç yetiremeyeceği bir şekilde yükümlü tutmaz.” ayetini de dikkate alarak bizim için “Küllî irade” alanına giren ve “Cüz’î irade” alanına giren işlere örnekler sıralayalım.



C. Önünüzdeki hayatın on yılında evrendeki emek-rızık ilişkisini dikkate alarak neler yapmanız gerektiğini yazınız. 1. ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… 2. ……………………………………………………………… ………………………………………………………………

Küllî İrade 1. Kaç yılında dünyaya geleceğimiz. 2. ……………………………………………………………… 3. ……………………………………………………………… 4. ……………………………………………………………… 5. ……………………………………………………………… 6. ……………………………………………………………… 7. ………………………………………………………………

12

2. ADIM

3. ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… 4. ……………………………………………………………… ………………………………………………………………

KADER İNANCI (Kaderle İlgili Kavramlar - I)

3. ADIM aklın yolu bİr Bu bölümümüzde üç önemli kavram üzerinde durulacaktır. Bunlar; ecel, ömür ve tevekküldür. Özellikle tevekkül kavramı, kitabımızdaki özel bir kavramdır. Allah’ın (c.c.) evrene koyduğu kader ile yakından ilişkilidir. Tevekkül kavramı ile ilgili sınavlarda soru sorulmaya ayrıca özen gösterildiği görülmektedir. Kur’an-ı Kerim’de üzümün geçtiği 11 ayet bulunmaktadır; “Biz orada hurmalıklardan ve üzüm bağlarından bahçeler kıldık ve içlerinden pınarlar fışkırttık.” [Yâsin Sûresi (34. Ayet)]

BİLGİ DEPOSU

Kader İnancı (Kaderle İlgili Kavramlar - I) Dünya Hayatının Sonu: Ecel ve Ömür

Her canlının sahip olduğu yaşam süresine ömür denir.

Bir yaşam serüveninin son bulma anına ecel denir.

Bir canlının ecel vakti gelip hayatının son bulması da ölümdür.

Bir tohum tanesi uygun iklim şartlarında fidan olur. Gelişerek çiçek açıp meyve veren ağaç olur. Zaman geçer sararıp kuruyarak toprak olur.

Bir insan Küllî İrade sonucu bir anne babadan dünyaya gelir. Bebeklik, çocukluk, gençlik çağları geçer ve bir yetişkin olur. Kendisine ve çevresine verimli zamanlar geçirir ve bir vakitten sonra yaşlanır, ecel vakti geldiğinde ölümle hayatı sonlanır. Dünya hayatının sona erip yeni bir hayatın başlamasına kıyamet denir. Kıyametin vaktini belirleyen, Allah’tır. Kıyametin vaktini yalnız Allah (c.c.) bilir. İnsan, hayatın bir sonunun olduğunu bilerek Allah’ın (c.c.) kendisine bağışladığı ömrü iyi değerlendirmelidir. Müslüman, hayatın her anında güzel davranışlar sergilemeye çalışmalı ve çevresine faydalı bir insan olmaya gayret etmelidir.

Allah’a (c.c.) Güvenmek (Tevekkül) Tevekkül; Allah’a (c.c.) teslim olmak, güvenmek, dayanmak ve O’na sığınmak demektir. Dini bir terim olarak tevekkül, bir işi yaparken elinden gelen gayreti göstermekle birlikte kalben Allah’a (c.c.) bağlanıp O’na güvenmek, sonucu O’ndan beklemektir. İnsan tarlayı sürer, tohumunu eker, gerekli sulama ve bakımı yaptıktan sonra gerisini Allah’a bırakır. Gerekli tedbirler alındıktan sonra Allah’a (c.c.) dayanıp güvenmek gerekir. Örneğin; hastalıktan kurtulmak için öncelikle hastaneye başvurmalı, hastalığın teşhis ve tedavisi doktor gözetiminde yapılmalıdır.

Ayetlerin ve Hadislerin Mesajına Dikkat Edelim

“İnananlar yalnız Allah’a dayanıp güvensinler.” (İbrahim suresi, 11. ayet) Mesaj: İslam dinine göre yalnızca Allah’a tevekkül edilir.

“Bir adam Peygamberimize, “hayvanımı bağlayarak mı yoksa serbest bırakarak mı Allah’a (c.c.) tevekkül edeyim.” diye sorar. Peygamberimiz de “Bağla ve tevekkül et” buyurdu. Mesaj: İnsan öncelikle kendi çalışmasını, gayretini göstermeli, sorumluluğunu yerine getirmelidir. “Her can, ölümü tadacaktır. Sonunda bize döndürüleceksiniz.” (Ankebut suresi, 57. ayet)

Mesaj: Varlıkların sonlu olması yasası gereğince her canlı, her insanın ömrü bir gün son bulacaktır.

14

3. ADIM

ŞİMDİ SEN

Kader İnancı (Kaderle İlgili Kavramlar - I)

1. Aşağıdaki ayetlerden hangisi ecel

ve ömür konusuna örnek değildir? A) “(Ey Resulum!) Muhakkak ki sen yüce bir ahlaka sahipsin.” (Kalem, 4) B) “Yeryüzünde bulunan her canlı sonludur.” (Rahman, 26) C) “Allah’ın izni olmadan hiç kimse ölmez…” (Âl-i İmran, 145) D) “Her can ölümü tadacaktır…” (Ankebut, 57)

1. İnsanın ve diğer canlıların doğumundan ölümüne kadar geçen zaman dilimine ömür denir. Allah’ın (c.c.) takdir ettiği bu ömrün bittiği, hayatın sona erdiği zamana da ecel denir. Her canlı türünün farklı farklı ömür ve ecelleri vardır. Ölümden kaçmak veya ölüme engel olmak mümkün değildir.



A) “Onlar yeryüzünde gezip kendilerinden önceliklerin sonunun nasıl olduğuna bakmazlar mı?” (Fâtır, 44) B) “Biz her şeyi bir ölçüye göre yarattık.”

2. Hz. Ömer bir gün, her canlının rızkını



3.



Allah (c.c.) verdiği için çalışmayıp vakitlerini sadece ibadetle geçirdiklerini ve Allah’a tevekkül ettiklerini söyleyen bir toplulukla karşılaşır. Onlara der ki: “Sizler tevekkül eden değil, tembel insanlarsınız. Gerçek tevekkül eden kişi, tohumunu tarlaya eken ve ondan sonra Allah’a dayanıp güvenendir.” Hz. Ömer’in bu topluluğu eleştirmesinin sebebi aşağıdakilerden hangisidir? A) İbadetle meşgul olmaları B) Tarıma karşı ilgisiz kalmaları C) Rızkı Allah’ın yarattığına inanmaları D) Pasif bir tevekkül anlayışını benimsemeleri Bir adam, Hz. Muhammed’e (sav.) gelerek hasta olduğunu söyler ve ondan iyileşmesi için dua etmesini ister. Bunun üzerine Hz. Muhammed (sav.) “Bana gelmeden önce bir hekime gittin mi?” diye sorar. Adam gitmediğini söyleyince o da öncelikle hekime gitmesi gerektiğini ifade eder. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır? A) Sağlık, insana verilen en büyük nimetlerdendir. B) Hastalıkların şifasını veren Allah’tır. C) İnsan, hasta olmadan gerekli tedbirleri almalıdır. D) İnsan, hastalık durumunda tedavi olmalıdır.

Bu gerçeği, aşağıdaki ayetlerden hangisi en güzel şekilde dile getirmektedir?

(Kamer, 49)

C) “Her şeyin kaynağı bizim katımızdadır…”

(Hicr, 21)

D) “Nerede olursanız olun, sağlam ve tahkim edilmiş kaleler içinde bulunsanız bile, ölüm size ulaşacaktır.” (Nisâ, 78)

2. Ecel, kaderle ilgili bir kavramdır. Sözlükte “belirlenmiş zaman, belirli bir müddetin

sonu” anlamına gelir. Kur’an’da ecel, hayat süresinin sonu (ölüm vakti) anlamında yer almıştır. Ayrıca Kur’an’da ecelle ilgili ayetlerden, Allah’ın (c.c.) her insan için bir yaşama süresi ve bir ölüm vakti belirlediği bildirilmiştir.



Ecel konusunda aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Ölümün nerede, nasıl ve ne zaman olacağını bilemeyiz. B) Ecel ne öne alınabilir ne de geriye bırakılabilir. C) Kazada ölen, depremde ölen, boğularak ölen eceliyle ölmemiş sayılır. D) Kulun ecelini belirleyen yüce Allah’tır.

3. •

“…İnananlar yalnızca Allah’a güvensinler.” (Mâide, 11)



•

“…Allah’a güven, vekil olarak Allah yeter.” (Nisâ, 81)



•

“…Ben ancak benim de sizin de Rabbiniz olan Allah’a güvenirim…” (Hûd, 56)



Yukarıda verilen ayetler İslam’da hangi kavrama işaret etmektedir? A) Sabır

B) Adalet

C) Tevekkül

D) Güzel ahlak 3. ADIM

15

ADIM TARAMA TESTİ 1 1. Aşağıdaki tanımlamalardan hangisi ecel kavramını açıklamaktadır?

A) Ömrünü tamamlayan her varlığın yaşamı sona erer. İşte ömrün bittiği, hayatın sona erdiği zamandır. B) İnsanların yaşamının devam etmesini sağlayan, insanlara fayda sağlayan, yenilebilen ve içilebilen Allah’ın herkese nasip ettiği kendisinden faydalanılan maddi ve manevi her şeydir. C) İnsanın doğumundan ölümüne kadar geçen sınırlı zaman dilimidir. D) Allah’ın evrene koyduğu, evrenin kusursuz bir şekilde işleyişiyle ilgili kural ve kanunlardır.

4. “Çalış!” dedikçe dinimiz, çalışmadın, durdun,

Onun hesabına birçok hurafe uydurdun!



Sonunda bir de “tevekkül” sokuşturup araya,



Zavallı dini çevirdin maskaraya!



Yukarıda İstiklal Marşı Şairimiz Mehmet Akif’in dörtlüğünden aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) İslam dininin, emek ve çabaya gösterdiği önem anlaşılamamıştır. B) Taassup, İslam dininde istenmeyen, cahilce bir yaşam tarzı olduğu belirtilmiştir. C) Tevekkül, Allah’ın nimetlerini kullarına hazır bir şekilde sunması olarak anlaşılmıştır. D) Uydurma, gerçek dışı birçok söylemler dini bir kuralmış gibi söylenmiştir.

2. Bir adam, Hz. Muhammed Efendimiz’e bir gün: “Ey Allah’ın Resûlü! Hayvanımı bağlayarak mı, yoksa onu bırakarak mı tevekkül edeyim?’ deyince, Nebi: ‘Onu bağla ve tevekkül et” buyurmuştur.



Yukarıda verilen Hadis-i Şerif’e bakıldığında İslam dininin “Tevekkül” anlayışında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz? A) Çalışmak B) Sorumluluk bilincine sahip olmak C) Boşvermişlik D) İşini ciddiye almak

3. Aşağıdakilerden hangisi “Tevekkül” kavramı ile ilgili söylenmiş yanlış bilgidir?

A) Tevekkül, İslam dininin Müslümana yakıştırdığı bir hayat tarzıdır. B) Tevekkül, insanın evrene Allah tarafından konmuş olan kaderi doğru anlamaktır. C) Tevekkül, insanın üzerine düşen görevi layıkıyla yerine getirmektir. D) Tevekkül, başarıların tesadüflere bağlı olduğunu gösteren bir neden-sonuçtur. 16

3. ADIM

5. Aşağıdakilerden hangisi Yüce Allah’ın evrene koyduğu kaderden “Doğmak” yasası ile ilişkilidir? A) Emek B) Ölmek C) Tevekkül D) Rızık

ADIM TARAMA TESTİ 1 6. Evrende var olan her şey Allah’ın (c.c.) yaratmasıyla

oluşmuştur. Bu yaratma planlı ve ölçülüdür. Mülk süresi 3. ayette meâlen: “O, yedi göğü tabaka tabaka yaratandır. Rahman’ın yaratışında bir uyumsuzluk göremezsin. Bir kere daha bak! hiçbir çatlak ve düzensizlik görüyor musun?” buyrularak hangi konuya dikkat çekilmiştir? A) Allah’ın (c.c.) he şeyi yaratmasına

9. Kader ve Kazaya iman, Allah’a (c.c.) iman etmenin tabii

neticesidir. Çünkü Allah’a (c.c.) sıfatlarının ve isimlerinin gerektirdiği şekilde iman etmek, O’nun ezeli ilmine, iradesine, kudretine ve yaratmasına da iman etmemizi gerekli kılar. Kur’an-ı Kerim’de kader inancını temellendirebileceğimiz yüzlerce ayet vardır.



B) Evrende var olan düzene

Aşağıda verilen ayetlerden hangisi kader inancıyla ilgili değildir? A) “Biz her şeyi belirlenmiş bir kadere göre yarattık.”

C) Yedi göğün tabaka tabaka yaratıldığına

(Kamer, 49)

D) Galaksileri, yıldızları, gezegenleri Allah’ın (c.c) yarattığına

B) “Dünya hayatını ahirete tercih mi ediyorsunuz? Fakat dünya hayatının faydası ahiretin yanında pek azdır.” (Tevbe, 38) C) “Aranızda ölümü biz takdir ettik ve takdirimizin önüne geçilebilecek kimse yoktur.” (Vâkıa, 60)

7. Bir yaz günü Nasreddin Hoca biraz serinlemek için ceviz

D) “Allah her şeyi yarattı ve mukeddaratını belirledi.”

ağacının gölgesine oturmuş. Biraz ilerdeki kocaman kabaklar gözüne ilişince, kendi kendine: • Şu Allah’ın işine bak, otun üstünde koskoca kabak yetişiyor, şu dalları göğe uzanmış ceviz ağacının meyveleri ufacık! diye düşünürken, tam o sırada kafasına bir ceviz düşmüş. • Ah başım! diyerek fırlamış Hoca. Tövbe ya Rabbim! Bir daha senin işine asla karışmam. Ya ağaçta ceviz yerine kabak yetişseydi! demiş.



Nasreddin Hoca’nın bu fıkrası evrendeki hangi yasaya örnektir?

(Furkan, 2)

10. Hz. Ömer kendisinin, veba salgını yüzünden Şam’a girmeyip geri dönmesini, Allah’ın takdirinden kaçış olarak değerlendirenlere; hiçbir fiilin bu kapsam dışında kalmadığını ve dolayısıyla da bulaşıcı hastalık bulunan bir beldeye girmenin de Allah’ın takdiri olduğunu söylemiştir.



A) Toplumsal yasalar

Yukarıda anlatılan olayda aşağıdakilerden hangisi dile getirilmiştir?

B) Biyolojik yasalar

A) Kısmet

B) Talih

C) Fiziksel yasalar

C) Kaza

D) Kader

D) Kimyasal yasalar

11. Kader inancının iyi anlaşılabilmesi için bu kavramın da bilinmesi gerekir. Sözlükte; hükmetmek, emretmek, yaratmak ve gerçekleştirmek anlamlarına gelir. Terim anlamı ise; ezelde bilinen ve takdir edilen şeyin, yeri ve zamanı geldiğinde Allah (c.c) tarafından yaratılması demektir.

8. Allah’ın (c.c) güzel isimlerinden (esmâ-ül hüsnâ) biridir. “yarattıklarına maddî ve manevî her türlü rızkı bol bol ihsan eden” anlamındadır.



Yüce Allah’ın bu ismi aşağıdakilerden hangisidir? A) er - Rezzâk

B) el - Hayy

C) el - Kayyûm

D) el - Kâdir



Açıklaması yapılan kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) Kader

B) Nasip

C) Kaza

D) Nimet 3. ADIM

17

YAZILIYA HAZIRLIK A. İslam dininin bize sunduğu tevekkül anlayışına uygun olacak örnekler yazalım.

C.

1. Aşağıdakilerden hangisi İslam dininin tevekkül

anlayışına uymaz?

A)

1. Öğretmenimi dikkatle dinlediğim, gerekli çalışmalarımı yaptığım zaman Allah’ın başarıyı bana kolaylaştıracağını biliyorum.

B)

2. ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… 3. ……………………………………………………………… ………………………………………………………………

Sağlıklı dilenci

C)

4. ……………………………………………………………… ………………………………………………………………

Tarlada çalışan çiftçi

D)

5. ……………………………………………………………… ………………………………………………………………

Madenci

B. Dünya ve Ahiret hayatı arasındaki ilişkiyi açıklayan ayet, hadis, atasözü veya özlü sözlerden örnekler yazalım. 1. Bilin ki dünya hayatı ancak bir oyun, bir eğlence, bir süs, aranızda karşılıklı bir övünme, çok mal ve evlat sahibi olma yarışından ibarettir. (Nihayet hepsi yok olur gider). Tıpkı şöyle: Bir yağmur ki bitirdiği bitki çiftçilerin hoşuna gider. Sonra kurumaya yüz tutar da sen onu sararmış olarak görürsün. Sonra da çer çöp olur. Ahirette ise (dünyadaki amele göre ya) çetin bir azap ve(ya) Allah’ın mağfiret ve rızası vardır. Dünya hayatı, aldanış metaından başka bir şey değildir. (Hadid suresi, 20. ayet)

2. ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… 3. ……………………………………………………………… ………………………………………………………………

18

3. ADIM

2.



Balıkçı

Kader

Ecel

Emek

Kaza

Ömür

Sorumluluk

Akıl

Rızık

Allah’a güvenmek

Tevekkül

Yukarıdaki tabloda kavramlar ilişkilendirildiğinde “ömür” kavramı aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilendirilmelidir? A) Sorumluluk B) Rızık C) Ecel D) Tevekkül

KADER İNANCI (Kaderle İlgili Kavramlar - II)

4. ADIM aklın yolu bİr Bu adımda toplumda yayılmış olan kaderle ilgili yanlış anlayışları, sözleri bulmaya, bunları anlamaya çalışacağız.

Kur’an-ı Kerim’de üzümün geçtiği 11 ayet bulunmaktadır; “Biz orada hurmalıklardan ve üzüm bağlarından bahçeler kıldık ve içlerinden pınarlar fışkırttık.” [Yâsin Sûresi (34. Ayet)]

BİLGİ DEPOSU

Kader İnancı (Kaderle İlgili Kavramlar - II)



Toplumda Yaygın Olan Yanlış Kader Anlayışları



Yüce Allah (c.c.) insanı yaratılmışların içinde farklı kılmıştır. İnsanlardan beklenen nihai davranış ise iyiyi güzeli, doğruyu seçip

onu yapmasıdır. Allah (c.c.), insanın bunu yapabilmesi için gerekli olan bütün etkenleri insana hazır etmiştir.

Akıl

Özgür İrade

Kur’an

Peygamber

İnsan, bu özellik sayesinde düşünür. Tahlil eder. İyiyi kötüyü fark eder. Araştırır. Öğrenir, geliştirir.

İnsan, özgür iradesiyle seçim yapabilir. İyiyi tercih edebilir. Kötüyü tercih edebilir.

İnsana Kur’an’da iyi - kötü, doğru - yanlış, güzel - çirkin olan söz ve davranışlar açıklanmış, açık bir şekilde belirtilmiştir.

İnsan Peygamberler sayesinde, insandan beklenenlerin insana uygun olduğunu görür. Kendisine örnek bulur.

“Düşünesiniz diye Allah size ayetlerini böyle açıklamaktadır.” (Bakara suresi, 242. ayet)

“Şüphesiz biz ona doğru yolu gösterdik. İster şükredici olsun ister nankör.” (İnsan suresi, 3. ayet)

“Ona iki yolu (iyi ve kötüyü) gösterdik.” (Beled suresi, 10. ayet)

“Ey inananlar! Andolsun ki, sizin için Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı umanlar ve Allah’ı çok anan kimseler için Resûlullah en güzel örnektir.” (Ahzab suresi, 21. ayet)

★ Dinimiz, akıl sahibi olmayı sorumluluğun şartlarından saymıştır. Bu bakımdan akıl ve özgür irade sahibi insan, sorumluluğu başkasında aramaz. Yaptıklarının kendisine ait olduğu bilinciyle sonucuna katlanamayacağı davranışlardan uzak durur. ¡ İnsana düşen; gayret etmek, sebeplere sarılmak, çalışmak ve araştırmaktır. Sonucu takdir edecek olan Allah’tır. ¡ İnsan, sahip olduğu veya elde ettiği güzelliklerden dolayı Allah’a (c.c.) şükretmelidir. Karşılaştığı zorluk, darlık ve sayısız sınav olabilecek durumlara karşı sabrederek onların üstesinden gelmeyi bilmelidir. ★ İnsan, Allah’ın (c.c.) kendisine akıl ve hür irade verdiğini unutmamalıdır. Karşılaştığı olumsuzlukları alın yazısı, kara talih, baht, kısmetsizlik diyerek kadere yüklememelidir.

İnsanlar, hayat şartları içerisinde zaman zaman kendilerini çok zorlayan durumların içinde olabilirler ancak bu tür durumların içerisinde olmalarının belirli sebepleri vardır. İnsan bu sebeplere sarılmalı ki çözüm ve çıkış yolu bulabilsin.



Örneğin; trafik kazası yaşamış bir insan, kendini çok sarsan bu kötü durum için sebeplerini düşünüp yargıya varmalıdır. Allah (c.c.) bir insana kaza yaptırmaz. Fakat kazaya sebep olacak sayısız nedenleri var etmiştir. Dolayısıyla insan, kazaya sebep olacak sebeplerden sakınırsa Allah’ın evrene koyduğu yasaları dikkate alıyor demektir.

★ İnsanlar, yanlış tercihlerinden dolayı oluşan acı durumun verdiği sorumluluktan kaçmak için alın yazısı, baht gibi kavramlar kullanır.

20

3. ADIM

ŞİMDİ SEN

Kader İnancı (Kaderle İlgili Kavramlar - II)

1. Öğretmenin sorduğu bir soru üzerine Ezgi şu cevabı vermiştir.



•

Bilgisizlik



•

Tembellik



•

Sorumsuzluk



Buna göre öğretmen Ezgi’ye aşağıdaki sorulardan hangisini sormuş olabilir?

1. Allah’ın (c.c.) insana verdiği en büyük nimetlerden biri olan akıl, insanı diğer canlılardan ayıran en temel özelliktir. İnsan, aklı sayesinde düşünür, araştırma yapar, mutlu olmak ve hayatı kolaylaştırmak için çalışır, üretimde bulunur. Sanayi ve teknoloji alanında yeni icatlar ortaya koyar. Bütün bunlar insanın akıllı bir varlık olmasının sonucudur.



İnsanın akıllı ve irade sahibi olması ne anlama gelir? A) Üretken bir varlıktır. B) Sorumlu bir varlıktır. C) Medeniyet kuracak bir varlıktır.

A) Kader inancının insana faydaları nelerdir?

D) Hem üretken hem de tüketen bir varlıktır.

B) Kader ile kaza inançları arasındaki farklar nelerdir? C) Kader inancının hayatımızda nasıl bir etkisi vardır? D) Kader inancı ile ilgili yanlış anlayışların sebepleri nelerdir?

2. I. Zuhal hanım kızı Zeynep’i iyi giydirmeden dışarı çıkarmış, üşüten küçük Zey-

nep öksürmeye başlayınca Zuhal Hanım - ne bahtsız kadınım - diyerek dert yanmıştır.



II. Merdiveni sağlam bir şekilde duvara dayamadan üzerine tırmanan boyacı Sedat, düşerek kolunu kırmış - alın yazım böyleymiş - diyerek kendini avutmuştur.



III. Tarlasını süren, buğdayını eken ve yapması gereken her türlü çalışmayı yerine getiren Kemal Amca ellerini açarak Allah’tan hayırlı rızık istemiş ama dolu afeti sebebiyle verim alamamış - Nasibim buymuş diyerek Rabbine şükretmiştir.



IV. Kırmızı ışıkta geçerek bir yayayı yaralayan ve hapse düşen terzi Mustafa - alın yazım buymuş - diyerek günlerini tüketmektedir.



Toplumda kader ve kaza ile ilgili yaygın olan yanlış anlayış ve uygulamaları anlatan bir proje hazırlamakta olan Sevgi kaç numaralı bilgide hata yapmamıştır?

2. Lise ve üniversiteye giriş sınavla-

rından önce televizyonlarda görmeye alıştığımız bir haber vardır: “Şimdi tevekkül ve dua vakti. Bu yüzden türbeler yine doldu taştı. Anneler, babalar çocukları için dua ediyor.” Röportajlarda ise: “Ne kadar çalıştın?” sorusuna, başlar öne eğilerek mahçup cevaplar verilmektedir. Bu da bize… göstermektedir.



Bu metinde boş bırakılan yere, düşüncenin akışına göre, aşağıdakilerden hangisi getirilmektedir?

A) I

C) başarı için anne - baba duasının gerekliliğini D) toplumdaki tevekkül anlayışının yanlışlığını

C) III

D) IV

3. Günümüzde birçok trafik kazası olmaktadır. Trafik kazalarının en önemli sebeple-

ri arasında alkollü araç kullanmak ve aşırı hız yapmak gelir. Bu durumda kişi, öncelikle suçu kendinde aramalıdır. Çünkü akıl ve irade sahibi insanın trafik kurallarını ihlal etmesi kendi tercihidir.

A) türbelerin İslam dinindeki önemini B) batıl inançların endişeleri artırdığını

B) II



Buna göre insanın eylemleri ne şekilde değerlendirilmiştir? A) Elinde değildir



B) İradesi yoktur

C) Sorumlu tutulmuştur



D) Kaderidir

4. ADIM

21

ADIM TARAMA TESTİ 1 1. Allah’ın evrene koyduğu kader çerçevesinde her şey bir neden-sonuç ilişkisine bağlanmıştır. İnsanlar, hangi sonuçları doğuracak sebeplere sarılırsa onun meyvelerini alır.



4. Ankara’da alkollü olduğu belirtilen sürücünün, aşırı hızlı

kullandığı otomobil, önce refüje ardından da MOBESE kamerasının direğine çarptı. Kazada biri ağır, 2 kişi yaralandı. Aracı kullanan kişinin ambulansa götürülürken “Ah benim kara bahtım” diye kendi kendine söylendiği görülmekteydi.

Aşağıdakilerden hangisi bu paragrafa uygun değildir? A) İnsan, aklıyla evrendeki neden-sonuçları düşünmelidir. B) Hangi davranışların nelere sebep olacağı bellidir.



Yukarıda anlatılan olayda sürücünün söylediği sözler aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır?

C) İnsanlar davranışları tercih ederken kendine maddi çıkar sağlayacak olanı seçmelidir.

A) Sonuçların nedenleri doğru anlaşılmış ve pişmanlık duyulmaktadır.

D) Allah, iyiliğe götürecek davranışları göstererek bu nedenleri yerine getirmelerini istemiştir.

B) Başa gelen kötü duruma kendisinin sebep olduğu belirtilmektedir. C) İnsanın başına gelen kötü sonuçlardaki olayların sebebi Allah’a bağlanmaktadır. D) İnsan, ettiğini bulur; anlayışı görülmektedir.

2. Aşağıdakilerden hangisi toplumda yanlış kader anlayışı olduğunu gösteren ifadelerden değildir? A) Ölçü

B) Baht

C) Alın yazısı

D) Talih

5. Aşağıdaki kavramlardan hangisi “Kader” kavramını açıklayamaz? A) Baht B) Düzen C) Neden sonuç ilişkisi D) Denge

3. Hz. Ömer (r.a.) Şam’a gitmek için yola çıkmış, şehrin dı-

şında Şam valisi Ebu Ubeyde ve ordu komutanları tarafından karşılanmıştı. Şam’da şiddetli taun (veba) salgını olduğunu öğrenen halife, çevresindeki sahabilerle istişare ettikten sonra, Şam’a girmekten vazgeçerek geri dönmeye karar vermişti. Ebu Ubeyde (r.a.) Hazretleri:

6. “O ki göklerin ve yerin egemenliği O’na aittir; soy sop edin-

memiştir; egemenliğinde herhangi bir ortağı yoktur; çünkü her şeyi yaratan ve her şeyi belli bir yasalar örgüsüne göre düzene koyan O’dur.”

- “Allah’ın kaderinden mi kaçıyorsun?” diye itiraz etmiş, Hz. Ömer de ona şöyle demişti: - “Evet; Allah’ın kaderinden, yine O’nun kaderine kaçıyoruz. Sen develerini bir tarafı çorak, bir tarafı otlak bir yere götürsen de onları hem çorakta hem otlakta otlatsan ikisinde de Allah’ın kaderiyle otlatmış olursun.”

Yukarıda anlatılan olayda Hz. Ömer’in verdiği cevaplar ile hangi dini anlayışın doğru yorumlanmasını istemiştir? A) Mahşer

B) Kıyamet

C) Adalet

D) Kader

22

4. ADIM











(Furkan suresi, 2. ayet)



Yukarıdaki ayete bakıldığında “Kader “ kavramı aşağıdakilerden hangisi ile açıklanamaz? A) Kader, Allah’ın evrene koyduğu düzendir. B) Kader, insanın geleceğinin belirlenmesidir. C) Kader, evrene konulan yasalardır. D) Kader, birbirine bağlanmış neden - sonuçlardır.

ADIM TARAMA TESTİ 1 7. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yanlış kader anlayışına örnek değildir?

10. Enerji şirketinde çalışan Nedim Bey, tamirat için sokak lambasına gerekli korunma techizatını kuşanmadan çıktı. Oluşan olumsuz bir durum sonucunda Nedim Bey bir süre elektrik akımına maruz kaldı ve arkadaşları tarafından acilen hastaneye kaldırıldı. Bu iş kazasından kısmi yaralanmalarla kurtulan Nedim Bey’in iş arkadaşı “Alın yazısı işte, geçmiş olsun.” diyerek acil şifalar dileğinde bulundu.

A) Ne yapalım kara bahtım böyleymiş. B) Nasipte varmış, çekeceğiz. C) Nasip kısmet, geldi başa işte. D) Hiçbir başarı tesadüf değildir.



Nedim Bey’in söylediği hangi söz, iş arkadaşından farklı düşündüğünü göstermektedir? A) Kendim ettim kendim buldum B) Allah, böyle yazmış. C) Allah, bu şekilde takdir etmiş. D) Kader böyleymiş, yapacak bir şey yok.

8. Aşağıdakilerden hangisi yanlış kader anlayışına örnektir?

A) Kendine hedef belirleyerek ona ulaşmak için çalışmak. B) Evlenme işi kısmet işi, deyip bir araştırma yapmamak. C) Kaliteli bir hayata sahip olmak üzere planlamalar yapmak.

11. – Bir kaplanın, parçalayıcı dişlere sahip olması

– Bir şahinin, keskin gözlere sahip olması



– Bir bukalemunun, zemine uyum sağlaması



Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki örneklerle aynı evren yasası kapsamındadır? A) Akan suda rafting yapılması

D) Derslerde başarıya ulaşmak için öğretmeni pür dikkat dinlemek.

B) Uçaktan paraşütle atlayışın yapılması C) Adaleti sağlayarak halkın mutlu edilmesi D) Uyku ihtiyacı oluştuğunda esnenmesi

9. “Kim zerre ağırlığınca hayır işlerse onun mükafatını görecektir. Kim de zerre ağırlığınca bir kötülük işlerse onun cezasını görecektir.” (Zilzal suresi, 7-8. ayetler)



Yukarıdaki ayete bakarak insanoğlunun başına geleceklerin neye bağlandığı ifade edilmektedir? A) Ailesinin ona verdiklerine B) Çocuklarının nasıl bir insan olacağına

12. I. Oğlum çalıştı çalıştı sınavı kazanamadı, alın yazısı işte.



II. Oğlum çalıştı, azmetti, ancak henüz sınavı kazanamadı. Bir yıl daha çalışacak.



III. Oğlum çalıştı, uğraştı ama bu sene kazanamadı. Seneye hazırlanmayacak, nasip değilmiş.



Yukarıdakilerden hangisi doğru zihin yapısına aittir?

C) İş ortağının yaptığı iyiliklere

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) Kendi isteğiyle yaptıklarına

C) Yalnız III

D) II ve III 4. ADIM

23

YAZILIYA HAZIRLIK A. Aşağıya “ Yanlış kader anlayışının sonuçları” ve “Doğru kader anlayışının sonuçları” nı yazalım.



Yanlış Kader Anlayışının Sonuçları 1. İnsan, kendini çaresiz hisseder. 2. ……………………………………………….....................

C. Bir genç, metro istasyonunda bir dizi ihmaller sonucu bir kaza atlatır ve ciddi şekilde yaralanır. Hastanede yaptığı konuşmada yaşadıklarının çok acı verici olduğunu ve bu tedbirsizliklerden şikayetçi olacağını belirtir. Gencin babası, dün hastane önünde gazetecilere açıklama yaparak “Burada bir çalışma yapılıyor. Millet mağdur olmasın diye inşaatı bitmeden you açıyorlar. Bu Allah’ın yazısı. Ne yazılmışsa o gelir başa. Akacak kan damarda durmaz.” ifadelerini kullanır.

3. ………………………………………………..................... 4. ……………………………………………….....................

1. Olayda dini bir vaka var mı? .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

Doğru Kader Anlayışının Sonuçları 1. İnsan, hayatında söz sahibi olduğunu bilir.

2. Babanın düşünce tarzında yanlışlık var mı, varsa nedir?

2. ……………………………………………….....................

.......................................................................................... ..........................................................................................

3. ………………………………………………..................... 4. ………………………………………………..................... 5. ………………………………………………..................... 6. ……………………………………………….....................

.......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... 3. Gence bu olayı yaşatan Allah mıdır? Neden? .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

B. İnsanın yanlış kader anlayışından kurtulması, doğru kader anlayışına sahip olabilmesi için neler yapması gerekmektedir? ………………………………………………..................... ………………………………………………..................... ………………………………………………..................... ……………………………………………….....................

.......................................................................................... 4. Kaderi yanlış anlamanın insanın yaşamını nasıl etkilediği görülmektedir? .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... 5. İslam dininde kader anlayışı nedir? .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

24

4. ADIM

KADER İNANCI (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Musa (a.s.) Bir Ayet Tanıyorum: Ayet el-Kürsi ve Anlamı)

5. ADIM aklın yolu bİr Ünitemizin sonunda Hz. Musa’nın (a.s.) kıssası, Ayet el - Kürsi ayeti ve anlamı ele alınacaktır. Ayetler çerçevesinde Hz. Musa’nın (a.s.) hayatından kesitler öğreneceksiniz. Ayrıca Ayet el-Kürsi ayetinin okunuşunu ve anlamını ezbere biliyor olmanız gerekmektedir.

Kur’an-ı Kerim’de üzümün geçtiği 11 ayet bulunmaktadır; “Biz orada hurmalıklardan ve üzüm bağlarından bahçeler kıldık ve içlerinden pınarlar fışkırttık.” [Yâsin Sûresi (34. Ayet)]

Kader İnancı (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Musa (a.s.) Bir Ayet Tanıyorum: Ayet el-Kürsi ve Anlamı)

BİLGİ DEPOSU

Bir Peygamber Tanıyorum HZ. MUSA

Yakup Peygamberin soyundan gelenlere, İsrailoğulları denir. Onlar Hz. Yusuf’tan sonra Mısır’a yerleşip burada gittikçe ço-

ğaldılar. Mısır’ı yöneten Firavun, İsrailoğullarına haksızlık edip köle gibi çalıştırıyordu. Firavun, bir gece rüyasında bir ateşin tahtını yerle bir ettiğini gördü. Bu kötü rüyayı İsrailoğulları’ndan doğacak bir erkek çocuğun Firavun’u tahtından indireceği şeklinde yorumladılar. Bunun üzerine o yıl, doğan bütün erkek çocukları Firavun’un emriyle öldürülmeye başlandı. İşte o yıl dünyaya gelen Hz. Musa’yı annesi kurtarmak için çırpınırken Allah (c.c.) ona şöyle bir ilhamda bulundu:

“Musa’nın annesine, Onu emzir başına bir şey gelmesinden korktuğun zaman onu denize (Nil’e) bırak, korkma, üzülme. Çünkü biz onu sana döndüreceğiz ve onu peygamberlerden kılacağız diye ilham ettik.”



(Kasas suresi, 7. ayet)

Annesi, bebeği Musa’yı emzirdi. Yavrusunu öptü ve onu Rabbine emanet ederek tahta bir beşik içinde Nil Nehri’ne bıraktı.

Musa’nın kız kardeşi çocuktu, bu olaya o da şahit oldu.



Musa’yı taşıyan beşik Firavun’un sarayına kadar geldi. Firavun’un karısı Asiye, nehir kıyısında gezerken sudaki beşiği fark

etti. Beşiğin yanına yaklaşarak örtüyü açtığında sevimli bir bebeğin uyuduğunu gördü. Hemen bebeği kucağına alarak onunla ilgilendi. Kendi çocuğuymuş gibi kanı kaynamıştı. Bebeği alıp kocası Firavun’un yanına gidip onun canını bağışlamasını istedi. Firavun’un ikna olmasıyla Musa onların çocukları gibi sarayda yaşamaya başladı. Şimdi bebeğe bir süt anne gerekiyordu. Ancak bebek, hiçbir süt annenin sütünü kabul etmiyordu. Musa’nın kız kardeşi, onu emzirebilecek bir süt anne bildiğini söyleyerek kendi annesinin çağrılmasını sağladı. Durumu haber alan Musa’nın annesi saraya giderek bebeğe süt annelik yapmak istediğini söyledi. Bebek, annesinin sütünü kabul etmişti. Böylece Musa, Firavun’un sarayında öz annesiyle birlikte büyümeye başladı.

Hz. Musa, büyüyünce Firavun’un sarayından ayrılıp Şuayb Peygamber’in yurduna gitti. Orada Şuayb Peygamber’in kızıyla

evlendi. Eşiyle birlikte Mısır’a dönüş yolunda Allah’tan vahiy aldı. Ve Peygamberlikle görevlendirildi.

Kendisi gibi peygamber Hz. Harun ile Firavun’a gidip, Firavun’u Allah’a iman etmeye davet etti. Ancak Firavun bunu reddet-

ti. Bunu kanıtlaması için Musa Peygamber’den bir mucize istedi. Allah’ın emriyle Musa elindeki değneği yere attı ve sopa dev bir yılana döndü. Firavun da sihirbazlarına emretti ancak Musa’nın değneği bütün sihirleri yok etti. Oradaki bir çok insan, Musa’ya iman etti ve beraber Mısır’dan çıktılar. Firavun onları öldürmek için peşlerine düştü ve Kızıldeniz kıyısında kıstırdı. Allah’ın emriyle Musa (a.s.) değneğiyle denize dokundu ve onlara yol açtı. Firavun da bu yoldan geçmeye çalışınca yol kapandı ve Firavun ordusu boğuldu. Allah, kendine inananları yine korudu. 26

5. ADIM

Kader İnancı (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Musa (a.s.) Bir Ayet Tanıyorum: Ayet el-Kürsi ve Anlamı)

BİLGİ DEPOSU

Ayet el-Kursi ve Anlamı

Kur’an-ı Kerim’de ikinci sıradaki Bakara suresinin 255. ayetidir. Bu ayette “kürsi” kelimesi geçtiği için bu ayete “Ayet elKürsi” denir. Bu ayet, Allah’ın (c.c.) yüce sıfatlarını ve eşsiz kudretini anlatmaktadır.

“Ayet el-Kürsi adıyla anılan ayet hem muhtevası hem de üstün özellikleri sebebiyle dikkat çekmiş, hakkında

hadisler vârit olmuş, çok okunmuş, şifa ve korunmaya vesile kılınmıştır. Kelime-i şehâdet ve İhlâs sûreleri nasıl İslam inancının özünü ihtiva ediyor ve insanlara Allah Teâlâ’yı tanıtıyorsa, Ayet el-Kürsi de - onlardan daha geniş ve detaylı olarak - bu özelliği taşımaktadır.

Gerek Araplardaki gerekse diğer kavimlerdeki müşriklerin çoğu büyük bir Allah’a inanmakla beraber bunun yanında

- her birine bir işlev tanıdıkları - sözde tanrılara inanmışlardır. Bu inanç tevhide aykırı idi. Tevhidi açıklayarak başlayan ayet, Allah Teâlâ’nın “kayyum” sıfatını zikrederek “küçük, aracı, özel görevli ... tanrılar”a gerek bulunmadığını ifade etmektedir. Çünkü kayyum, “bütün varlıkları görüp gözeten, yöneten, bir an bile onları bilgi ve ilgisi dışında tutmayan” demektir.

Okunuşu Bismillahirrahmânirrahîm. Allahü lâ ilâhe illâ hüvel hayyül kayyûm, lâ te’huzühû sinetün velâ nevm, lehû mâ fissemâvâti ve ma fil’ard. Men zellezî yeşfeu indehû illâ bi’iznih, ya’lemü mâ beyne eydîhim vemâ halfehüm velâ yühîtûne bi’şey’in min ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyühüssemâvâti vel ard, velâ yeûdühû hıfzuhümâ ve hüvel aliyyül azîm.

Anlamı Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla Allah’tan başka hiçbir ilah yoktur. O daima diridir, bütün varlığın idaresini yürüten kayyumdur. O’nu ne uyuklama tutar ne de uyku. Göklerde ve yerde ne varsa hepsi O’nundur. İzni olmadan huzurunda şefaat edecek olan kimdir? O, kullarının önlerinde ve arkalarında ne varsa hepsini bilir. Onlar ise O’nun dilediği kadarından başka ilimden hiçbir şey kavrayamazlar. O’nun sonsuz kudreti, gökleri ve yeri kaplar. Onları görüp gözetmek O’na ağır gelmez. Gerçekten yüce ve büyük olan yalnızca O’dur.

5. ADIM

27

Kader İnancı (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Musa (a.s.) Bir Ayet Tanıyorum: Ayet el-Kürsi ve Anlamı)

ŞİMDİ SEN

1. “Allah’tan başka ilah yoktur. O, ha-

yat sahibidir ve diridir. Kendisine ne uyku gelir ne de uyuklama. Göklerde ve yerdekilerin hepsi O’nundur. İzni olmadan O’nun katında kim şefaat edebilir? O, kullarının yaptıklarını ve yapacaklarını bilir. Kullar, O’nun diledikleri dışında O’nun ilminden hiçbir şeyi kuşatamazlar. Kürsüsü gökleri ve yeri kaplamıştır. Onları korumak O’na zor gelmez. O; yücedir, büyüktür.” (Bakara Suresi, 255. ayet)



1. Musa (a.s.) olgunluk çağına gelince Medyen şehrine gitti. Orada on yıl kadar çobanlık yaptı ve yine orada evlendi. On yılın sonunda Mısır’a dönmeye karar verdi. Dönüş yolunda kendisine peygamberlik görevi verildi.



Hz. Musa (a.s.) bu görevin ne kadar ağır bir yük olduğunu biliyordu. Onun için, kardeşini kendisine yardımcı olarak vermesi için Allah’a dua etti. Yüce Allah da (c.c.) onun bu duasını “Seni kardeşinle destekleyeceğiz ve size öyle bir güç vereceğiz ki, bu sayede size erişemeyecekler, mucizelerimizle siz ve size tâbi olanlar üstün geleceksiniz.” (Kasas, 35) buyurarak kabul etti.



Hz. Musa’ya (a.s.) yardımcı olarak verilen kardeşi aşağıdakilerden hangisidir?

Bu ayetin (Ayete’l - Kürsi) konusu aşağıdakilerden hangisidir)

A) Hz. Harun (a.s.)

B) Hz. Davut (a.s.)

C) Hz. Süleyman (a.s.)

D) Hz. Yahya (a.s.)

A) Ramazan ayı ve orucun önemi B) Hac ve kurbanın dinimizdeki yeri C) Zekat ve sadakanın toplumsal değeri D) Allah’ın yüce sıfatları ve eşsiz kudreti

2. Hz. Musa (a.s.) yüce Allah tarafından gönderilmiş peygamberlerden biridir. O da,

kendinden önce gönderilmiş peygamberler gibi, insanları Allah’a (c.c.) inanmaya davet etmiş ve bu uğurda büyük mücadeleler vermiştir. Kavmine zulmeden ve ilahlık iddiasında bulunan Mısır hükümdarına karşı tevhit yolunda mücadele etmiştir. Bu uğurda bütün peygamberlerin karşısına çıkan güçlükler onun da karşısına çıkmıştır.



2.

• Bizim gözetimimiz altında ve öğrettiğimiz şekilde gemiyi yap. Haktan sapanlar için bana başvuruda bulunma!…”



• “İkiniz birlikte Firavun’a gidin. Çünkü o, sınırı çok aştı. Yine de ona söyleyeceklerinizi yumuşak bir üslupla söyleyin. Belki öğüt alır yahut korkar.”



(Tâ-Hâ suresi, 43-44. ayetler)



Aşağıdakilerden hangisi bu ayetlerde konu edilen peygamberlerden biri değildir? A) Hz. Harun

B) Hz. Şuayb

C) Hz. Musa

D) Hz. Nuh

28

5. ADIM

Hz. Musa (a.s.)’nın kavmine zulmeden ve ilahlık iddiasında bulunan hükümdar aşağıdakilerden hangisidir? A) Nemrut

B) Firavun

C) Necaşi

D) Karun

3. Bakara suresinin 255. ayetidir. Bu ayette Allah’ın (c.c.) birliği vurgulanarak İslam’ın en temel ilkesi olan tevhit üzerinde durulmuştur. Kainattaki bütün olayların O’nun ilmi, iradesi ve kudretiyle gerçekleştiğine değinilmiştir.



Namazlardan sonra, yatağa yatınca, güne ve geceye başlarken okunması hadislerde tavsiye edilen bu ayet aşağıdakilerden hangisidir? A) Fatiha

B) İhlas

C) Yasin

D) Âyete’l-Kürsî

ADIM TARAMA TESTİ 1 1. Bismillahirrahmânirrahîm. Allâhü lâ ilâhe (I) illâ hüvel hay-

yül kayyûm, lâ te’huzühu sinetün velâ nevm, lehû mâ fissemâvâti ve ma fil’ard (II). Men zellezî yeşfeu indehû illâ bi’iznih, ya’lemü mâ beyne eydîhim vemâ halfehüm velâ yühîtûne bi’şey’in min ilmihî illâ bimâ şâe vesia (III) kürsiyyühüssemâvâti vel ard, velâ yeûdühû hıfzuhümâ ve (IV) hüvel aliyyül azîm (V).



Yukarıda verilen “Ayet el-Kürsi” ayeti ismini numaralandırılmış bölümlerden hangisinden almıştır?

4. “İsrailoğulları’nı, denizden geçirdik. Firavun da askerleriy-

le birlikte zulmetmek ve saldırmak üzere derhal onları takibe koyuldu. Nihayet boğulmak üzere iken ‘İsrailoğulları’nın iman ettiğinden başka hiçbir ilah olmadığına inandım. Ben de müslümanlardanım’ dedi.” (Yunus suresi, 90. ayet)



Yukarıda anlatıldığı gibi Firavun’un boğulduğu deniz aşağıdakilerden hangisidir? A) Kızıldeniz

A) I B) II C) III D) IV

B) Hazar Denizi C) Ölüdeniz D) Karadeniz

2. Aşağıda verilmiş olan bilgilerden hangisi Hz. Musa (a.s) ile ilgili verilmiş yanlış bir bilgidir?

A) Hz. Musa, Firavun’un ülkesi Mısır’da doğmuştur. B) Hz. Musa’nın doğduğu yılda Firavun, bütün erkek çocukları sarayda toplamıştı. C) Firavun, sarayında büyüyüp gençlik çağına gelen Musa, İbrani biri ile Mısır’lı birinin kavgasına müdahale ederken birinin ölümüne neden olmuştur. D) Yüce Allah, asası ile Hz. Musa’ya sihirbazların sihirini bozacak sihir mucizesini gösterme özelliğini vermesi.

3. “Doğru yolu bulasınız diye Musa’ya Kitab’ı ve hak ile bâtılı

ayıran hükümleri verdik. Musa, kavmine demişti ki: Ey kavmim! Şüphesiz siz, buzağıyı (tanrı) edinmekle kendinize kötülük ettiniz. Onun için Yaradanınıza tövbe edin de nefislerinizi (kötü duygularınızı) öldürün. Öyle yapmanız Yaratıcınızın katında sizin için daha iyidir. Böylece Allah tevbenizi kabul etmiş olur. Çünkü acıyıp tövbeleri kabul eden ancak O’dur.” (Bakara suresi, 53-54. ayetler)



Yukarıdaki ayetten aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) Hz. Musa insanların doğru yola ulaşması için gönderilmiştir. B) Hz. Musa ile gönderilen ilahi kitapta doğruyla yanlış insanoğluna gösterilmişti.

5. İnsanlar, hayatta kalabilmek için evrenin kanunlarına ayak uydurmuşlardır. Yerçekimi Yasası, dünyanın en temel kanunudur. İnsanlar da buna uygun olacak şekilde teknolojiler üretmiştir. Örneğin; mimari yapılarda merdiven çözümleri doğrudan yerçekimi ile ilgilidir.



Aşağıdaki ilişkilerden hangisinde hata bulunmaktadır? A) Suyun kaldırma kuvveti - Toplumun refah olması B) Havanın kaldırma kuvveti - Uçakların icadı C) Dünya’nın dönüş hızı - Zamanın saat dilimlerine bölünmesi D) Yaratılmışların sonluluğu - Toplu mezarlıkların oluşturulması

C) Hz. Musa kavmine yaptıkları günahlardan nasıl bağışlanıp kurtulacaklarını öğretmiştir. D) Hz. Musa Firavun’un sarayında yetişmiş ve sonra peygamber olarak görevlendirilmiştir. 5. ADIM

29

YAZILIYA HAZIRLIK A. Aşağıda Hz. Musa Peygamber ile ilgili soruları cevaplayalım.

1. Hz. Musa’nın doğduğu vakit erkek çocukları niçin öldürülmekteydi?



………………………………………………………………… …………………………………………………………………..

B. Aşağıda verilmiş olan Ayet el-Kürsi’nin anlamında boş bırakılan kısımları tamamlayalım. (I) Allah, O’ndan başka ....................... yoktur; diridir, her şeyin varlığı O’na bağlı ve dayalıdır. Ne uykusu gelir ne de uyur. Göklerde ve yerde ne varsa hepsi O’nundur. O’nun (II) (III) ....................... olmadıkça katında hiçbir kimse ....................... edemez. Onların önlerinde ve arkalarında olanları O bilir. (IV) O’nun ....................... hiçbir şeyi -dilediği müstesna- kimse bilgisi içine sığdıramaz. O’nun kürsüsü gökleri ve yeri içine (V) almıştır. Onları korumak kendisine ....................... gelmez. O yücedir, mutlak büyüktür.

2. Firavun, rüyasında ne görmüştü ve bu rüyası nasıl yorumlanmıştı?



………………………………………………………………… …………………………………………………………………..

3. Hz. Musa’ya hangi kitap gönderilmiştir?

………………………………………………………………… …………………………………………………………………..

4. Hz. Musa Firavun’un eziyetinden hangi kavmi kurtarmıştır?



………………………………………………………………… …………………………………………………………………..

5. Hz. Musa ve Hz. İbrahim’in yaşantılarındaki ortak noktaları nedir?



………………………………………………………………… …………………………………………………………………..

C. Ayet el-Kürsi’de Allah’ın hangi sıfatlarından bahsedilmektedir? Yazınız.

………………………………………………………………… …………………………………………………………………. .…………………………………………………………………

6. Hz. Musa Peygamber, Firavun’u Allah’a inanmaya çağırmaya giderken yanındaki diğer peygamber kimdi? ve neden beraberdiler?



………………………………………………………………… …………………………………………………………………..

30

5. ADIM

…………………………………………………………………..

.………………………………………………………………… …………………………………………………………………..

ZEKÂT VE SADAKA (İslam’ın Paylaşmaya ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem)

6. ADIM aklın yolu bİr Genel olarak İslam’ın yardımlaşma ve paylaşmaya ne kadar önem verdiğine değinilen bu adımda İslam’ın farz ibadetlerinden, zekât konusu ve serbest yardımlaşma ve paylaşma ibadeti olan sadaka konuları işlenecektir. Öncelikle yardımlaşma ve paylaşmanın bir gereklilik olduğunu işleyeceğiz. Kur’an-ı Kerim’de üzümün geçtiği 11 ayet bulunmaktadır; “Biz orada hurmalıklardan ve üzüm bağlarından bahçeler kıldık ve içlerinden pınarlar fışkırttık.” [Yâsin Sûresi (34. Ayet)]

BİLGİ DEPOSU

Zekât ve Sadaka (İslam’ın Paylaşmaya ve Yardımlaşmaya verdiği Önem)

İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı Bir insan dünyaya gözlerini açtığı andan itibaren başkalarının yardımına ihtiyaç duyar. İnsan bebektir.

İnsan çocuktur.

İnsan gençtir.

➥ Kendi başına yiyemez, beslenemez.

➥ Kendi başına okuma yazma öğrenemez.

➥ Karşısına çıkan problemlere nasıl yaklaşacağını bilemez.

➥ Tuvalet ihtiyacını gideremez.

➥ Kendi başına öz bakımını yapamaz.

➥ Konuşup isteklerde bulunamaz.

➥ Kendini tehlikelerden koruyamaz. ➥ Hastalandığı zaman ne yapması gerektiğini bilemez.

İnsan yetişkindir.

İnsan yaşlıdır.

➥ Kendi başına bir aile kuramaz.

➥ Kendi başına hastaneye gidemez.

➥ Kendi başına mutluluğa ulaşamaz. ➥ Kendi başına zorluklarla mücadele edemez. ➥ Kendi başına üzüntülerini gideremez.

➥ Kendi başına hayatını konforlu sürdüremez. ➥ Kendi başına beslenme ihtiyacını gideremez. ➥ Artık bir çocuk gibi başka bir insana muhtaçtır.

➥ Gelecek planlamasını yapamaz. ➥ Başkaları olmadan birliktelik hazzını, aidiyet duygusunu tadamaz. ➥ Başkaları olmadan başarı - başarısız, iyi - kötü gibi kavramları anlamlandıramaz.

Bu tür örnekler sıralandığında görülüyor ki insan toplumsal bir varlık olarak yaratılmıştır. Her insan, Allah (c.c.) tarafından özel kişiliğe sahip olarak özenle yaratılmış olmasına karşın her bireyin fıtratına da toplumsallık yerleştirilmiştir. İnsanoğlundan, bunun farkına varması paylaşması ve yardımlaşmaktan vazgeçmemesi istenilmelidir. İslam dini, zenginlerin fakirlerin yardımına, gençlerin yaşlıların yardımına, mutlu olanların üzüntülülerin yardımına, hastaların yardımına koşmasını ister.

İslam’ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem Peygamberimiz, müslümanları bir bedenin organlarına benzetmiştir. Bu organlar arasındaki uyum bedenin sağlıklı çalışmasını sağlar. Bundan dolayı İslam dini, insanlar arasındaki yardımlaşma ve dayanışmayı öğütler.

İlgili atasözü, ➥ Komşu komşunun külüne muhtaçtır. İlgili hadisler, ➥ Komşusu aç iken tok yatan bizden değildir. Hz. Muhammed (sav.) ➥ Yetimin başını okşa, yoksulu doyur. Ebu Zerr İlgili ayet, ➥ Onlar kendi canları çekmesine rağmen yemeği yoksula, yetime ve esire yedirirler. (İnsan suresi, 8. ayet)

32

6. ADIM

İslam dininin yardımlaşma üzerine inşa ettiği ibadetler

➥ Zekât ➥ Fitre (Fıtır Sadakası) ➥ Fidye ➥ Sadaka ➥ Kurban

ŞİMDİ SEN

Zekât ve Sadaka (İslam’ın Paylaşmaya ve Yardımlaşmaya verdiği Önem)

1. Hz. Muhammed (sav.), katı kalpli ol-



maktan şikâyet eden birine, ihtiyaç sahiplerine ikramda bulunmasını ve yetimlere şefkatli davranmasını tavsiye etmiştir. Bu metinde sadaka ile ilgili aşağıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır? A) Malı bereketlendirir. B) Allah rızasını kazandırır. C) Merhamet duygusunu güçlendirir. D) Birlik ve beraberliği artırır.

1. Müslüman, yakın çevresinden başlamak üzere tüm yeryüzünden sorumludur. İnsanı ve insanın içinde yaşadığı dünyayı koruyabilmek ancak yardımlaşmayla mümkündür. İslam dini insana ve topluma faydalı olan hususlarda yardımlaşmayı emrederken, zararlı ve kötü işlerde yardımlaşmayı yasaklamıştır.



Aşağıdaki ayetlerden hangisi bu duruma işaret etmektedir? A) “…O hâlde sen de dini Allah’a (c.c.) has kılarak (ihlasla) kulluk et.” (Zümer, 2) B) “İyilik ve takva üzere yardımlaşın, Ama günah ve düşmanlık üzere yardımlaşmayın…” (Mâide, 2) C) “…Yiyin için fakat israf etmeyin. Çünkü Allah (c.c.) israf edenleri sevmez.” (A’raf, 31) D) “İnsan için ancak çalıştığının karşılığı vardır.” (Necm, 39)

2. Hz. Muhammed müslümanları bir be-



denin organizmalarına benzetmiştir. Organlar arasındaki uyum, bedenin sağlıklı çalışmasını sağlar. Benzer şekilde bireyler arasındaki ilişkilerin güçlü olması da toplumun birlik ve beraberliğini korur. Bundan dolayı İslam dini, insanlara ………… öğütler. Boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) ibadetleri zamanında yapmayı B) yardımlaşma ve dayanışmayı C) kader ve kazaya inanmayı D) çalışma ve üretmeyi

2. İslam Müslümanlara birçok yardımlaşma yolu öğretmiştir. Bu ibadet de yardımlaşma çeşitlerinden biridir ve sözlükte temizlenme, çoğalma, bereket anlamlarına gelir. İslam’ın beş şartından biri olan bu ibadet, dinen zengin sayılan Müslümanların mallarının belli miktarını yılda bir kez ihtiyaç sahiplerine vermeleridir. Bu ibadet, akıllı, ergenlik çağına girmiş zengin Müslümanlara Allah’ın (c.c.) bir emridir, farzdır. Mutlaka yerine getirilmesi gerekir.



Yukarıda bahsedilen ibadet aşağıdakilerden hangisidir? A) Sadaka

B) Zekât

C) Fitre

D) İnfak

3. “Onlar kendi canları çekmesine rağ-





men yemeği yoksula, yetime ve esire yedirirler. Biz sizi Allah rızası için doyuruyoruz; sizden ne bir karşılık ne de bir teşekkür bekliyoruz (derler).” (İnsan suresi, 8 - 9. ayetler. Bu ayetlerde övgüyle bahsedilen güzel davranış aşağıdakilerden hangisidir? A) Paylaşma B) Dürüstlük C) Sabır D) Adalet

3. Aşağıdakilerden hangisi yardımlaşma ve paylaşmanın, insani ihtiyaç olduğunu kanıtlayan bir örnek değildir?

A) Bebekler, anneleri sayesinde beslenirler. B) İnsanlar, hastalandıklarında doktara başvururlar. C) İnsanlar, dinlenmek için uyurlar. D) İnsanlar, arabaları bozulduğunda ustasına giderler. 6. ADIM

33

ADIM TARAMA TESTİ 1 1. Bayramın birinci gününden itibaren kurban kesimleri yapıl-

maya başlandı. İhtiyaç sahiplerine, mültecilere, yetimlere ve kimsesizlere kurbanlık etleri dağıtılıyor. Savaş, kriz ve mülteci bölgelerindeki mahzunluk yerini bayram sevincine bıraktı. Komşusu aç iken kendisi tok yatan bizden değildir, felsefesiyle hareket eden Anadolu insanı yine cömertliğini gösterdi. Hayırseverler, dünyanın farklı coğrafyalarında yaşam mücadelesi veren ihtiyaç sahiplerine yardımlarını gönderdi. Kurban Bayramı vesilesiyle bağışta bulunan insanlar, binlerce mahzun yüzün gülmesine vesile oldular.



4. Yüce Allah, insanların doğasına uygun ibadetler vermiştir.

Örneğin; namaz kılma ibadeti insanda sayısız olumlu etkiler oluşturan bir ibadettir. Oruç ibadetinin, insan ruhuna etkilerinin yanında bir ay boyunca oruçla bedenine de pozitif kazanımlar sağlamaktadır. Dinimizde yer alan yardımlaşma ve paylaşma ibadetleri de insanın doğasına uygundur ve birden fazla ibadet yer almaktadır.



Aşağıdakilerden hangisi dinimizdeki yardımlaşma ibadetlerinden değildir? A) Fıtır Sadakası

Yukarıdaki paragrafa bakıldığında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

B) Kurban

A) Kurban Bayramı insanlarda mutluluk sebebidir.

C) Teravih

B) Cömertler, insanlara yardımda sınır tanımaz.

D) Fidye

C) Kurban, hüznü sevince dönüştürme vesilesidir. D) Kurban, kültürümüzden gelen bir yardımlaşma adetidir.

2. Aşağıdakilerden hangisi yardımlaşma ve paylaşmanın, insani ihtiyaç olduğunu kanıtlayan bir örnek değildir?

5. “Allah, insanı bireysel özelliklerle yarattığı gibi ................... olma özellikleriyle yaratmıştır.



A) Bebekler, anneleri sayesinde beslenirler.

A) Toplumsal

B) İnsanlar, hastalandıklarında doktora başvururlar.

B) Zeki

C) İnsanlar, arabaları bozulduğunda ustasına giderler.

C) Duygusal

D) İnsanlar, yorulduklarında dinlenmek için uyurlar.

D) Kaşif

3. Yüce Allah, insanı yaratırken hem maddi hem de manevi

6. Resûlullah (s.a.v.) “Ben ve yetime kol kanat geren kimse

cennette böyle (yan yana) olacağız.” buyurdu ve aralarını hafifçe açarak işaret parmağıyla orta parmağını gösterdi.

olmak üzere iki yönlü yaratmıştır. İnsan, hayatta maddi ihtiyaçlar duyduğu gibi manevi ihtiyaçlar da duymaktadır.



Yukarıdaki boşlukta aşağıdakilerden hangisi kullanılmalıdır?

Aşağıdakilerden hangisi insanoğlunun ihtiyaç duyacağı manevi ihtiyaçlardan biridir? A) İletişim kurma B) Giyinme C) Yeme-içme D) Nakit para 34

6. ADIM

(Hadis-i Şerif)

Hz. Muhammed (s.a.v.) bu hadisinde kime iyilik yapıldığında bunun insana büyük sevap kazandıracağını vurgulamıştır? A) Yabancıya B) Yolcuya C) İşçiye D) Yetime

ADIM TARAMA TESTİ 1 7. “Mü’minler; birbirini sevmekte, birbirine acımakta ve birbir-

lerini korumakta bir vücuda benzerler. Vücudun bir uzvu hasta olduğu zaman, diğer uzuvlar da bu sebeple uykusuzluğa ve ateşli hastalığa tutulurlar.” (Hadis-i Şerif)



Aşağıdakilerden hangisi verilmiş olan bu hadis ile aynı mesaja sahiptir? A) “Komşusu açken tok yatan kimse bizden değildir.” B) “Oruç kalkandır. Biriniz oruç tuttuğu gün kötü söz söylemesin ve kavga etmesin. Şayet biri kendisine söver ya da çatarsa: ‘Ben oruçluyum’ desin.” C) “Beş vakit namazın benzeri, sizden birinizin kapısı önünde akıp giden ve her gün içinde beş defa yıkandığı bol sulu bir ırmak gibidir.”

9. “Yetimlerin mallarını haksız yere yiyenler, ancak ve ancak

karınlarını doldurasıya ateş yemiş olurlar ve zaten onlar çılgın bir ateşe (cehenneme) gireceklerdir.”



(Nisa suresi, 10. ayet)



“Bir kimse, sırf Allah rızası için bir yetimin başını okşarsa elinin dokunduğu her saç teline karşılık ona sevap vardır.” (Hadis-i Şerif)



Yukarıdaki ayet ve hadislerden aşağıdakilerden hangisi en kapsamlı sonuç olarak çıkarılabilir? A) Zekât fakir, yoksul ve yetimlere verilebilir. B) Yetimlerin korunup kollanması önemsenmiştir. C) İyilik, yetimleri doyurmaktır. D) İyilikler insanı cennete götürür.

D) “İki nimet vardır ki insanların çoğu bunların değerinden habersizdirler. Bunlar sağlık ve boş zamandır.”

8. “Allah’a ibadet edin ve O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın.

Ana babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yanınızdaki arkadaşa, yolcuya, elinizin altındakilere iyilik edin. Şüphesiz Allah, kibirlenen ve övünen kimseleri sevmez.” (Nisa suresi, 36. ayet)



Aşağıdaki hadislerden hangisi yukarıdaki ayetin ilkesiyle paralellik içermez?

10. İslam dininin ilkelerine göre toplumsal bir varlık olan insan için yardımlaşmak ve paylaşma ne olarak görülmektedir? A) Sıkıcı olması B) Sevimsiz olması C) Bıkkınlık verici olması D) İhtiyaç olması

A) “Çorba pişirdiğin zaman suyunu çok koy. Sonra da komşularını gözden geçir ve gerekli gördüklerine güzel bir şekilde ikrâm et!” B) “Hasetten kaçının. Çünkü o, ateşin odunu yiyip tükettiği gibi bütün hayırları yer tüketir.” C) “Cebrâil bana, daima komşu hakkını tavsiye ederdi. Öyle ki ben, komşuları birbirine mirasçı kılacak zannetmiştim!” D) “Ana - babasına iyilik edene müjdeler olsun! Allah onun ömrünü uzatır.”

6. ADIM

35

YAZILIYA HAZIRLIK A. “Veren el, alan elden üstündür.”

atasözünün ne anlattığını örnek vererek açıklayalım.



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………

C. Paylaşmak sevinçleri artırır mı? Örnekler vererek açıklayalım.

…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………

D. Paylaşmak üzüntüleri azaltır mı? Örnekler vererek açıklayalım. B. Aşağıdaki maddi ve manevi ihtiyaçlar alanını dolduralım.



Maddi İhtiyaçlar 1. Nakit para 2. ……………………………………………………. 3. …………………………………………………….



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………

4. ……………………………………………………. 5. ………………………………………………….. 6. ……………………………………………………

E. Hz. Muhammed (s.a.v.) kestiği kurbanın dağıtılmasını istemişti. Dağıtım, bittikten sonra Hz. Muhammed (s.a.v.) Hz. Ayşe’ye kurbanın ne olduğunu sorunca Hz. Ayşe, bir but kol kaldı, hepsini dağıttık der. Bunun üzerine peygamber (s.a.v.): Desene Ayşe, bir buttan hariç hepsi bize kaldı.



Manevi İhtiyaçlar 1. Gülmek 2. ……………………………………………….. 3. ………………………………………………

Hz. Muhammed’in (s.a.v.) bakış açısını yorumlayalım.



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………

4. ………………………………………………..



…………………………………………………………………

5. ………………………………………………..



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………



…………………………………………………………………

36

6. ADIM

ZEKÂT VE SADAKA (Zekât ve Sadaka İbadeti)

7. ADIM aklın yolu bİr Zekât, İslam dininde farz bir ibadettir. İslam’ın şartlarında geçer. Farz olan bu ibadetin yerine getirilmesinde birçok kural vardır. Bu kurallara uygun olarak verilen zekât ibadetinden fazlaca soru çözerek bilgilere hakimiyetinizi güçlendirmelisiniz.

Kur’an-ı Kerim’de üzümün geçtiği 11 ayet bulunmaktadır; “Biz orada hurmalıklardan ve üzüm bağlarından bahçeler kıldık ve içlerinden pınarlar fışkırttık.” [Yâsin Sûresi (34. Ayet)]

BİLGİ DEPOSU

Zekât ve Sadaka (Zekât ve Sadaka İbadeti)

ZEKÂT Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât Zekât, kelime olarak “artma, çoğalma, arınma ve bereket” anlamlarına gelir. Zekât, zengin Müslümanların yılda bir kez malının ve parasının belli bir miktarını Allah (c.c.) rızası için ihtiyaç sahiplerine vermesidir. Zekât, mal ile yapılan farz bir ibadettir. Hicretten iki yıl sonra Medine’de farz kılınmıştır. Zekât; “Namazı kılın, zekâtı verin, önceden kendiniz için yaptığınız her iyiliği Allah (c.c.) katında bulacaksınız. Şüphesiz Allah (c.c.), yapmakta olduklarınızı görür. (Bakara suresi, 110. ayet)” ayeti ile farz bir ibadet olduğu belirtilmiştir. ☛ Dinimize göre zengin sayılan Müslümanların zekât vermesi zorunludur. ☛ Bir Müslümanın dinimizce zengin sayılabilmesi için “nisap” miktarı mala sahip olması gerekir. ☛ Nisap: Yeme, içme, giyinme, barınma, eğitim ve sağlık gibi temel ihtiyaçlarının dışında en az 85 gram altın veya ona eş değer mal ya da paraya sahip olmaktır. ☛ Zekât verilecek malın veya paranın sahibinin elinde en az bir yıl bulunması gerekir. ☛ Zekât verecek Müslümanın borcu bulunmamalıdır. ☛ Bir maldan zekât verilecekse o mal gelir getiren cinsten olmalıdır. Oturulan ev, evde kullanılan eşyalar, giyilen elbiseler ve binek olarak kullanılan araç için zekât verilmez. Bu şartlara sahip bir Müslüman, Altın, güm üş, nakit p ara ve me Ticaret m nkul değe allarının rlerinin, Koyun ve keçisinin

1/40 oranını

Sığır ve mandasının

1/30 oranını

Zekâtını veren müslüman, bu sorumluluğunu yerine getirirken gösterişten uzak durmalıdır, gurur ve kibire kapılmamalıdır. Kişi, zekâtını eşine, çocuklarına, torunlarına, ana babasına, büyük ana - babasına veremez.

Devesinin her beş d eve için b bir keçi ora ir koyun v nını eya

nlerinin Toprak ürü

Zekat verecek kişi; yoksullara, düşkünlere, borçlulara, yolda kalmış yolculara, özgürlüğünü yitirmiş olanlara, kalbi İslam’a ısındırılmak istenenlere, Allah yolunda çalışanlara, zekât memurlarına zekat verir.

1/10 oranını

İslam dininde, yardımlaşma ve paylaşmaya dair çokça ibadet vardır. Bunlar zekât (farz), sadaka (sünnet), fitre (vacip), sadaka-i cariye (sünnet) ve kurbandır.

“Öyleyse yetimi sakın üzme, isteyeni sakın azarlama.” (Duhâ suresi, 9 -10. ayet)

38

7. ADIM

ŞİMDİ SEN

Zekât ve Sadaka (Zekât ve Sadaka İbadeti)

1. Zekat vermek için Allah ve Resûl’ü



tarafından belirlenen mali yeterlilik ve zenginlik ölçüsüne sahip olmak gerekir. Bir Müslüman’ın kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin yeme, içme, barınma, giyinme, sağlık, eğitim ve ulaşım gibi giderleri için ayırdığı mallar, asli ihtiyaçlar kapsamına girer. Bu mallardan zekât verilmesi gerekmez. Bu metinde zekât ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisine değinilmemiştir?

1. Zekât ibadetinin Kur’an-ı Kerim’de yirmi yedi ayette namazla birlikte zikredilmesi bu ibadete Allah’ın (c.c.) verdiği önemi göstermektedir. Her zengin Müslüman zekât vermekle mükelleftir. İslam’ın şartlarından biri olup farz bir ibadettir.



Zekâtın kimler tarafından verilmesi gerektiği ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Zekât verecek kimsenin Müslüman olması gerekir. B) Zekât verecek kimsenin akıllı ve ergenlik çağına girmiş olması gerekir. C) Zekât verecek kişinin sağlıklı olması gerekir. D) Dinen belirlenen miktarda mala sahip olması gerekir.

A) Temel ihtiyaç kapsamı dışında kalan fazla maldan verileceğine B) Varlıklı insanların yerine getirmesi gereken bir ibadet olduğuna C) Yılda bir defa verilmesi gerektiğine

2. Zekât, mal ile yapılan önemli bir ibadettir. Kur’an-ı Kerim’de ve Hz. Peygamber’in (s.a.v.) sünnetinde zekât genellikle namaz ile birlikte zikredilmiştir. Mesela Lokman süresi 4. ayette meâlen “O kimseler; namazı kılarlar, zekâtı verirler. Onlar ahirete de kesin olarak iman ederler.” buyurulmuştur.

D) Kur’an ve sünnet ile belirlendiğine

Aşağıdakilerden hangisi zekât verecek kişide bulunması gereken şartları tam olarak ifade etmektedir? A) Borçlu olmamalı B) Temel ihtiyaçlarını karşılayabilecek güçte olmalı C) Borcunu ödedikten ve temel ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra nisap miktarı mala sahip olmalı D) Temel ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra, sahip olduğu nisap miktarı malın üzerinden bir yıl geçmiş olmalı

2. Hz. Peygamber, Hz. Ayşe’ye “Kurba-



nımızı ne yaptık?” diye sorar. Hz. Ayşe de O’na “Tamamını fakirlere dağıttık. Sadece bir but bize kaldı.” deyince, Hz. Peygamber “But hariç tamamı bize kaldı desene.” diye cevap verir. Bu metinde Hz. Muhammed (s.a.v.) aşağıdakilerden hangisini vurgulamıştır? A) Eldeki malın iyisinin paylaşılmasını B) Kurban edilecek hayvanın özelliklerini C) Paylaşma ve yardımlaşmanın önemini D) Kurban etinin üçe bölünerek tüketilmesini

3. İslam dini, paylaşma ve yardımlaşma duygusunu güçlendirmeyi amaçlar. Bu ko-

nuda Müslümana yol gösterir. Herkese kendi durumuna göre yardım etmeyi tavsiye eder. Hz. Peygamber (s.a.v.) her konuda olduğu gibi yardımlaşma konusunda da en güzel örnektir. Zekât ve fıtır sadakası verebilmek, hacca gidebilmek, kurban kesebilmek ve diğer bazı mali ibadetleri yerine getirebilmek için Allah (c.c.) ve Resulü (s.a.v.) tarafından belirlenen mali yeterlilik ve zenginlik ölçüsü vardır.



Bu mali yeterlilik ve zenginlik ölçüsüne ne ad verilir? A) Nasip

B) Nisap

C) Rahmet

D) Rızık 7. ADIM

39

ADIM TARAMA TESTİ 1 1. Aşağıda verilmiş olan ayetlerden hangisi zekâtı emreden bir mesaja sahip değildir?

5. Aşağıdakilerden hangisi zekât ibadeti ile ilgili verilmiş yanlış bilgidir?

A) “Sizin dostunuz ancak Allah’tır, Resûlüdür ve Allah’ın emirlerine boyun eğerek namazı kılan, zekâtı veren mü’minlerdir.” (Maide suresi, 55. ayet)

B) “Fakat onlardan ilimde derinleşmiş olanlar ve mü’minler, sana indirilene ve senden önce indirilene iman ederler. O namazı kılanlar, zekâtı verenler, Allah’a ve ahiret gününe inananlar var ya, işte onlara büyük bir mükâfat vereceğiz.” (Nisa suresi, 162. ayet)

A) Toprak mahsulleri üzerinden zekât verilebilir. B) Zekât verebilmek için sahip olunan malın üstünden bir yıl geçmesi gerekir. C) Borcu olanlar da zekât vermekle yükümlüdürler. D) Zekât, insanların malları ile yaptığı bir ibadettir.

6. Aşağıdakilerden hangisi “nisap miktarı” malın maddeleri arasında sayılamaz?

C) “Gelsinler ki kendilerine ait birtakım menfaatlere şahit olsunlar ve Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği (kurbanlık) hayvanlar üzerine belli günlerde (onları kurban ederken) Allah’ın adını ansınlar. Artık onlardan siz de yiyin, yoksula fakire de yedirin.” (Hac suresi, 28. ayet)

D) “Şüphesiz iman edip salih ameller işleyen, namazı dosdoğru kılan ve zekâtı verenlerin mükâfatları Rableri katındadır. Onlara korku yoktur. Onlar mahzun da olmayacaklardır.” (Bakara suresi, 277. ayet)

2. I. Nisap miktarı mala sahip olanlar





II. Borcu olanlar

III. Müslüman olanlar

Yukarıda verilmiş olanların hangileri zekât verebilmek için sahip olunması gereken şartlardandır? A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) I ve II

D) I ve III

3. Zekât aşağıdakilerden hangisine verilmez? A) Abla

C) Kuzen



B) Torun D) Dayı

4. Zekât, Allah’ın verdiği nimetlere şükürdür. Namaz, oruç gi-



bi bedenî ibadetler, Allah’ın ihsan ettiği vücut sıhhat ve selametinin şükrüdür. Başta zekât olmak üzere yapılan gönüllü malî ödemeler de mal nimetinin şükrüdür. Bu duygularla zekâtını veren mü’min her nimetin, mesela sağlığın, ilmin, sanatın şükürlerinin o nimetlerle ödeneceğinin şuuruna varır. Bencillikten kurtulan, paraya ve mala düşkünlükten temizlenen, darda kalmışların yardımına koşmayı huy edinen kimseler, Allah’ın ve elçisinin ahlakı ile ahlaklanırlar. Aşağıdakilerden hangisi bu metinden çıkarılamaz?

A) Zekât verilecek malın en güzeli seçilerek verilmelidir.

B) Muhtaçlara yardım, Peygamberimizin (s.a.v.) hassasiyetlerindendir.

C) Zekât vermek, Allah’a (c.c.) bir çeşit teşekkür etmektir. D) Zekât sadece kendini düşünmekten uzaklaştırır. 40

7. ADIM

A) Barınma ihtiyacının karşılanması B) Şirket sahibi olunması C) Sağlık ihtiyaçlarının karşılanıyor olması D) Ulaşım ihtiyacının karşılanıyor olması

7. Sanat ve mesleğin icrası için gerekli olan araç-gereç, ma-

kine ve malzemeler, aslî ihtiyaçlar kapsamında yer alır. Dolayısıyla bunların zekâtının verilmesi gerekmez. Ancak kişinin kendi mesleğinin icrası için değil de ticaret için üretilen veya alınıp satılan araç-gereç, malzeme ve makinelerin zekâtının verilmesi gerekir.



Yukarıdaki paragrafta aşağıdakilerden hangisinin cevabı verilmiştir? A) İhtiyaç için kullanılan araç-gereç ve malzemelere zekât düşer mi? B) Zekât hesaplanırken hangi borçlar düşülür? C) Zekât kimlere farzdır? Geçerli olmasının şartları nelerdir? D) Hayvanların zekâtı, para olarak da verilebilir mi?

8. Aşağıdakilerden hangisi bakmakla yükümlü olduğumuz kişi değildir?

A) Eş

B) Baba

C) Torun

D) Teyze

9. Aşağıdakilerden hangisi nakit para üzerinden verilmesi gereken asgari zekât miktarıdır? A) 1/40

B) 1/10

C) 1/30

D) 1/20

10. Aşağıdakilerden hangisi zekâtın kişiye sağladığı bireysel faydalardandır?

A) İnsanların birbiriyle kaynaşmasına katkı sağlar. B) Toplumda kardeşlik bilinci gelişir. C) İnsanlara birlikte yaşama sevinci yaşatır. D) Kişiye ahiretini kazandıracak sevaplar kazandırır.

ADIM TARAMA TESTİ 1 11. Aşağıdakilerden hangisine zekât verilir? A) Kardeş

B) Büyük baba

C) Torun

D) Eş

12. Zekât ibadeti ile ilgili olarak aşağıdaki verilenlerden hangisi yanlış bilgidir?

15. “Dosdoğru namazı kılın, zekâtı verin ve elçiye itaat edin. Umulur ki, rahmete kavuşturulmuş olursunuz.”

(Nur suresi, 56. ayet)

“Ve onları, kendi emrimizle hidayete yönelten önderler kıldık ve onlara hayrı kapsayan fiilleri, namaz kılmayı ve zekât vermeyi vahyettik. Onlar bize ibadet ederlerdi.” (Enbiya suresi, 73. ayet)



A) Nisap miktarı mala sahip olan Müslümanlar verir.

“Eğer onlar tövbe edip namazı kılarlarsa ve zekâtı verirlerse, artık onlar sizin dinde kardeşlerinizdir. Bilen bir topluluk için ayetleri böyle birer birer açıklarız.”

B) Zekât düşkünlere verilebilir. C) Bir çiftçi, ürettiği maldan bölerek zekâtını verebilir.

(Tevbe suresi, 11. ayet)

D) Zekât müslüman olmayana verilmez.

Yukarıdaki ayetlerde dikkat çeken ortak nokta aşağıdakilerden hangisidir? A) Tövbe etmek önemsenmiştir. B) Zekât ve namaz birlikte anılmıştır. C) Zekâtın kimlere verileceği belirtilmiştir. D) Zekâtın topluma etkisi vurgulanmıştır.

13 ve 14. soruları aşağıdaki ayete bağlı kalarak cevaplayınız.

13. Sadakalar (zekâtlar), Allah’tan bir farz olarak ancak fakirler, düşkünler, zekât toplayan memurlar, kalpleri İslâm’a ısındırılacak olanlarla (özgürlüğüne kavuşturulacak) köleler, borçlular, Allah yolunda cihat edenler ve yolda kalmış yolcular içindir. Allah, hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir. (Tevbe suresi, 60. ayet)



16. “İyilik, yüzlerinizi doğu ve batı taraflarına çevirmeniz(den

ibaret) değildir. Asıl iyilik, Allah’a, ahiret gününe, meleklere, kitap ve peygamberlere iman edenlerin; mala olan sevgilerine rağmen, onu yakınlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışa, (ihtiyacından dolayı) isteyene ve (özgürlükleri için) kölelere verenlerin; namazı dosdoğru kılan, zekâtı veren, antlaşma yaptıklarında sözlerini yerine getirenlerin ve zorda, hastalıkta ve savaşın kızıştığı zamanlarda (direnip) sabredenlerin tutum ve davranışlarıdır. İşte bunlar, doğru olanlardır. İşte bunlar, Allah’a karşı gelmekten sakınanların ta kendileridir.”

Yukarıdaki ayet mü’minlere hangi alan üzerine açıklamalar yapmaktadır? A) İslam dininin ahlak kurallarına dair B) İslam dininin bedeni ibadetlerine dair C) İslam dininin sadece mal ile yapılan ibadetine dair D) İslam dininin kardeşlik ilkesine dair

14. Yukarıdaki ayete bakıldığında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlış olur?

(Bakara suresi, 177. ayet)

Yukarıdaki ayetten insanoğlunun zekât vermesini zorlaştıran his aşağıdakilerden hangisidir?

A) Zekâtın kimlere verileceği açıktır.

A) Dünyanın maddi güzelliklerine kapılmak.

B) Zekât, farz bir ibadettir.

B) Başarısızlık durumuna düşmek.

C) Zekât ibadeti kuralsız bir yardımlaşmadır.

C) Malın bollaşacağını düşünmek.

D) Zekât, muhtaçlara dermandır.

D) Öldükten sonra yok olacağını zannetmek.

7. ADIM

41

YAZILIYA HAZIRLIK A. İslam dininin farz kıldığı zekâtı verebilmek için bir Müslümanın zengin olması gerekmektedir. Zenginlik ölçüsü de “Nisap Miktarı Mal” a sahip olmaktır. Aşağıdaki bilgileri tamamlayalım.

TEMEL İHTİYAÇLAR



1. …………………………………………………...............



2. …………………………………………………...............



3. …………………………………………………...............



4. …………………………………………………...............



5. …………………………………………………...............



6. …………………………………………………...............

B. Aşağıdaki hangi maldan ne oranda zekât verileceği hususundaki eşleştirmeleri yapalım.

1

Sığır ve manda yetiş- a tiren

1/40

2

Altın, gümüş, nakit pa- b ra, ticaret malları

1/10

3

Toprak ürünleri

c

Bir koyun veya keçi/her beş deve

4

Deve yetiştiren

d

1/30

C. “Eğer sadakaları(zekât ve benzeri hayırları) açıktan verirseniz ne güzel! Fakat gizleyerek fakirlere verirseniz bu sizin için daha hayırlıdır ve günahların bir kısmına da kefaret olur. Allah, yaptıklarınızdan hakkıyla haberdardır.” (Bakara suresi, 271. ayet)

SAHİP OLUNMASI GEREKEN MAL BİRİKİMİ

Yukarıdaki ayeti dikkate alarak ‘Zekât verirken nelere dikkat edilmelidir?’ sorusuna yanıt bulalım.

n

…………………………………………………...............

…………………………………………………...............

n

…………………………………………………...............

…………………………………………………...............

n

…………………………………………………...............

…………………………………………………...............

n

…………………………………………………...............

…………………………………………………...............

n

…………………………………………………...............

…………………………………………………...............

n

…………………………………………………...............

…………………………………………………............... …………………………………………………............... …………………………………………………............... …………………………………………………............... …………………………………………………............... …………………………………………………............... …………………………………………………............... …………………………………………………............... …………………………………………………............... …………………………………………………............... …………………………………………………............... …………………………………………………...............

42

7. ADIM

ZEKÂT VE SADAKA (Zekât ve Sadakanın Bireysel ve Toplumsal Faydaları)

8. ADIM aklın yolu bİr Zekât ibadeti İslam dininin zengin olan Müslümanlara zorunlu kıldığı bir ibadettir. Yardımlaşma ve paylaşma üzerine emredilmiş bir ibadet olan zekâtın, hem bireye hem de topluma faydaları vardır. Zekâtın bireye ve topluma faydalarını ayırt edebilmek gerekir. Bu ayrım becerisi sorularla sık ölçülmektedir. Sadaka ibadetinin, zekât ibadetinden ayrılan yanları ve benzerlikleri hususunda iyi tahlil yapılmalıdır.

Kur’an-ı Kerim’de üzümün geçtiği 11 ayet bulunmaktadır; “Biz orada hurmalıklardan ve üzüm bağlarından bahçeler kıldık ve içlerinden pınarlar fışkırttık.” [Yâsin Sûresi (34. Ayet)]

BİLGİ DEPOSU

Zekât ve Sadaka (Zekât ve Sadakanın Bireysel ve Toplumsal Faydaları)

SADAKA Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka Bir insanın kendi isteğiyle sadece Allah (c.c.) rızasını kazanmak için yaptığı her türlü yardım ve iyiliğe sadaka denir. İnsanlar, bu yardımı istedikleri zamanda ve miktarda yapabilirler. Sadaka, verecek müslümanın, zengin olması gerekmez. Bu yüzden zekâttan daha kapsamlıdır. Sadaka somut varlıklarla verilebildiği gibi soyut unsurlarla da verilebilir. Örneğin; Peygamberlerimiz (s.a.v.), “Kardeşini güler yüzle karşılaman da bir iyiliktir.” buyurmuştur. Yine “Güzel söz, sadakadır.” buyurarak bir tebessümün dahi sadaka niteliğinde olduğunu belirtmiştir. Bireye ve Topluma Faydası Zekât ve sadaka gibi yardımlaşma ibadetleri, bireye huzur, mutluluk verir. Bireylerde oluşabilecek cimrilik, bencillik, kıskançlık, yalnızlık hislerini yok eder. Toplumsal olarak da zengin ve fakir arasındaki dengesizliği azaltır. İnsanların kaynaşmasını sağlar.

Sadaka-i Cariye

Fıtır Sadakası

Herkesin yararlanacağı, bu yararlanmanın uzun müddet süreceği kurumlar yaptırmak veya yapımına katkıda bulunmak “Sadaka-i Cariye”dir. • Cami yaptırmak

Ramazan ayında bayramdan önce verilmesi gereken bir sadakadır. Halk arasında bu sadaka türüne “fitre” de denir. Zengin olmayanlar da fitre verebilir. Fitre, kişi başına verilir. Bir ailedeki bütün bireylerin fitresini aile büyüklerinden biri verir.

• Okul yaptırmak • Hastane yaptırmak

Fıtır sadakasının miktarı, fitreyi verecek olan kimsenin bir günlük yiyecek masrafı kadardır.

• Köprü yaptırmak • Çeşme yaptırmak

Fitre zekât, verilebilecek kişilere verilir. Zekât verilmeyecek kişilere de verilemez.

• Kütüphane yaptırmak… gibi.

“Kişi öldüğü zaman, amel defteri kapanır. Ancak üç şey hariçtir: Sadaka-i Cariye, insanlara yararlı bir ilim, kendisine dua eden hayırlı bir evlat.”

ÖRNEK: Ailede birey sayısı: 4

X

Günlük yiyecek masrafı: 20 TL

=

Verilmesi gereken en az fitre miktarı = 80 TL

Hadis-i Şerif

Yardımlaşmayla ilişkili olan “infak” kavramı, maddi olarak yapılan iyilik anlamına gelmektedir.

44

8. ADIM

ŞİMDİ SEN

Zekât ve Sadaka (Zekât ve Sadakanın Bireysel ve Toplumsal Faydaları)

1. “Komşusu açken tok yatan bizden değildir.”



(Hadis-i Şerif)

1. Sadaka çeşitlerinden biridir. Sözlükte; yaratılış, Ramazan ayının sona ermesi ve if-

tar vakti orucun açılması gibi anlamlara gelir. Temel ihiyaçlarını karşıladıktan sonra, nisab miktarı malı bulunanlar, kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları kimseler için bu sadakayı verirler. Bu sadaka; Yüce Allah’ın bize bahşettiği varlığımızın bir şükrü, Ramazan ayında oruçluyken istemeden yaptığımız kusurlu davranışların bir özrüdür.

Bu hadisi ilke edinen bir kimseden aşağıdaki davranışlardan hangisi beklenmez? A) Yetim ve öksüzleri gözetmesi

B) İhtiyaç sahiplerine yardım etmesi C) Çevresindekilere duyarsız kalması



D) Komşu hakkı konusunda hassas davranması

2. Hz. Muhammed Medine’ye hicret



En geç Bayram namazı vaktine kadar verilmesi gereken bu sadaka aşağıdakilerden hangisidir? A) Zekât

B) Fidye

C) Sadaka

D) Fıtır sadakası (Fitre)

edince, Mekkeli Müslümanlarla Medineli Müslümanları kardeş ilan etti. Medineli Müslümanlar evlerini ve eşyalarını Mekke’den gelenlerle paylaştılar. Peygamberimizin bu uygulamasının amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Medineli Yahudilerle iyi geçinmek B) Bütün Araplar arasında birliği sağlamak

2. Nisab miktarı mala sahip kişilerin fıtır sadakası vermeleri vaciptir. Bu sadaka,

D) Müslümanları yönlendirmek



zekât verilecek durumda olanlara verilir. Fitre verirken akrabaları, yakın komşuları, ihtiyacı olduğunu bildiğimiz kimselere öncelik tanımak doğru olur. Fitre miktarının alt sınırı her yıl Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından belirlenir ve ilan edilir.

C) Mekkeli putperestlere karşı güç birliği yapmak yardımlaşmaya

3. Hz. Ömer, Hayber’de çok güzel bir



hurma bahçesi satın aldı. Daha sonra Hz. Muhammed’in (sav.) yanına gitti ve “Ey Allah’ın Resûl’ü! Ben bu malımla Allah’ın rızasını kazanmak istiyorum. Onu nasıl değerlendireceğim?” diye sordu. Bunun üzerine Hz. Muhammed (sav.) “Dilersen aslını vakfet, mahsulünü de sadaka olarak dağıt.” buyurdu. Hz. Ömer de bahçesini; satılmaması, hibe edilmemesi ve miras bırakılmaması şartıyla fakirlere, kölelere, Allah yolundakilere ve yolculara bağışladı. Bu ayette vurgulanan düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Sadaka-i câriye B) Sadaka-i fıtır C) Zekât D) Öşür

Fıtır sadakası olarak verilecek sadakanın miktarı en az ne kadardır? A) Bir aylık mutfak masrafının karşılığı

B) Kişinin bir günlük yemek masrafı

C) Kişinin bir haftalık yemek masrafı

D) Kişinin üç günlük yemek masrafı

3. Herkesin yararlanacağı cami, okul, yurt, çeşme ve hastane gibi hayır kurumları

yaptırmak veya bu kurumların yapımına katkıda bulunmak şeklindeki hayırlı bir iş yapmaya ……… denir.



Yukarıdaki tanımda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A) zekât

B) sadaka-i cariye

C) fıtır sadakası

D) öşür 8. ADIM

45

ADIM TARAMA TESTİ 1 1. “Bir hurma tanesi de olsa sadaka olarak verin; çünkü o, az

da olsa açlığı dindirir ve suyun ateşi söndürdüğü gibi günahları yok eder.” (Hadis-i Şerif)



4. Ramazan orucunu tutup bayrama ulaşmanın bir şükrü olarak dinen zengin olup Ramazan ayının sonuna yetişen müslümanın, belirli kimselere vermesi vacip olan bir sadakadır. Kişi, kendisinin ve küçük çocuklarının fitrelerini vermekle yükümlüdür. Hz. Peygamber, köle-hür, büyük-küçük, kadın-erkek her müslümana fitrenin gerektiğini ifade etmiştir.

Aşağıdakilerden hangisi Hz. Muhammed Efendimiz’in (s.a.v.) sözüne uygun değildir? A) Sadakanın nelerden verileceği, kurallara bağlıdır. B) Çok az ve küçük oranlarda da sadaka verilebilir. C) Küçük iyiliklerin de mutlaka faydası olur. D) Yapılan iyilikler, günahlardan bizi arındırabilir.



Yukarıda bilgileri verilen yardımlaşma ve paylaşma ibadeti aşağıdakilerden hangisidir? A) Sadaka-i Cariye B) Fidye C) Zekât D) Fıtır Sadakası

2. “İnsanoğlu öldüğü zaman, bütün amellerinin sevabı da so-

na erer. Şu üç şey bundan müstesnadır: Sadaka-i câriye, istifade edilen ilim, kendisine dua eden hayırlı evlat.” (Hadis-i Şerif)



Aşağıdakilerden hangisi “Sadaka-i Cariye” olarak nitelendirilemez? A) Aşevi yapımına katkıda bulunmak B) Kütüphane yapımına katkıda bulunmak C) Ramazan ayında fıtır sadakası vermek D) Çevresine ve insanlığa faydalı evlat yetiştirmek

5. Aşağıdakilerden hangisi İslam dininin sadaka ile ilgili kural koyucu emirlerinden değildir?

A) Sadakaları açıktan verirseniz ne güzel! Fakat onları gizleyerek fakirlere verirseniz bu, sizin için daha hayırlıdır ve günahlarınızdan bir kısmına da kefaret olur. Allah, yaptıklarınızdan hakkıyla haberdardır. (Bakara suresi, 271. ayet) B) Şüphesiz ki sadaka veren erkeklerle sadaka veren kadınlar ve Allah’a güzel bir borç verenler var ya, (verdikleri) onlara kat kat ödenir. Ayrıca onlara çok değerli bir mükâfat da vardır. (Hadid suresi, 18. ayet) C) İnsanlar arasında haccı ilan et ki gerek yaya olarak gerek uzak yollardan gelen yorgun develer üzerinde sana gelsinler. (Hac suresi, 27. ayet) D) Ey iman edenler! Peygamber ile baş başa konuşacağınız zaman, baş başa konuşmanızdan önce bir sadaka verin. Bu, sizin için daha hayırlı ve daha temizdir. Şayet (sadaka verecek bir şey) bulamazsanız, bilin ki Allah çok bağışlayandır, çok merhamet edendir. (Mücadele suresi, 12. ayet)

3. I. Ramazan ayına özgü yardımlaşma ibadetidir.

II. Maddi olarak yapılan yardımlardır.



III. Hiçbir sınırlaması olmayan yardımlardır.



IV. Öldükten sonra da sevap kazandıran iyiliklerdir.



Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri “infak” kavramıyla ilgilidir?

6. Aşağıdakilerden hangisi yardımlaşma ve paylaşma

ibadetlerini yerine getirirken kaçınılması gereken tavırlardandır? A) Bazen gizli vermek gerekir. B) Kurulan iletişimde nezaket gerekir.

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) Muhtacın, kalbi kırılmamalıdır.

C) II ve III

D) I ve IV

D) Toplum içinde vermek gerekir.

46

8. ADIM

ADIM TARAMA TESTİ 1 7. Aşağıdakilerden hangisi yardımlaşma ve paylaşma ibadetlerinin toplumsal faydalarından biridir?

9. Aşağıdakilerden hangisi zekât ibadetine ait bir özelliktir?

A) Kişideki bencilliği azaltır.

A) Sünnet bir ibadettir.

B) Toplumda, insani ilişkilerin sıcaklığını arttırır.

B) Vacip bir ibadettir. C) Kuralsız bir ibadettir.

C) İnsandaki kıskançlık duygusunu giderir.

D) Farz bir ibadettir.

D) İyilikler, kişiye sevaplar kazandırır.

8.



10. Aşağıdakilerden hangisi sadakaya örnek değildir? A) Yaşlı bir teyzenin malzemelerini taşımaya yardım etmek. B) Kurban Bayramı vaktinde kurban kesip fakirlere et vermek. C) Annemize ve babamıza elimizden geldiğince yardımda bulunmak. D) Muhtaç olduğundan emin olunan kişiye bir miktar para vermek.



Ayet ve hadisler sadakayı teşvik ettiği gibi bunun insan onurunu kırmayacak biçimde gerçekleştirilmesine de büyük önem vermiş, dilenmeyi insanın saygınlığıyla bağdaşır bulmamıştır. Türk kültüründe “sadaka taşı” (sadaka çukuru) adıyla bilinen ve Tanzimat dönemine kadar devam etmiş olan yardımlaşma usulü dilenciliğin önlenmesi veya asgari düzeye indirilmesi için alınmış bir tedbir mahiyetindedir. Camilerin herkesin göremeyeceği bir köşesine konulan mermer bir sütunun üstüne bir çukur açılır, isteyenler sadakalarını buraya bırakır ve ihtiyaç sahipleri ihtiyacı olan miktarı alarak sıkıntısını giderirdi.



Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki metinden çıkarılamaz?

11. Zengin, malından zekât vererek kalbinde oluşmuş olan;

A) Yardımı yapan, onurunu yükseltmelidir.



cimrilik, bencillik duygularından kurtulmaya başlar.

Yukarıda zekâtın hangi etkisinden söz edilmektedir?

B) Sadaka taşı, zenginle fakir arasında bir köprü gibidir.

A) Zekâtın, bireye faydası

C) Sadaka taşı, dilenmeye mecbur kalmayı engellemek için yapılmıştır.

B) Zekâtın, devlete faydası

D) Yardımlaşmak ve paylaşmak bir ibadettir.

D) Zekâtın, kültüre faydası

C) Zekâtın, topluma faydası

8. ADIM

47

YAZILIYA HAZIRLIK A. Aşağıya gerekli bilgileri yazalım.

1. Yardımlaşma ve Paylaşmanın Bireye Faydaları n

…………………………………………….......................

n

…………………………………………….......................

n

…………………………………………….......................

n

…………………………………………….......................

n

…………………………………………….......................



2. Fıtır Sadakası’nın diğer adı nedir? ……………………………………………............................ ……………………………………………............................ ……………………………………………............................



3. Fıtır Sadakası’nda kişi başı miktarı nasıl belirlenir? ……………………………………………............................ ……………………………………………............................ ……………………………………………............................



2. Yardımlaşma ve Paylaşmanın Topluma Faydaları

4. Bir ailenin vermesi gereken en az fıtır sadakası miktarı nasıl hesaplanır?

n

…………………………………………….......................

n

…………………………………………….......................

……………………………………………............................

n

…………………………………………….......................

……………………………………………............................ ……………………………………………............................

B. Aşağıya gerekli bilgileri yazalım.



5. Ailemizin vermesi gereken fıtır sadakası miktarını hesaplayalım.

1. Fıtır Sadakası nedir?

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................

……………………………………………............................ ……………………………………………............................ ……………………………………………............................ ……………………………………………............................

48

8. ADIM

ZEKÂT VE SADAKA (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Şuayb (a.s.) Bir Sure Tanıyorum : Maûn Suresi ve Anlamı)

9. ADIM aklın yolu bİr Bu adımda hem bir Peygamber, hem de bir sure tanıtımı yapılacaktır. Kur’an ayetlerinden yola çıkarak Hz. Şuayb (a.s.) Peygamber hakkında bilgiler verilmektedir. Ayrıca Maûn Sure’sinin anlamı ve tefsiri üzerine bilgiler bulunmaktadır.

Kur’an-ı Kerim’de üzümün geçtiği 11 ayet bulunmaktadır; “Biz orada hurmalıklardan ve üzüm bağlarından bahçeler kıldık ve içlerinden pınarlar fışkırttık.” [Yâsin Sûresi (34. Ayet)]

Zekât ve Sadaka (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Şuayb (a.s.)) (Bir Sure Tanıyorum: Maûn Suresi ve Anlamı)

BİLGİ DEPOSU

BİR PEYGAMBER TANIYORUM: HZ. ŞUAYB (A.S.) Kur’an’da Hz. Şuayb (a.s.) Medyen halkına gönderildiği bildirilen peygamberdir. İslam kaynaklarında Hz. Şuayb’ın risâlet görevi yaptığı yer Hûd ve Sâlih peygamberlerin yurdu gibi Kuzeybatı Arabistan ve Akabe Körfezi’nin doğu kıyıları olduğu kabul edilir. Kur’an’da Hz. Şuayb’ın, kavmini Allah’tan başka Tanrı olmadığına inanmaya, kendisinin peygamberliğini benimseyip sadece Allah’a kulluk etmeye, ölçü ve tartıyı doğru yapmaya, insanlar arasında adaleti gözetmeye, haksızlıkta bulunmamaya, bozgunculuk yaparak yeryüzünde karışıklık çıkarmamaya davet ettiği; uyarıları dikkate almadıkları takdirde Nuh, Hud, Salih ve Lût peygamberlerin kavimlerinin başına gelenlerin kendi başlarına da gelebileceği konusunda onları uyardığı, özellikle Lût kavminin kendilerine çok uzak olmadığını hatırlattığı (Hûd, 11/89) haber verilir. Medyen halkına da kardeşleri Şu’ayb’ı peygamber olarak gönderdik. Dedi ki: “Ey kavmim! Allah’a kulluk edin. Sizin için O’ndan başka hiçbir ilah yoktur. Rabbinizden size açık bir delil gelmiştir. Artık ölçüyü ve tartıyı tam yapın. İnsanların mallarını eksiltmeyin. Düzene sokulduktan sonra yeryüzünde bozgunculuk etmeyin. İnananlardansanız iseniz bunlar sizin için hayırlıdır. Bir de, tehdit ederek Allah’ın yolundan O’na iman edenleri çevirmek, Allah’ın yolunu eğri ve çelişkili göstermek üzere her yol üstüne oturmayın. Hatırlayın ki, siz az (ve güçsüz) idiniz de O sizi çoğalttı. Bakın, bozguncuların sonu nasıl oldu? Şu’ayb’ın kavminden inkâr eden ileri gelenler dediler ki: ‘(Ey ahali!) Andolsun ki eğer Şu’ayb’a uyarsanız, o takdirde mutlaka siz zarar edenler olursunuz.’ ”

(Araf suresi, 85 - 86, 90. ayet)

Bazı kaynaklarda, Hz. Şuayb’ın Allah’ın emirlerini kavmine tebliğindeki tatlı üslûbu ve güzel anlatımından dolayı “Hatîb’ül-Enbiya” diye nitelendirildiği ifade edilir. Medyen kavminin Hz. Şuayb’ın yaptığı uyarıları dikkate almaması yüzünden deprem, şiddetli bir ses ve “gölge günü” azabı ile yok edildiği, bu cezadan sadece Hz. Şuayb’a inananların kurtulduğu bildirilir.

“Derken, onları o korkunç sarsıntı yakaladı da yurtlarında yüzüstü hareketsiz çökekaldılar.”

(Araf Suresi, 91. ayet)

“Kavmi, onu yalanladı. Bunun üzerine kendilerini o malum sarsıntı yakaladı da yurtlarında diz üstü çökekaldılar.

(Ankebut suresi, 37. ayet)

(Azap) emrimiz gelince, Şu’ayb’ı ve onunla birlikte iman edenleri, katımızdan bir rahmetle kurtardık. Zulmedenleri ise o korkunç (uğultulu) ses yakaladı da yurtlarında diz üstü çökekaldılar.

(Hud suresi, 94. ayet)

Hz. Şuayb’a inananlar bazı İslam kaynaklarına göre Mekke’ye gitmişler ve orada ölmüşler, bazı İslam kaynaklarına göre ise aynı yerde yaşamaya devam etmişlerdir.

50

9. ADIM

Zekât ve Sadaka (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Şuayb (a.s.)) (Bir Sure Tanıyorum: Maûn Suresi ve Anlamı)

BİLGİ DEPOSU

BİR SURE TANIYORUM: MAÛN SURESİ VE ANLAMI MAÛN SURESİ OKUNUŞU Bismillahirrahmanirrahim Era’eytellezî yukezzibu biddîn. Fezâlikellezî, yedu’ul yetîm Ve lâ yehuddu alâ ta’âmil miskin. Feveylul lilmüsallîn. Ellezîne hum an salâtihim sâhûn. Ellezîne hum yurâûne Ve yemne’ûnel mâ’ûn.

MAÛN SURESİ ANLAMI Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla. Gördün mü dini yalan sayanı? İşte odur yetimi itip kakan; ve yoksula yedirmeyi özendirmeyen! Vay hâline o namaz kılanların ki onlar namazlarının özünden uzaktırlar. Onlar halka gösteriş yaparlar. Hayra da engel olurlar.

Mekke döneminde inmiştir. 7 ayettir. Ma’ûn, yardım ve zekât demektir. İniş sırasına göre on yedinci, mushaftaki sıraya göre yüz yedinci suredir. Tekâsür suresinden sonra Kâfirûn suresinden önce Mekke’de inmiştir. 4-7. ayetlerin Medine’de münafıklar hakkında indiğine dair rivayet de vardır. Surede, biri Allah’ın nimetlerini ve hesap gününü inkâr eden nankör, diğeri amellerini gösteriş için yapan riyakâr olmak üzere iki tip insan tasvir edilmektedir.

Yüce Allah, bu surede asıl dini yalan sayıp inkâr edenleri tarif ederek bunların kimler olduklarını ortaya koymuştur. Bunlar kim-

sesiz ve yardıma muhtaç durumda bulunan yetimi küçümseyerek onu itip kakan, yoksullara kendisi yardım etmediği gibi başkalarını da buna teşvik etmeyen kimselerdir. Yetim ve yoksul, toplumun zayıf ve himayeye muhtaç kesimlerini temsil eder. Bunları küçümseyerek hakaret eden, itip kakan kimse toplumdaki zayıfların haklarını çiğniyor demektir. Dinin insanlığa yönelik en büyük hedefi ise insanlar arasında sevgi ve dayanışmayı, paylaşmayı sağlamak, sıkıntıların da mutlulukların da paylaşıldığı bir insanlık bilinci oluşturmaktır. Bu ayetler, bir taraftan bu tür davranışlar sergileyenleri kınarken diğer taraftan da gerçek dindarları, yetim ve yoksullar gibi himayeye muhtaç olanlara yardım etmeye özendirmekte; ihtiyaç sahiplerine yardım konusunda başkalarını teşvik etmenin, hatta bunun için hayır kurumları oluşturarak sosyal yardımı daha verimli, düzenli ve sürekli hale getirmenin gereğini vurgulamaktadır. Surede dikkati çeken önemli bir nokta şudur: İbadetlerde şekil şartları da vazgeçilmez olmakla birlikte, en az şekil kadar özen gösterilmesi gereken husus, imanla birlikte niyet, ihlâs, huşû, takvâ gibi kavramlarla ifade edilen öz ve içeriktir. Kur’an’a göre ibadetlerde niyet ve ihlâs, tevhid ilkesinin ibadetteki yansımasıdır. Bunu Hz. Peygamber, “Allah’ı görüyormuşçasına ibadet etmek” şeklinde belirtmiştir.

9. ADIM

51

Zekât ve Sadaka (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Şuayb (a.s.)) (Bir Sure Tanıyorum: Maûn Suresi ve Anlamı)

ŞİMDİ SEN

1. “Medyen halkına da kardeşleri Şuayb’ı peygamber gönderdik…” (Hûd, 84) ayetinde ifade edildiği gibi Hz. Şuayb (a.s.) Medyen halkına gönderilmiş bir peygamberdi. Medyen, ticaret yolları üzerinde kurulmuş önemli bir şehirdi. Bu nedenle Medyenlilerin ekonomik faaliyetleri de büyük ölçüde ticarete dayanıyordu.





3. Kur’an-ı Kerim’de peygamberler,

tebliğ mücadeleleriyle bizlere tanıtılır. Hz. Şuayb (a.s.) da bize kendi döneminde ortaya koyduğu tebliğ mücadelesiyle tanıtılmaktadır.



Aşağıdakilerden hangisi Hz. Şuayb’ın (a.s.) davetinde öne çıkan konulardan biri değildir? A) iman etmeye davet

Medyen halkı peygambere itaat etmeyen, birçok günahı işleyen, yoldan çıkmış bir kavimdi.

5. Mâûn suresi Mekke döneminde in-

miştir. Yedi ayettir. Mâûn, yardım ve zekat demektir. Kur’an-ı Kerim’in 107. suresidir. Surede, biri Allah’ın (c.c.) nimetlerini ve hesap gününü inkâr eden nankör, diğeri amellerini gösteriş için yapan riyakâr olmak üzere iki tip insan tasvir edilmektedir.



B) Ölçü ve tartıda dürüstlüğe davet C) Namazlarında gösteriş yapmamaya davet

Medyen halkının işlemeyi âdet edindikleri en çok öne çıkan yanlışları aşağıdakilerden hangisidir?

Aşağıdakilerden hangisi mâûn süresinde verilen mesajlardan değildir? A) Yetim ve yoksullara kötü davranılmamalıdır.

D) Yeryüzünde bozgunculuk yapmamaya davet

B) Namazlar ciddiye alınmalıdır.

A) Su gibi alkol tüketmeleri

C) Namaz dâhil bütün ibadetlerde gösteriş yapılmamalıdır.

B) Ticarette hile yaparak haksız kazanç elde etmeleri

D) Ölçü ve tartıda hile yapılmamalıdır.

C) Özel hayatlarındaki ahlaksız tercihleri D) Kumar ve falcılığın yaygın olması

2. Hz. Şuayb (a.s.) Medyen halkından

gelen tepkilere aldırmadan insanları Allah’a (c.c.) inanmaya davet etti. Onları alışverişlerinde dürüst olmaya çağırdı. Medyenliler Hz. Şuayb’ın (a.s.) bu davetini kabul etmeye bir türlü yanaşmadılar. Hatta başkalarının da inanmaması için çaba sarfettiler.



Medyen halkının Hz. Şuayb’ın (a.s.) davetini kabul etmemelerinin en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Hz. Şuayb’ın (a.s.) kendi kavimlerinden olmaması B) Nefsani arzularına düşkün olmaları C) Menfaatlerine zarar vereceğini düşünmeleri D) Zevk ve sefa içindeki hayatlarından vazgeçememeleri

52

9. ADIM

4. Hz. Şuayb (a.s.) Medyen halkına hi-

taben: “Ey kavmim ölçüyü ve tartıyı adaletle yapın. İnsanların eşyalarını (mallarını ve haklarını) eksiltmeyin. Yeryüzünde bozgunculuk yaparak karışıklık çıkarmayın. Eğer inanan kimseler iseniz Allah’ın bıraktığı helal kazanç sizin için daha iyidir. Ben sizin başınızda bekçi değilim.” (Hûd, 85 - 86) diyerek halkını uyardı.



6. Kur’an-ı Kerim’de yetim ve yoksulla-

rın haklarının korunmasıyla ilgili pek çok ayet bulunmaktadır. Mâûn süresinde de bu konu işlenmiştir. Bu surede kendisinden başkasını düşünmeyen kimseler kötülenirken samimi Müslümanlar da yardımlaşmaya özendirilmektedir.

Buna göre Hz. Şuayb’ın (a.s.) uyarıları arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

Mâûn suresinde yetimlere ve yoksullara kötü davranan, onlara sevgi ve şefkat göstermeyen kimselerin asıl özelliklerinin ne olduğu vurgulanmaktadır?

A) Ölçüyü ve tartıyı tam yapın.

A) Kötü insan oldukları

B) Ticaretle uğraşmayın, başka yollarla geçiminizi sağlayın.

B) Kaba ve merhametsiz oldukları

C) Yeryüzünde bozgunculuk yaparak karışıklık çıkarmayın. D) İnsanların eşyalarını eksiltmeyin.



C) Ahiret gününe gerçek anlamda inanmadıkları D) Samimi olmadıkları

ADIM TARAMA TESTİ 1 1. “Vay hâline o namaz kılanların ki onlar namazlarının özünden uzaktırlar. Onlar halka gösteriş yaparlar.”



4. Kur’an’da Hz. Şuayb’ın, kavmini Allah’tan başka tanrı ol-

madığına inanmaya, kendisinin peygamberliğini benimseyip sadece Allah’a kulluk etmeye, ölçü ve tartıyı doğru yapmaya, insanlar arasında adaleti gözetmeye, haksızlıkta bulunmamaya, bozgunculuk yaparak yeryüzünde karışıklık çıkarmamaya davet ettiği ifade edilmektedir.

Yukarıda verilmiş olan Maûn suresindeki bu ayetlerden, aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) İbadette niyet de çok önemlidir. B) İbadetleri, huşu içinde yerine getirmek gerekir.



C) Namaz kılmak yalnızca soyut bir ibadettir. D) Namazda görünenin yanında, görünmeyen yan da önem arz eder.

Yukarıdaki metne bağlı kalarak Şuayb Peygamber’in (a.s.) gönderildiği kavimle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) İnsana, insan değeri verilirdi. B) İşlerinde hile yapmaktaydılar. C) Düzen bozucu bir hâl içindeydiler. D) Allah’tan (c.c.) başka ilahlar edinmişlerdi.

2. “Kavmi, onu yalanladı. Bunun üzerine kendilerini o malum sarsıntı yakaladı da yurtlarında diz üstü çökekaldılar.

5. Aşağıdakilerden hangisi Medyen halkına ibret almaları için örnek gösterilen topluluklardan değildir?

(Ankebut suresi, 37. ayet)

A) Lut kavmi

Yukarıdaki ayette altı çizili kısım aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedir?

B) Hud kavmi

A) Heyelan

C) Nuh kavmi

B) Zelzele

D) Kureyş kavmi

C) Erozyon D) Tufan

6. “Dediler ki: ‘Ey Şu’ayb! Babalarımızın taptığını, yahut mal-

larımız hakkında dilediğimizi yapmayı terk etmemizi sana namazın mı emrediyor? Oysa sen gerçekten yumuşak huylu ve aklı başında bir adamsın.”

3. Aşağıdakilerden hangisi Hz Şuayb’in (a.s.) gönderildiği kavimlerdir?

(Hud suresi, 87. ayet)

A) Medyen ve Eyke

Yukarıdaki ayetten aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenebilir?

B) Lut ve Medyen

A) Medyen halkı, ateşe tapınmaktadır.

C) Nuh ve Lut

B) Hz. Şuayb (a.s.) mülayim bir insandı.

D) Eyke ve Semud

C) Hz. Şuayb (a.s.) ataların dinini övmüştür. D) Medyen halkı, değişim ve yeniliğe açıktır. 9. ADIM

53

ADIM TARAMA TESTİ 1 7. “Gördün mü dini yalan sayanı? İşte odur yetimi itip kakan;

o yoksula yedirmeyi özendirmeyen! Vay hâline o namaz kılanların ki onlar namazlarının özünden uzaktırlar. Onlar halka gösteriş yaparlar. Hayra da engel olurlar.” (Maûn suresi)



Yukarıda verilmiş olan Maûn suresi anlamına bakarak aşağıdakilerden hangisi dini yalanlayan insandan beklenmez?

9. Aşağıdakilerden hangisi Maûn Suresi için yanlış bilgi içermektedir?

A) Yedi ayetten oluşmaktadır. B) Mekke’de inmiştir. C) Yüz on dördüncü sıradadır. D) Münafıkların durumlarını anlatır.

A) Yardımda bulunmaya istekli olmaz. B) Koruyacak kimsesi kalmamış olanı itip kakar. C) Namazlarını huşu içinde kılarlar. D) Yardım edilmesini tavsiye etmez.

10. Yüce Allah (c.c.) Maûn Suresi’nde “Vay hâline o namaz kılanların ki” sözüyle namaz kılanların hangi yönünü eleştirmektedir?

8. Medyen halkına da kardeşleri Şu’ayb’ı peygamber gönder-

dik. O, şöyle dedi: “Ey kavmim! Allah’a kulluk edin. Sizin O’ndan başka hiçbir ilahınız yoktur. Ölçüyü ve tartıyı eksik yapmayın. Ben sizi bolluk içinde görüyorum. Ben sizin adınıza kuşatıcı bir günün azabından korkuyorum.”

A) Namazı geciktirmeleri B) Namazı kendi başlarına kılmaları C) Namazı evlerinde kılmaları D) Namazı özünden uzak kılmaları

(Hud suresi 84. ayet)

“Dedi ki: ’Ey kavmim, sizce benim yakın çevrem, Allah’tan daha mı üstündür ki O’nu arkanızda unutuluvermiş (önemsiz) bir şey edindiniz? Şüphesiz benim Rabbim, yapmakta olduklarınızı sarıp kuşatandır.’ ’Ey kavmim, bütün yapabileceğinizi yapın; şüphesiz, ben de yapacağım. Kime aşağılatıcı azap gelecek ve yalancı kimdir, yakında bileceksiniz. Siz gözetleyip durun, ben de sizinle birlikte gözetleyeceğim.” (Hud suresi 92,93. ayetler)



Yukarıda verilmiş olan ayetler incelendiğinde Hz. Şuayb Peygamber, halkının dikkatini neye çekmeye çalışmaktadır?

11. Bir mü’min namazını kılarken hangi tavır ve amaç içinde olursa namazın özünden uzaklaşmış olur?

A) Dünyada gelebilecek olan azaba

A) Sevap kazanmak için kıldığında

B) Cennetin güzelliklerine

B) Cehennem azabından korunmak için kıldığında

C) Mahşer yerindeki hesap gününe D) Dünyadaki güzelliklere şükredilmesine 54

9. ADIM

C) Çevresine göstermek için kıldığında D) Allah’ın hoşnutluğunu kazanmak için kıldığında

DİN ve HAYAT (Din, Birey ve Toplum)

10. ADIM aklın yolu bİr Bu adımda yeni bir üniteye başlanmaktadır. Ünitemizin adı “Din ve Hayat”. Ünitenin ilk adımında insan, akıl, din ve ahiret çerçevesinde var oluşumuzu anlamaya çalışacağız. Din gerçeğinin, birey ve toplum ile ne kadar iç içe olduğunu göreceğiz. Din, birey ve toplum için çok önemli bir ihtiyaç ve gereksinimdir. Toplumda dinin olmaması, büyük bir eksiklik oluşturur, dinin olması da büyük bir birliktelik oluşturur.

Kur’an-ı Kerim’de üzümün geçtiği 11 ayet bulunmaktadır; “Biz orada hurmalıklardan ve üzüm bağlarından bahçeler kıldık ve içlerinden pınarlar fışkırttık.” [Yâsin Sûresi (34. Ayet)]

BİLGİ DEPOSU

Din ve Hayat (Din, Birey ve Toplum) DİN, BİREY VE TOPLUM

Yüce Allah, yeryüzünde yarattığı varlıkları farklı özelliklerde yaratmıştır. Her canlının kabiliyeti, işe yararlılığı başkadır. İnsanı insan yapan kendine has özellikler verilmiştir. Bunlar; akıl, özgürlük, irade ve bunlara bağlı olarak da sorumluluktur.

Akıl, doğru ile yanlışı birbirinden ayırt edebilme kabiliyetidir. Sadece akıl sahibi olan insanlar yaptıklarının sonuçlarını üstlenir-

ler. Ancak akıl, düşünebilme ve seçebilme işlevini hiçbir baskı altında kalmadan, özgürce ve rahatça yerine getirebilmelidir. Aklın özgürce bu işlevini yerine getiremediği durumlarda insanlar yaptıklarından sorumlu tutulmazlar.

Onlara, “Allah’ın indirdiğine uyun!” denildiğinde, “Hayır, biz, atalarımızı üzerinde bulduğumuz (yol)’a uyarız!” derler. Peki ama ataları bir şey anlamayan, doğru yolu bulamayan kimseler olsalar da mı (onların yoluna uyacaklar)?



(Bakara suresi, 170. ayet)

Akıl nimetiyle şerefli bir varlık olarak yaratılan insanoğlu dünya hayatındaki yaşantısından sorumlu tutulmuştur. İnsanoğlundan

doğru inanç ve bu doğru inanca uygun yaşantı beklenmektedir. İnsanların doğru inanca kolaylıkla ulaşabilmesi için Rabbimiz gerekli olan aklı, özgür iradeyi, Kur’an’ı ve Peygamber’i bize hazır etmiştir.

Bir insanın şüphe duymaksızın bir şeyi kabul etmesi, doğrulaması, güven duyarak onaylamasına “iman” denir.



Dinimizde iman en geniş kapsamda Peygamberimizin (s.a.v.), Allah’tan aldığı haberleri, emir ve hükümleri kabul edip bunların

doğru olduğuna gönülden inanmak anlamına gelmektedir. İman en öz bir biçimde “Kelime-i Tevhid” ve “Kelime-i Şehadet”te kendini bulur.

Allah’ın varlığına ve birliğine iman etmek. Meleklerin varlığına iman etmek.

İMAN ESASLARI

Kitapların varlığına iman etmek. Peygamberlerin varlığına iman etmek. Kader ve kazanın varlığına iman etmek. Ahiretin varlığına iman etmek.

Mü’min; Allah’a, Hz. Peygamber ve onun getirdiği her şeye kalpten inanıp bunları kabul eden kişiye denir. Müslüman ise Allah’ın (c.c.) dinine ve Hz. Muhammed’in (s.a.v.) bildirdiği her şeye gönülden teslim olup inandıklarını yaşamaya çalışan kişiye denir.

56

10. ADIM

BİLGİ DEPOSU

Din ve Hayat (Din, Birey ve Toplum)

İbadet, en geniş manada yaratılmışların Allah’a (c.c.) boyun eğmeleri, O’na içten sevgi ve saygı göstererek kulluk yapmaları demektir. Daha terimsel anlam olarak ibadet; Allah’ın Peygamber’i tarafından uygulamalı olarak gösterdiği namaz, oruç ve hac gibi amellere denir.

Bir Müslüman sadece iman etmekle değil inandığı ilkeleri uygulamak ve yaşamakla da sorumludur. Allah’a inandığını söyle-

yen kişinin gönülden ve isteyerek Rabbine yönelmesi, kulluk etmesi boyun eğmesi ve itaat etmesi gerekir.

“Sana ölüm gelinceye kadar Rabbine ibadet et.”

(Hicr suresi, 99. ayet)

Namaz kılmak Bedenle yapılan ibadetler

İSLAM’IN ESASLARI

Oruç tutmak Malla yapılan ibadetler Zekât vermek

Hacca gitmek

Hem beden hem malla yapılan ibadetler

Ey Muhammed! Kitaptan sana vahyolunanı oku, namazı da dosdoğru kıl. Çünkü namaz, insanı hayâsızlıktan ve kötülükten alıkoyar. Allah’ı anmak (olan namaz) elbette en büyük ibadettir. Allah, yaptıklarınızı biliyor.



(Ankebut suresi, 45. ayet)

Sadakalar (zekâtlar), Allah’tan bir farz olarak ancak fakirler, düşkünler, zekât toplayan memurlar, kalpleri İslam’a ısındırılacak

olanlarla (özgürlüğüne kavuşturulacak) köleler, borçlular, Allah yolunda cihat edenler ve yolda kalmış yolcular içindir. Allah, hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.

(Tevbe suresi, 60. ayet)

İnsanlar arasında haccı ilan et ki gerek yaya olarak gerek uzak yollardan gelen yorgun develer üzerinde sana gelsinler.



(Hac suresi, 27. ayet)

İbadetler insanlar için Allah (c.c.) ile buluşmak, iletişim kurmak demektir. Günde beş vakit namazını kılan, Ramazan orucu-

nu tutan, zekâtını veren ve haccını yapan Müslüman, Allah’ın yasaklarına yaklaşmaz. İnsanlara yalan söylemez, hile yapmaz, bir insanın canına ve malına göz dikmez. Hakkı gözetmekten, iyilik yapmaktan, adil olmaktan, alim olmaktan, dürüst olmaktan asla vazgeçmez. İman ve ibadeti özümsemiş toplumda huzur, adalet, barış, hoşgörü, dayanışma hakim olur.

10. ADIM

57

ŞİMDİ SEN

1.



İnsan, akıllı bir varlık olarak yaşadığı dünyayı gözlemlediğinde, dünyanın yaşam için uygun yaratıldığını, varlıkların dengeli ve uyumlu bir bütün oluşturduğunu ve hayatın belirli kurallar içerisinde devam ettiğini görecektir.

Ahmet Öğretmen bu bilgiler çerçevesinde öğrencilerden bir çıkarımda bulunmalarını istemiştir. Buna göre hangi öğrencinin çıkarımı bu bilgilerle çelişir? A) Her şey bir ölçüye göre yaratılmıştır. B)

C)

D)

Seval

Canlıların yaşamında denge vardır. Sami

Kemal

Varlıkların oluşumunda tesadüfe rastlanmaktadır. Allah her şeyi yerli yerince yaratmıştır.

Din ve Hayat (Din, Birey ve Toplum)

1. Evrende kendine yer arayan birey sürekli bir anlam arayışı içindedir. Bu dünyayı

anlamaya ve yorumlamaya çalışan insan, görünen dünyayı aklı ve duyu organları vasıtasıyla ve geliştirdiği araçlarla inceler. Ancak bu vasıtalar; “Ben kimim? Niçin yaratıldım? Nereye gideceğim? Dünyanın sonu ne olacak?” gibi soruların cevaplarını bulmaya yeterli değildir.



A) Aklını kullanıp düşünüp, araştırma yoluyla B) Vahiy yani din vasıtasıyla C) deney, gezi gözlem, araştırma vasıtasıyla D) Dilim adamları, toplumun büyükleri, tarihî kalıntılar aracılığıyla

2. I.

II. Meleklere iman



III. Ahiret gününe iman



IV. peygamberlere iman



Verilen inanç esaslarını kabul eden insandan olumlu davranışlar yapması beklenir. Böyle davranışlar gösteren insanların oluşturduğu toplumların da mutlu, huzurlu bir hayat sürdükleri gözlemlenmiştir.



Aşağıdakilerden hangisi verilen bilgilere aykırı bir yargıdır? A) Ahirete inanan insan bir gün öleceğini bildiği için mutsuz ve umutsuz olur. B) Allah’a inanan insan, insanlara kötü davranış göstermez.

2. Din, insanlık tarihi boyunca daima



58

10. ADIM

Allah’a iman



Berna

var olmuş bir olgudur. Kutsal kitaplar, bilimsel araştırmalar ve arkeolojik kazılar tarihin her döneminde dinin var olduğunu ortaya koymuştur. İnsanın yeme, içme, dinlenme, eğlence gibi bedensel ihtiyaçları olduğu kadar sevme, sevilme, güvenme, sığınma ve inanma gibi ruhsal ihtiyaçları da vardır. İnsan kendinden güçlü yüce bir varlığa inanma ve ona sığınma ihtiyacı içinde yaratılmıştır. Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yoktur? A) Din, evrensel midir? B) Dinin emirleri nelerdir? C) Din, insan için bir ihtiyaç mıdır? D) Dinin tarihî bir olgu olduğunun delilleri nelerdir?

İnsan bu tip sorularına cevapları aşağıdakilerden hangisiyle bulabilir?

C) Meleklere inanan insan her an izlendiğini bilerek güzel davranışlar yapmaya gayret eder. D) Peygamberlere inanan insan onların örnek davranışlarını yapmaya özen gösterir.

3. Akıl neredeyse tüm ibadetlerin en önemli şartıdır. Aklı yerinde olmayanın ibadetlerinin de yeterli olması beklenemez. Aklı olmayanın dini de yoktur.



Aşağıdakilerden hangisi aklın korunmasına engel olan kötü davranışlardan değildir? A) İçki içmek B) Uyuşturucu kullanmak C) Uçucu maddeler kullanmak D) Kumar oynamak

ADIM TARAMA TESTİ 1 1. Sadakalar (zekâtlar), Allah’tan bir farz olarak ancak fakir-

ler, düşkünler, zekât toplayan memurlar, kalpleri İslam’a ısındırılacak olanlarla (özgürlüğüne kavuşturulacak) köleler, borçlular, Allah yolunda cihat edenler ve yolda kalmış yolcular içindir. Allah, hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir. (Tevbe suresi, 60. ayet)



Yukarıdaki ayetten aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

4. “Onlar, Rablerinin rızasına ermek için sabreden, namazı

dosdoğru kılan, kendilerine verdiğimiz rızıklardan gizli olarak ve açıktan Allah için harcayan ve kötülüğü iyilikle ortadan kaldıranlardır. İşte bunlar için dünya yurdunun iyi sonucu vardır.” (Ra’d suresi, 22. ayet)



Yukarıda verilen ayetten aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) Zekât gizli gizli verilebilir.

A) Özgürlüğü elinden alınmışlara zekât verilir.

B) İyilik yapıldığında kötülüğün etkisi azalır.

B) Farz ibadetlerden biri de zekâttır.

C) İbadetler, Allah rızası için yapılır.

C) Zekât namaz kadar önemlidir.

D) Hac ibadeti, Kâbe’yi ziyaret ile yerine getirilir.

D) Allah, mutlak ilim sahibidir.

5.

• Hani biz İbrahim’e, Kâbe’nin yerini, “Bana hiçbir şeyi ortak koşma; evimi, tavaf edenler, namaz kılanlar, rükû ve secde edenler için temizle” diye belirlemiştik.

2. I. Hacca gitmek

II. Ahiret gününe inanmak



III. Kader ve kazaya inanmak



IV. Namaz kılmak



Yukarıdakilerden hangisi iman esaslarında geçmektedir? A) I ve II



B) I ve IV

C) II ve III



D) III ve IV

(Hac suresi, 26. ayet) • De ki: “Allah’a, bize indirilene • Kitaplara İman (Kur’an’a), İbrahim’e, İsmail’e, İshak’a,Yakub’a ve Yakuboğullarına • Hacca gitmek indirilene, Mûsâ’ya, İsa’ya ve • Ahiret gününe peygamberlere Rablerinden iman verilene inandık. Onlardan hiçbirini diğerinden ayırt etmeyiz. • Meleklere iman Biz O’na teslim olanlarız.” (Bakara suresi, 136. ayet) • Bunlar, Allah’a ve ahiret gününe iman etselerdi ve Allah’ın verdiği rızıktan (gösterişsiz olarak) harcasalardı, kendilerine ne zarar gelirdi? Allah, onları en iyi bilendir.

3. Namaz kılan insan, Allah tarafından davranışlarının görüldüğünü bilir. İyi davranışlarının karşılıksız kalmayacağını, kötülüklerinin de cezalandırılacağı bilinciyle hareket eder. Bu durumda namaz kılan insan, her şeyden önce davranışlarına dikkat eder. Kişide kötü davranışlardan uzak durup onda devamlı bir şekilde iyiye yönelme duygusu gelişir.



Metinde verilen açıklamaya bağlı kalındığında aşağıdakilerden hangisi namaz kılan bir insanda görülmez? A) Namaz kılan insan, gıybet eder. B) Namaz kılan insan, merhamet eder. C) Namaz kılan insan, dürüst olur D) Namaz kılan insan, iyilikte bulunur.

(Nisa suresi, 39. ayet)

Yukarıda tabloda verilenler eşleştirildiğinde aşağıdakilerden hangisi yalnız kalmaktadır? A) Kitaplara iman B) Hacca gitmek C) Ahiret gününe iman D) Meleklere iman

10. ADIM

59

ADIM TARAMA TESTİ 1 6. Aşağıdakilerden hangisi hac ibadeti ile ilgili verilmiş yanlış bilgidir?

A) Hac, belirli zamanlarda Kâbe’yi ziyaret etmektir. B) Hac ibadeti, yalnızca bedenen yapılan bir ibadettir. C) Hac ibadeti, başlıca ibadetlerimizdendir. D) Hac ibadetini yerine getirmek için bazı şartlara sahip olmak gerekir.

9.

– Hesap günü



– Cennet



– Kardeş sayısı



– Akıl



– Özgür irade



– Cehennem



– Cinsiyet



“Kim güzel bir (işte) aracılık ederse ona o işin sevabından bir pay vardır. Kim de kötü bir (işte) aracılık ederse ona da o kötülükten bir pay vardır. Allah’ın her şeye gücü yeter.” (Nisa suresi, 85. ayet)



Yukarıdaki tabloda insandaki sorumluluğun sebep ve sonuçları düşünüldüğünde hangileriyle ilişkili değildir?

7. “Onlar, kendi canları çekmesine rağmen yemeği yoksula, yetime ve esire yedirirler.”



(İnsan suresi, 8. ayet)

Aşağıdakilerden hangisi zekat ibadetinin toplumsal faydası değildir? A) İnsanlar arası dostluk gelişir. B) İnsanlar, kendilerini güvende hisseder. C) Zekât verenin malında eksilme değil bereketlenme olur.

A) Kardeş sayısı - Hesap günü B) Akıl - Cinsiyet C) Cennet - Cehennem D) Cinsiyet - Kardeş sayısı

D) İnsanlar arasında fakirlik ve zenginlik farkı azalır.

8. Bu inanca sahip olmak hayata anlam katar, davranışları-

mıza dikkat etmemizi sağlar, yaptıklarımızın karşılığını göreceğimiz bilincini oluşturur. Kötülüklerin kimsenin yanına kâr kalmayacağı gerçeğiyle de içimizde bir rahatlık oluşturur.



Yukarıda etkileri konusunda ipuçları verilmiş inanç aşağıdakilerden hangisidir? A) Meleklere iman B) Kader ve kazaya iman C) Peygamberlere iman D) Ahiret gününe iman

60

10. ADIM

10. Aşağıdakilerden hangisi İslam’ın esaslarından biri değildir?

A) Ahiretin varlığına inanmak B) Zekât vermek C) Kelime-i Şehadet getirmek D) Namaz kılmak

ADIM TARAMA TESTİ 1 11. – “Dini dosdoğru tutun ve onda ayrılığa düşmeyin!” di-

ye Nûh’a emrettiğini, sana vahyettiğini, İbrâhim’e, Mûsâ’ya ve İsâ’ya emrettiğini size de din kıldı. Fakat senin kendilerini çağırdığın şey (İslam dini), Allah’a ortak koşanlara ağır geldi. Allah, ona dilediğini seçer. İçtenlikle kendine yönelenleri de ona ulaştırır.



(Şura suresi, 13. ayet)

13. – Ey insanlar! Şüphe yok ki biz sizi bir erkek ve bir di-

şiden yarattık ve birbirinizi tanımanız için sizi boylara ve kabilelere ayırdık. Allah katında en değerli olanınız, O‘na karşı gelmekten en çok sakınanınızdır. Şüphesiz Allah hakkıyla bilendir, hakkıyla haberdar olandır.



(Hucurat suresi, 13. ayet)



Yukarıda verilmiş olan ayet ve hadis incelendiğinde “Din” üzerine söylenecek en doğru ifade aşağıdakilerden hangisidir?

– “Ey insanlar: Allah Teâlâ size Cahiliye kibrini ve atalarla övünmeyi yasaklamıştır. İnsanlar iki sınıftır: Bir, iyilik ve takva sahibi olup Allah’ın değer verdiği kişiler; bir de günahkâr, kötü ve Allah katında kıymeti olmayan kimseler. Bütün insanlar Hz. Âdem’in çocuklarıdır. Allah Teâlâ ise Âdem’i topraktan yaratmıştır.”



(Hadis-i Şerif)

A) Dinin özü (İslam) yüzyıla göre daima değişmiştir.



Yukarıdaki İslam ilkelerini esas edinen bir toplumda aşağıdakilerden hangisi görülmez?



– Her peygamber sadece kendi kavmine münhasır olarak gönderiliyordu. Ben ise bütün insanlığa peygamber olarak gönderildim.” (Hadis-i Şerif)



B) Dinin kuralları, kavimlere göre farklılık arz eder. C) İslam dini, Arap toplumuna inmiştir. D) Din (İslam) tüm mekân, zaman ve insanları kapsar.

A) İnsanlar arasında ırk ayrımı. B) İnsanlar arasında meslek ayrımı. C) İnsanlar arasında beğeni farklılığı. D) İnsanlara arasında kazanç farklılığı.

12. Aşağıdakilerden hangisi İslam dininin evrensel bir din olduğuna dair ifadeler içermez?

A) Buna karşı onlardan bir ücret de istemiyorsun; O Kur’an bütün alemlere ancak ilahî bir uyarıdır.

(Yusuf suresi 104. ayet)

B) Böylelikle Allah, dediklerine karşılık olarak içinde ebedi kalacakları, altından ırmaklar akan cennetler verdi. Bu, iyilik yapanların karşılığıdır.

14. İslam dininin kendinden önce gönderilmiş olan tüm ilahi dinleri kapsaması aşağıdakilerden hangi özelliğiyle alakalıdır? A) Öznelliği B) Toplumsallığı C) Evrenselliği D) Gerçekçiliği

(Maide suresi, 85. ayet) C) (Ey Muhammed!) De ki: “Ey insanlar! Şüphesiz ben, yer ve göklerin hükümranlığı kendisine ait olan Allah’ın hepinize gönderdiği peygamberiyim. O’ndan başka hiçbir ilah yoktur. O, diriltir ve öldürür. O hâlde, Allah’a ve O’nun sözlerine inanan Resûlüne, o ümmî peygambere iman edin ve ona uyun ki doğru yolu bulasınız.”

(Araf suresi, 158. ayet)

D) Biz, seni ancak bütün insanlara müjdeleyici ve uyarıcı olarak gönderdik. Fakat insanların çoğu bilmezler.

(Sebe suresi, 28. ayet)

10. ADIM

61

YAZILIYA HAZIRLIK A. Aşağıda istenilen gerekli bilgileri yazalım.

C. İbadetlerin Bireye Katkıları Nelerdir? Yazınız.



……………………………………...............…………..

1. İMAN ESASLARI

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............………….. ……………………………………...............………….. ……………………………………...............…………..



……………………………………...............…………..

2. İSLAM ESASLARI

……………………………………...............…………..

……………………………………...............………….. ……………………………………...............…………..

D. İbadetlerin Topluma Katkıları Nelerdir? Yazınız.

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............…………..

……………………………………...............………….. ……………………………………...............………….. ……………………………………...............………….. ……………………………………...............…………..

B. “O gün kimin tartılan ameli ağır gelirse işte o, hoşnut edici bir yaşayış içinde olur. Fakat kimin de tartı(da iyilik)leri hafif gelirse, onun yeri “Haviye”dir. Nedir o (Hâviye) bilir misin? Kızgın ateş!” (Karia suresi, 6-11. ayet)

……………………………………...............………….. ……………………………………...............………….. ……………………………………...............………….. ……………………………………...............…………..

Yukarıdaki ayeti de dikkate alarak dünya hayatı ve ahiret hayatı ilişkisini anlatalım ve bir atasözü yazalım.

……………………………………...............………….. ……………………………………...............………….. ……………………………………...............…………..

……………………………………...............………….. ……………………………………...............………….. ……………………………………...............………….. ……………………………………...............…………..

E. Aşağıda tablodaki kavramları ilişkili olanlara eşleştiriniz.

……………………………………...............…………..

1

Kelime-i Şehadet

a.

Cennet

2

Mükafat yeri

b.

Müslüman

Bir Atasözü:

3

Oruç

c.

Allah’ın varlığı

4

İslam dinine mensup

d.

Namaz

5

Dinin direği

e.

Ramazan ayı

……………………………………...............………….. ……………………………………...............…………..

62

10. ADIM

DİN ve HAYAT (Dinin Temel Gayesi)

11. ADIM aklın yolu bİr Bu adımda canın korunması adına “İş Sağlığı ve Güvenliği”; malın korunması adına “Haksız Kazanç ve Kul Hakkı”; aklın korunması adına “Zararlı Alışkanlıklar”; neslin korunması adına “Aile Kurumunun Önemi” konularının üzerinde durulmaktadır. Bu çerçevede Yüce Allah’ın dini kime gönderdiği, neden gönderdiği, insana nasıl fayda sağladığı hususunda bilgiler işlenmiştir.

Kur’an-ı Kerim’de üzümün geçtiği 11 ayet bulunmaktadır; “Biz orada hurmalıklardan ve üzüm bağlarından bahçeler kıldık ve içlerinden pınarlar fışkırttık.” [Yâsin Sûresi (34. Ayet)]

BİLGİ DEPOSU

Din ve Hayat (Dinin Temel Gayesi)

DİNİN TEMEL GAYESİ

İslam inancına göre dinin kurucusu Allah’tır; bütün sahih dinler Allah’tan gelmiş ve asıllarını korudukları sürece yürürlükte kalmış-

lardır. İlk insan aynı zamanda ilk peygamberdir ve kendisine bildirilen din de tevhid dinidir. Allah’ın varlığı, birliği, zat ve sıfatları açısından O’nun mükemmelliğiyle nübüvvet ve ahiret inancı gibi temel itikadî prensipler, bütün ilâhî dinlerde değişmez ilkeler olarak yer almıştır. Bundan dolayı İslamî inanışa göre Hz. Âdem’den, Hz. Muhammed’e kadar bütün peygamberlerin getirdiği hak dinlerin ortak adı İslam’dır. Ancak tarihin akışı içinde insanlar hak dinden uzaklaşmışlar ve beşerî zaaf neticesinde dinde meydana gelen dejenerasyon (bozulma) sebebiyle Allah peygamberler göndererek insanları ya eski dinlerini aslî şekliyle öğrenip uygulamaya çağırmış veya yeni bir din göndermiştir.

O sana kitabı, gerçeğin ta kendisi ve öncekileri doğrulayıcı olarak indirmiştir; daha önce insanlara doğru yolu göstermek üzere Tevrat ve İncil’i indirmişti; furkanı da indirdi. Bilinmeli ki Allah’ın ayetlerini inkâr edenler için şiddetli bir azap vardır. Allah suçlunun hakkından gelen mutlak güç sahibidir. (Âl-i İmran suresi, 3-4. ayetler)

Dinin gayesi insandır. Yüce Allah (c.c.) dinini insanın mutluluğu için göndermiştir. Yalnızca dünya mutluluğu değil ahiret mutlulu-

ğu da hedeflenmiştir. Hak din, insana insan değeri verilmesini, kul hakkı yenmemesini, insanın kendine zarar verecek unsurlardan uzak durarak kendi yaratılmışlığına kıymet vermesini emreder.

Andolsun biz insanoğlunu şerefli kıldık. Onları karada ve denizde taşıdık. Kendilerini en güzel ve temiz şeylerden rızıklandırdık ve onları yarattıklarımızın birçoğundan üstün kıldık. (İsra suresi, 70. ayet)

Günümüzde Yüce Allah’ın insana verdiği değer unutulup dünyevi hırsların uğruna insan canı ve emniyeti hiçe sayılmaktadır. İn-

san ne kadar ilahi emirlerden uzaklaşırsa o kadar gaddarlaşmaktadır. İş veren pozisyonundaki herkes çalışanlarının canına, sağlığına azami hassasiyet göstermelidir. “Ücretliye/işçiye hakkını, teri kurumadan önce verin!”. Hadis-i Şerif

İslam dini insanları birbirine karşı haklarına saygı duyması hususunda açık ve net kurallar koymuştur. Bir toplum ne kadar bu ku-

rallara uyarak düzenini oluşturursa o derece huzur ve mutluluk hakim olur. Çünkü hiçbir insan hakkının başkaları tarafından gasp edildiği bir toplumda kendini mutlu hissetmez.

Bir gün Resûlullah (s.a.v.): “–Yalan yemin ile bir Müslümanın hakkını alan kimseye Allah (c.c.) cenneti haram eder ve cehennemi farz kılar.” buyurmuştu. “–Az bir şey olsa da mı yâ Resûlallâh?” diye sordular. Resûlullah (s.a.v.): “–Erik ağacından bir çubuk da olsa!” buyurdu ve bu sözünü üç defâ tekrarladı.

64

11. ADIM

Din ve Hayat (Dinin Temel Gayesi)

BİLGİ DEPOSU

Ölçtüğünüzde ölçmeyi tam yapın, doğru terazi ile tartın. Bu daha hayırlı, sonuç bakımından daha güzeldir. (İsra suresi, 35. ayet) İnsanların bazı zararlı alışkanlıkları kul hakkı ile doğrudan ilişkilidir. Bunların en önemlisi kumar oynamaktır. Herhangi bir oyun şekli ile karşıdaki insanın parasını, eşyasını, bir varlığını almaya dair kurgulanan ve oynanan oyunlar kumardır. Kumar, İslam dininde açık şekilde yasak edilmiştir. Çünkü kumarın insana ve topluma yararı değil zararı vardır. Aranızda birbirinizin mallarını haksız yere yemeyin. İnsanların mallarından bir kısmını, bile bile günaha girerek yemek için onları hâkimlere (rüşvet olarak) vermeyin. (Bakara suresi, 188. ayet)

Ey iman edenler! Mallarınızı aranızda batıl yollarla yemeyin. Ancak karşılıklı rıza ile yapılan ticaretle olursa başka. Kendinizi helak etmeyin. Şüphesiz Allah, size karşı çok merhametlidir. (Nisa suresi, 29. ayet) İnsan bir kumar olmadan da haksız kazanç peşinde olabilir, bu tür hak ettiğinden çok kazanma emelleri insanı aldatmalara, kandırmalara götürür. Resûlullah (s.a.v.) pazarda bir buğday sergisine uğradı. Elini buğday yığınının içine daldırdı, parmakları ıslandı. Bunun üzerine satıcıya: –”Ey zahireci! Bu ıslaklık nedir?” buyurdu. Adam: –Ey Allah’ın Resûlü! Yağmur ıslattı, dedi. Resûllullah: –”İnsanların görüp aldanmaması için o ıslak kısmı ekinin üstüne çıkarsaydın ya! Kim bizi aldatırsa, bizden değildir” buyurdu. Yüce Allah (c.c.) insanoğluna sayısız helal gıda yaratmıştır. İnsanın helal gıdaların yanında çok az olan yasaklanmış varlıklara yönelmesi, onları kullanması, yemesi içmesi günahtır. Örneğin; sarhoş edici maddelerin kullanılması hem insanın aklına zarar vermekte hem de aile ve toplum ahlakına, huzuruna zarar vermektedir. Ey iman edenler! (Aklı örten) içki (ve benzeri şeyler), kumar, dikili taşlar ve fal okları ancak, şeytan işi birer pisliktir. Onlardan kaçının ki kurtuluşa eresiniz. Şeytan, içki ve kumarla, ancak aranıza düşmanlık ve kin sokmak; sizi Allah’ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister. Artık vazgeçiyor musunuz? (Maide suresi, 90 - 91. ayet)

“Çoğu sarhoş eden şeyin azı da haramdır.” (Hadis-i Şerif) Aile, toplumun yapı taşıdır. İslam dininin insanlara yasak ettiği bütün alışkanlıklar aile sağlığını, birliğini, mutluluğunu yok etme özelliğine sahiptir. Kumar oynayan bir insanın ailesinde, içki içen, uyuşturucu kullanan bir insanın ailesinde huzur kalmaz.

Dünya Sağlık Örgütü’nün, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 30 ülkede yaptığı araştırmalara göre; Dünya’daki cinayetlerin %85’i, tecavüzlerin %50’si, şiddet olaylarının %50’si, ölümcül trafik kazalarının %65’i, aile içi kavga ve geçimsizliklerin %70’i, sonradan olan akıl hastalıklarının %60’ı alkol sebebiyle olmaktadır.

11. ADIM

65

ŞİMDİ SEN

1. İslam dini: can, mal, nesil, akıl ve di

nin korunmasını temel haklar olarak kabul eder. Aşağıdaki ayetlerin hangisi bu haklardan birinin korunması ile ilgili değildir? A) “Ne Güneş Ay’a yetişebilir ne de gece gündüzü geçebilir. Her biri bir yörüngede yüzmektedir.” 

Din ve Hayat (Dinin Temel Gayesi)

1. İnsan, varlıklar dünyasında yaşar. Bu dünyayı anlamaya ve yorumlamaya çalışır.

Görünen dünyayı aklıyla, duyu organları vasıtasıyla ve geliştirdiği araçlarla inceler. Ancak insan aklı sadece görünen dünyayı değil, duyular ötesi âlemi de merak eder ve bu âleme ilişkin sorular sorar.



A) Bilim sayesinde B) Toplumun tecrübe ve birikimleri vasıtasıyla

(Yâsin suresi, 40. ayet)

C) Sadece vahiy bilgisiyle

B) “Ey iman edenler! Karşılıklı rızaya dayanan ticaret dışında mallarınızı haksızlıkla yemeyin…” 

İnsan, duyular ötesi âleme ilişkin sorularına aşağıda verilenlerden hangisiyle cevap bulabilir?

D) Âkil ve bilgili yaşlılar vasıtasıyla

(Nisâ suresi, 29. ayet)

C) “(Resûl’üm!) Şüphesiz ki Kitab’ı sana hak olarak indirdik. O hâlde sen de dini Allah’a has kılarak ihlas ile kulluk et.” 

2. “İnsanlar tek bir ümmetti. Allah, müjdeciler ve uyarıcılar olarak peygamberler gönderdi ve beraberlerinde, insanların anlaşmazlığa düştükleri şeyler konusunda, aralarında hüküm vermek üzere kitapları hak olarak indirdi. Kendilerine apaçık ayetler geldikten sonra o konuda ancak; kitap verilenler, aralarındaki kıskançlık yüzünden anlaşmazlığa düştüler. Bunun üzerine Allah iman edenleri, kendi izniyle, onların hakkında ayrılığa düştükleri gerçeğe iletti. Allah, dilediğini doğru yola iletir.”

(Zümer suresi, 2. ayet)

D) “… Kim bir kimseyi haksız yere öldürürse bütün insanları öldürmüş gibi olur. Kim de bir insanın hayatını kurtarırsa, bütün insanlığı kurtarmış gibi olur…” 

(Mâide suresi, 32. ayet)

(Bakara, 213)

Yukarıda verilen ayete göre dinin kaynağı aşağıdakilerden hangisidir? A) Peygamberler

B) Melekler C) Kitaplar

D) Allah (c.c.)

2. Peygamberimiz arkadaşlarından biri



nin abdest alırken (aşırı su kullandığını) gördü ve ona: “Bu israf nedir?” dedi. Arkadaşı: “Abdestte de israf olur mu?” deyince, Peygamberimiz: “Akarsuyun kenarında olsan bile israf olur.” dedi. Bu hadisi dikkate alan bir kişide aşağıdaki davranışlardan hangisinin öncelikli olarak gelişmesi beklenir? A) Çevre temizliğine önem verme B) Doğal kaynakları bilinçli kullanma C) Kişisel temizlik alışkanlığı edinme D) İbadetlerde temizliğin önemini fark etme

66

11. ADIM

3. Kur’an ve sünnete dayanmayan din anlayışları kabul edilemez. Dinde dayanağı ol-

mayan ve sonradan ortaya çıkan yaklaşımlar bid’at olarak görülmüştür. Bu konuda Hz. Peygamber (s.a.v.) “Sözlerin en hayırlısı Allah’ın kitabı Kur’an-ı Kerim’dir. Yolların en hayırlısı Muhammed’in yoludur. İşlerin en kötüsü sonradan ortaya çıkarılan bid’atlerdir. Bütün bid’atler de sapıklıktır.” buyurarak dinin korunmasının kitap ve sünnete uygun olarak yaşamakla mümkün olacağını belirtmiştir.



Dinin korunmasında en önemli davranış aşağıdakilerden hangisidir? A) Dini Allah’a has kılarak O’na ibadet etmek B) İslam’ın aslından olmayan hurafelerden uzak durmak C) Dini; saptırma, değiştirme, bozmalardan uzak tutmak D) Bütün bid’atlerden uzak durmak

ADIM TARAMA TESTİ 1 1. Yaşanan birçok iş kazalarında çalışanlar yaralanıyor ya da

hayatlarını kaybediyor. Kayıtlardaki bilgilere bakıldığında iş kazalarının temel sebebi güvenlik önlemlerindeki ihmallerdir.



4. İslam dininin yasakladığı zararlı alışkanlıklar aşağıdakilerden hangisine zarar vermez? A) Bireye B) Aileye

Çalışanların basit ihmaller sonucunda yaralanmaları veya hayatlarını kaybetmeleri aşağıdakilerden hangisinin değersizleştirilmesinden kaynaklanmaktadır?

C) Tarihe D) Ahlaka

A) Maddi değerin B) Zamanın C) İnsan değerinin D) Geçmiş zamanın

2. Aşağıdakilerden hangisi İslam dininde haram kılınmış

5. “Ey iman edenler, içki, kumar, dikili taşlar ve fal okları an-

cak şeytanın işlerinden olan pisliklerdir. Öyleyse bunlardan kaçının; umulur ki kurtuluşa erersiniz.”

alışkanlıklardan değildir?

(Maide suresi, 90. ayet)

A) İçki B) Kumar C) Uyuşturucu D) Arpa



Yukarıdaki ayette aşağıdakilerden hangisi geçmemektedir? A) Gelecek hakkında uydurma sözler B) Şeytan cinlerden bir varlıktır. C) Şeytanın insanları bazı alışkanlıklara sürüklediği D) Bazı işler insanın uzak durması gereken davranışlardır.

3. Eksik ölçüp tartanların vay hâline! Onlar, insanlardan ölçe-

rek bir şey aldıklarında tam ölçerler. Kendileri başkalarına vermek için ölçüp tarttıklarında ise haksızlık ederler. Onlar, o büyük günde -ki işte o gün insanlar âlemlerin Rabbinin huzuruna çıkacaklar- diriltileceklerini akıllarına getirmiyorlar mı? (Mutaffifin suresi, 1-6. ayetler)



Yukarıdaki ayetlerde açık olarak yasaklanan davranış aşağıdakilerden hangisidir?

6. Aşağıdakilerden hangisi neslin korunmasında en temel sorumluluk sahibidir?

A) Haksız kazanç elde etmek

A) Millet

B) İçki içmek

B) Devlet

C) Domuz eti yemek

C) Şehir

D) Uyuşturucu kullanmak

D) Aile 11. ADIM

67

ADIM TARAMA TESTİ 1 7. “Gerçekten şeytan, içki ve kumarla aranıza düşmanlık ve

kin düşürmek, sizi, Allah’ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister. Artık vazgeçtiniz değil mi?”

10. İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasında insana hangi pencereden bakılırsa doğru olur?

A) İnsan muhtaçsa mecburen çalışacaktır.

(Maide suresi, 91. ayet)

B) İnsan özel bir varlık olarak yaratılmıştır, değersizleştirilemez.

Yukarıdaki ayette kumar ve içkinin sebep olacağı hangi olumsuzluğa dikkat çekilmemiştir?

C) İnsanlar maaşlarını alabiliyorsa bu yeterlidir.

A) İnsanlar arasında kıskançlık duygusuna sebep olması.

D) Çalışanlar hâllerine şükretmeli, iş sağlığı güvencesi imkansızdır.

B) İnsanların Allah’a bağlılığını zayıflatması. C) İnsanların birbirine kindarca davranmasına yol açması. D) İnsanların birbirine düşmanlık beslemesine sebep olması.

8. Yüce Allah (c.c.) gönderdiği dini kurallar ile kime hitap etmiştir?

11. Aklı devre dışı bırakan sarhoş edici maddeler, İslam dininde haramdır.



A) Meleklere

İslam dininde böyle bir kuralın olmasındaki sebep aşağıdakilerden hangisidir?

B) Hayvanlara

A) Sarhoşluk insanı insan olmaktan çıkarır.

C) Görünen tüm canlılara

B) Kumar aile birliğini tehlikeye atar.

D) Akıl sahibi insanlara

C) Uyuşturucu maddeler kalp ritmini bozar, ölüme götürür. D) Cennet ve cehennem insanın tercihen yaptıkları işlere bağlıdır.

9. Cabir b. Abdullah (r.a.) şöyle nakletmiştir:

Yanımızdan bir cenaze geçmişti. Resûlallah (s.a.v.) hemen o cenaze için ayağa kalktı. Biz de (ona uyarak) kendisi ile beraber ayağa kalktık ve:



bir zaman çok kazanma hırsına kapılarak insanlara kusurlu mallar satmamış, insanları aldatarak haksız kazanç elde etmeye çalışmamış ve daima doğruluk ve dürüstlükten yana olmuştur.

– “Ey Allah’ın Resûlü! Bu bir Yahudi kadınının cenazesidir” dedik.



Bunun üzerine Hz. Peygamber (s.a.v.):



– “Bu da bir insan değil mi?” diye yanıtladı.



12. Uzun yıllar ticaretle uğraşan Hz. Muhammed (s.a.v.), hiç-

Yukarıda anlatılan olaydan çıkan mesaj aşağıdakilerden hangisidir? A) İnsan aklıyla diğer varlıklardan üstündür. B) Melekler bazı yönleriyle insanlardan üstündür. C) Allah’ın yarattığı insan değer gösterilmeyi hak eder. D) İnsanlar mutlaka bir gün öleceklerdir. 68

11. ADIM



Yukarıdaki metinde Hz. Peygamber’in (s.a.v.) bu davranışı insanlarda hangi duyguyu doğurmuştur? A) Merak duygusu B) Endişe duygusu C) Kıskançlık duygusu D) Güven duygusu

DİN ve HAYAT (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Yusuf (a.s.) Bir Sure Tanıyorum: Asr Suresi ve Anlamı)

12. ADIM aklın yolu bİr Bu adımda; Hz. Yusuf Peygamber’in hayatında başından geçen ibretlik olaylar yer almakta, ayrıca Kur’an-ı Kerim’in 103. sırasındaki Asr suresi, bulunmaktadır. Yüce Allah, Yusuf (a.s.) ile insanlara ibretlik olaylar anlatarak insanların bazı istenmeyen durumlardan uzak durmasını istemiştir. Unutmamalıyız ki kıssaların temel amacı insanların bu olaylardan, yaşananlardan ders alması, düşünmesi ve aynı hataları yapmamasıdır. Bu adımda işlediğimiz Asr suresinin hem okunuşunu hem de anlamını ezbere biliyor olmak bir artı sağlayacaktır.

Kur’an-ı Kerim’de üzümün geçtiği 11 ayet bulunmaktadır; “Biz orada hurmalıklardan ve üzüm bağlarından bahçeler kıldık ve içlerinden pınarlar fışkırttık.” [Yâsin Sûresi (34. Ayet)]

Din ve Hayat (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Yusuf (a.s.)) (Bir Sure Tanıyorum: Asr Suresi ve Anlamı)

BİLGİ DEPOSU

BİR PEYGAMBER TANIYORUM: Hz. Yusuf (a.s.)

Kur’an-ı Kerim’de diğer peygamberlere ait kıssalar farklı surelerde yer aldığı hâlde Yusuf kıssası “ahsenü’l-kasas”ı (kıssaların en

güzeli) nitelemesiyle tek bir surede nakledilmektedir. Hz. Yusuf’un babası Hz. Yakup Peygamberdir. Dedesi İshak (a.s.), büyük dedesi İbrahim (a.s.)’dır. Kur’an’da bu kıssa Yusuf’un rüyasıyla başlar.

Babası, şöyle dedi: “Yavrucuğum! Rüyanı kardeşlerine anlatma. Yoksa, sana tuzak kurarlar. Çünkü şeytan, insanın apaçık düşmanıdır.” “İşte Rabbin seni böylece seçecek, sana (rüyada görülen) olayların yorumunu öğretecek ve daha önce ataların İbrahim ve İshak’a nimetlerini tamamladığı gibi sana ve Yakup soyuna da tamamlayacaktır. Şüphesiz Rabbin hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.” (Yusuf suresi, 5 - 6. ayetler)

Hz. Yakup’un istememesine rağmen kardeşleri Hz. Yusuf’un rüyasını duyarlar ve ona karşı olan kıskançlıkları daha da artar. Yu-

suf (a.s.) ile ilgili kötü emelleri olan kardeşleri Yusuf’u babalarından kendileriyle birlikte göndermesini isterler. Kardeşleri, Yusuf’u bir su kuyusuna atarlar ancak Hz. Yusuf su kuyusuna düşmekten taşlara tutunarak kurtulmuştur. Onu bir süre sonra bir kervan fark edip çıkarmış ve Mısır’a götürüp köle olarak Mısır Azizi’ne satmıştır. Kardeşleri, Yusuf’un gömleğine avladıkları bir hayvanın kanını sürerek babalarının yanına ağlayarak döndüler. Babaları Yakup’a (a.s.) “Yusuf’u kurt kaptı” diye yalan söylediler.

Hz. Yusuf Mısır’da kendisine atılan bir iftiradan dolayı hapsedildi. Allah (c.c.) hapiste iken ona rüyaları yorumlamasını öğretti. Ha-

piste arkadaşlarının rüyalarını yorumluyordu. Yorumladığı rüyalar doğru çıkıyordu.

Mısır Hükümdarı bir gece rüyasında yedi zayıf ineğin yedi besili ineği yediğini; yedi yeşil başağın yanında yedi kurumuş başak ol-

duğunu gördü. Bu rüyasını hiçbir hizmetkârı yorumlayamayınca hapiste iken Hz. Yusuf’u tanımış hizmetçilerden biri hükümdarın izniyle rüyayı Yusuf’a anlattı. Hz. Yusuf rüyayı dinledikten sonra yedi yıl boyunca bolluk olacağını, peşinden gelen yedi yılın ise kıtlıkla geçeceğini söyledi. Hükümdar Hz. Yusuf’un bu yorumunu duyunca çok mantıklı buldu. Bunun üzerine hükümdar, Hz. Yusuf’u hapisten çıkarıp devletin hazine sorumluluğunu ona verdi. Hz. Yusuf bolluk yıllarında ürünlerin bir kısmını yaptırdığı depolara koydurdu. Kıtlık yılları gelince depolara koydurduğu ürünleri halka dağıttı.

Zindandaki iki kişiden kurtulmuş olanı, nice zamandan sonra (Yusuf’u) hatırladı ve “Ben size onun yorumunu haber veririm, hemen beni (zindana) gönderin” dedi. (Zindana varınca), “Yusuf! Ey doğru sözlü! Rüyada yedi semiz ineği yedi zayıf ineğin yemesi, bir de yedi yeşil başakla diğer yedi kuru başak hakkında bize yorum yap. Ümit ederim ki (vereceğin bilgi ile) insanlara dönerim de onlar da (senin değerini) bilirler” dedi. Yusuf dedi ki: “Yedi yıl âdetiniz üzere ekin ekeceksiniz. Yiyeceğiniz az bir miktar hariç, biçtiklerinizi başağında bırakın. Sonra bunun ardından yedi kurak yıl gelecek, saklayacağınız az bir miktar hariç bu yıllar için biriktirdiklerinizi yiyip bitirecek.” (Yusuf suresi, 45 - 48. ayetler)

Bu kıtlık Kenan (Filistin) ülkesinde de yaşandı ve Yusuf’un kardeşleri yiyecek almak için Mısır’a gittiler. Hz. Yusuf sonunda kar-

deşlerine kendini tanıttı ve onları affettiğini söyledi. Yusuf dedi ki: “Bugün size kınama yok. Allah sizi bağışlasın. O, merhametlilerin en merhametlisidir. (Yusuf suresi, 92. ayet)

Yusuf Peygamber, babası ve ailesini Mısır’a davet etti. Diğer kardeşleri de Hz. Yusuf’a saygılarını gösterdiler. 70

12. ADIM

Din ve Hayat (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Yusuf (a.s.)) (Bir Sure Tanıyorum: Asr Suresi ve Anlamı)

BİLGİ DEPOSU

BİR SURE TANIYORUM: Asr Suresi ve Anlamı

OKUNUŞU Bismillahirrahmânirrahîm. 1. Vel asr 2. İnnel insâne le fî husr 3. İllellezîne âmenû ve amilus salihâti ve tevasav bil hakkı ve tevasav bis sabr

ANLAMI Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla 1. Asra yemin olsun ki, 2. İnsan mutlaka ziyandadır. 3. Ancak iman edenler, salih amel (iyi işler) işleyenler, birbirlerine hakkı tavsiye eden ve sabrı tavsiye edenler bunun dışındadır.

Mekke döneminde inmiş olan bu sure, 3 ayetten oluşmaktadır. 103. sırada yer alır. Surenin başında, zamana yemin edilerek onun insan hayatındaki yerine ve önemine dikkat çekilmiştir. Yüce Allah, böyle kıymetli bir gerçeklik ve imkân üzerine yemin ederek zamanın önemine dikkat çekmiş; onu iyi değerlendirmeyen insanın sonunun, 2. ayetteki deyimiyle “hüsran” (ziyan) olacağını hatırlatmıştır. Burada “ziyan”la ahiret azabı kastedilmiştir. Çünkü zamanı ve ömrü boşa geçirmiş insan için en büyük ziyan odur. Surede, bu ziyandan ancak şu dört özelliğe sahip olanların kurtulacağı ifade edilmiştir: a) Samimi bir şekilde iman etmek; b) İyi işler yapmak yani din, akıl ve vicdanın emrettiklerini yerine getirmek, yasakladıklarından kaçınmak; c) Hakkı tavsiye etmek; d) Sabrı tavsiye etmek. Asr suresi, en kısa surelerinden biri olmakla birlikte Kur’an-ı Kerim’deki bütün dinî ve ahlakî yükümlülüklerin, öğütlerin özü sayılmaya değer bir anlam zenginliğine sahiptir.

12. ADIM

71

Din ve Hayat (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Yusuf (a.s.)) (Bir Sure Tanıyorum: Asr Suresi ve Anlamı)

ŞİMDİ SEN

1. • “Rabbim! Gerçekten bana hü-

kümdarlık verdin ve bana sözlerin yorumunu öğrettin. Ey gökleri ve yeri yaratan! Dünyada ve ahirette sen benim velimsin. Benim canımı Müslüman olarak al ve beni iyilere kat.”

1. Hikâye etme, anlatma, haber verme gibi anlamlara gelen kıssa, terim olarak Kur’an-ı Kerim’deki geçmiş peygamberler ve milletlerle ilgili ibretli ve tarihi olaylardır.



(Yûsuf suresi, 101. ayet)

• “…İşte böylece (Mısır’da adaletle hükmetmesini sağlamak ve kendisine (rüyadaki) olayların yorumunu öğretmek için Yusuf’u oraya yerleştirdik…” Bu ayetlerde Hz. Yusuf ile ilgili aşağıdakilerin hangisine değinilmemiştir?

A) Hz. Yusuf (a.s.)



B) Hz. Musa (a.s.)

C) Hz. Şuayb (a.s.)



D) Hz. Nuh (a.s.)

2. Hz. Yusuf (a.s.), Hz. Yakub’un (a.s.) on iki oğlundan biridir. Yusuf’un (a.s.) ağa-

beyleri, babalarının ona gösterdiği ilgiyi kıskanıyor, hatta ondan nefret ediyorlardı. Ağabeyleri babalarından gezmeye gitmek bahanesiyle izin alarak Yusuf’u (a.s.) kırlara götürdüler ve onu bir kuyuya attılar.

(Yûsuf suresi, 21. ayet)

Kur’an-ı Kerim’de “kıssaların en güzeli” olarak nitelenen kıssa, hangi peygamberle ilgili olandır?



A) Söz ve rüyaları yorumlama yeteneği verildiğine

Hz. Yusuf’un (a.s.) ağabeyleri, dönüşte babalarına hangi yalanı uydurmuşlardır? A) Suda boğuldu.



B) Kuyuya düştü.

C) Kurt yedi.



D) Uçurumdan yuvarlandı.

B) Adaletle hükmetmesi için Mısır’a yerleştirildiğine C) Allah’a güvenip yalnızca O’na inandığına D) Kardeşleri tarafından kıskanılarak kuyuya atıldığına

3. Asr suresinde dinî sorumlulukların temelini oluşturan ilkelerden bahsedilmektedir.

Bu ilkeler bütünlük içinde benimsenerek yaşandığı takdirde insanı dünya ve ahiret mutluluğuna ulaştırır. Asr suresinde bir Müslüman’ın sahip olması gereken temel özelliklere vurgu yapılmıştır.



Aşağıda verilenlerden hangisi bu temel özelliklerden biri değildir? A) Samimi bir şekilde iman etmek



B) Salih amel işlemek

C) Namazları ciddiye almak



D) Hakkı ve sabrı tavsiye etmek



4. Bu sure, insanı ebedî mutluluğa ulaştıracak ve ebedî hüsrandan kurtaracak temel

yolları açıklar. Surenin başında zamana yemin edilerek onun insan hayatındaki yerine ve önemine dikkat çekilmiştir. Çünkü zaman insan için değerlidir. İnsanın ömrünü Allah’ın (c.c.) emrettiği şekilde değerlendirmesi tavsiye edilmiş, aksi takdirde ziyanda olacağı bildirilmiştir.



72

12. ADIM

Yukarıda hakkında bilgi verilen sure aşağıdakilerden hangisidir? A) İhlas suresi







B) Kevser suresi

C) Nasr suresi







D) Asr suresi

ADIM TARAMA TESTİ 1 1. Asr suresinin birinci ayeti “Asra yemin olsun ki,” ifadesinde geçen “Asr” kelimesinin meali, aşağıdaki sözcüklerden hangisi ile yapılmaktadır? A) Zaman

B) Kur’an

C) Peygamber

D) Melek

2. Hani Yusuf, babasına “Babacığım! Gerçekten ben (rüya-

da) on bir yıldız, Güneş’i ve Ay’ı gördüm. Gördüm ki onlar bana boyun eğiyorlardı” demişti. Babası, şöyle dedi: “Yavrucuğum! Rüyanı kardeşlerine anlatma. Yoksa sana tuzak kurarlar. Çünkü şeytan, insanın apaçık düşmanıdır. İşte Rabbin seni böylece seçecek, sana (rüyada görülen) olayların yorumunu öğretecek ve daha önce ataların İbrahim ve İshak’a nimetlerini tamamladığı gibi sana ve Yakup soyuna da tamamlayacaktır. Şüphesiz Rabbin hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.”

6. Aşağıdakilerden hangisi Asr suresi ile ilgili verilmiş yanlış bilgidir?

A) Kur’an’ın 103. suresidir. B) Hz. Yusuf’tan (a.s.) bahseder. C) Mekke’de inmiştir. D) Kısa surelerden biridir.

7. İkisi de kapıya koştular. Kadın, Yusuf’un gömleğini arka-

dan yırttı. Kapının yanında hanımın efendisine rastladılar. Kadın dedi ki: “Senin ailene kötülük yapmak isteyenin cezası, ancak zindana atılmak veya can yakıcı bir azaptır.” (Yusuf suresi, 25. ayet)



(Yusuf suresi, 4-6. ayetler)

Yukarıdaki ayetlerde Hz. Yusuf’a (a.s.) gelecekte ne verileceği vurgulanmak istemiştir? A) Evlatlar

B) Zenginlik

C) Hükümranlık

D) Peygamberlik

C) Hz. İbrahim

D) Hz. Harun



4. “İnsan mutlaka ziyandadır. Ancak iman edenler, salih amel

işleyenler, birbirlerine hakkı tavsiye eden ve sabrı tavsiye edenler bunun dışındadır.” (Asr suresi, 2-3. ayetler.)



B) Tarihi bilgiye ulaşılması. C) Olaylardan ders çıkarılması. D) Cennet-i ve cehennem-i tasvir etmesi.

B) Şiirsel konuşma

C) Rüyaları yorumlama

D) Hayvanlarla konuşma

C) Kardeşleri tarafından kuyuya atılmıştır. D) Semud kavmine gönderilmiştir.

D) İnsanlar arası düşmanlık ve şiddeti körükleyenler.

A) Edebiyat alanına örnek olması.

A) Ölüleri diriltme

B) Mısır ülkesinde uzun yıllar yönetimde bulunmuştur.

C) Haksızlığa ses çıkarmayanlar.

Aşağıdakilerden hangisi Yüce Allah’ın (c.c.) kıssalar anlatmasının temel sebebidir?

Yukarıdaki ayetten Hz. Yusuf’a Yüce Allah (c.c.) tarafından hangi özel yeteneğin verildiği anlaşılmaktadır?

A) Babası da bir peygamberdir.

B) Güzel işlerde bulunanlar.



D) Mükafatlandırma

miş yanlış bir bilgidir?

A) Allah’a eş koşanlar.

lar için ibretler vardır.” (Yusuf suresi, 7. ayet)

C) Kıyaslanma

9. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Yusuf (a.s.) ile ilgili veril-

Yukarıdaki ayetlere bağlı kalarak aşağıdakilerden hangisi ziyanda değildir?

5. “Andolsun, Yusuf ve kardeşlerinde (hakikati arayıp) soran-

B) Ödüllendirme

rüyamda şaraplık üzüm sıktığımı gördüm” dedi. Diğeri, “Ben de rüyamda başımın üzerinde, kuşların yediği bir ekmek taşıdığımı gördüm. Bize bunun yorumunu haber ver. Şüphesiz biz seni iyilik yapanlardan görüyoruz” dedi. (Yusuf suresi, 36. ayet)

gisidir?

B) Hz. Yakup

A) İftira

8. Onunla beraber zindana iki delikanlı daha girdi. Biri, “Ben

3. Hz. Yusuf Peygamber’in babası aşağıdakilerden hanA) Hz. Eyüp

Yukarıdaki ayette Hz. Yusuf Peygamber’in karşı karşıya kaldığı durum aşağıdakilerden hangisidir?

10. “Eğer onu bana getirmezseniz, o taktirde benim yanımda sizin için bir ölçek (zahire bile) yoktur. Ve bir daha yanıma gelmeyin (bana yaklaşmayın).” (Yusuf suresi, 60. ayet)



Yukarıdaki ayette, Hz. Yusuf’un “Onu bana getirin” dediği aşağıdakilerden hangisidir? A) Babası

B) Bünyamin

C) Vezir

D) Annesi 12. ADIM

73

ADIM TARAMA TESTİ 1 11. Aşağıdakilerden hangisi “salih amel” olarak nitelendirilemez?

A) Fakiri doyurmak.

B) Yoksulu doyurmak.

C) Zalimi korumak.

D) Hayvanları korumak.

12. Aşağıdakilerden hangisi sabrı tanımlamaktadır? A) Zorluklara dayanmak.

14. Evinde bulunduğu kadın, (gönlünü ona kaptırıp) ondan

arzuladığı şeyi elde etmek istedi ve kapıları kilitleyerek, “Haydi gelsene!” dedi. O ise “Allah’a sığınırım, çünkü o (kocan) benim efendimdir, bana iyi baktı. Şüphesiz zalimler kurtuluşa eremezler” dedi. Andolsun, kadın ona (göz koyup) istek duymuştu. Eğer Rabbinin delilini görmemiş olsaydı, Yusuf da ona istek duyacaktı. Biz, ondan kötülüğü ve fuhşu uzaklaştırmak için işte böyle yaptık. Çünkü o, ihlasa erdirilmiş kullarımızdandı. (Yusuf suresi, 23-24. ayetler)



B) Haksızlığa karşı koymak. C) Başarıyı çekememek.

Yukarıdaki ayette anlatılan incelendiğinde Hz. Yusuf Peygamber kıssasında, insanoğlu için ibretler vardır. Aşağıdakilerden hangisi bunu en iyi şekilde ifade etmektedir? A) Kendisine yapılan kötülüklere kötülükle karşılık vermemek.

D) Gerçeğe uygun konuşmak.

B) Rüyaları doğru şekilde yorumlamak. C) Haksızlıktan dolayı ceza alsa dahi Allah’a isyan etmemek. D) Nefse hoş gelen dünya çirkinliklerine karşı koymak.

13. Yusuf, “O, benden arzusunu elde etmek istedi” dedi. Ka-

dının ailesinden bir şahit de şöyle şahitlik etti: “Eğer onun gömleği önden yırtılmışsa, kadın doğru söylemiştir, o (Yûsuf) yalancılardandır. Eğer gömleği arkadan yırtılmışsa, kadın yalan söylemiştir. O (Yusuf) ise, doğru söyleyenlerdendir.” (Yusuf suresi, 26-27. ayetler)



Yukarıdaki ayette verilen şahidin dediklerine bakarak gerçeği ortaya çıkaran delil aşağıdaki ayetlerden hangisinde verilmiştir? A) Yusuf, “Beni ülkenin hazinelerine bakmakla görevlendir. Çünkü ben iyi koruyucu ve bilgili bir kişiyim” dedi.

(Yusuf suresi, 55. ayet)

B) İkisi de kapıya koştular. Kadın, Yusuf’un gömleğini arkadan yırttı. Kapının yanında hanımın efendisine rastladılar. Kadın dedi ki: “Senin ailene kötülük yapmak isteyenin cezası, ancak zindana atılmak veya can yakıcı bir azaptır.” (Yusuf suresi, 25. ayet) C) Öylece Yusuf’a, dilediği yerde oturmak üzere ülkede imkân ve iktidar verdik. Biz rahmetimizi istediğimize veririz ve iyi davrananların mükâfatını zayi etmeyiz. (Yusuf suresi, 56. ayet) D) Hani Yusuf, babasına “Babacığım! Gerçekten ben (rüyada) on bir yıldız, Güneş’i ve Ay’ı gördüm. Gördüm ki onlar bana boyun eğiyorlardı” demişti. (Yusuf suresi, 4. ayet)

74

12. ADIM

15. Onunla birlikte iki genç de zindana girmişti. Biri: “Ben (rüyamda) kendimi şarap sıkıyorken gördüm.” dedi. Öbürü: “Ben de kendimi başımın üstünde ekmek taşıyorken gördüm; kuş da ondan yemekteydi” dedi. “Bunun yorumundan bize haber ver. Doğrusu biz seni, iyilik yapanlardan görmekteyiz.” (Yusuf suresi, 36. ayet)



Hz. Yusuf’a sorulan bu rüya yorumlarının yanıtı niteliğindeki bilgileri içeren ayet, aşağıdakilerden hangisidir? A) “Ey zindan arkadaşlarım, birbirinden ayrı (bir sürü) Rabler mi daha hayırlıdır, yoksa gücüne karşı koyulamaz olan bir tek Allah mı?” (Yusuf suresi, 39. ayet) B) “Atalarım İbrahim’in, İshak’ın ve Yakup’un dinine uydum. Allah’a hiçbir şeyle şirk koşmamız bizim için olacak şey değil. Bu, bize ve insanlara Allah’ın lütuf ve ihsanındandır, ancak insanların çoğu şükretmezler.” (Yusuf suresi, 38. ayet) C) “Ey zindan arkadaşlarım, ikinizden biri efendisine şarap içirecek, diğeri ise asılacak, kuş onun başından yiyecek. İşte hakkında fetva istemekte olduğunuz iş (artık) olup bitmiştir.” (Yusuf suresi, 41. ayet) D) Dedi ki: “Siz yedi yıl, önceleri (ektiğiniz) gibi ekin ekin, yediğinizin az bir kısmı dışında (kalanını) biçtiklerinizi başağında bırakın.” (Yusuf suresi, 47. ayet)

BİLGİ DEPOSU

Genel Tekrar

Kader, Yüce Yaratan’ın evrene koyduğu düzendir, ölçüdür, dengedir, ahenktir, yasadır, kanundur. Her şey, bu yasalar çerçeve-

sinde gelişir. Kaza ise evrenin Allah’ın koyduğu yasalar çerçevesinde çalışması, işlemesidir. Deveye bakmıyorlar mı nasıl yaratılmıştır! Göğe bakmıyorlar mı nasıl yükseltilmiştir! Dağlara bakmıyorlar mı nasıl dikilmişlerdir! Yeryüzüne bakmıyorlar mı nasıl yayılmıştır! (Gaşiye suresi, 17-20. ayetler) Yeryüzünde birbirine komşu kara parçaları, üzüm bağları, ekinler; bir kökten çıkan çok gövdeli ve tek gövdeli hurma ağaçları vardır ki hepsi aynı su ile sulanır. Ama biz ürünleri konusunda bir kısmını bir kısmına üstün kılıyoruz. Şüphesiz bunda aklını kullanan bir kavim için (Allah’ın varlığını gösteren) deliller vardır. (Ra’d suresi, 4. ayet)

Yeryüzünde her varlık bir amaç üzerine var edilmiştir. İnsan da dünyaya özel varlık olarak bir imtihan üzerine gönderilmiştir. İn-

sana imtihan için bütün ihtiyaçları verilmiştir. Bunların başında akıl ve özgür irade gelmektedir. Ve doğru ve iyiye ulaşılması için ayrıca kutsal kitap ile peygamber de verilmiştir. İnsanın üzerinde, bu unsurlara sahip olması sonucunda sorumluluk oluşmuştur.

Dünya hayatı ancak bir oyun ve bir eğlencedir. Elbette ki ahiret yurdu Allah’a karşı gelmekten sakınanlar için daha hayırlıdır. Hâlâ akıllanmayacak mısınız? (En’am suresi, 32. ayet)

Zekât ve sadaka ibadetleri İslam dininin yardımlaşma ve paylaşma üzerine insanlara yüklediği sorumluluklardan biridir. Zekat

farz, sadaka ise sünnet bir ibadettir. Bu, zekât kurallara bağlı; sadaka ise kurallara bağlı kalmaksızın yapılan bir ibadettir. Mümin erkekler ve mümin kadınlar birbirlerinin velileridirler. İyiliği emreder, kötülükten sakındırırlar, namazı dosdoğru kılarlar, zekâtı verirler ve Allah’a ve Resulüne itaat ederler. İşte Allah’ın kendilerine rahmet edeceği bunlardır. Şüphesiz, Allah, üstün ve güçlüdür, hüküm ve hikmet sahibidir. (Tevbe suresi, 71. ayet)

İslam’ın yardımlaşma ve paylaşma ilkelerine uygun hayat sürüldüğünde bunun hem bireysel yararları hem de toplumsal yararları

görülmektedir. Bireysel manada yoksulluğun, cimrilik, bencillik, kıskançlık duygularının azalması veya yok olması; toplumsal anlamda yine yoksulluğun azalması, toplumsal kaynaşmanın, kardeşliğin artması gibi etkileri bulunmaktadır.

“Size cennetlikleri bildireyim mi? Onlar hem zayıf oldukları hem de halk tarafından zayıf görüldükleri için kimsenin önemsemediği, fakat şöyle olacak diye yemin etseler Allah’ın isteklerini geri çevirmeyeceği kimselerdir. Size cehennemliklerin kimler olduğunu söyleyeyim mi? Katı kalpli, kaba, cimri ve kurularak yürüyen kibirli kimselerdir.” (Hadis-i Şerif)

Hz. Muhammed Efendimiz, insanoğluna Kur’an’ı tebliğ etmiştir. Bu, onun peygamberlik göreviydi. Bu görevini yerine getirirken

yalnızca vahiyleri olduğu gibi aktarıp insanların içinden sıyrılıp uzaklaşmamıştır. İnsanlarla iç içe yaşamış, Kur’an’ın ne demek istediğini açıklamış, emirlerini herkesin içinde onlarla beraber uygulamıştır. Kur’an-ı Kerim’i hayatına yansıtmış ve insanoğluna en güzel örnek olmuştur. O, daima doğru sözlü ve güvenilen biri olmuş, merhamet sahibi ve affedici olmuştur. Mütevazı kişiliğiyle insanlara danışmaya, fikirler almaya özen göstermiştir. Peygamberliği sürecinde tüm peygamberlerin başına geldiği gibi o da türlü güçlüklerle karşılaşmış, tevhit inancını yaymaktan vazgeçmesi için teklifler almış, tehditler almış, eziyetler görmüş, kendisiyle alay edilmiş fakat hiçbir vakit Allah yolundan ayrılmamış, nübüvvet görevini yerine getirme kararlılığından taviz vermemiştir. 144

24. ADIM

Genel Tekrar

BİLGİ DEPOSU

O ömrü boyunca Hak’tan ve haklıdan yana tavır sergilemiş, adaleti sağlamıştır. İnsanın değer anlamında hak ettiği noktada ol-

madığı Cahiliye Dönemi’ndeki bu karanlığı merhameti, şefkati, sevgisi ve saygısıyla aydınlığa çevirmiştir. Bir kan davası uğruna insanların birbirini gözünü kırpmadan öldürdüğü, kız çocuklarının kıymetsiz görülüp değersizleştirildiği, çocukların sevgi, merhametten yoksun bırakıldığı o dönemde, herkesin içinde çocuklara sarılışıyla, onların saçlarını sevişiyle, onlarla konuşup onların anlattıklarını dikkatlice dinleyişiyle, insanın ne olursa olsun kıymetli olduğunu göstermiştir.

Müşrikler onun davasından vazgeçmesi için amcası Ebu Talip’i aracı kılarak isteklerini ilettiler. Ve amcası Hz. Peygamber’e : – “Kardeşimin oğlu, kavminin ileri gelenleri bana başvurarak senin onlara dediklerini bana arz ettiler. Ne olursun, bana ve kendine acı! İkimizin de altından kalkamayacağımız işleri üzerimize yükleme. Kavminin hoşuna gitmeyen sözleri söylemekten artık vazgeç.” dedi. Bunun karşısında Hz. Muhammed: – “Bunu bilesin ki ey amca! Güneş’i sağ elime, Ay’ı da sol elime verseler, ben yine bu dinden, bu tebliğden vazgeçmem. Ya Allah, bu dini hâkim kılar, yahut ben bu uğurda canımı veririm.”

Bir keresinde Kureyşlilerin ileri gelenlerinden bir grup Allah Resûlünün (a.s.) bulunduğu bir yere uğradı. Hz. Muhammed, o sırada yanındaki bir grup Müslümanla oturmuş sohbet ediyordu. Kureyşlileri gören Allah’ın elçisi: – Buyurun, oturup sohbet edelim, diye davet etti. Tekliften rahatsız olan müşrikler, kalplerindekileri dış vurmakta bir sakınca görmeden: – Ey Muhammed! Bu adamlarla birlikte oturmamızı isteme konusunda ciddi misin? Şu adamlardan gerçekten hoşlanıyor musun? Yoksa utanmadan bizden bunlara uymamızı mı istiyorsun? Bunu asla kabul etmeyeceğimizi bilmiyor musun? İyisi mi sen onları yanından kov gitsinler! Eğer böyle yaparsan kim bilir, belki sana tabi oluruz, dediler. Müşrikleri sabırla dinleyen Efendimiz: – Ben müminleri asla yanımdan kovmam, buyurdu.

Kur’an-ı Kerim’in temel konuları, inanç (itikat), ibadet (fıkıh), ahlak (tasavvuf) ve kıssalar olmak üzere dört ana bölüme ayrılmakta-

dır. Kur’an, insanlara bu konularla yol gösterici olma, müjdeleyici, açıklayıcı olma özelliklerine sahiptir. Özet olarak Kur’an, insanların var oluş sebeplerini, evrenin işleyişini (kader), insanların neye inanması gerektiğini, kulluk görevi olarak neler yapmaları gerektiğini, ölüm ve öldükten sonra neler olacağını açıklar. İnsanların cennete nasıl ulaşacakları konusunda yol gösterir (rehber). İyiliği tercih eden, Allah’ın istekleri doğrultusunda hayatını süren müminlere mükafatların haberini veren müjdeleyici olma özelliklerine sahiptir.

Bu (Kur’an), insanlar için bir açıklama, Allah’a karşı gelmekten sakınanlar için bir hidayet ve bir öğüttür. (Âl-i İmrân suresi, 138. ayet)

Bu Kur’an, ayetlerini düşünsünler ve akıl sahipleri öğüt alsınlar diye sana indirdiğimiz mübarek bir kitaptır. (Sâd suresi, 29. ayet)

24. ADIM

145

ŞİMDİ SEN

1. İnsanın verdiği kararlar, yaptığı işler

kendi tercihidir. Bu nedenle insanların, başlarına gelen olumsuzlukları kadere bağlayarak sorumluluktan kaçmaları yanlıştır.



Bu paragrafta insanın hangi özelliği vurgulanmıştır?

Genel Tekrar

1. Kader ve kazaya iman; Allah’ın (c.c.) ilminin sonsuz olduğunu, her şeyi kuşatan bir

iradesi bulunduğunu ve O’nun kudretinin bütün varlıklardan üstün olduğunu kabul etmektir. Bu yönüyle kader ve kazaya iman, Allah’a (c.c.) iman etmenin doğal sonucudur ve İslam’ın inanç esaslarındandır.



Aşağıda verilen Allah’ın (c.c.) sıfatlarından hangisinin kaderle ilişkisi yoktur? A) Vahdaniyet

A) Çalışkanlığı B) Sorumluluğu

B) İlim

C) Kudret D) İrade

C) Aceleciliği D) Fedakârlığı

2. Yüce Allah ilk insandan itibaren pey-

gamberler ve kitaplar göndermiştir. Nitekim insanların ellerinde bulunan ilahi kitaplar dinin tarihinin insanlık tarihiyle başladığını göstermektedir. Ayrıca eski yerleşim alanlarında yapılan kazı ve incelemelerde pek çok tapınak ve dinî sembole de rastlanmıştır.



2. İslam’ın beş temel esasından biri olan zekât ibadetinde, zekâtın kimlere ve nerele-

re verilebileceğini yüce Allah belirlemiştir. Bu durum Kur’an-ı Kerim’de Tevbe suresi 60. ayette ifade buyurulmuştur.



Aşağıda verilenlerden hangisi zekât verilebilecek yerlerden biri değildir? A) Cami, okul, köprü, çeşme yapımına B) Yolculara C) Borçlulara D) Yoksullara

Bu metinde vurgulanan asıl düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Toplumlar ibadethanelere önem vermiştir. B) İlk insan aynı zamanda ilk peygamberdir.

3. Yaşadığı dönemde çoğu kişi, Hz. Muhammed’e (s.a.v.) eşyalarını emanet ederdi.

O da her ne pahasına olursa olsun aldığı emanetleri korur ve sahiplerine teslim ederdi. Emanete riayet konusunda çok hassas davranan Hz. Peygamber (s.a.v.), Medine’ye hicret etmeden önce, kendisinde bulunan emanetleri Hz. Ali’ye teslim etmiş ve onları sahiplerine vermesini istemiştir.

C) Her dinin bir kutsal kitabı vardır. D) Din evrensel bir gerçekliktir.

3. Hz. Hatice, Hz. Muhammed’e (s.a.v.)



hitaben şöyle söylüyordu: “Allah seni katiyyen utandırmaz. Çünkü sen akrabalarına iyi davranan, çaresizlerin yardımına koşan, yoksulu himaye eden, misafirlerine ikram eden bir insansın.”



Buna göre Hz. Hatice, Hz. Muhammed’in (s.a.v.) aşağıdaki özelliklerinden hangisini vurgulamıştır?

C) Affediciliğini D) Adaletini 146

24. ADIM

A) İnsanlara değer vermesi



B) Dürüst ve güvenilir olması

C) Sabırlı ve kararlı olması



D) Adaletli olması

4. Kur’an İslam dinini öğrenmek ve yaşanılan problemleri çözmek için başvurulacak

ilk kaynaktır. Kur’an’da her sorunun cevabı ayrıntılı bulunmayabilir. O zaman başvurulacak ikinci kaynak Hz. Muhammed’in (s.a.v.) hadisleridir.

A) Yardımseverliğini B) Hoşgörüsünü

Yukarıda anlatılan bu durum Hz. Muhammed’in (s.a.v.) hangi yönüne işaret etmektedir?



İslam dininin ana kaynaklarının anlatıldığı ve birinci kaynağının Kur’an olduğunun belirtildiği paragrafta, ikinci kaynak olarak hangisi gösterilmiştir? A) Sünnet

B) Vahiy

C) Kıssalar



D) Rüyalar

ADIM TARAMA TESTİ 1 1.

– “Ey iman edenler! Belli bir süre için birbirinize borçlandığınız zaman bunu yazın. Aranızda bir yazıcı adaletle yazsın. Yazıcı, Allah’ın kendisine öğrettiği şekilde yazmaktan kaçınmasın, (her şeyi olduğu gibi dosdoğru) yazsın. Üzerinde hak olan (borçlu) da yazdırsın ve Rabbi olan Allah’tan korkup sakınsın da borçtan hiçbir şeyi eksik etmesin (hepsini tam yazdırsın). Eğer borçlu, aklı ermeyen, veya zayıf bir kimse ise ya da yazdıramıyorsa, velisi adaletle yazdırsın…”

3. Hz. Ali şöyle anlatıyor:

(Bakara suresi, 282. ayet)

– “(Herhangi bir konuda) hakemlik yaptığınız zaman adil olun.” (Hadis-i Şerif)



Yukarıda verilen ayet ve hadis hangi erdeme vurgu yapmaktadır?



A) Adalet

B) Hoşgörü

C) Merhamet

D) Alçakgönüllülük

“Peygamber Efendimiz bize ziyarete gelmişti. O gece bizde kaldı. Hasan ve Hüseyin de uyuyorlardı. Bir ara Hasan su istedi. Peygamberimiz hemen kalktı ve su kırbasından bir bardak su aldı, çocuğa vermek için getirmişti ki o sırada Hüseyin de uyandı. Hüseyin bardağa uzandı ve su içmek istedi. Peygamberimiz suyu Hüseyin’e vermedi, önce Hasan’a verdi. Bunun üzerine Fatıma dayanamadı ve ‘Hasan’ı Hüseyin’den çok seviyorsunuz gibi...’ dedi. “Peygamberimiz,: – ‘Hayır, suyu önce Hasan istedi’ buyurdular.” Yukarıda anlatılan hadiste Hz. Muhammed Efendimiz hangi ayete paralel bir davranış sergilemiştir? A) Onlara acıyarak alçakgönüllülük kanadını ger ve de ki: “Rabbim, onlar beni küçükken nasıl terbiye ettilerse Sen de onları esirge.” (İsra suresi, 24. ayet) B) “Ey inananlar! Kendiniz, ana-babanız ve en yakınlarınız aleyhine de olsa zengin veya fakir de olsa -ki Allah onlara daha yakındır-, Allah için şahitlik ederek adaleti ayakta tutun. Adil olmanız için heveslerinize uymayın. Eğer çarpıtırsanız veya aldırış etmezseniz bilin ki Allah yaptıklarınızdan haberdardır.” (Nisa suresi, 135. ayet)

2.

C) “Yazıklar olsun, size de; Allah’ı bırakıp tapmakta olduklarınıza da! Hâlâ aklınızı başınıza almayacak mısınız?” – “Sadaka vermek malı eksiltmez. Kul başkalarının hatalarını bağışladıkca Allah da onun şerefini arttırır. Kim Allah için alçakgönüllü davranırsa, Allah da onu yükseltir.” (Hadis-i Şerif)



– Mallarını Allah yolunda harcayanların durumu, yedi başak bitiren ve her başakta yüz tane bulunan bir tohum gibidir. Allah, dilediğine kat kat verir. Allah, lütfu geniş olandır, hakkıyla bilendir.



Yukarıdaki kaynakları ilke edinen bir mü’min, aşağıdaki düşüncelerden hangisine sahip olmaz?

(Bakara suresi, 261. ayet)

(Enbiya suresi, 67. ayet) D) “Ey iman edenler! Zannın birçoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah’a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir.” (Hucurat suresi, 12. ayet)

A) Paylaşmak mutluluk kaynağımdır. B) Yardımlaşmak asıl zenginliğimdir. C) Asıl sahip olduklarım verdiklerimdir. D) Vermek birikimin düşmanıdır. 24. ADIM

147

ADIM TARAMA TESTİ 1 4. “(Ey Muhammed!) Her ümmetin kendi içinden üzerlerine

bir şahit göndereceğimiz, seni de onların üzerine bir şahit olarak getireceğimiz günü düşün. Sana bu kitabı; her şey için bir açıklama, doğru yolu gösteren bir rehber, bir rahmet ve Müslümanlar için bir müjde olarak indirdik.” (Nahl suresi, 89. ayet)



Yukarıdaki ayet esas alınarak Kur’an-ı Kerim’in özellikleri noktasında aşağıdakilerden hangisi vurgulanmamıştır? A) Kur’an, insanlara hayatın amacını açıklar. B) Kur’an, insanların kötülüklerinin cezasını haber verendir. C) Kur’an, huzura giden (cennet) yolun rehberidir. D) Kur’an, iman edenler için güzel haberleri verendir.

6. Şeyh Edebali’nin “Ey oğul, sabretmesini bil, vaktinden

önce çiçek açmaz. Şunu da unutma! İnsanı yaşat ki devlet yaşasın. Ey oğul, işin ağır, işin çetin, gücün kıla bağlı. Allah yardımcın olsun.” sözündeki mesaj aşağıdakilerden hangisi ile temellendirilir? A) “Andolsun, biz insanoğlunu şerefli kıldık. Onları karada ve denizde taşıdık. Kendilerini en güzel ve temiz şeylerden rızıklandırdık ve onları yarattıklarımızın birçoğundan üstün kıldık.” (İsrâ suresi, 70. ayet)

B) Ey kavmim, ölçüyü ve tartıyı -adaleti gözeterek- tam tutun ve insanların eşyasını değerden düşürüp- eksiltmeyin ve yeryüzünde bozguncular olarak karışıklık çıkarmayın.” (Hûd suresi, 85. ayet) C) “İmkânı yok; gerçekten sizin beni kendisine çağırmakta olduğunuz şeyin, dünyada da, ahirette de çağrıda bulunma (yetkisi, gücü, değeri ve bağışlama)sı yoktur. Şüphesiz, bizim dönüşümüz Allah’adır. Ölçüyü taşıranlar, onlar ateşin halkıdırlar.” (Mü’min suresi, 43. ayet) D) Gerçekten şeytan, içki ve kumarla aranıza düşmanlık ve kin düşürmek, sizi, Allah’ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister. Artık vazgeçtiniz değil mi? (Mâide suresi, 91. ayet)

5. – “Fakat onu yalanladılar; Biz de onu ve gemide onunla birlikte olanları kurtardık ve onları halifeler kıldık. Ayetlerimizi yalanlayanları da suda boğduk. Uyarılanların nasıl bir sonuca uğratıldıklarına bir bak.”

(Yûnus suresi, 73. ayet)

– “Nihayet biz onu ve ordularını yakalayıp hepsini denize attık. Firavun ise o sırada (inadından dolayı pişmanlık duyarak) kendi kendini kınıyordu.” (Zâriyât suresi, 40. ayet)



Yukarıda verilen Hz. Nuh ve Hz. Musa peygamberin kıssalarından bahsedilen ayetlerden çıkarılabilecek ortak sonuç aşağıdakilerden hangisidir? A) Peygamberlere inananlar az sayıda kalmıştır. B) İnkâr edenler imana yönelmişlerdir. C) İnkârında ısrarcı olanlar azapla karşılaşmışlardır. D) Peygamberler olağanüstü güçlere sahiptir. 148

24. ADIM

7. Aşağıdakilerden hangisi Allah’ın evrene koyduğu kaderin ifadesi değildir?

A) Evrenin işleyişinde var olan ahenk B) Evrendeki neden – sonuç yasası C) Evrendeki kusursuz ölçü D) Evrendeki yasaların gerçekleşmesi

ADIM TARAMA TESTİ 2 1. İnsanlar yüzyıllar boyunca gökyüzünü izlediler, yaptıkları

çalışmalarla Ay, Güneş, diğer yıldızlar ve gezegenler arasındaki ilişkileri ortaya çıkardılar. Yüzyıllar boyunca Dünya`nın sabit olup, diğer gök cisimlerinin onun etrafında döndüğünü düşündüler. Zamanla bu düşüncelerin yanlış olduğu gözlemler sonucunda belirlendi.



3. Aşağıdaki ayetlerden hangisi insanın yaratılışına işaret etmez?

A) “Andolsun, insanı biz yarattık ve nefsinin ona verdiği vesveseyi de biz biliriz. Çünkü biz, ona şah damarından daha yakınız.” (Kaf suresi, 16-17. ayetler)

Yukarıdaki metne göre insanlar ömürleri boyunca neyi anlamaya çalışmaktadırlar?

B) “Andolsun, sizi yarattık, sonra size şekil verdik, sonra da meleklere, Âdem’e secde edin! diye emrettik. İblis’in dışındakiler secde ettiler. O, secde edenlerden olmadı.”

A) Niçin yaratıldıklarını B) Allah’ın evrene koyduğu düzeni

(A’râf suresi, 11. ayet)

C) Geleceğin nasıl olacağını

C) “Allah, sizi önce topraktan, sonra da az bir sudan yarattı. Sonra sizi (erkekli dişili) eşler yaptı. Allah’ın ilmine dayanmadan hiçbir dişi ne hamile kalır ne de doğurur. Herhangi bir kimseye uzun ömür verilmez, yahut ömrü kısaltılmaz ki bu bir kitapta (Levh-i Mahfuz’da yazılı) olmasın. Şüphesiz bu, Allah’a kolaydır.”

D) Uzaya nasıl yerleşeceklerini

2. Küçük boyuttaki göktaşlarının hızları, atmosferdeki gazla-

rın ve parçacıkların oluşturduğu sürtünme nedeniyle kısa sürede düşer. Küçük göktaşları, yerin yüzeyine ulaşamadan atmosferde parçalanır. Ancak atmosfere giren gökcisminin büyük olması durumunda atmosferin oluşturduğu sürtünme etkisi daha belirsizdir. Bu nedenle büyük göktaşları, atmosferde daha yüksek hızlarda hareket eder. Atmosfer, dünya ve üzerinde yaşayan canlılar için büyük önem arz etmektedir.



Aşağıdaki ayetlerden hangisi bu metinde anlatılanları özetlemektedir? A) “O (Allah) ki; yeryüzündeki şeylerin hepsini sizin için yarattı, sonra (kudret ve iradesiyle) göğe yönelip, onları da yedi (kat) gök olarak düzenledi. O, (her şeyi bilen) Âlim’dir.” (Bakara suresi, 29. ayet) B) İnkâr edenler, peygamberlerine; “Andolsun, ya sizi yurdumuzdan çıkaracağız, ya da bizim dinimize dönersiniz” dediler. Rableri de onlara şöyle vahyetti: “Biz zalimleri mutlaka yok edeceğiz.”

(Fatır suresi, 11. ayet) D) De ki: “Ey insanlar, size Rabbinizden gerçek (Kur’an) gelmiştir. Artık kim doğru yola girerse ancak kendisi için girer. Kim de saparsa ancak kendi aleyhine sapar. Ben sizden sorumlu değilim.”

(Yûnus suresi, 108. ayet)

4.

I. Allah, geceyi gündüzün içine sokar, gündüzü de gecenin içine sokar; Güneş ve Ay’ı emri altına almıştır. Her biri, belirtilmiş bir süreye kadar akıp gider. İşte (bütün bunları yapan) Rabbiniz Allah’tır. Mülk O’nundur. O’nu bırakıp da kendilerine taptıklarınız ise bir çekirdek kabuğuna bile sahip değillerdir. (Fatır suresi, 13. ayet)



II. Görmedin mi ki Allah, geceyi gündüzün içine ve gündüzü de gecenin içine sokuyor. Güneş’i ve Ay’ı da koyduğu kanunlara boyun eğdirmiştir. Her biri, (kendi yörüngesinde) belli bir zamana kadar akar gider. Şüphesiz Allah, işlediklerinizden hakkıyla haberdardır. (Lokmân suresi, 29. ayet)



III. Herhangi birinize ölüm gelip de, “Ey Rabbim! Beni yakın bir zamana kadar geciktirsen de sadaka verip iyilerden olsam!” demeden önce, size rızık olarak verdiğimiz şeylerden Allah yolunda harcayın. (Münafikun suresi, 10. ayet)



Yukarıda verilmiş olan ayetlerden hangileri Allah’ın evrene koyduğu kusursuz düzene açıklayıcı değildir?

(İbrâhîm suresi, 13. ayet) C) Ayetlerimiz kendilerine apaçık bir şekilde okunduğu zaman inkâr edenler, inananlara, “İki topluluktan hangisinin bulunduğu yer daha hayırlı meclis ve mahfili daha güzeldir?” dediler. (Meryem suresi, 73. ayet) D) “Mümin erkekler ve mü’min kadınlar birbirlerinin dostlarıdır. İyiliği emreder, kötülükten alıkoyarlar. Namazı dosdoğru kılar, zekâtı verirler. Allah’a ve Resulüne itaat ederler. İşte bunlara Allah merhamet edecektir. Şüphesiz Allah mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir.” (Tevbe suresi, 71. ayet)

A) Yalnız I

B) Yalnız III

C) I ve II

D) II ve III 24. ADIM

149

ADIM TARAMA TESTİ 2 5. “Gökleri ve yeri hak ve hikmete uygun olarak yaratmış-

tır. Geceyi gündüzün üzerine örtüyor, gündüzü de gecenin üzerine örtüyor. Güneş’i ve Ay’ı da koyduğu kanunlara boyun eğdirmiştir. Bunların her biri, belli bir zamana kadar akıp gitmektedir. İyi bilin ki O, mutlak güç sahibidir, çok bağışlayandır.” (Zümer suresi, 5. ayet)





Yukarıdaki ayetten aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) Güneş ve Ay’ın da eceli vardır. B) Var olan her şeyin bir hikmeti (manası) vardır. C) Evrenin insan gibi bir ölümü olmayacaktır. D) Allah affetmeyi sevendir.

6. Hapşırıklar genellikle burnumuza girerek burun mukozamıza ulaşan yabancı bir parçacıkla ya da dış bir uyarıcıyla başlar. Bu durum da histamin salınımını tetikler ve histaminler de burnumuzdaki sinir hücrelerini rahatsız eder. Bu rahatsızlık da burunda bulunan ve kaşıntı yapan şeyi, güçlü bir hava püskürtmesiyle dışarı atma isteği olarak hapşırığı ortaya çıkarıyor.



Yukarıda verilen tıbbi bilgiler Allah’ın koyduğu hangi sistem ile ilgilidir? A) Canlılardaki biyolojik yasa B) Dünyadaki doğa yasası C) Evrendeki fiziksel yasa D) Canlılardaki toplumsal yasa

8.

8 ve 9. soruları aşağıda verilen metne bağlı kalarak cevaplandırınız. Emîn sözlükte “kendisine güvenilen, hıyanet etmeyen, sözünde duran, vefalı; başkalarından korkmayan kimse” anlamına gelir. Kaynaklarda belirtildiğine göre Hz. Muhammed, Cenab-ı Hakk’ın himayesi sebebiyle Cahiliye Devri’nin yaygın kötülüklerinden hiçbirine bulaşmadan tertemiz büyüdü. Çevresinde en mert, en iyi huylu, en asil, komşuluk haklarını en iyi gözeten, en uysal, en doğru sözlü ve en güvenilir kimse olarak tanındı. Allah-u Teâlâ bütün bu iyi sıfatları onda bir arada topladığı için “Muhammedü’l-emîn” lakabı ile meşhur oldu. Bunun bir delili, Hz. Muhammed’in gençlik yıllarına rastlayan Kâbe’nin tamiri ve Hacerü’l-Esved’in yerine konulması olayındaki rolü ve gördüğü kabuldür. Her kabilenin bu şerefli işte pay sahibi olmayı istemesi üzerine ihtilâf çıkmış, problemin çözümü ertesi gün Kâbe’nin önünde görülecek ilk şahsa bırakılmıştı. Yolu beklenen bu zatın Hz. Muhammed olduğu görülünce herkes, “el-Emîn geliyor” diye memnuniyetini belirtmişti. Bu olay onun eskiden beri emîn sıfatıyla tanındığını göstermektedir. Yine İslamiyet’ten önce, haksızlığa uğrayanların hakkını korumak üzere Mekke’de kurutan Hilfü’l-Fudûl cemiyetine aktif bir üye sıfatıyla katılmıştır. İslam’dan önce Kureyş’ten bazı kişilerin kıymetli eşyalarını Hz. Muhammed’e emanet ettikleri de bilinmektedir. Bu metne göre Hz. Muhammed’in yaşamını kendine örnek alan bir insan için aşağıdakilerden hangisini söylenemez? A) Güvenme (inanma) dostuna, saman doldurur postuna. B) Emanete hıyanet olmaz. C) Doğrunun yardımcısı Allah’tır. D) Doğru söz yemin istemez.

7.

l

Uluslararası göçler, genellikle gelişmemiş ülkelerden gelişmiş ülkelere doğru gerçekleşmektedir.



l

Göçlerin en temel nedeni ekonomik faktörlerdir.



l

Göçlerin fazla olduğu ülkelerde iç karışıklıklar, ekonomik yetersizlikler ve savaşlar görülmektedir.



Yukarıda verilen araştırma sonuçları aşağıdakilerden hangisinin bir kanıtıdır? A) Evrende genel bilgiler elde edilemez. B) Evrende doğa olayları en temel sorundur. C) Evrende uzay bilimi ilerledikçe insan ömrü uzamaktadır. D) Evrende toplumların hareketleri belirli yasalar çerçevesinde oluşur. 150

24. ADIM

9. Aşağıdaki ayetlerden hangisi Hz. Muhammed’in metin-

de anlatılan kişilik özelliğinden bahsetmektedir? A) “Âd ve Semûd kavimlerini, Ress halkını ve bunların arasında pek çok nesilleri de helak ettik.” (Furkan suresi, 38. ayet) B) Firavun, şöyle dedi: “Seni biz küçük bir çocuk olarak alıp aramızda büyütmedik mi? Sen ömrünün nice yıllarını aramızda geçirdin.” (Şuara suresi, 18. ayet) C) “Ey Muhammed! Biz çok iyi biliyoruz ki söyledikleri elbette seni incitiyor. Onlar gerçekte seni yalanlamıyorlar; fakat o zalimler, Allah’ın ayetlerini inadına inkâr ediyorlar.” (En’âm suresi, 33. ayet) D) Bunun üzerine onlar iplerini ve değneklerini attılar ve “Firavun’un gücüyle elbette bizler üstün geleceğiz” dediler. (Şuara suresi, 44. ayet)

ADIM TARAMA TESTİ 3 1. Kur’an’da en geniş yer verilen kıssa, Hz. Musa ve İsrailoğulları’nın serüvenidir. Bu serüvenin de büyük bir kısmı, İsrailoğulları’nın Hz. Yusuf zamanında yerleştikleri, ancak artık zulüm görmeye başladıkları Mısır’dan, Hz. Musa’nın önderliğinde kurtulmalarından sonraki dönemle ilgilidir.



3. Ve dediler ki: Bizi sihirlemek için ne mucize getirirsen getir,

biz sana inanacak değiliz. Biz de ayrı ayrı mucizeler olarak onların üzerine tufan, çekirge, haşere, kurbağalar ve kan gönderdik; yine de büyüklük tasladılar ve günahkâr bir kavim oldular. Üzerlerine azap çökünce, “Ey Musa! Rabbinin sana verdiği söz uyarınca bizim için dua et. Eğer azabı üzerimizden kaldırırsan, mutlaka sana inanacağız ve İsrailoğulları’nı seninle birlikte elbette göndereceğiz” dediler. Fakat erişecekleri bir süreye kadar biz azabı üzerlerinden kaldırınca hemen yeminlerini bozarlar.

Bu metinde verilen bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Hz. Harun, Hz. Musa’nın kardeşidir. B) Hz. Musa, Hz. Yusuf’tan sonraki dönemde yaşamıştır.

(A’râf suresi, 132 - 135. ayet)

C) Hz. Musa İsrailoğulları’na gönderilen elçidir. D) İsrailoğulları, Mısır’da eziyet görmüşlerdir.



Yukarıdaki metinden Firavun ve kavminin hangi tutumu dikkat çekmektedir? A) Hz. Musa’nın, Allah izniyle gösterdiği mucizeler inkârlarından vazgeçirmiştir. B) İnsanoğlunun başına gelen çeşitli musibetler dahi onların bir kısmını hatalarından döndürmemiştir. C) Hz. Musa ve kavmi Mısır’da huzurlu bir şekilde hayat sürmeye başlamıştır. D) Firavun ve büyücüleri Hz. Musa’nın büyüleri karşısında pes etmişlerdir.

2. Sonra onların ardından Musa’yı mucizelerimizle Firavun



ve kavmine gönderdik de o mucizeleri inkâr ettiler; ama bak ki fesatçıların sonu ne oldu! Musa dedi ki: “Ey Firavun! Şüphesiz ki ben âlemlerin Rabbi tarafından gönderilmiş bir peygamberim.” Bana, Allah’a karşı sadece gerçeği söylemem yaraşır. Ben size Rabbinizden açık bir delil (mucize) getirdim. Artık İsrailoğullarını benimle gönder. Firavun, “Eğer açık bir delil getirdiysen haydi göster onu bakalım, şayet doğru söyleyenlerden isen” dedi. (A’râf suresi, 103-106. ayetler)

4. Aşağıdaki ayetlerden hangisi yaratılmışların eceli ve

Yukarıdaki anlatılanların sonrasında Hz. Musa’nın Allah’ın izniyle gösterdiği mucize aşağıdakilerden hangisidir?

(En’âm suresi, 2. ayet)

A) Asası ile denizde yol açmak B) Kayadan deve çıkarmak C) Asasını yılana dönüştürmek D) Ölüyü diriltmek

ölümüyle ilgili değildir?

A) Sonra onu öldürdü ve kabre koydu. Sonra dilediği vakit onu diriltir. (Abese suresi, 21-22. ayetler) B) Sizi bir çamurdan yaratan, sonra ölüm zamanını takdir eden ancak O’dur. Bir de O’nun katında muayyen bir ecel (kıyamet günü) vardır. Siz hâlâ şüphe ediyorsunuz. C) De ki: “Sizin için görevlendirilen ölüm meleği canınızı alacak, sonra Rabbinize döndürüleceksiniz.” (Secde suresi, 11. ayet) D) Andolsun, size öyle bir kitap indirdik ki, sizin bütün şeref ve şanınız ondadır. Hâlâ aklınızı kullanmayacak mısınız?” (Enbiyâ suresi, 10. ayet)

24. ADIM

151

ADIM TARAMA TESTİ 3 5. Hurafeler, insanın bilgisiz kaldığı ve aklını aktif olarak kul-

lanamadığı durumlarda ortaya çıkar. Bu zaaf, ancak eğitimle ortadan kaldırılabilir. Kur’an, nazil olduğu Arap toplumunda bu tip inançlarla mücadele etmiştir. Ancak sonraki asırlarda Müslümanlar binlerce batıl inanç ve hurafe üretmişlerdir. Aslında tarihsel süreç takip edildiğinde sadece hurafelerin şekli değişikliğe uğramıştır. Ve Kur’an, ne zaman olursa olsun hurafelere nasıl bir tutum sergilenmesi gerektiği konusunda rehberlik etmiştir.



Aşağıdaki ayetlerden hangisi uydurma inanışlara karşı Kur’an’ın koyduğu tavrı gösteren ayetlerden değildir? A) Sana, hilalleri soruyorlar. De ki: “Onlar, insanlar ve hac için vakit ölçüleridir. İyilik, evlere arkalarından girmeniz değildir. Ama iyi davranış, takva sahibi (Allah’a karşı gelmekten sakınan) insanın davranışıdır. Evlere kapılarından girin. Allah’a karşı gelmekten sakının ki kurtuluşa eresiniz. (Bakara suresi, 189. ayet) B) Onlar öyle kimselerdir ki, şayet kendilerine yeryüzünde imkân ve iktidar versek, namazı dosdoğru kılar, zekâtı verir, iyiliği emreder ve kötülüğü yasaklarlar. Bütün işlerin akıbeti Allah’a aittir. (Hac suresi, 41. ayet) C) Allah, ne “Bahîre”, ne “Sâibe”, ne “Vasîle”, ne de “Hâm” diye bir şey meşru kılmamıştır. Fakat, inkâr edenler Allah’a karşı yalan uyduruyorlar. Zaten çoklarının aklı da ermez. (Mâide suresi, 103. ayet)

6. İslam dininde bazı ibadetler beden ile, bazıları mal ile bazıları ise hem beden hem de mal ile yapılan ibadetlerdir.



Aşağıdakilerden hangisi yalnızca mal ile yapılan ibadete işaret eden bir ayettir? A) “Ey iman edenler! Allah’a karşı gelmekten sakınmanız için oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi, size de farz kılındı.” (Bakara suresi, 183. ayet) B) “(Ey Muhammed!) Gündüzün iki tarafında ve gecenin gündüze yakın vakitlerinde namaz kıl. Çünkü iyilikler kötülükleri giderir. Bu, öğüt alanlar için bir öğüttür.” (Hûd suresi, 114. ayet) C) “Sadakalar (zekâtlar), Allah’tan bir farz olarak ancak fakirler, düşkünler, zekât toplayan memurlar, kalpleri İslam’a ısındırılacak olanlarla (özgürlüğüne kavuşturulacak) köleler, borçlular, Allah yolunda cihad edenler ve yolda kalmış yolcular içindir. Allah, hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.” (Tevbe suresi, 60. ayet) D) “Şüphesiz Safa ile Merve, Allah’ın (dininin) nişanelerindendir. Onun için her kim hac ve umre niyetiyle Kâbe’yi ziyaret eder ve onları da tavaf ederse, bunda bir günah yoktur. Her kim de gönlünden koparak bir hayır işlerse, şüphesiz Allah onu bilir, karşılığını verir.” (Bakara suresi, 158. ayet)

D) Ey iman edenler! (Aklı örten) içki (ve benzeri şeyler), kumar, dikili taşlar ve fal okları ancak, şeytan işi birer pisliktir. Onlardan kaçının ki kurtuluşa eresiniz. (Mâide suresi, 90. ayet)

7. Aşağıdaki kavramlardan hangisini Allah’ın evrene koyduğu düzeni anlamaya çalışırken kullanamayız? A) Kısmet B) Ölçü C) Ahenk D) Kanun

152

24. ADIM

ADIM TARAMA TESTİ 4 1. “Rahman’ın kulları, yeryüzünde vakar ve tevazu ile yürü-

yen kimselerdir. Cahiller onlara laf attıkları zaman, “Selam!” der (geçer)ler.” (Furkan suresi, 63. ayet)



4. “İyilik, yüzlerinizi doğu ve batı tarafına çevirmeniz değildir. Asıl iyilik, o kimsenin yaptığıdır ki Allah’a, ahiret gününe, meleklere, kitaplara, peygamberlere inanır. (Allah’ın rızasını gözeterek) yakınlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışlara, dilenenlere ve kölelere sevdiği maldan harcar, namaz kılar, zekât verir. Antlaşma yaptığı zaman sözlerini yerine getirir. Sıkıntı, hastalık ve savaş zamanlarında sabreder. İşte doğru olanlar, bu vasıfları taşıyanlardır. Müttakîler ancak onlardır!” (Bakara suresi, 177. ayet)

Aşağıdaki hadislerden hangisi yukarıdaki ayetin çizdiği Müslüman karakteri ile aynı doğrultudadır? A) “Gerçek babayiğit, güreşte rakibini yenen değil, öfkelendiği zaman nefsine hâkim olan kimsedir.” B) “Namaz kılmayanın dini sağlam değildir. Dinde namazın yeri, vücutta başın yeri gibidir.” C) “Münafıklara en ağır gelen namaz, yatsı ile sabah namazını cemaatle kılmaktır. Bunlardaki ecri bilen, sürünerek de olsa, cemaate gelir.”



A) “Bir kimse kibirlene kibirlene sonunda zalimler grubuna kaydedilir. Böylece zalimlere verilen ceza ona da verilir.”

D) “Büyük günahlardan kaçınıldığı müddetçe, beş vakit namaz ile iki cuma, aralarında işlenen küçük günahlara kefarettir.”

B) “Kim Müslüman bir köleyi azat ederse, o kölenin her organına karşılık Allah da onun bir organını cehennemden azat eder.”

2. “Yeminlerinizi aranızda hile ve fesat sebebi yapmayın.

C) “Size cehennemliklerin kimler olduğunu söyleyeyim mi? Katı kalbli, kaba, cimri ve kurularak yürüyen kibirli kimselerdir.”

Sonra sağlamca bastıktan sonra ayak(larınız) kayar da Allah yolundan sapmanız sebebiyle kötü azabı tadarsınız. (Ahirette de) sizin için büyük bir azap vardır.” (Nahl suresi, 94. ayet)



3.

B) Eşitlik

C) Güven

D) Cesaret

I. “Yeryüzünde böbürlenerek yürüme. Çünkü sen yeri asla yaramazsın, boyca da dağlara asla erişemezsin.” (İsrâ suresi, 37. ayet)



II. “Küçümseyerek surat asıp insanlardan yüz çevirme ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme! Çünkü Allah, hiçbir kibirleneni, övüngeni sevmez.” (Lokmân suresi, 18. ayet)



III. “Yürüyüşünde tabii ol. Sesini alçalt. Çünkü seslerin en çirkini, şüphesiz eşeklerin sesidir!” (Lokmân suresi, 19. ayet)



D) “Allah güzeldir, güzeli sever. Kibir ise hakkı kabul etmemek ve insanları küçümsemektir.”

Yukarıdaki ayette vurgulanan verilen sözde durmamak aşağıdaki duygulardan hangisini tehlikeye atar? A) Adalet

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen ayetlerde açık olarak uzak durulması istenen tutum ve davranışlardan değildir? A) Kibirlenmek B) Bağırarak konuşmak C) Kendini yüceltmek D) Yalan söylemek

Yukarıdaki ayette Müslümana verilen kölelerle ilgili sorumluluğa dair Hz. Muhammed aşağıdaki sözlerinden hangisini söylemiştir?

5.

l

Kır atın yanında duran ya huyundan ya suyundan.



l

Üzüm üzüme baka baka kararır.



l

Körle yatan şaşı kalkar.



Yukarıda verilen atasözlerinin verdiği mesaj, aşağıdaki ayetlerden hangisiyle ilişkilendirilebilir? A) De ki: “Ey insanlar! Ben sizin için ancak apaçık bir uyarıcıyım.” (Hac suresi, 49. ayet) B) Zulmedenlere meyletmeyin. Yoksa size de ateş dokunur. Sizin Allah’tan başka dostlarınız yoktur. Sonra size yardım da edilmez. (Hûd suresi, 113. ayet) C) Ey Muhammed! Biz, Allah’a karşı gelmekten sakınanları Kur’an ile müjdeleyesin, inat eden bir topluluğu da uyarasın diye, onu senin dilin ile (indirip) kolaylaştırdık (Meryem suresi, 97. ayet) D) (Ey Muhammed!) De ki: “Ben ancak bir uyarıcıyım. Her şey üzerinde mutlak otorite sahibi olan bir Allah’tan başka hiçbir ilah yoktur.” (Sâd suresi, 65. ayet) 24. ADIM

153

ADIM TARAMA TESTİ 4 6 ve 7. soruları aşağıda verilen metne bağlı kalarak cevaplandırınız.

Kur’an’da Hz. Peygamber’in insan olduğunun vurgulanması, Kur’an’ın iniş sürecinde bir sorun olarak algılandığının bir göstergesidir. Cahiliye putperestliğinin parçası olan kâhinlik (gelecekten haber verme), cinlerin gaybdan haber verdiği ve meleklerin Allah’ın kızları olduğu gibi cahilce inanışlar, zihinsel seviyeyi gerçekle gerçek olmayanı, tabii olanla tabiatüstünü ayıramayacak derecede körleştirmişti. Bu zayıflatılmış zihin yapısından dolayı, Cahiliye Arapları kendi içlerinden, her yönüyle normal bir insanın Allah’tan vahiy almasını kavramakta ve kabullenmekte güçlük çektiler. Onlara göre bir insanın Allah ile iletişime geçebilmesi, onun günlük hayatında da olağanüstülüklerle donatılmış olmasını gerektirmeliydi. Oysa ki önceden beri tanıdıkları Hz. Muhammed, vahiy alma iddiası dışında normal bir beşerdi. Cahiliye Araplarının bu kısır zihinsel kalıplarını değiştirmek için Kur’an birçok ayette bu konuya örnek vermiştir.

6. Aşağıdaki ayetlerden hangisi metnin sonuna eklenirse anlatılan konu temellendirilmiş olmaz?

A) De ki: “Ben size, ‘Allah’ın hazineleri benim yanımdadır’ demiyorum. Ben gaybı da bilmem. Size ‘Ben bir meleğim’ de demiyorum. Ben sadece, bana gönderilen vahye uyuyorum.” De ki: “Görmeyenle gören bir olur mu? Siz hiç düşünmez misiniz?” (En’am suresi, 50. ayet) B) De ki: “Ben de ancak sizin gibi bir insanım. Fakat bana ilahınızın yalnızca bir tek ilah olduğu vahyediliyor. Artık O’na yönelin ve O’ndan bağışlanma dileyin. Allah’a ortak koşanların vay hâline!” (Fussilet suresi, 6. ayet)



8 ve 9. soruları aşağıda verilen metne bağlı kalarak cevaplandırınız. Ahlak âlimlerine göre dünyada sorumluluk duygusu taşıyan tek varlık insandır. Diğer varlıklarda bulunmayan akıl ve iradeye sahip olan insan kendine özgü inancı, değer yargıları ve yaşama tarzıyla bir şahsiyettir. Âlimlere göre üç otoriteye göre üç türlü sorumluluk bulunduğu kabul edilir. 1. Vicdanî (ahlakî) sorumluluk: Olumsuz sebeplerle yaratılışı (fıtrat) bozulmamış her insan, ruhî yapısında yer alan ve yerine göre kendisini takdir eden veya suçlayan vicdanın otoritesini hisseder. 2. İçtimaî sorumluluk: İslamiyet kişinin hayatını kendisinde başlayıp kendisinde biten bir olay olarak görmemiş, bir yandan bireyi toplum karşısında sorumlu kılarken bir yandan da topluma insanların iyiliği uğruna çaba harcama sorumluluğu yüklemiştir. Bu tür sorumluluğu denetleyip değerlendiren otorite bireyi kuşatan sosyal çevredir. 3. Dinî sorumluluk: İnsanı aşan en yüksek kudret sahibi ilahi otorite tarafından belirlenen bu tür sorumluluk, inanma ihtiyacından doğup diğer iki sorumluluk çeşidinin eksikliğini tamamlar. Dinî şuurun zayıfladığı toplumlarda gözlenen ahlakî düşüş, kalplerden ahiret kaygısının ve Allah korkusunun silinmesi durumunda ahlakî ve içtimaî sorumlulukların da çöküşünün kaçınılmaz olduğunu göstermektedir

8. Bu metinde geçen içtimaî sorumluluk türünde olarak

aşağıdakilerden hangisine karşı bir sorumluluk hissi bulunmaktadır? A) İnsanın Allah’a karşı B) İnsanın kendine karşı C) İnsanın topluma karşı D) İnsanın ailesine karşı

C) “Yahut (içlerindekilerin) yaptıklarından dolayı onları helak eder, birçoğunu da affeder.” (Şûrâ suresi, 34. ayet)

9. Aşağıdakilerden hangisi insandaki vicdanî sorumlulu-

D) De ki: “Ben türedi bir peygamber değilim. Bana ve size ne yapılacağını da bilmem. Ben sadece bana vahyedilene uyarım. Ben sadece apaçık bir uyarıcıyım.” (Ahkaf suresi, 9. ayet)

A) İnsanlar tuhaftır! Fena birşey yapmakta olduklarını hissedecek olurlarsa mutlaka en evvel vicdanlarını susturacak bir sebep bulurlar .

7. Arapların bu gibi yanlış inanışlar içerisinde olmalarının temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir? A) İçinde bulunulan bilgisizlik B) İçinde yaşanılan yüzyıl C) İçinde bulunulan çöl mekan D) İçinde bulunulan gelenekler

154

24. ADIM

ğa dair söylenmiş bir söz değildir?

B) Bir insanın vicdanına göre doğru olan, aynı koşullar söz konusu olduğu sürece diğer insanların vicdanları için de doğrudur. C) İnsanlar kötülüğü, arzuları kuvvetli olduğundan dolayı değil, vicdanları zayıf olduğundan dolayı yaparlar. D) Nerede ve nasıl olursan ol, Allah’tan kork! Kötülük işlersen, hemen ardından bir iyilik yap ki, o kötülüğü silip yok etsin. İnsanlara karşı da güzel ahlakla muamele et!

ADIM TARAMA TESTİ 5 1. İsrailoğulları’nın tarihte firavunlarla (Mısır kralları) tanış-

tıkları dönem, Hz. Yusuf’un yaşadığı dönemdir. Kur’an’ın açıklamalarına göre, İsrailoğulları Hz. Yusuf’un, zamanın firavununun himayesine girmesi ve devlet yönetiminde önemli bir görev üstlenmesi sayesinde Mısır’a yerleşmişlerdir. Bütün bu gelişmeler MÖ 19. yüzyıldır.



3. Aşağıdaki ayetlerden hangisi Kur’an-ı Kerim’in ahlak üzerine koyduğu ilkeleri içermez?

A) “Yeminlerinizi aranızda hile ve fesat sebebi yapmayın. Sonra sağlamca bastıktan sonra ayak(larınız) kayar da Allah yolundan sapmanız sebebiyle kötü azabı tadarsınız. (Ahirette de) sizin için büyük bir azap vardır.” (Nahl suresi, 94. ayet)

Yukarıda verilen paragrafta aşağıdakilerden hangisinin yanıtı bulunmaktadır?

B) “(Allah’ın emirlerini) Onlara iyice açıklasın diye her Peygamber’i yalnız kendi kavminin diliyle gönderdik. Artık Allah’tan dileyen sapar, dileyen de doğru yola girer. Çünkü O, güç ve hikmet sahibidir.” (İbrâhîm suresi, 4. ayet)

A) Hz. Yusuf’un yaşadığı dönem ne zamandır? B) Hz. Yusuf’un babası kimdir? C) Hz. Yusuf kardeşleri tarafından neye uğratılmıştır? D) Hz. Yusuf kardeşlerine kötülük konusunda mukabele etmiş midir?

C) “Size bir selam verildiği zaman, ondan daha güzeliyle veya aynı selamla karşılık verin. Şüphesiz Allah, her şeyin hesabını gereği gibi yapandır.”

(Nisâ suresi, 86. ayet)

D) “Biz, insana, ana babasına iyilik etmesini emrettik. Şayet onlar seni, hakkında hiçbir bilgin olmayan şeyi bana ortak koşman için zorlarlarsa, bu takdirde onlara itaat etme. Dönüşünüz ancak bana olacaktır ve ben yapmakta olduklarınızı size haber vereceğim.” (Ankebut suresi, 8. ayet)

2.

I. Allah’ın varlığının delilleri



II. Namazın farziyeti



III. İslam’da iyi ve övülen davranışlar



IV. Kıyamet ve yeniden dirilme



Yukarıdakilerden hangileri Kur’an’ın itikadi konuları arasında gösterilmektedir? A) I ve II

B) II ve III

C) III ve IV

D) I ve IV

4.

l

Bir adam, Peygamber’e (s.a.v.) geldi. Onun karşısında durunca adam korkudan titremeğe başladı. Bunun üzerine Resûlullah (s.a.v.): “Korkma rahat ol. Ben kral değilim. Ben ancak Kureyş’ten kuru et yiyen bir kadının oğluyum.” dedi.



l

Hz. Aişe (r.a.) şöyle anlattı: “Ya Resûlullah! Allah beni sana feda kılsın. Bir şeye yaslanarak yemek ye, çünkü bu senin için daha rahat olur.”dedim. Bunun üzerine Resûlullah (s.a.v.): “Hayır! Ben kulun yemek yediği gibi yer, kulun oturduğu gibi otururum.” dedi.



Hz. Muhammed’in (s.a.v.) sürekli buna benzer açıklamalar yapmasına sebep olan sorun aşağıdakilerden hangisidir? A) İnsanların ticaretle uğraşması B) İnsanların doğan kız çocuklarını değersiz görmesi C) İnsanların yeni doğan çocukları sütannelere vermesi D) İnsanların düşüncesindeki olağanüstü peygamber yanılgısı 24. ADIM

155

ADIM TARAMA TESTİ 5 5.

l

Alçakgönüllü olmak



l

Oruç tutmak



l

İyilerle dost olmak



l

Meleklerin varlığına inanmak



l

Görgülü olmak



8. “Harcamaya kendinden başla! Artanı çoluk çocuğuna sarf et.

Yukarıdakilerden kaç tanesi Kur’an’ın alanına dahil edilir? A) Bir

B) İki

C) Üç

D) Dört

Ailenden bir şey artarsa, bunu da yakınlarına harca. Bunlardan arta kalanı da sağındaki solundaki komşulara ver!” (Hadis-i Şerif)

iman (itikad)

Yukarıda Hz. Muhammed’in sözüne kaynak olan ayet aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) “Ey iman edenler! Sabrederek ve namaz kılarak Allah’tan yardım dileyin. Şüphe yok ki, Allah sabredenlerle beraberdir.” (Bakara suresi, 153. ayet) B) “Akrabaya, yoksula ve yolda kalmış yolcuya haklarını ver, fakat saçıp savurma.” (İsrâ suresi, 26. ayet)

6. Aşağıdaki ifadelerden hangisi Kur’an’ı Kerim’in temel özelliklerinden değildir?

C) “Yine onlar ki, emanetlerine ve verdikleri sözlere riayet ederler.” (Mü’minûn suresi, 8. ayet)

A) Kur’an-ı Kerim Peygamberimize indiği gibi hiçbir değişikliğe uğramadan bize kadar gelmiştir.

D) “Güzel bir söz ve bağışlama, peşinden gönül kırma gelen bir sadakadan daha hayırlıdır. Allah, her bakımdan sınırsız zengindir, halîmdir (hemen cezalandırmaz, mühlet verir).” (Bakara suresi, 263. ayet)

B) Kur’an-ı Kerim, Arap toplumuna gönderilen bir kitaptır. O asrın ihtiyaçlarını karşılayacak hakikat ve hikmetlerle doludur. C) Kur’an-ı Kerim toplu olarak değil, zaman ve olaylara göre ayetler ve sureler hâlinde parça parça inmiştir. D) Kur’an-ı Kerim son ilahi kitaptır. Ondan sonra başka ilahi kitap gelmeyecektir. Kur’an’ın hükümleri kıyamete kadar geçerli olacak, değişmeyecektir.

7. Dinin kaynağı vahiydir. İnsanlar için doğru olana ulaşma-

9. İslam öncesinde Araplar’ın ahlak anlayışı hakkındaki kay-

naklar, Cahiliye şiiri ve atasözleriyle Kur’an ve Sünnet gibi İslami belgelerdir. Bu kaynaklardan edinilen bilgilere göre Cahiliye edebiyatında ahlak kelimesine rastlanmamaktadır. Hayır, mâruf ve hak gibi ahlaki muhteva taşıyan kavramlar yanında Cahiliye erdemlerini ifade etmek üzere şecaat, kerem, sehâ, cûd ve vefâ gibi çeşitli kavramlarla bunların zıtlarının kullanımı da oldukça yaygındı. Ancak bütün bu kavramlar yüksek ve bilinen bir ahlak anlayışını ifade etmekten tamamen uzak olup dünyevi ve kabileci bir karakter taşımaktaydı.

nın kaynağı da Kur’an’dır. Yüce Allah bunu ayetlerinde de açıklayarak vurgulamıştır. İslam dininin bir diğer kaynağı ise Hz. Muhammed’in sünnetidir.



Aşağıdaki ayetlerden hangisi vahyin doğru bilginin kaynağı olduğunu vurgulamaz? A) “İşte bunlar, Allah’ın ayetleridir. Onları sana gerçek olarak okuyoruz. Artık Allah’tan ve O’nun ayetlerinden sonra hangi söze inanacaklar?” (Casiye suresi, 6. ayet) B) De ki: “Ey insanlar, size Rabbinizden gerçek (Kur’an) gelmiştir. Artık kim doğru yola girerse, ancak kendisi için girer. Kim de saparsa ancak kendi aleyhine sapar. Ben sizden sorumlu değilim.” (Yûnus suresi, 108. ayet) C) “Hak (gerçek) Rabbindendir. O hâlde, sakın şüphe edenlerden olma.” (Âl-i İmrân suresi, 60. ayet) D) “Ailene namazı emret ve kendin de ona devam et. Senden rızık istemiyoruz. Sana da biz rızık veriyoruz. Güzel sonuç, Allah’a karşı gelmekten sakınmanındır.” (Tâhâ suresi, 132. ayet) 156

24. ADIM



Yukarıdaki metinden Arapların Cahiliye Dönemi’nde sahip oldukları ahlak hakkında aşağıdakilerden hangisi net olarak söylenebilir? A) Cahiliye Araplarında ahlak kavramına yakın hiçbir kavram yoktur. B) Evrensel ahlak düzeyi konusunda dünyada dönemin lideridirler. C) Ahlaki erdemler kabile içi gibi dar kapsamda geçerlilik göstermektedir. D) Cahiliye Dönemi’nden kalan eserler yoktur.

YAZILIYA HAZIRLIK A. Aşağıdaki tabloda noktalı boşluklara verilmiş olan kelimeleri yerleştirelim. Kul Hakkı Sigara Aile İçki İslam

1.

“………… bütün kötülüklerin anasıdır.”

2.

“Allah katında hak din …………..dır.”

3.

İnsanın başka insana ait olan bir malı, eşyayı izni ve rızası olmadan kullanmasına, yemesine, harcamasına …………………………………. denir.

4.

Kumar oynamak, toplumun temeli olan ……………………………………… kurumunu derinden sarsar.

5.

Dumanıyla insanları yavaş yavaş ölüme götüren ………......………. İslam âlimlerince haram olduğu kesindir.

B. Günlük hayatımızdan hangi davranışlar veya işlerimiz bizi “Kul Hakkı Yeme” durumuna düşürebilir? 7 tane örnek yazalım.

1. ………………………………………………………………................................................................................................ 2. ………………………………………………………………................................................................................................ 3. ………………………………………………………………................................................................................................ 4. ………………………………………………………………................................................................................................ 5. ………………………………………………………………................................................................................................ 6. ………………………………………………………………................................................................................................ 7. ………………………………………………………………................................................................................................

C. Aşağıdaki tabloda verilmiş olan cümlelerden doğru olanların başına “D” ; yanlış olanları başına “Y” yazınız. 1. ……

İş sağlığı ve güvenliği konusunda edinilecek temel hedef üretimin aksamaması olmalıdır.

2. ……

Peygamberimiz, çoğu sarhoş eden maddenin azının da haram olduğunu belirtmiştir.

3. ……

Evrende yaratılan varlıkların en şereflisi görünmeyen varlıklardır.

4. ……

İçki içmek, insanın sahip olduğu aklını kullanmasına engel olmaktadır ve haramdır.

5. ……

Sigara içmek, insanın kendi eliyle kendine zarar vermesi olduğundan dolayı haramdır.

D. İçki içen veya uyuşturucu kullanan bir insanın kendine verdiği zararlar nelerdir?

E. Ailede biri sarhoş bir şekilde eve geldiğinde diğer aile bireyleri hangi duyguları yaşar?

24. ADIM

157

YAZILIYA HAZIRLIK F. Aşağıdaki kavramların tanımlamalarını yapıp birer örnek verelim.

Hoş görmek: ………………………………………………………………............................................................................... Örnek: ………………………………………………………………........................................................................................... Hor görmek: ………………………………………………………………................................................................................. Örnek: ……………………………………………………………….......................................................................................... Merhamet: ………………………………………………………………................................................................................... Örnek: ………………………………………………………………......................................................................................... Bağışlamak: ……………………………………………………………….............................................................................. Örnek: ……………………………………………………………….........................................................................................

158

G. Merhamet ve bağışlamanın olmadığı toplumda neler meydana gelir?

H. Merhamet ve bağışlamanın var olduğu toplumda neler meydana gelir?

1.

............................................................................

1.

............................................................................

2.

............................................................................

2.

............................................................................

3.

............................................................................

3.

............................................................................

4.

............................................................................

4.

............................................................................

5.

............................................................................

5.

............................................................................

6.

............................................................................

6.

............................................................................

24. ADIM

CEVAP ANAHTARI 1. ADIM:

2. ADIM:

Kader İnancı (Kader ve Kaza İnancı)

Kader İnancı (İnsan İradesi ve Kader)

Şimdi Sen (Sayfa - 3) Çıkmış Soru 1. C 2. B 3. B Neden Çıkmasın? 1. B 2. C

Şimdi Sen (Sayfa - 9) Çıkmış Soru 1. C 2. D 3. B Neden Çıkmasın? 1. B 2. A 3. D

3. B

Adım Tarama Testi (Sayfa - 4) 1. C 2. B 3. D 5. D 6. B 7. D 9. D 10. A

Adım Tarama Testi (Sayfa - 10) 1. B 2. A 3. C 4. D 5. B 6. C 7. D 8. A 9. B 4. A 8. A

Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 6) 1. Evrenin kanunlarını bilmek, ona uygun çözümler üretmeyi doğurur. 2. Allah evrenin işleyişi ile ilgili kanunlar var etmiştir. Bu sistemlerden biri de Güneş Sistemidir. İnsanlar Güneş Sistemindeki hareketleri gözlemleyerek zamanı devrelere ayırmıştır. Allah’ın koyduğu bu sistemdeki kusursuzluğun sayesinde takvim, yıl, ay, gün ve saat gibi zaman ifadeleri oluşturabilmişlerdir. Bu buluşların temelinde fiziksel yasalar bulunmaktadır. 3.

I. II. III. IV.

Adalet Eşitlik Hoşgörü Özgürlük

4. Kader: Evrenin yasalarıdır. Örneğin Dünya’nın dönmesi Kaza: Kanunların çalışmasıdır. Örneğin çocuğun doğması Fiziksel Yasa: Hareket ve enerji yasalarıdır. Örneğin yer çekimi Biyolojik Yasa: Canlıların yasasıdır. Örneğin kanın dolaşım sistemi Toplumsal Yasa: Birlikte yaşama kurallarıdır. Örneğin adil toplumların huzurlu olması

Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 12) A. 2. Akıl sahibi olmak 3. Özgürlük sahibi olmak 4. Özgür iradeye sahip olmak B. Küllî İrade 2. Hangi mekanda dünyaya geleceğimiz 3. Hangi ailede dünyaya geleceğimiz 4. Ailede kaçıncı çocuk olacağımız 5. Cinsiyetimiz 6. Ecelimiz 7. Göz rengimiz, sesimiz

Cüz-î İrade 2. Güzel söz konuşma 3. İyilik yapma 4. Derslere çok çalışma 5. İbadetleri yerine getirme 6. Sağlıklı beslenme 7. Spor yapma

C.

1. 2. 3. 4.

İçinde bulunduğumuz zamanı verimli kullanmalıyız. Planlama yapmalıyız. Kendimizi geliştirecek değişimlere açık olmalıyız. Çok çalışmalıyız.

159

CEVAP ANAHTARI 3. ADIM:

4. ADIM:

Kader İnancı (Kaderle İlgili Kavramlar - I)

Kader İnancı (Kaderle İlgili Kavramlar - II)

Şimdi Sen (Sayfa - 15)

Şimdi Sen (Sayfa - 21) Çıkmış Soru 1. D 2. D

Çıkmış Soru 1. A

2. D 3. D

Neden Çıkmasın? 1. B 2. C 3. C

Neden Çıkmasın? 1. D

2. C

3. C

Adım Tarama Testi (Sayfa - 22)

Adım Tarama Testi (Sayfa - 16) 1. A

2. C 3. D

4. B

5. B

7. B

8. A 9. B 10. D 11. C

6. B



1. C

2. A 3. D

4. C

5. A

7. D

8. B 9. D 10. A

11. D

6. B 12. B

Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 24)

Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 18) A. 2. Tarlama ektiğin bitkinin neye ihtiyaç duyacağını araştırıp yetiştiriyorum. 3. İyilik yapıyorum, bunları Allah’ın göreceğini biliyorum. 4. Yolculuğa çıkmadan önce tüm hazırlıkları yapıyorum. 5. Geleceğimle ilgili ciddi planlamalar yapıyorum ve uyguluyorum. B. 2. Ne ekersen onu biçersin. 3. Dünya ahiretin tarlasıdır. C.

1. A

2. C

Yanlış Kader Anlayışının Sonuçları A. 2. İnsan mutsuzluk hisseder. 3. Geleceğe dair umutlar tükenir. 4. Allah’a iman zayıflar. Doğru Kader Anlayışının Sonuçları 2. Hayatında mutluluğa ulaşma yollarını bulur. 3. Dünya ve ahiret ilişkisini kurar. 4. Evrenin işleyişini anlar ve doğayı korur. 5. Gerçeğe uygun hayaller kurar. 6. İnsanın sorumlu olduğu hayalleri fark eder, ona uygun davranışlarını seçer. B. Kur’an’ı okuyup anlaması gerekir. C. 1. Olay dini bir olay değil. Ancak zihinlerdeki yanlış kalıplar ortaya çıkmaktadır. Olayın sebepleri tamamen insani ihmallerdir. İhmalleri yapan Allah değildir. 2. Yanlışlık vardır. Sebep sonuç ilişkileri, yasaları çerçevesinde bu olay yaşanmıştır. 3. Hayır, Allah evrene kurallar koymuştur. Her şey bu kurallar çerçevesinde işler. İhmaller kazayı doğurur. Sebep insanların yaptıkları ya da yapmadıklarıdır. 4. Çaresizlik duygusuyla insanın hakkını savunmasını engellemiştir. 5. Kader, Allah’ın evrenin işleyişi için koyduğu yasaların tamamıdır. Her şey bu yasalara tabidir. Bu davranışlarımızı Allah yaptırıyor anlamına gelmez.

160

CEVAP ANAHTARI 5. ADIM:

6. ADIM:

Kader İnancı (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Musa (a.s.)Bir Ayet Tanıyorum: Ayet el Kürsi ve Anlamı)

Zekât ve Sadaka

Şimdi Sen (Sayfa - 28) Çıkmış Soru 1. D 2. B Neden Çıkmasın? 1. A 2. B 3. D Adım Tarama Testi (Sayfa - 29) 1. D

2. B 3. D 4. A 5. A

Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 30) A. 1. Tahtını kaybetme korkusu 2. Ateşin tahtını yok ettiğini 3. Tevrat 4. İsrailoğulları 5. Dönemin kralı kendini ilah kadar güçlü görüyordu. 6. Hz. Harun, kardeşiydi B. I. İlah II. izni III. şefaat IV. ilminden V. güç

(İslamın, Paylaşmaya ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem) Şimdi Sen (Sayfa - 33) Çıkmış Soru 1. C 2. B 3. A Neden Çıkmasın? 1. B 2. B 3. C Adım Tarama Testi (Sayfa - 34) 1. D 2. D 3. A 4. C 5. A 6. D 7. A 8. B 9. B 10. D Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 36) A. Allah’ın gözünde insanı kıymetli yapacak olan O’nun emirlerine uymak olacak. Yardımlaşmak ve paylaşmak konusunda cimrilik etmeyip paylaşan, veren kişi üstün olacak.

B. Maddi İhtiyaçlar 2. Yiyecekler 3. Giyecekler 4. Sağlık ihtiyaçları 5. Barınma - ev 6. Ulaşım için maddiyat Manevi İhtiyaçlar 2. Samimiyet 4. Konuşmak - sohbet etmek

3. Dostluk 5. Paylaşmak

C. Artırır / Zor durumda olan bir insanın derdini paylaşmak iç huzur verir. Örneğin üzgün bir arkadaşımızla konuşup onun moralini düzeltmek bizim sevinimizi arttırır.

D. Azaltır / Zor durumda olan bir insana gidip dertleri paylaşıldığında içini dökmüş olacak ve rahatlayacaktır.

C. – Bir oluşu

– Hayy (diri) oluşu



– Sonsuz ilim sahibi oluşu

E. Kendinden çok başkasını düşündüğü, dünya güzelliklerinden daha çok ahireti istediği görülmektedir.

161

CEVAP ANAHTARI 7. ADIM:

8. ADIM:

Zekât ve Sadaka (Zekât ve Sadaka İbadeti)

Zekât ve Sadaka (Zekât ve Sadaknın Bireysel ve Toplumsal Faydaları)

Şimdi Sen (Sayfa - 39) Çıkmış Soru 1. C 2. C

Şimdi Sen (Sayfa - 45) Çıkmış Soru 1. C 2. D 3. A

Neden Çıkmasın 1. C 2. D 3. B

Neden Çıkmasın? 1. D 2. B 3. B Adım Tarama Testi (Sayfa - 46) 1. A 2. C 3. B 6. D 7. B 8. A

Adım Tarama Testi (Sayfa - 40) 1. C

2. D

9. A 10. D

3. B

4. A

5. C

6. B 7. A

8. D

11. A 12. D 13. C 14. C 15. B 16. A

Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 42) A. Temel İhtiyaçlar 1. Barınma

2. Yemek - İçmek 3. Giyinmek

4. Sağlık

5. Ulaşım

6. Eğitim öğretim

Sahip Olunması Gereken Mal Birikimi Temel ihtiyaçların yanında

n

85 gram altın veya bu altının değerine uygun mal sahibi olmak.

n

Para, altın, gümüş, ticaret malı olabilir.

n

Hayvan olabilir.

n

Toprak mahsulu olabilir.

n

Malın üzerinde en az bir yıl geçmesi gerekir.

n

B.

1. d

2. a

3. b

Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 48) A. 1. n Bencilliği giderir. n Kıskançlığı giderir. n Samimiyeti artırır. n Cimriliği giderir. n Sevap kazandırır. 2. n İnsanlar arasındaki dostluk ve kardeşliği artırır. n Fakirlik ve zenginlik arasındaki farkı azaltır. n Kardeşliği artırır. B. 1. Ramazan ayı içerisinde, bayram gününe kadar muhtaç olana, Diyanet İşleri Başkanlığı'nın belirlediği miktarın ailedeki kişi sayısına verilmesidir. Vacip bir ibadettir. 2. Fitre’dir. 3. Günlük yiyecek fiyatı. 4. Ailedeki kişi sayısının, kişi başı verilmesi gereken fitre ile çarpılmasıyla. 5. Ailemde dört kişi var. 4 x 20 = 80 TL.

9. ADIM:

4. c

C. Zekat ve sadaka bir ibadettir. Bu ibadeti yerine getirirken yardım edilen kişi küçümsenmez, gözüne sokulmaz, gizli gizli verilir, alçakgönüllükle verilir, karşılık beklenmez.

4. D 5. C 9. D 10. C 11. A

Zekât ve Sadaka (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Şuayb (a.s.)Bir Sure Tanıyorum: Maûn Suresi ve Anlamı) Şimdi Sen (Sayfa - 52) Neden Çıkmasın? 1. B 2. C 3. C 4. B 5. D 6. C Adım Tarama Testi (Sayfa - 53) 1. C 2. B 4. A 5. D 7. C 8. A 10. D 11. C

162

3. A 6. B 9. C

CEVAP ANAHTARI 10. ADIM:

Din ve Hayat (Din, Birey ve Toplum)

D. Mutluluk ve huzur getirir. Güvenli bir ortam oluşmasına katkı sağlar. Yardımlaşan ve dayanışma hâlinde olan, kardeşçe bir toplum oluşturur.

Şimdi Sen (Sayfa - 58) Çıkmış Soru 1. C 2. B

E.

1. c

2. a

3. e

4. b

5. d Neden Çıkmasın? 1. B 2. A 3. D



Adım Tarama Testi (Sayfa - 59) 1. C 2. C 3. A 4. D 5. D 6. B 7. C 8. D 9. D 10. A 11. D 12. B 13. A 14. C

11. ADIM: Din ve Hayat (Dinin Temel Gayesi)

Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 62) A. 1. İMANIN ESASLARI ● Allah’ın varlığına ve birliğine iman ● Meleklere iman ● Kutsal kitaplara iman ● Peygamberlere iman ● Ahiret gününe iman

Şimdi Sen (Sayfa - 66) Çıkmış Soru 1. A

2. B

Neden Çıkmasın? 1. C

2. D

3. A

Adım Tarama Testi (Sayfa - 67) 1. C 2. D 3. A

4. C

5. B

6. D

7. A 8. D 9. C 10. B

11. A

12. D

● Kader ve kazaya iman A. 2. İSLAM ESASLARI ● Kelime-i Şehadet getirmek ● Namaz kılmak ● Zekat vermek ● Hacca gitmek

12. ADIM: Din ve Hayat (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Yusuf (a.s.)Bir Sure Tanıyorum: Asr Suresi ve Anlamı)

● Oruç tutmak

Bir atasözü: Dünya ahiretin tarlasıdır.

Şimdi Sen (Sayfa - 72) Çıkmış Soru 1. D Neden Çıkmasın? 1. A 2. C 3. C

C. İnsanı eğitir, sabra ve vaktini planlamaya alıştırır. Sağlıklı ve düzenli biri yapar. Kötülüklerden alıkoyar, iyi bir insan olmasını sağlar.

Adım Tarama Testi (Sayfa - 73) 1. A 2. D 3. B 4. B 5. C 6. B 7. A 8. C 9. D 10. B 11. C 12. A 13. B 14. D 15. C

B. İnsanın dünya hayatını iyi değerlendirmesi, iyi biri olması, kötülüklerden uzak durması gerekir. Yapılan iyilikler de kötülükler de ahirette karşılık bulacaktır.

4. D

163

CEVAP ANAHTARI 13. ADIM:

14. ADIM:

Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Örnekliği (Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Özellikleri, Görevleri, Örnekliği) Şimdi Sen (Sayfa - 77) Çıkmış Soru 1. D 2. A Neden Çıkmasın? 1. C 2. B 3. A 4. C Adım Tarama Testi (Sayfa - 78) 1. D 2. C 3. A 4. D 5. C 9. C 10. A 11. B

Şimdi Sen (Sayfa -83) Çıkmış Soru 1. C Neden Çıkmasın 1. D 2. C 3. B Adım Tarama Testi (Sayfa - 84) 1. C 2. B 3. D 4. A 8. C 9. D 10. A 11. C

3. C

6. C

Hz. Muhammed’in (s.a.v) Örnekliği (Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Doğruluğu ve Güvenilir Kişiliği)

7. A 8. D

Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 80) A. 1. İnsanlara duyurmak (Tebliğ) 2. Açıklamak (Tebyin) 3. Hayatında uygulamak (Temsil) 4. Allah’ın denetiminde hüküm koymak (Teşri) B. 1. “Merhamet etmeyene merhamet olunmaz.” (Sözlü Sünnet) 2. Beden ve çevre temizliğine önem vermesi. (Fiilî Sünnet) 3. Karşılaştığı olaylar karşısında ses çıkarmayarak bir anlamda onaylaması. (Takriri Sünnet)

5. B 12. D

6. D 7. A 13. D

Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 86) A. Doğruluk: Sözün ve davranışın gerçekle aynı olması Örnek: Evden mi geliyorsun sorusuna gerçek neyse o şekilde cevap vermek. Yalan: Söylenilen sözün gerçeğe uymaması. Örnek: Evden mi geliyorsun sorusuna gerçeğin dışında cevap vemek. Dürüstlük: Söylenen sözle davranışın tutarlı olmasıdır. Örnek: Yardımseverimdir diyen bir kişinin yardımlarda bulunması. İkiyüzlülük: Söylenen sözle kalbin veya davranışların bir olmaması. Örnek: Yardımseverimdir diyen bir kişinin hiç yardımcı sevmemesidir. B. İnsanın özüyle sözü bir olmalıdır. İnsanın kalbi temiz ve dürüstlüğe önem veriyorsa sözleride buna uygundur. C.

1. 2. 3. 4. 5.

Güvendiğin dağlara kar yağmak. Yalancının mumu yatsıya kadar yanar. Doğru söz yemin istemez. Doğru söz acıdır. Ardıcın közü olmaz, yalancının sözü olmaz.

C. 1. Son Peygamberdir. 2. Bütün insanlığa gönderilmiştir, evrenseldir.

15. ADIM: Hz. Muhammed’in (s.a.v) Örnekliği (Hz. Muhammed’in Merhameti ve Affedici Oluşu) Şimdi Sen (Sayfa - 90) Çıkmış Soru 1. C 2. A Neden Çıkmasın? 1. C 2. D 3. B Adım Tarama Testi (Sayfa - 91) 1. B 2. D 3. A 4. C 7. B 8. C 9. D 10. C

164

5. D 11. A

6. A 12. D

CEVAP ANAHTARI 16. ADIM:

18. ADIM:

Hz. Muhammed’in (s.a.v) Örnekliği (Hz. Muhammed’in İstişareye Önem Vermesi)

Hz. Muhammed’in (s.a.v) Örnekliği (Hz. (Muhammed’in İnsanlara Değer VermesiBir Sure Tanıyorum: Kureyş Suresi ve Anlamı)

Şimdi Sen (Sayfa - 95) Çıkmış Soru 1. A 2. A Neden Çıkmasın 1. C 2. D 3. C Adım Tarama Testi (Sayfa - 96) 1. A 2. C 3. D 4. B 7. C 8. B 9. D 10. A

Şimdi Sen (Sayfa - 108) Çıkmış Soru 1. B 2. B 5. C 11. D

6. A

Neden Çıkmasın 1. B 2. B 3. C Adım Tarama Testi (Sayfa - 109)

Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 98) A. Hz. Peygamber’e (s.a.v.) Bedir Savaşı zaferle sona erdiğinde esirler getirildi. Hz. Muhammed (s.a.v.) “Bu esirler hakkında ne diyorsunuz?” diye ashabına sordu. Değişik fikirler çıksa da sonuçta Hz. Ebu Bekir’in görüşü benimsendi. Okuma yazma bilen esirlerin, on müslümana öğretmeleri karşılığında serbest bırakılmalarına karar verildi.

1. B 2. D 3. C

4. A

5. C

7. D 8. D 9. C

10. B

11. A

Bu durum Hz. Peygamber’in (s.a.v.) istişareye çok önem verdiğinin örneklerinden biridir.

19. ADIM: Kur’an-ı Kerim Özellikleri

B. 1. Danışan dağları aşmış, danışmayan düz yolda şaşmış. 2. Bir senden büyüğü, bir senden küçüğü dinle. C. “… Onların işleri aralarında danışma iledir…”  (Şûrâ, 38) “…Her konuda onlara danış…”  (Âl-i İmran, 159)

17. ADIM: Hz. Muhammed’in (s.a.v) Örnekliği (Hz. Muhammed’in Davasındaki Cesaret ve KararlılığıHz. Muhammed’in (s.a.v.) Hakkı Gözetmesindeki Hassasiyeti) Şimdi Sen (Sayfa - 102) Çıkmış Soru 1. A 2. B Neden Çıkmasın? 1. B 2. C 3. A Adım Tarama Testi (Sayfa - 103) 1. D 2. B 3. A 4. C 5. B 7. A 8. D 9. B 10. C

6. A

(İslam Dininin Temel Kaynakları) Şimdi Sen (Sayfa - 114) Çıkmış Soru 1. A 2. D Neden Çıkmasın 1. B 2. A 3. A Adım Tarama Testi (Sayfa - 115) 1. C 2. D 3. A 4. C 7. B 8. A 9. C 10. B 13. D 14. D 15. B 16. A 19. C Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 118) A. 1. D 2. A 3. E

5. A 11. A 17. D

4. B

6. B 12. C 18. D

5. C

B. Kur’an insanlara temel kuralları emreder. Örneğin namazın farz oluşu Kur’an’da bulunur. Fakat namazın kılınışına dair ayrıntılar tamamen Hz. Peygamber’in sünnetindedir. O örnektir, açıklayandır, gösterendir. 6. D

C. 2. yol gösterir 5. Kur’an’ı açıklar

3. ilkeler verir 6. tebliğ eder

4. örnek olur

165

CEVAP ANAHTARI 20. ADIM:

21. ADIM:

Kur’an-ı Kerim Özellikleri (Kur’an-ı Kerim’in Ana Konuları - I)

Kur’an-ı Kerim Özellikleri (Kur’an-ı Kerim’in Ana Konuları - II)

Şimdi Sen (Sayfa - 121) Çıkmış Soru 1. B 2. B Neden Çıkmasın 1. A 2. B 3. A Adım Tarama Testi (Sayfa - 122) 1. C 2. A 3. B 4. C 5. B 6. C 7. D 8. D 9. A Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 124) A. 1. Allah’a iman 2. Peygamberlere iman 3. Kitaplara iman 4. Meleklere iman 5. Ahiret gününe iman B. 1. D 2. A 3. E 4. B 5. C C. En temelde Allah’a iman vardır. Diğer hepsi yarattıklarıdır. Onların varlığı ve evrendeki görevlerini kabul etmek doğal bir zincirleme inanıştır. D. Yaratan Yaratılan – İlahtır – Kuldur – Tektir – Çoktur – Sınırsızdır – Eksiktir – Duaları kabul eden – Dua eden – Tapılan – Tapan

166

Şimdi Sen (Sayfa - 127) Çıkmış Soru 1. A Neden Çıkmasın 1. C 2. A 3. C Adım Tarama Testi (Sayfa - 128) 1. D 2. A 3. A 4. C 7. A 8. A 9. C 10. D

5. D 11. A

6. B

Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 130) A. İman gönülle ilgilidir. İbadet ise gönüldekinin yansımasıdır. B. Sözün Mesajı: Şeytan insanın dünya işlerine ve güzelliklerine bağlanıp ahireti unutmasını ister. Ayetin Mesajı: İnsanı ahiret güzelliğinden vazgeçirecek ya da unutturacak çok şey vardır. CEVAP: Evet Dünya’nın imtihan olduğu vurgulanıyor. C. İbret Kıssaların Konuları 1. Peygamberlerin yaşadıkları 2. Peygamber olmayan insanların yaşadıkları 3. Geçmişte yaşamış toplumların başına gelenler

CEVAP ANAHTARI 22. ADIM:

23. ADIM:

Kur’an-ı Kerim Özellikleri (Kur’an-ı Kerim Temel Özellikleri)

Kur’an-ı Kerim Özellikleri (Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Nuh (a.s.))

Şimdi Sen (Sayfa - 133)

Şimdi Sen (Sayfa - 139)

Çıkmış Soru 1. A

Çıkmış Soru 1. B

Neden Çıkmasın 1. D 2. B 3. B

Neden Çıkmasın

Adım Tarama Testi (Sayfa - 134) 1. D 2. D 3. B 4. A 7. A 8. C 9. B 10. D

Adım Tarama Testi (Sayfa - 140)

Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 136) A. 1. D 2. A 3. E

1. B 2. A 3. D

5. C

6. A

4. C

5. B

6. C

7. A 8. D 9. C 4. B

5. C

B. 1. İyilik yapmamızı sağlar.

1. D 2. B 3. A

2. Çirkin işlerden sakındırır.

3. Toplum olarak kardeşlik oluşturur. C. Bu dünya sınav demidir. Bir çok unsur imtihanın bir aşamasıdır. D. 1. D 2. Y 3. D 4. D 5. D

Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 142) A. 1. D

2. A

3. E

4. C

5. B

B. 1. Uzun süre toplumunu sabırla Allah’a imana çağırmıştır fakat inkârcılar alay etmiştir. Hz. Nuh onları başlarına gelecek azapla uyarmıştır lakin yine inkârlarında ısrarcı olmuşlardır. En sonunda kavmi boğularak yok olmuştur.

2. Yanlışta ısrarcı olmamak.

C. 1. D

2. Y

3. D

4. D

5. D

167

CEVAP ANAHTARI 24. ADIM: Genel Tekrar Şimdi Sen (Sayfa - 146) Çıkmış Soru 1. B 2. D 3. A

H. 1. Arkadaşlıklar 3. Huzur ve mutluluk 5. Bağışlamalar

Neden Çıkmasın 1. A 2. A 3. B

4. A

Adım Tarama Testi – 1 (Sayfa - 147) 1. A 2. D 3. B 4. B 5. C 6. A 7. D Adım Tarama Testi – 2 (Sayfa - 149) 1. B 2. A 3. D 4. B 5. C 6. A 7. D 8. A 9. C Adım Tarama Testi – 3 (Sayfa - 151) 1. A 2. C 3. B 4. D 5. B 6. C 7. A Adım Tarama Testi – 4 (Sayfa - 153) 1. A 2. C 3. D 4. B 5. B 6. C 7. A 8. C 9. D Adım Tarama Testi – 5 (Sayfa - 155) 1. A 2. D 3. B 4. D 5. A 6. B 7. D 8. B 9. C Yazılıya Hazırlık (Sayfa - 157) A. 1. İçki 2. İslam 3. Kul hakkı 4. Aile 5. Sigara B. 1. Başkasının yiyeceğini yemek 2. Başkasının eşyasını kullanmak 3. Başkasının sırasını almak 4. Başkasının kalbini kırmak 5. Başkasına iftira atmak 6. Başkasının arkasında konuşmak 7. Kötü zanda bulunmak C. 1. Y 2. D 3. Y 4. D 5. D D. Kendini ölüme götürür. Bir nevi intihardır. Bilincini kaybeder. E. Mutsuzluk, huzursuzluk, tedirginlik ve korku. (Sayfa - 158) F. Hoş görmek: Farklı düşünce ve fikire, inanca saygı duymak. Örnek: Yanlış bir düşünceye sahip arkadaşımın fikrini küçümsemiyorum. Doğruyu bulabilmesine yardımcı oluyor ve fırsat veriyorum. Hor görmek: Farklı düşünce ve inancı küçümsemek, alay etmek. Örnek: Arkadaşının fikriyle alay etmek. Merhamet: Kalbimizdeki sevgi ve şefkati yansıtmak. Örnek: Çocukları sevmek. Bağışlamak: Affetmek cezalandırmaktan vazgeçmek. Örnek: Hata yapan birinin, hatasını düzeltmesine zaman tanımak. 168

G. 1. Düşmanlık 2. Kabalık 3. Gerginlik 4. Tartışmalar 5. Kavgalar 6. Kan davaları 2. Nezaket 4. Hoşgörü 6. Sevgi